На основу члана 93а став 1. тачка 4) подтачка (5) Закона о енергетици („Службени гласник РСˮ, бр. 145/14, 95/18 – др. закон и 40/21), а у вези са Уговором о оснивању Енергетске заједнице између Европске заједнице и Републике Албаније, Републике Бугарске, Босне и Херцеговине, Републике Хрватске, Бивше Југословенске Републике Македоније, Републике Црне Горе, Румуније, Републике Србије и Привремене Мисије Уједињених нација на Косову у складу са Резолуцијом 1244 Савета безбедности Уједињених нација („Службени гласник РС”, број 62/06) и члана 17. став 1. и члана 42. став 1. Закона о Влади („Службени гласник РС”, бр. 55/05, 71/05 – исправка, 101/07, 65/08, 16/11, 68/12 – УС, 72/12, 7/14 – УС, 44/14 и 30/18 – др. закон),

Влада доноси

УРЕДБУ

О МРЕЖНИМ ПРАВИЛИМА О ХАРМОНИЗОВАНИМ ТАРИФАМА ЗА ТРАНСПОРТ ПРИРОДНОГ ГАСА

I. УВОДНЕ ОДРЕДБЕ

Предмет

Члан 1.

Овом уредбом уређују се мрежна правила која се односе на приступ мрежи за транспорт природног гаса на националном, регионалном и европском тржишту природног гаса, у вези са правилима о хармонизованим тарифама за транспорт природног гаса.

Мрежна правила из става 1. овог члана обухватају правила за примену методологије за утврђивање референтне цене, захтеве у погледу спровођења јавних консултација и објављивања информација у вези са методологијом за утврђивање референтне цене, као и правила за обрачун резервних цена за стандардне капацитетне производе.

Подручје примене

Члан 2.

Ова уредба се примењује на свим улазним и излазним тачкама са транспортног система, изузев одредби чл. 20–24, члана 30. став 3. и члана 32. ове уредбе, које се примењују само на тачкама интерконекције.

Ова уредба се не примењује на део капацитета на улазним односно излазним тачкама транспортног система на којима се примењује режим изузећа од примене регулисаних цена који је одобрила Агенција за енергетику Републике Србије (у даљем тексту: Агенција) у складу са законом којим се уређује енергетика (у даљем тексту: Закон).

Значење израза

Члан 3.

Изрази употребљени у овој уредби имају следећа значења:

1) референтна цена је цена за капацитетни производ за непрекидни годишњи капацитет која се примењује на улазним и излазним тачкама транспортног система и која се користи за одређивање тарифа за транспорт заснованих на капацитету;

2) методологија за утврђивање референтне цене је део методологије за одређивање цене приступа транспортном систему за природни гас коју доноси Агенција, а која се примењује на део прихода од услуга транспорта који се остварује од тарифа за транспорт заснованих на капацитету у циљу утврђивања референтних цена;

3) режими без ограничења цене су регулаторни режими, као што су режим са ограничењем прихода, режим стопа поврата и режим трошкови плус, на основу којих се дозвољени приход оператора транспортног система утврђује у складу са методологијом за одређивање цене приступа транспортном систему за природни гас (у даљем тексту: Методологија), коју доноси Агенција у складу са Законом;

4) приход од услуга које нису услуге транспорта је део дозвољеног, односно циљаног прихода који се остварује од тарифа за услуге које нису услуге транспорта;

5) регулаторни период је период за који се у Методологији утврђују општа правила за дозвољени или циљани приход;

6) приход од услуга транспорта је део дозвољеног или циљаног прихода који се остварује од тарифа за транспорт;

7) тарифе за транспорт су накнаде које плаћају корисници система за пружене услуге транспорта;

8) транспорт у оквиру система је транспорт природног гаса унутар једног улазно-излазног система за купце прикључене на тај улазно-излазни систем;

9) транспорт у други систем је транспорт природног гаса унутар једног улазно-излазног система за купце који су прикључени на други улазно-излазни систем;

10) хомогени скуп тачака је скуп састављен од једне од следећих врста тачака: улазне тачке интерконекције, излазне тачке интерконекције, улазне тачке у Републици Србији из другог транспортног система, излазне тачке у Републици Србији, улазне тачке из складишта природног гаса, излазне тачке у складишта природног гаса, улазне тачке из терминала за утечњени природни гас (у даљем тексту: терминали за УПГ), излазне тачке у терминал за УПГ и улазне тачке из производних објеката;

11) дозвољени приход је збир прихода од услуга транспорта и приход од услуга које нису услуге транспорта које је оператор транспортног система пружио у одређеном временском периоду у току одговарајућег регулаторног периода, који оператор транспортног система има право да оствари на основу режима без ограничења цене и који је утврђен у Mетодологији;

12) услуге транспорта су регулисане услуге које оператор транспортног система пружа корисницима система унутар улазно-излазног система ради обављања транспорта;

13) тарифе за услуге које нису услуге транспорта су накнаде које плаћају корисници система за пружене услуге које нису услуге транспорта;

14) циљани приход је збир очекиваног прихода од услуга транспорта обрачунатог у складу са Законом и Методологијом и очекиваног прихода од услуга које нису услуге транспорта за услуге које је оператор транспортног система пружио у одређеном временском периоду у току датог регулаторног периода у оквиру режима са ограничењем цене;

15) услуге које нису услуге транспорта су регулисане услуге које нису услуге транспорта и које нису услуге повезане са балансирањем транспортног система, а које оператор транспортног система пружа корисницима система;

16) мултипликатор је коeфицијент који се примењује на одговарајући удео референтне цене како би се израчунала резервна цена за стандардни капацитетни производ који траје краће од годину дана;

17) режим са ограничењем цене је регулаторни режим по основу којег се највиша тарифа за транспорт заснована на циљаном приходу утврђује у складу са Методологијом;

18) фактор који утиче на трошкове је кључни елемент активности оператора транспортног система који је у корелацији са трошковима оператора транспортног система, попут удаљености или техничког капацитета;

19) кластер улазних или излазних тачака је хомогени скуп тачака односно скуп улазних тачака или излазних тачака које се налазе у непосредној близини једна друге и које се сматрају једном улазном односно једном излазном тачком за потребе примене методологије за утврђивање референтне цене;

20) сценарио протока је комбинација једне улазне и једне излазне тачке која представља коришћење транспортног система у складу са очекиваним обрасцима понуде и потражње, а за коју постоји барем један правац који омогућава проток природног гаса у транспортни систем на тој улазној тачки и из транспортног система на тој излазној тачки, без обзира на то да ли је капацитет уговорен на тој улазној тачки и на тој излазној тачки;

21) сезонски фактор је коефицијент којим се одражава промена потражње током године и који се може применити у комбинацији са одговарајућим мултипликатором;

22) фиксна цена која се плаћа је цена обрачуната у складу са чланом 23. став 1. тачка 2) ове уредбе када резервна цена не подлеже усклађивању;

23) тарифни период је временски период током којег се примењује одређени ниво референтне цене, чије је минимално трајање годину дана, а максимално трајање је једнако трајању регулаторног периода;

24) регулаторни рачун је рачун који најмање обухвата остварени недовољни, односно прекомерни приход од услуга транспорта када се примењује режим без ограничења цене;

25) аукцијска премија је разлика између постигнуте цене и резервне цене на аукцији;

26) променљива цена која се плаћа је цена обрачуната у складу с чланом 23. став 1. тачка 1) ове уредбе у случају када се резервна цена усклађује, као што је усклађивање прихода, усклађивање дозвољеног прихода, односно усклађивање планираног уговореног капацитета.

Други изрази употребљени у овој уредби, који нису дефинисани у ставу 1. овог члана, имају значење дефинисано Законом, прописом којим се уређују мрежна правила која се односе на прорачун и расподелу капацитета за транспорт природног гаса и прописом којим се уређују мрежна правила о међусобној сарадњи оператора транспортних система и правилима за размену података за рад међусобно повезаних система за транспорт гаса.

II. УСЛУГЕ И РАСПОДЕЛА ТРОШКОВА

Услуге транспорта и услуге које нису услуге транспорта и тарифе

Члан 4.

Услуга се сматра услугом транспортa под условом да су трошкови услуге:

1) последица оба фактора који утичу на трошкове – технички, односно планирани уговорени капацитет и удаљеност;

2) повезани са улагањем у инфраструктуру и са радом инфраструктуре која је део регулисаних средстава помоћу којих се пружају услуге транспорта.

Агенција одређује да ли се услуга која не испуњава оба услова из става 1. овог члана сматра услугом транспорта, односно услугом која није услуга транспорта, зависно од закључака утврђених на основу периодичних консултација из чл. 25. и 26. ове уредбе.

Приликом утврђивања тарифа за транспорт могу се узети у обзир услови за капацитетне производе за непрекидни капацитет.

Приход од услуга транспорта остварује се од тарифа за транспорт заснованих на капацитету.

Изузетно од става 4. овог члана, Агенција може у Методологији да утврди да се део прихода од услуга транспорта може остварити само од тарифа заснованих на енергенту, које су међусобно независне једна од друге:

1) накнада заснована на протоку, која испуњава следеће критеријуме:

(1) успоставља се у циљу покривања трошкова који првенствено зависе од количине природног гаса;

(2) израчунава се на основу планираних количина или остварених количина у претходном периоду, односно планираних количина и остварених количина у претходном периоду, а утврђује се тако да буде једнака на свим улазним и излазним тачкама;

(3) изражена је у новцу или у количини природног гаса;

2) накнада за остваривање допунског прихода, која испуњава следеће критеријуме:

(1) успоставља се у циљу управљања недовољним односно прекомерним приходима;

(2) обрачунава се на основу планираних или остварених расподела капацитета и количина, односно на основу планираних и остварених расподела капацитета и количина;

(3) примењује се на тачкама које нису тачке интерконекције;

(4) примењује се након што Агенција спроведе процену заснованости накнаде на трошковима и њеног утицаја на међусобно субвенционисање између тачака интерконекције и тачака које нису тачке интерконекције.

Приходи од услуга које нису услуге транспорта остварују се од тарифа за услуге које нису услуге транспорта, а које се примењују на конкретну услугу која није услуга транспорта и које:

1) морају да одговарају трошковима и да буду недискриминаторне, објективне и транспарентне;

2) се наплаћују од лица која користе конкретну услугу која није услуга транспорта, у циљу свођења међусобног субвенционисања између корисника система у и/или изван Републике Србије на најмању могућу меру.

Агенција у Методологији утврђује да трошкове услуге која није услуга транспорта сносе сви корисници система, уколико сматра да сви корисници система имају користи од одређене услуге која није услуга транспорта.

Процене расподеле трошкова

Члан 5.

За потребе доношења Методологије Агенција спроводи и објављује следеће процене у оквиру завршних консултација из члана 25. ове уредбе:

1) процену расподеле трошкова која се односи на приход од услуга транспорта који ће се остварити од тарифа за транспорт заснованих на капацитету, а на основу искључиво једног од следећих фактора који утичу на трошкове:

(1) техничког капацитета;

(2) планираног уговореног капацитета;

(3) техничког капацитета и удаљености;

(4) планираног уговореног капацитета и удаљености;

2) процену расподеле трошкова која се односи на приход од услуга транспорта који ће се остварити од тарифа за транспорт заснованих на енергенту, уколико су предвиђене, а на основу искључиво једног од следећих фактора који утичу на трошкове:

(1) количине природног гаса;

(2) количине природног гаса и удаљености.

Процена расподеле трошкова указује на степен међусобног субвенционисања између транспорта у оквиру система и транспорта у други систем на основу предложене методологије за утврђивање референтне цене.

Процена расподеле трошкова из става 1. тачка 1) овог члана спроводи се на следећи начин:

1) приход од услуга транспорта заснованих на капацитету, који се остварује транспортом у оквиру система на свим улазним и на свим излазним тачкама, дели се вредношћу релевантних фактора који утичу на трошкове засноване на капацитету транспорта у оквиру система како би се обрачунао удео капацитета у оквиру система, изражен новчаном јединицом по јединици мере, на пример динар по МWh/дан, у складу са следећом формулом:

при чему:

је приход, изражен новчаном јединицом динар, који се остварује од тарифа заснованих на капацитету и који се наплаћује за транспорт у оквиру система;

је вредност фактора који утичу на трошкове заснованe на капацитету транспорта у оквиру система, као што је збир просечних дневних планираних капацитета уговорених на свакој улазној и излазној тачки или кластеру тачака за транспорт у оквиру система, изражена у јединици мере, на пример МWh/дан;

2) приход од услуга транспорта заснованих на капацитету који се остварује транспортом у други систем и на свим улазним и на свим излазним тачкама дели се вредношћу релевантних фактора који утичу на трошкове засноване на капацитету транспорта у други систем како би се обрачунао удео капацитета између система, изражен новчаном јединицом у јединици мере, на пример динар по МWh/дан, у складу са следећом формулом:

при чему:

је приход, изражен новчаном јединицом динар, који се остварује од тарифа заснованих на капацитету и који се наплаћује за транспорт у други систем;

је вредност фактора који утичу на трошкове заснованe на капацитету транспорта у други систем, као што је збир просечних дневних планираних капацитета уговорених на свакој улазној и излазној тачки или кластеру тачака за транспорт у други систем, изражена у јединици мере, на пример МWh/дан;

3) индекс поређења расподеле трошкова заснованих на капацитету између удела из тач. 1) и 2) овог става, процентуално изражен, обрачунава се у складу са следећом формулом:

.

Процена расподеле трошкова из става 1. тачка 2) овог члана спроводи се на следећи начин:

1) приход од услуга транспорта заснованих на енергенту који се остварује од транспорта у оквиру система на свим улазним и излазним тачкама дели се вредношћу релевантних фактора који утичу на трошкове засноване на енергенту за транспорт у оквиру система, како би се обрачунао удео енергента у оквиру система, изражен новчаном јединицом по јединици мере, на пример динар по МWh, у складу са следећом формулом:

при чему:

је приход, изражен новчаном јединицом динар, који се остварује од тарифа заснованих на енергенту и који се наплаћује за транспорт у оквиру система;

је вредност фактора који утичу на трошкове засноване на енергенту за транспорт у оквиру система, као што је збир просечних дневних планираних количина на свакој улазној и излазној тачки или кластеру тачака за транспорт у оквиру система, изражена у јединици мере, на пример МWh;

2) приход од услуга транспорта заснованих на енергенту који се остварује транспортом у други систем и на свим улазним и на свим излазним тачкама дели се вредношћу релевантних фактора који утичу на трошкове заснованe на енергенту за транспорт у други систем како би се обрачунао удео енергента између система, изражен новчаном јединицом у јединици мере, на пример динар по МWh, у складу са следећом формулом:

при чему:

је приход, изражен новчаном јединицом динар, који се остварује од тарифа заснованих на енергенту и који се наплаћује за транспорт у други систем;

је вредност фактора који утичу на трошкове засноване на енергенту за транспорт у други систем, као што је збир просечних дневних планираних количина на свакој улазној и излазној тачки или кластеру тачака за транспорт у други систем, изражена у јединици мере, на пример МWh;

3) индекс поређења расподеле трошкова заснованих на енергенту између удела из тач. 1) и 2) овог става, процентуално изражен, обрачунава се у складу са следећом формулом:

.

Приход од услуга транспорта који се остварује транспортом у оквиру система на улазним тачкама из става 3. тачка 1) и става 4. тачка 1) овог члана обрачунава се на следећи начин:

1) узима се да је износ расподељеног капацитета односно одговарајућих количина приписаних у пружању услуга транспорта у други систем на свим улазним тачкама једнак износу капацитета односно одговарајућим количинама приписаних пружању услуга транспорта у други систем на свим излазним тачкама;

2) капацитет и одговарајуће количине утврђене у складу са тачком 1) овог става користе се за обрачун прихода од услуга транспорта који се остварује од транспорта у други систем на улазним тачкама;

3) разлика између укупног прихода од услуга транспорта који се остварује на улазним тачкама и резултата из тачке 2) овог става једнака је приходу од услуга транспорта који се остварује од транспорта у оквиру система на улазним тачкама.

Ако се удаљеност користи као фактор који утиче на трошкове у комбинацији са техничким односно планираним уговореним капацитетом или количинама, користи се просечна удаљеност пондерисана капацитетом односно енергентом.

Када су резултати индекса поређења расподеле трошкова заснованих на капацитету из става 3. тачка 3) овог члана, односно у вези са енергентом из става 4. тачка 3) овог члана, већи од 10%, Агенција их образлаже у Методологији.

III. МЕТОДОЛОГИЈА ЗА УТВРЂИВАЊЕ РЕФЕРЕНТНЕ ЦЕНЕ

Примена методологије за утврђивање референтне цене

Члан 6.

Агенција доноси методологију за утврђивање референтне цене у складу са чланом 26. ст. 3. и 4. ове уредбе.

Агенција приликом доношења методологије из става 1. овог члана узима у обзир закључке периодичних консултација из члана 25. ове уредбе.

Применом методологије из става 1. овог члана добија се референтна цена.

Методологија из става 1. овог члана примењује се на свим улазним и излазним тачкама одређеног улазно-излазног система, осим у случајевима из члана 10. ове уредбе.

У примени методологије из става 1. овог члана могућа су усклађивања у складу са чланом 9. ове уредбе или у случају да је испуњен најмање један од следећих услова:

1) да Агенција спроведе упоредну анализу (бенчмаркинг) на основу које се референтне цене на одређеној улазној или излазној тачки усклађују, да би добијене вредности биле на конкурентном нивоу референтних цена;

2) да Агенција спроведе изједначавање, при чему се иста референтна цена примењује на одређене или све тачке у хомогеном скупу тачака;

3) да Агенција спроведе рескалирање, при чему се референтне цене на свим улазним тачкама или на свим излазним тачкама, односно на свим улазним и свим излазним тачкама усклађују множењем константом или додавањем константе, односно одузимањем константе од њихове вредности.

Избор методологије за утврђивање референтне цене

Члан 7.

Методологија за утврђивање референтне цене заснива се на принципима транспарентности и недискриминације и доприноси унапређењу трговине и конкуренције на тржишту природног гаса без нарушавања прекограничног транспорта на начин да се:

1) омогући корисницима система да сами изведу исти обрачун референтних цена и тачно предвиђање;

2) узму у обзир стварни трошкови настали пружањем услуга транспорта узимајући у обзир ниво сложености транспортног система;

3) осигура недискриминација и спречи међусобно субвенционисање, узимајући у обзир и процену расподеле трошкова из члана 5. ове уредбе;

4) осигура да значајан ризик у вези са количинама природног гаса које се односе нарочито на транспорт у други систем не сносе крајњи купци унутар тог улазно-излазног система;

5) осигура да добијене референтне цене не нарушавају прекограничну трговину.

Методологија за утврђивање референтне цене засноване на удаљености пондерисаној капацитетом

Члан 8.

Параметри за методологију за утврђивање референтне цене засноване на удаљености пондерисаној капацитетом су:

1) део прихода од услуга транспорта се остварује од тарифа за транспорт заснованих на капацитету;

2) планирани уговорени капацитет на свакој улазној тачки односно кластеру улазних тачака и на свакој излазној тачки односно кластеру излазних тачака;

3) најкраћа удаљеност гасоводних рута између улазне тачке односно кластера улазних тачака и излазне тачке односно кластера излазних тачака, када се улазне тачке и излазне тачке могу комбиновати у одговарајући сценарио протока;

4) комбинације улазних тачака и излазних тачака, када се одређене улазне и излазне тачке могу комбиновати у одговарајући сценарио протока;

5) однос улаза и излаза из члана 29. став 1. тачка 2) подтачка (5) алинеја друга ове уредбе је 50:50.

Када се улазне тачке и излазне тачке не могу комбиновати у сценарио протока, комбинација улазних тачака и излазних тачака се не узима у обзир.

Референтне цене се утврђују следећим редоследом корака:

1) обрачунава се пондерисана просечна удаљеност за сваку улазну тачку или сваки кластер улазних тачака и за сваку излазну тачку или сваки кластер излазних тачака, узимајући у обзир и комбинације у смислу става 1. тачка 4) овог члана, у складу са следећим формулама:

(1) за улазну тачку или кластер улазних тачака, као збир производа капацитета на свакој излазној тачки или сваком кластеру излазних тачака и удаљености од те улазне тачке или кластера улазних тачака до сваке излазне тачке или сваког кластера излазних тачака, подељен са збиром капацитета на свакој излазној тачки или кластеру излазних тачака:

при чему:

ADEn je пондерисана просечна удаљеност за улазну тачку или кластер улазних тачака;

CAPEx je планирани уговорени капацитет на излазној тачки или кластеру излазних тачака;

DEn,Ex je удаљеност између конкретне улазне тачке или кластера улазних тачака и конкретне излазне тачке или кластера излазних тачака из става 1. тачка 3) овог члана;

(2) за излазну тачку или кластер излазних тачака, као збир производа капацитета на свакој улазној тачки или сваком кластеру улазних тачака и удаљености до те излазне тачке или кластера излазних тачака од сваке улазне тачке или сваког кластера улазних тачака, подељен са збиром капацитета на свакој улазној тачки или кластеру улазних тачака:

при чему:

ADEx je пондерисана просечна удаљеност за излазну тaчку или кластер излазних тачака;

CAPEn je планирани уговорени капацитет на улазној тачки или кластеру улазних тачака;

DEn,Ex je удаљеност између конкретне улазне тачке или кластера улазних тачака и конкретне излазне тачке или кластера излазних тачака из става 1. тачка 3) овог члана;

2) обрачунава се пондер трошка за сваку улазну тачку или сваки кластер улазних тачака и за сваку излазну тачку или сваки кластер излазних тачака, у складу са следећим формулама:

при чему:

Wc,En је пондер трошка за конкретну улазну тачку или кластер улазних тачака;

Wc,Ex је пондер трошка за конкретну излазну тачку или кластер излазних тачака;

ADEn је пондерисана просечна удаљеност за улазну тачку или кластер улазних тачака;

ADEx је пондерисана просечна удаљеност за излазну тачку или кластер излазних тачака;

CAPEn је планирани уговорени капацитет на улазној тачки или кластеру улазних тачака;

CAPEx је планирани уговорени капацитет на излазној тачки или кластеру излазних тачака;

3) одређује се део прихода од услуга транспорта који се остварује од тарифа за транспорт заснованих на капацитету на свим улазним тачкама и део прихода од услуга транспорта који се остварује од тарифа за транспорт заснованих на капацитету на свим излазним тачкама применом односа улаз–излаз;

4) обрачунава се део прихода од услуга транспорта који се остварује од тарифа за транспорт заснованих на капацитету на свакој улазној тачки или сваком кластеру улазних тачака и за сваку излазну тачку или сваком кластеру излазних тачака у складу са следећим формулама:

при чему:

Wc,En је пондер трошка за конкретну улазну тачку или кластер улазних тачака;

Wc,Ex је пондер трошка за конкретну излазну тачку или кластер излазних тачака;

REn је део прихода од услуга транспорта који се остварује од тарифа за транспорт заснованих на капацитету на улазној тачки или кластеру улазних тачака;

REx је део прихода од услуга транспорта који се остварује од тарифа за транспорт заснованих на капацитету на излазној тачки или кластеру излазних тачака;

RƩEn је део прихода од услуга транспорта који се остварује од тарифа за транспорт заснованих на капацитету на свим улазним тачкама;

RƩEx је део прихода од услуга транспорта који се остварује од тарифа за транспорт заснованих на капацитету на свим излазним тачкама;

5) добијене вредности из тачке 4) овог става деле се планираним уговореним капацитетом на свакој улазној тачки или сваком кластеру улазних тачака и на свакој излазној тачки или сваком кластеру излазних тачака у складу са следећим формулама:

при чему:

TEn је референтна цена на улазној тачки или свакој улазној тачки у оквиру кластера улазних тачака;

TEx је референтна цена на излазној тачки или свакој излазној тачки у оквиру кластера излазних тачака;

CAPEn је планирани уговорени капацитет на улазној тачки или кластеру улазних тачака;

CAPEx је планирани уговорени капацитет на излазној тачки или кластеру излазних тачака.

Усклађивање тарифа на улазима и излазима у/из складишта природног гаса, улазима из терминала за УПГ и улазима и излазима у/из инфраструктуре којом се повезују неповезани системи

Члан 9.

Агенција у Методологији одређује попуст од најмање 50% који се примењује на тарифе за транспорт засноване на капацитету на улазним тачкама из складишта и излазним тачкама у складишта природног гаса, осим у мери у којој се складиште природног гаса повезано са више од једног транспортног односно дистрибутивног система, користи за тржишно надметање са тачком интерконекције.

На улазним тачкама из терминала за УПГ као и на улазним и излазним тачкама инфраструктуре изграђене ради повезивања са суседним транспортним системом потписнице Уговора о оснивању Енергетске заједнице између Европске заједнице и Републике Албаније, Републике Бугарске, Босне и Херцеговине, Републике Хрватске, Бивше Југословенске Републике Македоније, Републике Црне Горе, Румуније, Републике Србије и Привремене Мисије Уједињених нација на Косову у складу са Резолуцијом 1244 Савета безбедности Уједињених нација (у даљем тексту: Уговор о оснивању Енергетске заједнице), као и Мађарске, који није повезан, могуће је применити попуст на одговарајуће тарифе за транспорт засноване на капацитету, а у циљу повећања сигурности снабдевања природним гасом.

Правила за улазно-излазне системе када најмање два оператора транспортног система обављају делатност транспорта

Члан 10.

Агенција методологијом за одређивање референтне цене утврђује начин утврђивања цене приступа транспортним системима оператора транспортног система који обављају делатност транспорта на територији Републике Србије, посматраним као целина, као и принципе механизма за компензацију из става 5. овог члана.

Сви оператори транспортног система који обављају делатност транспорта на територији Републике Србије заједнички примењују методологију из става 1. овог члана.

Изузетно од става 2. овог члана и под условима из става 6. овог члана, Агенција може одлучити:

1) да сви оператори транспортног система унутар једног улазно-излазног система одвојено примењују исту методологију за утврђивање референтне цене;

2) да при планирању спајања улазно-излазних система, изузетно од члана 6. став 4. ове уредбе, током периода из члана 35. ове уредбе сваки оператор транспортног система може у тим улазно-излазним системима одвојено да примењује различиту методологију за утврђивање референтне цене. У овом случају Агенција приликом одлучивања обавезно одређује временски период у коме ће се одвојено примењивати различита методологија за утврђивање референтне цене, процењује утицај и врши анализу трошкова и користи.

У случају из става 3. тачка 2) овог члана, приход од услуга транспорта оператора транспортног система је предмет усклађивања.

Ефикасан механизам за компензацију оператори транспортног система међусобно утврђују у циљу правилне заједничке примене исте методологије за утврђивање референтне цене.

Агенција доноси одлуку из става 3. овог члана ако су испуњени следећи услови:

1) утврђен је ефикасан механизам за компензацију између оператора транспортног система ради:

(1) спречавања негативних утицаја на приход од услуга транспорта оператора транспортног система;

(2) избегавања међусобног субвенционисања између транспорта у оквиру система и транспорта у други систем;

2) одвојеном применом методологије за одређивање референтне цене се осигурава да трошкови одговарају трошковима ефикасног оператора транспортног система.

Истовремено са завршним консултацијама о предложеној Методологији и тарифама које омогућавају заједничку правилну примену методологије из става 1. овог члана у складу са чланом 25. ове уредбе, Агенција спроводи консултације о начелима ефикасног механизма за компензацију између оператора транспортног система из става 6. овог члана и његовим ефектима на нивое тарифа.

Механизам за компензацију између оператора транспортног система се примењује у складу са Методологијом и објављује заједно са примедбама датим током консултација.

Оператори транспортног система су дужни да, у року и сагласно принципима механизма за компензацију утврђеним у Методологији, споразумно уреде међусобне обавезе које произлазе из примене механизма за компензацију, ради поравнања разлика између прихода остварених применом цене приступа одређене за више транспортних система посматраних као целина и цена које се одређују у складу са методологијом из става 1. овог члана за сваки транспортни систем појединачно.

У случају из става 3. овог члана, резервна цена из члана 21. став 1. ове уредбе се обрачунава применом следећа два обрачуна:

1) сваки оператор транспортног система врши обрачун утврђен у члану 21. став 1. ове уредбе;

2) пондерисани просек добијених вредности из тачке 1) овог става обрачунава се сходном применом формуле из члана 21. став 1. тачка 2) ове уредбе.

Завршне консултације из члана 25. ове уредбе, као и консултације у случају из става 3. овог члана, спроводи Агенција.

У случају из става 3. овог члана, информације из чл. 28. и 29. ове уредбе које се објављују збирно за све операторе транспортног система:

1) објављују се појединачно за сваког оператора транспортног система;

2) информације о односу расподеле прихода на улаз–излаз из члана 29. став 1. тачка 2) подтачка (5) алинеја друга ове уредбе за улазно-излазни систем објављује Агенција у Методологији.

IV. РЕЗЕРВНЕ ЦЕНЕ

Опште одредбе

Члан 11.

За годишње стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет референтне цене користе се као резервне цене.

За стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет који траје краће од годину дана, за годишње стандардне капацитетне производе за прекидни капацитет и за стандардне капацитетне производе за прекидни капацитет који траје краће од годину дана, резервне цене израчунавају се у складу са одредбама чл. 11–15. ове уредбе.

Ниво мултипликатора и сезонских фактора, који је утврђен у складу са чланом 12. ове уредбе, и ниво попуста за стандардне капацитетне производе за прекидни капацитет, који је утврђен у складу са чланом 15. ове уредбе, може се разликовати на тачкама интерконекције.

Ако у методологији из члана 6. став 1. ове уредбе тарифни период не одговара гасној години, могу се примењивати различите резервне цене за период:

1) од 1. октобра до краја текућег тарифног периода;

2) од почетка тарифног периода који следи након текућег тарифног периода, до 30. септембра.

Одговарајуће резервне цене објављене у складу са чланом 28. ове уредбе су обавезујуће за следећу гасну годину која почиње након аукције за годишње капацитете, односно и дуже од следеће гасне године ако се примењује фиксна цена која се плаћа, осим у случају да се:

1) попусти за месечне и дневне стандардне капацитетне производе за прекидни капацитет поново израчунају током тарифног периода ако се вероватноћа прекида из члана 15. ове уредбе измени за више од 20%;

2) референтна цена поново израчуна током тарифног периода услед изузетних околности због којих би неприлагођавање нивоа тарифа угрозило рад оператора транспортног система.

Ниво мултипликатора и сезонских фактора

Члан 12.

Агенција ће у Методологији утврдити ниво мултипликатора који мора бити унутар следећих распона:

1) за кварталне и месечне стандардне капацитетне производе ниво одговарајућих мултипликатора не може бити мањи од 1 ни већи од 1,5;

2) за дневне и унутар-дневне стандардне капацитетне производе ниво одговарајућих мултипликатора не може бити мањи од 1 ни већи од 3.

Изузетно од става 1. тачка 2) овог члана, Агенција може да одлучи да ниво мултипликатора буде мањи од 1 али већи од 0, односно да буде већи од 3.

Ако се примењују сезонски фактори, аритметичка средина производа мултипликатора примењивог на одговарајући стандардни капацитетни производ и одговарајућих сезонских фактора током гасне године биће унутар истог распона као и ниво одговарајућих мултипликатора из става 1. овог члана.

Агенција у случају из члана 36. ове уредбе узима у обзир следеће аспекте који се односе на сезонске факторе и мултипликаторе:

1) промене у тренду резервације капацитета;

2) утицај на приход од услуга транспорта и његово остваривање;

3) разлике између нивоа тарифа за транспорт које се примењују у два узастопна тарифна периода;

4) међусобно субвенционисање између корисника система који су уговорили годишње стандардне капацитетне производе и стандардне капацитетне производе који трају краће од годину дана;

5) утицај на прекограничне протоке.

Обрачун резервних цена за стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет који трају краће од годину дана у одсуству сезонских фактора

Члан 13.

Резервне цене за стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет који траје краће од годину дана израчунавају се на следећи начин:

1) за кварталне, месечне и дневне стандардне капацитетне производе, у складу са следећом формулом:

Pst = (М × Т/365) × D

при чему:

Pst je резервна цена за одговарајући стандардни капацитетни производ;

М је ниво мултипликатора који одговара том стандардном капацитетном производу;

Т је референтна цена;

D је трајање тог стандардног капацитетног производа изражено у гасним данима.

Формула се за преступне године прилагођава тако што се број 365 замењује бројем 366;

2) за унутар-дневне стандардне капацитетне производе, у складу са следећом формулом:

Pst = (М × Т/8760) × H

при чему:

Pst je резервна цена за унутар-дневни капацитетни производ;

М је ниво одговарајућег мултипликатора;

Т је референтна цена;

H је трајање унутар-дневног капацитетног производа изражено у сатима.

Формула се за преступне године прилагођава тако што се број 8.760 замењује бројем 8.784.

Обрачун резервних цена за стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет који траје краће од годину дана ако постоје сезонски фактори

Члан 14.

Ако се примењују сезонски фактори, резервне цене за стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет који траје краће од годину дана израчунавају се у складу с одговарајућим формулама из члана 13. ове уредбе, уз множење одговарајућим сезонским фактором обрачунатим у складу са ст. 2–6. овог члана.

Методологија се заснива на планираним количинама, осим ако количина природног гаса за барем један месец износи нула, у ком случају се Методологија заснива на планираном уговореном капацитету.

За месечне стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет сезонски фактори обрачунавају се применом следећег редоследа:

1) за сваки месец унутар одређене гасне године коришћење транспортног система се обрачунава на основу планираних количина односно планираног уговореног капацитета применом:

(1) података за појединачну тачку интерконекције, ако се сезонски фактори обрачунавају за сваку тачку интерконекције;

(2) просечних података за планиране количине односно планирани уговорени капацитет, ако се сезонски фактори обрачунавају само за одређене или за све тачке интерконекције заједно;

2) добијене вредности из тачке 1) овог става се сабирају;

3) удео коришћења обрачунава се дељењем добијених вредности из тачке 1) овог става добијеном вредношћу из тачке 2) овог става;

4) свака од добијених вредности из тачке 3) овог става множи се бројем 12. Ако су добијене вредности једнаке нули, те вредности се усклађују тако да буду мање од следеће две вредности: 0,1 или најмања од добијених вредности која није нула;

5) почетни ниво одговарајућих сезонских фактора израчунава се степеновањем сваке од добијених вредности из тачке 4) овог става истом вредношћу која није мања од нула и није већа од два;

6) израчунава се аритметичка средина производа добијених вредности из тачке 5) овог става и мултипликатора за месечни стандардни капацитетни производ;

7) добијена вредност из тачке 6) овог става пореди се са распоном из члана 12. став 1. ове уредбе на следећи начин:

(1) ако је вредност унутар распона, ниво сезонских фактора једнак је одговарајућим добијеним вредностима из тачке 5) овог става;

(2) ако је вредност изван распона, примењује се тачка 8) овог става;

8) ниво сезонских фактора обрачунава се као производ одговарајућих добијених вредности из тачке 5) овог става и корективног фактора обрачунатог на следећи начин:

(1) ако је добијена вредност из тачке 6) овог става већа од 1,5, корективни фактор израчунава се тако што се 1,5 подели том вредношћу;

(2) ако је добијена вредност из тачке 6) овог става мања од један, корективни фактор израчунава се тако што се један подели том вредношћу.

За дневне и унутар-дневне стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет сезонски фактори обрачунавају се сходном применом редоследа корака из става 3. тач. 6)–8) овог става.

За кварталне стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет сезонски фактори обрачунавају се следећим редоследом:

1) почетни ниво одговарајућих сезонских фактора обрачунава се на један од следећих начина:

(1) једнак је аритметичком просеку одговарајућих сезонских фактора примењивих за три релевантна месеца;

(2) није мањи од најнижег и није виши од највишег нивоа одговарајућих сезонских фактора примењивих за три релевантна месеца;

2) сходном применом редоследа корака из става 3. тач. 6)–8) овог члана узимајући добијене вредности из тачке 1) овог става.

За стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет који траје краће од годину дана вредности добијене обрачуном из ст. 3–5. овог члана могу се заокружити на више односно на ниже.

Обрачун резервних цена за стандардне капацитетне производе за прекидни капацитет

Члан 15.

Резервне цене за стандардне капацитетне производе за прекидни капацитет обрачунавају се множењем резервних цена за одговарајуће стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет, обрачунатих у складу са чланом 13, односно чланом 14. ове уредбе, са разликом између 100% и нивоа унапред одређеног попуста обрачунатог у складу са ст. 2. и 3. овог члана.

Вредност унапред одређеног попуста се израчунава у складу са следећом формулом:

Diex–ante = Pro * A * 100%

при чему:

Diex–ante је ниво унапред одређеног попуста;

Pro коефицијент је вероватноћа прекида, одређен је Методологијом у складу са чланом 27. ове уредбе и односи се на врсту стандардног капацитетног производа за прекидни капацитет;

А је коефицијент усклађивања, одређен Методологијом у складу са чланом 27. ове уредбе, који се примењује у циљу одражавања процењене економске вредности врсте стандардног капацитетног производа за прекидни капацитет. Обрачунат је за сваку тачку интерконекције, одређене тачке интерконекције или све тачке интерконекције и не сме бити мањи од један.

У Методологији се Pro коефицијент из става 2. овог члана обрачунава за сваку тачку интерконекције, одређене тачке интерконекције или све тачке интерконекције, по врсти стандардног капацитетног производа за прекидни капацитет који се нуди, у складу са следећом формулом, чији елементи су засновани на процењеним подацима:

при чему:

N je очекивани број прекида током D;

Dint је просечно трајање очекиваних прекида изражено у сатима;

D је укупно трајање одговарајуће врсте стандардног капацитетног производа за прекидни капацитет изражено у сатима;

CAPav.int је планиран просечни прекинут капацитет за сваки прекид, при чему је тај капацитет повезан са одговарајућом врстом стандардног капацитетног производа за прекидни капацитет;

CAP је укупни прекидни капацитет за одговарајућу врсту стандардног капацитетног производа за прекидни капацитет.

Агенција може одлучити да примени накнадно одређени попуст који подразумева надокнаду корисницима система када дође до прекидa транспорта.

Накнадно одређени попуст из става 4. овог члана се може применити само на тачкама интерконекције на којима није било прекида капацитета због физичког загушења у претходној гасној години.

Накнадно одређени попуст који се обрачунава за сваки дан када је дошло до прекида једнак је трострукој резервној цени за дневне стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет.

V. УСКЛАЂИВАЊЕ ПРИХОДА

Опште одредбе

Члан 16.

У случају да се Методологијом уређује режим без ограничења цене, примењују се следећа правила:

1) недовољно или прекомерно остваривање прихода од услуга транспорта мора се свести на минимум узимајући у обзир нужна улагања;

2) ниво тарифа за транспорт мора да осигура да оператор транспортног система благовремено остварује приход од услуга транспорта;

3) избегавају се, колико је могуће, знатне разлике између нивоа тарифа за транспорт која се примењују у два узастопна тарифна периода.

У случају да се Методологијом уређује режим са ограничењем цене или приступ фиксне цене из члана 23. став 1. тачка 2) ове уредбе, приход се не усклађује и сви ризици повезани са недовољним или прекомерним остваривањем прихода надокнађују се искључиво из премија за ризик.

У случају из става 2. овог члана, не примењују се одредбе члана 17, члана 18. ст. 1–5. и члана 19. ове уредбе.

Агенција може у Методологији да утврди да се приход од услуга које нису услуге транспорта усклађује сходном применом одредби овог члана и чл. 17–19. ове уредбе, под условом да су о томе обављене периодичне консултације из члана 25. ове уредбе.

Недовољно и прекомерно остварен приход

Члан 17.

Недовољно односно прекомерно остварен приход од услуга транспорта једнак је:

при чему:

Ra је стварно остварени приход у вези са пружањем услуга транспорта;

R је приход од услуга транспорта.

Вредности Ra и R односе се на исти тарифни период при чему се, уколико је утврђен ефикасан механизам за компензацију између оператора транспортног система из члана 10. став 5. ове уредбе, тај механизам узима у обзир.

Прекомерно остварен приход од услуга транспорта постоји уколико је разлика израчуната у складу са ставом 1. овог члана позитивна вредност. Недовољно остварен приход од услуга транспорта постоји уколико је разлика израчуната у складу са ставом 1. овог члана негативна вредност.

Регулаторни рачун

Члан 18.

Регулаторни рачун садржи информације из члана 17. став 1. ове уредбе за одређени тарифни период, а може да садржи и друге информације, као што је разлика између одређених планираних и стварних трошкова.

Недовољно односно прекомерно остварен приход од услуга транспорта оператора транспортног система приписује се регулаторном рачуну, осим ако су утврђена другачија правила у Методологији.

Ако су у Методологији утврђени подстицајни механизми за продају капацитета, само део плаћања односно повраћаја недовољно, односно прекомерног оствареног прихода, приписује се регулаторном рачуну.

У случају из става 3. овог члана, оператор транспортног система плаћа односно задржава разлику.

Сваки оператор транспортног система користи само један регулаторни рачун.

Агенција у Методологији може да одреди да се остварена аукцијска премија приписује рачуну различитом од регулаторног рачуна из става 5. овог члана.

Агенција у Методологији може да утврди да се аукцијска премија користи за смањење физичког загушења, односно, ако оператор транспортног система обавља делатност искључиво у оквиру режима без ограничења цене, за смањење тарифа за транспорт за наредни тарифни период, односно периоде, у складу чланом 19. ове уредбе.

Усклађивање регулаторног рачуна

Члан 19.

Потпуно односно делимично усклађивање регулаторног рачуна спроводи се у складу са примењеном методологијом за утврђивање референтне цене и применом накнаде из члана 4. став 5. тачка 2) ове уредбе, ако је утврђена.

Усклађивање регулаторног рачуна спроводи се на основу правила из Методологије током одређеног периода усклађивања, током којег се регулаторни рачун из члана 18. ове уредбе усклађује.

Регулаторни рачун се усклађује у циљу надокнаде недовољно оствареног прихода оператору транспортног система и враћања прекомерно оствареног прихода корисницима система.

VI. ОДРЕЂИВАЊЕ ЦЕНА ЗА СПОЈЕНИ КАПАЦИТЕТ И ЗА КАПАЦИТЕТ НА ВИРТУЕЛНИМ ТАЧКАМА ИНТЕРКОНЕКЦИЈЕ

Одређивање цена за спојени капацитет

Члан 20.

Резервна цена производа спојеног капацитета је једнака збиру резервних цена капацитета од којих је производ сачињен.

Резервне цене одговарајућих улазних и излазних капацитета користе се када се производ спојеног капацитета понуди и додели на заједничкој платформи за резервације у складу са одредбама прописа којим се уређују мрежна правила о прорачуну и расподели капацитета за транспорт природног гаса којима се уређује платформа за резервацију капацитета.

Приход од продаје производа спојеног капацитета који одговара резервној цени тог производа приписује се одговарајућим операторима транспортног система на следећи начин:

1) након сваке трансакције за производ спојеног капацитета;

2) сразмерно резервним ценама капацитета од којих је производ сачињен.

Аукцијске премије од продаје производа спојеног капацитета обрачунавају се у складу са споразумом који закључују оператори транспортних система.

Агенција даје, у сарадњи са регулаторним телом потписнице Уговора о оснивању Енергетске заједнице (у даљем тексту: Потписница), односно Мађарске, сагласност на споразум из става 4. овог члана најкасније три месеца пре почетка годишњих аукција за годишњи капацитет.

У случају да Агенција односно регулаторно тело Потписнице, односно Мађарске, не да сагласност у року из става 5. овог члана, аукцијска премија обрачунава се једнако операторима транспортних система.

Ако тачка интерконекције на којој се нуди спојени капацитетни производ повезује улазно-излазне системе Републике Србије и Потписнице, односно Мађарске, Агенција у сарадњи са регулаторним телом Потписнице, односно Мађарске доставља, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице, споразум из става 4. овог члана у информативне сврхе надлежном телу у складу са чланом 2. тачка 42) Закона о енергетици (у даљем тексту: Надлежно тело).

Одређивање цена за капацитете на виртуелним тачкама интерконекције

Члан 21.

У Методологији резервна цена стандардног капацитетног производа раздвојеног капацитета понуђеног на виртуелној тачки интерконекције обрачунава се на један од следећих начина:

1) ако примењена методологија за утврђивање референтне цене омогућава узимање у обзир успостављене виртуелне тачке интерконекције, обрачунава се на основу референтне цене;

2) ако примењена методологија за утврђивање референтне цене не омогућава узимање у обзир успостављене виртуелне тачке интерконекције, израчунава се на основу пондерисаног просека резервних цена, који је израчунат на основу референтних цена за сваку тачку интерконекције које чине ту виртуелну тачку интерконекције, у складу са следећом формулом:

при чему:

Pst,VIP je резервна цена одговарајућег стандардног капацитетног производа раздвојеног капацитета на виртуелној тачки интерконекције;

i je једна од тачки интерконекције које чине виртуелну тачку интерконекције;

n je број тачака интерконекције које чине виртуелну тачку интерконекције;

Pst,i је резервна цена одговарајућег стандардног капацитетног производа раздвојеног капацитета на тачки интерконекције i;

CAPi је технички капацитет односно очекивани уговорени капацитет на тачки интерконекције i.

Резервна цена стандардног капацитетног производа спојеног капацитета понуђеног на виртуелној тачки интерконекције израчунава се у складу са чланом 20. став 1. ове уредбе.

VII. ПОСТИГНУТА ЦЕНА И ЦЕНА КОЈА СЕ ПЛАЋА

Обрачун постигнуте цене на тачкама интерконекције

Члан 22.

Постигнута цена стандардног капацитетног производа на тачки интерконекције обрачунава се у складу са следећом формулом:

при чему:

Pcl је постигнута цена;

PR,au је примењива резервна цена за стандардни капацитетни производ која се објављује у време кад се производ понуди на аукцији;

AP је аукцијска премија, ако постоји.

Обрачун цене која се плаћа на тачкама интерконекције

Члан 23.

Цена која се плаћа за стандардни капацитетни производ на тачки интерконекције обрачунава се у складу са једном од следеће две формуле:

1) ако се примењује приступ промењиве цене која се плаћа:

при чему:

Pflo је промењива цена која се плаћа;

PR,flo је резервна цена за стандардни капацитетни производ примењива у време кад се производ може искористити;

AP је аукцијска премија, ако постоји;

2) ако се примењује приступ фиксне цене која се плаћа:

при чему:

Pfix је фиксна цена која се плаћа;

PR,y је примењива резервна цена за годишњи стандардни капацитетни производ која се објављује у време кад се производ понуди на аукцији;

IND је однос вредности одабраног индекса у време коришћења и његове вредности у време кад се производ понуди на аукцији;

RP је премија за ризик која одражава користи од извесности у погледу нивоа тарифа за транспорт, а која не сме бити мања од нула;

AP је аукцијска премија, ако постоји.

Услови за нуђење приступа цене која се плаћа

Члан 24.

У случају да се Методологијом уређује режим без ограничења цене, услови за нуђење одговарајућег приступа цене која се плаћа су следећи:

1) ако се нуди само постојећи капацитет:

(1) нуди се приступ промењиве цене која се плаћа;

(2) не може да се нуди приступ фиксне цене која се плаћа;

2) ако се на истој аукцији односно у оквиру истог алтернативног механизма расподеле нуди додатни капацитет и постојећи капацитет:

(1) може се нудити приступ промењиве цене која се плаћа;

(2) може се нудити приступ фиксне цене која се плаћа ако је испуњен један од следећих услова:

– користи се алтернативни механизам расподеле из одредаба прописа којим се уређују мрежна правила о прорачуну и расподели капацитета за транспорт природног гаса којима се уређује алтернативни механизам расподеле капацитета;

– пројекат је уврштен у попис пројеката од интереса за Енергетску заједницу или пројеката од заједничког интереса, који се одређује у складу са Законом.

У случају да се Методологијом уређује режим са ограничењем цене, може да се понуди приступ промењиве цене која се плаћа односно приступ фиксне цене која се плаћа.

VIII. ЗАХТЕВИ У ПОГЛЕДУ КОНСУЛТАЦИЈА

Периодичне консултације

Члан 25.

Агенција спроводи једну или више консултација о питањима из ове уредбе.

Агенција покреће консултације из става 1. овог члана објављивањем документа на српском и енглеском језику, који може бити сачињен на основу модела који је утврдила Агенција за сарадњу европских регулатора, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице.

Када Агенција спроводи завршне консултације пре доношења Методологије, документ из става 2. овог члана садржи следеће информације:

1) опис предложене методологије за утврђивање референтне цене и следеће ставке:

(1) индикативне информације из члана 29. став 1. тачка 1) ове уредбе, као и:

– образложење употребљених параметара који се односе на техничке карактеристике система;

– информације о вредностима тих параметара и примењеним претпоставкама;

(2) вредност предложених усклађивања тарифа за транспорт заснованих на капацитету из члана 9. ове уредбе;

(3) оквирне референтне цене које су предмет консултација;

(4) резултате, елементе и детаље о тим елементима за процену расподеле трошкова из члана 5. ове уредбе;

(5) процену предложене методологије за утврђивање референтне цене из члана 7. ове уредбе;

(6) ако предложена методологија за утврђивање референтне цене није методологија за утврђивање референтне цене заснована на удаљености пондерисаној са капацитетом из члана 8. ове уредбе, поређење те две методологије заједно са информацијама из тачке 1) подтачка (3) овог става;

2) индикативне информације из члана 29. став 1. тачка 2) подтач. (1), (4) и (5) ове уредбе;

3) информације о тарифама за транспорт и тарифама за услуге које нису услуге транспорта:

(1) ако се предлажу тарифе за транспорт засноване на енергенту из члана 4. став 5. ове уредбе:

– начин на који су утврђене;

– удео дозвољеног односно циљаног прихода за који се очекује да буде остварен од тих тарифа;

– оквирне тарифе за транспорт засноване на енергенту;

(2) ако се предлажу услуге које нису услуге транспорта које се пружају корисницима система:

– начин за утврђивање тарифа за услуге које нису услуге транспорта;

– удео дозвољеног односно циљаног прихода за који се очекује да буде остварен од тих тарифа;

– начин на који се повезани приход од услуга које нису услуге транспорта усклађује, у складу са чланом 16. став 4. ове уредбе;

– индикативе тарифе за услуге које нису услуге транспорта за пружене услуге које нису услуге транспорта корисницима система;

4) индикативне информације члана 29. став 2. ове уредбе;

5) ако се разматра нуђење приступа фиксне цене која се плаћа из члана 23. став 1. тачка 2) ове уредбе у оквиру режима са ограничењем цене за постојећи капацитет:

(1) предложени индекс;

(2) предложени обрачун и како се користи приход од премије за ризик;

(3) за које тачке интерконекције и за који тарифни период, односно периоде је тај приступ предложен;

(4) поступак нуђења капацитета на тачки интерконекције на којој су предложени и приступ фиксне цене која се плаћа и приступ промењиве цене која се плаћа из члана 23. ове уредбе.

Завршне консултације пре доношења Методологије трају најмање два месеца.

Агенција може да захтева да информације достављене у оквиру консултација садрже верзију без поверљивих података тако да се могу објавити у документу из става 2. овог члана.

Агенција објављује резултате завршних консултација као и њихов сажетак (кратак преглед) најкасније у року од месец дана након завршетка, на српском и енглеском језику.

Накнадне периодичне консултације спроводе се у складу са чланом 26. став 3. ове уредбе.

Периодично одлучивање Агенције

Члан 26.

Након покретања завршних консултација из члана 25. ове уредбе, а пре доношења Методологије, Агенција, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице, прослеђује Надлежном телу документе из члана 25. став 2. ове уредбе.

У року од пет месеци од окончања завршних консултација, Агенција доноси Методологију коју објављује заједно са образложењем свих елемената из члана 25. став 3. ове уредбе и након објављивања их прослеђује Надлежном телу, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице.

Агенција након завршних консултација о методологији за утврђивање референтне цене у складу са чланом 25. ове уредбе доноси Методологију. Тарифе које се обрачунавају на основу Методологије објављују се у складу са чл. 28–31. ове уредбе најмање сваких пет година након окончања завршних консултација из члана 39. ове уредбе.

У завршним консултацијама из става 3. овог члана узимају се у обзир захтеви из чл. 4–15. ове уредбе.

Консултације о попустима, мултипликаторима и сезонским факторима

Члан 27.

Истовремено са завршним консултацијама из члана 25. став 3. ове уредбе, Агенција спроводи консултације са регулаторним телима Потписница, као и Мађарске и заинтересованих страна о:

1) нивоима мултипликатора;

2) нивоима сезонских фактора и израчунавања из члана 14. ове уредбе, ако су примењиви;

3) нивоима попуста из члана 9. став 2. и члана 15. ове уредбе.

Након завршетка консултација из става 1. овог члана, Агенција доноси образложену одлуку о питањима из става 1. тач. 1)–3) овог члана.

Приликом доношења одлуке из става 2. овог члана Агенција узима у обзир мишљења регулаторних тела суседних Потписница, као и Мађарске.

Наредне консултације се спроводе у сваком тарифном периоду након доношења одлуке из става 2. овог члана.

Након сваке консултације и у роковима из члана 31. став 1. ове уредбе, Агенција доноси и објављује одлуку о питањима из става 1. тач. 1)–3) овог члана у складу са Законом, а образложење одлуке објављује на својој интернет страници.

При доношењу одлуке из става 2, односно става 5. овог члана, Агенција узима у обзир примедбе добијене током консултација и следеће аспекте:

1) за мултипликаторе:

(1) равнотежу између олакшавања краткорочне трговине природним гасом и давања дугорочних назнака за ефикасно улагање у транспортни систем;

(2) утицај на приход од услуга транспорта и његово остваривање;

(3) потребу да се избегне међусобно субвенционисање између корисника система и да се подстакне да резервне цене буду пропорционалне трошковима;

(4) случајеве физичког и уговорног загушења;

(5) утицај на прекограничне протоке;

2) за сезонске факторе:

(1) утицај на олакшавање економичног и ефикасног коришћења инфраструктуре;

(2) потребу да резервне цене буду пропорционалне трошковима.

IX. ЗАХТЕВИ У ПОГЛЕДУ ОБЈАВЉИВАЊА

Информације које се објављују пре годишње аукције за годишњи капацитет

Члан 28.

За тачке интерконекције и за тачке које нису тачке интерконекције за које Агенција донесе одлуку у складу са прописом којим се уређују мрежна правила која се односе на прорачун и расподелу капацитета за транспорт природног гаса, оператори транспортног система објављују следеће информације пре годишње аукције за годишњи капацитет у форми и роковима из чл. 30. и 31. ове уредбе:

1) за стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет:

(1) резервне цене примењиве барем до краја гасне године која почиње након годишње аукције за годишње капацитете;

(2) мултипликаторе и сезонске факторе примењене на резервне цене за стандардне капацитетне производе који трају краће од годину дана;

(3) образложење Агенције у погледу нивоа мултипликатора;

(4) образложење за примену сезонских фактора, ако се примењују;

2) за стандардне капацитетне производе за прекидни капацитет:

(1) резервне цене примењиве барем до краја гасне године која почиње након годишње аукције за годишњи капацитет;

(2) процену вероватноће прекида, укључујући:

– попис свих врста понуђених стандардних капацитетних производа за прекидни капацитет са вероватноћама прекида и примењеним нивоом попуста;

– објашњење како је израчуната вероватноћа прекида за сваку врсту производа из алинеје прве ове подтачке;

– податке из претходног периода и/или очекиване податке који су коришћени за процену вероватноће прекида из алинеје друге ове подтачке.

Информације које се објављују пре тарифног периода

Члан 29.

Оператори транспортног система објављују следеће информације пре тарифног периода у форми и роковима из чл. 30. и 31. ове уредбе:

1) информације о параметрима коришћеним у примењеној методологији за утврђивање референтне цене који се односе на техничке карактеристике транспортног система, као што су:

(1) технички капацитети на улазним и излазним тачкама и са тим повезане претпоставке;

(2) планирани уговорени капацитети на улазним и излазним тачкама и са тим повезане претпоставке;

(3) количине и смер протока природног гаса за улазне и излазне тачке и са тим повезане претпоставке, као што је сценарио највеће потражње и понуде за проток природног гаса;

(4) структурни приказ транспортног система са одговарајућим нивоом детаља;

(5) додатне техничке информације о транспортном систему, као што су дужина и пречник гасовода и снаге компресорских станица;

2) следеће информације:

(1) дозвољени и/или циљани приход оператора транспортног система;

(2) информације повезане са променама прихода из подтачке (1) ове тачке по годинама;

(3) следеће параметре:

– врсте имовине укључене у регулисана средства и њихову укупну вредност;

– трошак капитала и методологију за његов обрачун;

– капиталне издатке из става 2. овог члана;

– оперативне расходе;

– механизме за подстицаје и циљеве ефикасности;

– индексе инфлације;

(4) приход од услуга транспорта;

(5) следеће односе за приход из тачке 2) подтачка (4) овог става:

– однос капацитет–енергент, што подразумева расподелу између прихода од тарифа за транспорт заснованих на капацитету и прихода од тарифа за транспорт заснованих на енергенту;

– однос улаз–излаз, што подразумева расподелу између прихода од тарифа за транспорт на свим улазним тачкама и прихода од тарифа за транспорт на свим излазним тачкама;

– однос транспорта у оквиру система и транспорта у други систем, што подразумева расподелу између прихода од транспорта у оквиру система на свим улазним и излазним тачкама и прихода од транспорта у други систем корисника система на свим улазним и излазним тачкама, обрачунату у складу са чланом 5. ове уредбе;

(6) информације повезане са претходним тарифним периодом у погледу усклађивања регулаторног рачуна, када оператор транспортног система обавља делатност у оквиру режима без ограничења цене, и то:

– стварно остварен приход, недовољно и прекомерно остварен дозвољен приход и део који је приписан регулаторном рачуну и подрачунима регулаторног рачуна, ако постоје;

– период усклађивања и успостављени механизми за подстицаје;

(7) планирану употребу аукцијске премије;

3) следеће информације о тарифама за транспорт и тарифама за услуге које нису услуге транспорта, заједно са релевантним информацијама о томе како су те тарифе добијене:

(1) транспортне тарифе засноване на енергенту из члана 4. став 5. ове уредбе, ако су примењиве;

(2) тарифе за услуге које нису услуге транспорта за пружене услуге које нису услуге транспорта из члана 4. став 6. ове уредбе, ако су примењиве;

(3) референтне и друге цене примењиве на тачкама које нису тачке из члана 28. ове уредбе.

Информације о параметрима капиталних издатака из става 1. тачка 2) подтачка (3) алинеја трећа овог члана укључују:

1) методологије за одређивање почетне вредности имовине;

2) методологије за поновну процену имовине;

3) објашњења о промени вредности имовине;

4) периоде амортизације и износе по врсти имовине.

Следеће информације се објављују у вези са тарифама за транспорт:

1) објашњење:

(1) разлика у нивоу тарифа за транспорт за исту врсту услуге транспорта примењивих у важећем тарифном периоду и тарифном периоду за који се информације објављују;

(2) процењене разлике у нивоу тарифа за транспорт за исту врсту услуге транспорта примењивих у тарифном периоду за који се информације објављују и у сваком тарифном периоду у преосталом делу регулаторног периода;

2) нарочито поједностављени тарифни модел, редовно ажуриран, са објашњењем како се користи, на основу ког корисници система могу да израчунају примењиве тарифе за транспорт у важећем тарифном периоду и да процене њихово кретање након тог тарифног периода.

У погледу тачака које нису обухваћене дефиницијом релевантних тачака у складу са одредбама прописа којим се уређују мрежна правила за поступке за управљање загушењима и објављивање података и техничких информација за приступ систему за транспорт природног гаса којима се уређују релевантне тачке за које се објављују информације, информације о износу очекиваног уговореног капацитета и очекиваној количини природног гаса објављују се у складу са одредбама прописа којим се уређују мрежна правила за поступке за управљање загушењима и објављивање података и техничких информација за приступ систему за транспорт природног гаса којима се уређује објављивање информација за те тачке.

Форма објаве

Члан 30.

Оператори транспортног система који су чланови односно посматрачи у асоцијацији ENTSO-G, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице, објављују информације из чл. 28. и 29. ове уредбе у роковима из члана 31. ове уредбе преко линка на платформи из одредаба прописа којим се уређују мрежна правила за поступке за управљање загушењима и објављивање података и техничких информација за приступ систему за транспорт природног гаса којима се уређује јединствена централна платформа.

Информације из чл. 28. и 29. ове уредбе морају да буду доступне јавности, без накнаде и без икаквих ограничења у погледу употребе и објављују се:

1) на начин који је једноставан за коришћење;

2) на јасан и лако доступан начин и на недискриминаторној основи;

3) у формату који се може преузети;

4) на српском језику и ако је могуће на енглеском језику.

Оператори транспортног система који су чланови или посматрачи у асоцијацији ENTSO-G, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице, објављују следеће информације за тачке интерконекције на платформи из одредаба прописа којим се уређују мрежна правила за поступке за управљање загушењима и објављивање података и техничких информација за приступ систему за транспорт природног гаса којима се уређује јединствена централна платформа:

1) у складу са чланом 28. ове уредбе, резервне цене за стандардне капацитетне производе за непрекидни капацитет и стандардне капацитетне производе за прекидни капацитет;

2) у складу са чланом 29. ове уредбе, накнаду засновану на протоку из члана 4. став 5. тачка 1) ове уредбе, ако је примењива.

Оператори који нису чланови асоцијације ENTSO-G објављују информације из става 1. и става 3. тачка 1) овог члана на својој интернет страници.

Информације из става 3. овог члана објављују се на следећи начин:

1) у складу са ставом 2. тач. 1)–3) овог члана;

2) објављују се на српском и енглеском језику;

3) у стандардизованој табели која садржи нарочито следеће информације:

(1) тачку интерконекције;

(2) смер протока природног гаса;

(3) називе релевантних оператора транспортног система;

(4) време почетка и завршетка капацитетног производа;

(5) да ли је капацитет непрекидан или прекидан;

(6) ознаку стандардног капацитетног производа;

(7) примењиву тарифу по kWh/h и kWh/дан у динарима и у еврима, узимајући у обзир следеће:

– ако је примењена јединица капацитета kWh/h, информације о примењивој тарифи по kWh/дан нису обавезујуће и обрнуто;

– информације о примењивој тарифи у еврима нису обавезујуће.

У складу са чланом 29. ове уредбе, стандардизована табела из става 5. тачка 3) овог члана садржи симулацију свих трошкова за проток 1 GWh/дан/година за сваку тачку интерконекције у динарима и у еврима, у складу са ставом 5. тачка 3) подтачка (7) алинеја друга овог члана.

Ако се информација из става 3. овог члана разликује од одговарајуће информације из става 1. овог члана, предност има информација из става 1. овог члана.

Рок за објављивање

Члан 31.

Рок за објављивање информација из чл. 28. и 29. ове уредбе је:

1) за информације из члана 28. ове уредбе најмање 30 дана пре годишње аукције за годишњи капацитет;

2) за информације из члана 29. ове уредбе најмање 30 дана пре одговарајућег тарифног периода;

3) за одговарајуће тарифе за транспорт ажуриране у тарифном периоду у складу са чланом 11. став 5. ове уредбе, три дана након добијања сагласности Агенције у складу са Законом.

Уз свако ажурирање тарифа за транспорт прилажу се информације о разлозима за промену нивоа тарифа.

У случају из члана 11. став 5. тачка 2) ове уредбе, прилаже се и ажурирани извештај из члана 28. став 1. тачка 2) ове уредбе за одговарајуће врсте стандардних капацитетних производа за прекидни капацитет.

X. ДОДАТНИ КАПАЦИТЕТ

Тарифна начела за додатни капацитет

Члан 32.

Најнижа цена по којој ће оператори транспортног система прихватити захтев за додатни капацитет је референтна цена.

За израчунавање економског теста референтне цене се израчунавају укључивањем релевантних претпоставки у вези са понудом додатног капацитета у методологију за утврђивање референтне цене.

Ако се за додатни капацитет разматра нуђење приступа фиксне цене која се плаћа из члана 23. став 1. тачка 2) ове уредбе, резервна цена из члана 23. став 1. тачка 2) ове уредбе заснива се на планираним улагањима и оперативним трошковима.

Након што се додатни капацитет пусти у рад, резервна цена се прилагођава пропорционално разлици планираних и стварних трошкова улагања, без обзира да ли је разлика позитивна или негативна.

Ако се расподелом укупног додатног капацитета по референтној цени не би остварио довољан приход за позитиван резултат у економском тесту, може се применити обавезна минимална премија на првој аукцији или алтернативни механизам расподеле у оквиру којег се нуди додатни капацитет.

Обавезна минимална премија примењује се и у накнадним аукцијама ако се нуди капацитет који првобитно није био продат или који је првобитно издвојен у складу са одредбама прописа којим се уређују мрежна правила која се односе на прорачун и расподелу капацитета за транспорт природног гаса којима се уређује издвајање капацитета.

Агенција доноси одлуку да ли се примењује обавезна минимална премија као и на којим аукцијама ће се она примењивати.

Ниво обавезне минималне премије мора да омогући позитиван резултат економског теста на основу прихода остварених од капацитета понуђеног на првој аукцији на којој се нуди додатни капацитет, односно у оквиру алтернативног механизма расподеле у којем се нуди додатни капацитет.

Распон обавезне минималне премије, зависно од очекиваног расподељеног капацитета, подноси се Агенцији на сагласност у складу са одредбама прописа којим се уређују мрежна правила која се односе на прорачун и расподелу капацитета за транспорт природног гаса којима се уређује давање сагласности Агенције на информацију о распону нивоа обавезне минималне премије.

Обавезна минимална премија, уз сагласност Агенције, додаје се референтној цени за производе спојеног капацитета на одговарајућој тачки интерконекције и приписује се искључиво операторима транспортног система којима је Агенција одобрила обавезну минималну премију.

Примена правила из става 10. овог члана не искључује расподелу могућих додатних аукцијских премија у складу са чланом 20. ст. 3–5. ове уредбе, односно право Агенције да са одговарајућим регулаторним телима Потписница, као и Мађарске, постигне другачији договор.

ХI. МЕТОДОЛОГИЈЕ И ПАРАМЕТРИ КОЈИ СЕ КОРИСТЕ ЗА УТВРЂИВАЊЕ ДОЗВОЉЕНОГ ОДНОСНО ЦИЉАНОГ ПРИХОДА ОПЕРАТОРА ТРАНСПОРТНОГ СИСТЕМА

Достављање информација

Члан 33.

Агенција, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице, доставља Надлежном телу све потребне информације повезане са методологијама и параметрима који се користе за утврђивање дозвољеног односно циљаног прихода оператора транспортног система, у складу са поступком који Надлежно тело утврди, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице.

Одлучивање о примени појединих захтева

Члан 34.

На захтев оператора транспортног система који управља интерконектором коме је одобрено изузеће од примене регулисаних цена из члана 283. Закона, а на основу члана 288. Закона, Агенција, у сарадњи са регулаторним телима Потписница које интерконектор повезује са Републиком Србијом, као и Мађарске, може да одлучи да се поједини захтеви из ове уредбе не примењују на тог оператора транспортног система, у складу са ст. 3–7. овог члана.

Агенција, у сарадњи са регулаторним телима Потписница које интерконектор повезује са Републиком Србијом, као и Мађарске, одобрава да се поједини захтеви из ове уредбе не примењују на операторе транспортног система из става 1. овог члана, ако би примена тих захтева имала најмање једну од следећих негативних последица:

1) не би олакшала ефикасну трговину природним гасом и подстакла конкуренцију;

2) не би пружила подстицаје за улагање у нови капацитет односно одржавање постојећих нивоа капацитета;

3) неразумно би нарушила прекограничну трговину;

4) нарушила би конкуренцију са операторима друге инфраструктуре који нуде услуге сличне по природи услугама које нуди интерконектор.

Агенција, у сарадњи са регулаторним телима Потписница које интерконектор повезује са Републиком Србијом, као и Мађарске, одобрава да се поједини захтеви из ове уредбе не примењују на операторе транспортног система из става 1. овог члана уколико се ти захтеви не могу применити узимајући у обзир специфичну природу интерконектора.

Оператор транспортног система из става 1. овог члана уз свој захтев мора да достави детаљно образложење и сву пропратну документацију, укључујући и анализу трошкова и користи, којима доказује да је испуњен најмање један од услова из става 2. овог члана.

Агенција, у сарадњи са регулаторним телима Потписница које интерконектор повезује са Републиком Србијом, као и Мађарске, заједнички оцењује захтев из става 1. овог члана.

Ако Агенција, у сарадњи са регулаторним телима Потписница које интерконектор повезује са Републиком Србијом, као и Мађарске, одобри захтев из става 1. овог члана, у одлуци одређује рок у којем се поједини захтеви из ове уредбе не примењују на оператора транспортног система који је поднео тај захтев.

Агенција о одлуци из става 6. овог члана, у сарадњи са регулаторним телима Потписница које интерконектор повезује са Републиком Србијом, као и Мађарске, обавештава Надлежно тело, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице.

Агенција, у сарадњи са регулаторним телима Потписница које интерконектор повезује са Републиком Србијом, као и Мађарске, може да укине одлуку из става 6. овог члана, ако се околности промене, односно ако разлози због којих је одобрен захтев из става 1. овог члана нису више примењиви, односно на основу образложене препоруке Надлежног тела, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице.

XII. ПРЕЛАЗНЕ И ЗАВРШНА ОДРЕДБА

Прелазни период за улазно-излазне системе када најмање два оператора транспортног система обављају делатност транспорта

Члан 35.

Период одређен у одлуци из члана 10. став 3. ове уредбе по правилу траје до пет година од дана ступања на снагу ове уредбе.

Изузетно од става 1. овог члана, период одређен у одлуци из става 1. овог члана се може продужити у складу са чланом 10. ове уредбе.

Препорука за ниво мултипликатора

Члан 36.

Ако до 1. октобра 2023. године Надлежно тело, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице, препоручи да ниво мултипликатора из члана 12. став 1. тачка 2) ове уредбе не буде већи од 1,5, Агенција ће у Методологији утврдити ниво мултипликатора у складу са том препоруком, са почетком примене до 1. октобра 2025. године.

Постојећи уговори

Члан 37.

Одредбе ове уредбе не примењују се на одредбе уговора које се односе на нивое тарифа за транспорт или резервације капацитета, у случају уговора који су закључени до дана ступања на снагу ове уредбе, ако се у тим уговорима не предвиђа промена тарифа за транспорт заснованих на капацитету односно енергенту.

Изузетно од става 1. овог члана, одредбе ове уредбе примењују се на индексирање у уговорима из става 1. овог члана, ако је уговорено.

Одредбе уговора које се односе на тарифе за транспорт и резервације капацитета из става 1. овог члана не могу се унети у нови уговор који се закључује након ступања на снагу ове уредбе и њихово важење се након истека рока важења не може продужити.

Оператори транспортног система достављају Агенцији уговоре, односно информације о резервацијама капацитета из става 1. овог члана најкасније у року од 30 дана од дана ступања на снагу ове уредбе.

Праћење спровођења

Члан 38.

Оператори транспортног система, у складу са чланом 76. став 2. Уговора о оснивању Енергетске заједнице, подносе Надлежном телу све информације које то тело затражи у вези са овом уредбом, у року од 90 дана од дана ступања на снагу ове уредбе.

Рокови за завршне консултације и доношење Методологије

Члан 39.

Агенција најкасније у року од шест месеци од дана ступања на снагу ове уредбе покреће и спроводи завршне консултације о методологији за утврђивање референтне цене у складу са чланом 25. ове уредбе.

Завршне консултације из става 1. овог члана, доношење Методологије из члана 26. став 2. ове уредбе, обрачун тарифа на основу Методологије и њихово објављивање у складу са одредбама чл. 28–31. ове уредбе, окончаће се најкасније у року од десет месеци од дана ступања на снагу ове уредбе.

Тарифе које се примењују на текући тарифни период на дан доношења Методологије примењују се до истека тог периода.

Ступање на снагу

Члан 40.

Ова уредба ступа на снагу осмог дана од дана објављивања у „Службеном гласнику Републике Србије”.

05 број 110-6391/2022-1

У Београду, 6. октобра 2022. године

Влада

Председник, Ана Брнабић, с.р.