Metodologija za procenu obezvređenja bilansne aktive i verovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama
Zakon o porezu na dobit pravnih lica (RS)Na teret rashoda u poreskom bilansu ne priznaju se rashodi nastali po osnovu obezvređenja imovine, koje se utvrđuje kao razlika između neto sadašnje vrednosti imovine utvrđene u skladu sa MRS, odnosno MSFI i njene procenjene nadoknadive vrednosti, ali se priznaju u poreskom periodu u kome je ta imovina otuđena, odnosno upotrebljena, odnosno u kome je nastalo oštećenje te imovine usled više sile.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se rashodi nastali po osnovu obezvređenja obveznikovog učešća u kapitalu subjekta privatizacije u postupku restrukturiranja, stečenog konverzijom obveznikovog potraživanja u učešće u kapitalu tog subjekta.
Nabavna cena imovine stečene konverzijom obveznikovog potraživanja u učešće u kapitalu subjekta privatizacije u postupku restrukturiranja, jeste najniža obezvređena vrednost te imovine nakon izvršene konverzije, utvrđena u skladu sa MRS, odnosno MSFI i usvojenim računovodstvenim politikama, osim u slučaju iz stava 2. ovog člana.
Zakon o računovodstvu (RS)(2) u obzir se uzimaju sva obezvređenja , bez obzira da li je rezultat poslovne godine dobitak ili gubitak;
Odluka o klasifikaciji bilansne aktive i vanbilansnih stavki banke (RS)Banka je dužna da svojim aktima utvrdi metodologiju za procenu obezvređenja bilansne aktive i verovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama (u daljem tekstu: metodologija) u skladu s Međunarodnim računovodstvenim standardima, odnosno Međunarodnim standardima finansijskog izveštavanja.
- utvrđuje kriterijume za identifikaciju potraživanja za koja se procena iznosa obezvređenja bilansne aktive i verovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama vrši na pojedinačnoj osnovi;
- utvrđuje postupke za procenu iznosa obezvređenja bilansne aktive i/ili verovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki, kao i nadležnosti i odgovornosti u tom procesu;
- obezbeđuje da sve analize, procene i ostali postupci u procesu procene iznosa obezvređenja bilansne aktive i verovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama budu precizno objašnjeni i dokumentovani;
- obezbeđuje da procena iznosa obezvređenja bilansne aktive i verovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama bude zasnovana na tačnim i ažurnim podacima i da uzima u obzir sve značajne unutrašnje i spoljne faktore koji mogu uticati na naplativost potraživanja.
Banka je dužna da najmanje jednom u tri meseca procenjuje kvalitet potraživanja, utvrđuje da li postoji objektivan dokaz o obezvređenju bilansne aktive, odnosno verovatan gubitak po osnovu vanbilansnih stavki i da obračunava adekvatan iznos tog obezvređenja , odnosno verovatnog gubitka.
Obračunati iznos obezvređenja bilansne aktive banka knjigovodstveno evidentira na teret rashoda, a u korist ispravke vrednosti te aktive, a obračunati iznos verovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki evidentira na teret rashoda, a u korist rezervisanja za gubitke po vanbilansnim stavkama.
Pri obračunu iznosa obezvređenja bilansne aktive i verovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki, banka može uzeti u obzir novčane tokove po osnovu sredstava obezbeđenja potraživanja.
Pod objektivnim dokazom o obezvređenju bilansne aktive podrazumevaju se podaci o jednom ili više nastalih događaja koji negativno utiču na sposobnost dužnika da uredno izmiruje svoje obaveze prema banci.
Banka je dužna da obezvređenje bilansne aktive i verovatan gubitak po osnovu vanbilansnih stavki za pojedinačno značajna potraživanja procenjuje na pojedinačnoj osnovi.
Procena obezvređenja bilansne aktive na pojedinačnoj osnovi obuhvata utvrđivanje postojanja objektivnog dokaza ovog obezvređenja , procenu sadašnje vrednosti budućih novčanih tokova i obračun iznosa tog obezvređenja za svako pojedinačno potraživanje od dužnika koje je uključeno u ovu procenu.
Ugovaranjem valutne klauzule vrši se zaštita od obezvređivanja vrednosti dinara, pa kako i zatezna kamata ima funkciju revalorizacionog instrumenta, to nema mesta kumulativnoj primeni i valutne klauzule i zatezne kamate tužiočevog potraživanja po osnovu docnje u isplati rata.
...U parnici pokrenutoj po uputu stečajnog ili likvidacionog veća, na iznos naknade nematerijalne štete, kamata se dosuđuje od dana ispitnog ročišta i odluke veća o osporavanju potraživanja (dan donošenja sudske odluke). Na taj način novčano potraživanje se štiti od obezvređivanja zbog kojeg se u parnici tužba ne bi mogla preinačiti, zbog nedostatka procesnih pretpostavki, a time se ostvaruje i društvena svrha ove naknade.
...Ukoliko je potraživanje obezbeđeno hipotekom u potpunosti obezvređeno , jer je bilo izraženo u dinarima koji su prestali da budu zakonsko sredstvo plaćanja dana 22.7.1994. godine, na osnovu člana 10a. Uredbe o novom dinaru, to je prestala i hipoteka kao sredstvo obezbeđenja potraživanja.
...Banka nema pravo da pored ugovorene kamate kao cene kredita (kapitala) naplaćuje još i revalorizaciju, ukoliko ne dokaže da su kreditna sredstva obezvređena i u situaciji kada se od korisnika kredita naplaćuje stopa ugovorne kamate primenom konformne metode.
...Docnja u uslovima visoke inflacije dovodi do obezvređivanja novčanog potraživanja i time do štete za poverioca koja je prouzrokovana docnjom dužnika, a ne visokom inflacijom. Inflacija je objektivna okolnost u kojoj je dužnik zadocnio, a ne zbog kojih je zadocnio
...Građevinska firma za štetu zbog obezvređivanja potraživanja po pravosnažnoj sudskoj presudi u periodu inflacije, izračunava prema prosečnoj tržišnoj ceni "korpe" materijala koje građevinska firma koristi pri izvođenju radova i prosečnoj tržišnoj ceni radne snage
...Novčana obaveza koja glasi na plaćanje u stranoj valuti ili zlatu koja obezvređena usled inflacije, revalorizuje se po stopi rasta cena na malo sa zateznom kamatom od momenta presuđenja
...Docnja tuženog dužnika u uslovima visoke inflacije dovodi do obezvređivanja novčanog potraživanja i time do štete na strani poverioca
...Poverilac zbog inflatornog obezvređivanja dosujenog potraživanja po ranijoj pravnosnažnoj presudi, pošto se radi o pravnosnažno presuđenoj stvari, nema pravo na drugu štetu osim primenom člana 1.Zakona o visini stope zatezne kamate
...Kada je pravnosnažnom parničnom presudom iz 1993. Godine utvrđena obaveza tuženog da plati naknadu štete, koju tuženi nije izvršio a novčani iznos je obezvređen usled velike inflacije, pravilna je odluka suda o isplati naknade inflatorne štete shodno čl.278 st.2 zoo, a takvo potraživanje nije zastarelo jer se radi o potraživanju utvrđeno pravnosnažnom presudom koje po čl.379 zoo zastareva za 10 godina, a takođe u odnosu na prethodnu parnicu ne radi se o presuđenoj stvari.
...Kada je u parničnom postupku sud naložio tužiocu i isti je uplatio u toku 1989. godine određenu sumu na ime veštačenja od strane sudsko medicinskog odbora Medicinskog fakulteta u Beogradu, pa veštačenje nije obavljeno do 1992. godine kada je tužilac uplatio novu novčanu sumu za veštačenje, tada tužilac ima pravo na naknadu štete od tuženog - Republike Srbije, zbog obezvređivanja prve uplaćene sume primenom čl. 172. ZOO.
...Visina advokatskih usluga učinjenih od strane tužioca za tuženog tokom 1992. i 1993. godine utvrđuje se primenom pravila o revalorizaciji novčanih potraživanja obezvređenih dejstvom inflacije, a visina advokatskih usluga učinjenih tokom 1994. godine i 1995. godine utvrđuje se prema važećim advokatskim tarifama u vreme preduzimanja svake pojedine radnje, uz dosuđivanje kamate od dospelosti tih iznosa pa do isplate
...Novčano potraživanje utvrđeno pravosnažnom sudskom odlukom obezvređeno u uslovima visoke inflacije do 24.01.1994. godine zasniva se na pravnom osnovu neosnovanog obogaćenja, pa se i vreme zastarelosti računa prema opštem zastarnom roku iz člana 371. Zakona o obligacionim odnosima
Poreski tretman rashoda nastalih po osnovu obezvređivanja imovine za koju se obezvređivanje vrši u skladu sa propisima o računovodstvu i međunarodnim računovodstvenim standardima (MRS), uključujući i hartije od vrednosti (HOV) kojima se trguje, kao i utvrđivanje oporezive dobiti u slučaju porasta tržišne vrednosti HOV kojima se trguje, a koje se u skladu sa propisima o računovodstvu i MRS vrednuju po fer vrednosti