O ZAŠTITI OD JONIZUJUĆIH ZRAČENjA I O NUKLEARNOJ SIGURNOSTI
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 36 od 15. maja 2009)
I. OSNOVNE ODREDBE
Predmet uređivanja
Član 1.
Ovim zakonom propisuju se mere zaštite života i zdravlja ljudi i zaštite životne sredine od štetnog dejstva jonizujućih zračenja i mere nuklearne sigurnosti pri svim postupcima u vezi sa nuklearnim aktivnostima i uređuju se uslovi za obavljanje delatnosti sa izvorima jonizujućih zračenja i nuklearnim materijalima, kao i upravljanje radioaktivnim otpadom.
Odredbe ovog zakona ne odnose se na jonizujuća zračenja prirodnog porekla iz svemira na nivou tla, zemljine kore i ljudskog organizma, ako takva zračenja nisu promenjena čovekovim delovanjem.
Odredbe ovog zakona ne odnose se na nuklearne objekte čija je izgradnja zabranjena posebnim zakonom.
Zabrane
Član 2.
Zabranjeno je obavljanje delatnosti sa izvorima jonizujućih zračenja i nuklearnim materijalima bez prethodno pribavljenog odobrenja koje izdaje Agencija za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije.
Zabranjeno je svako istraživanje i delatnost u cilju razvoja, proizvodnje i upotrebe nuklearnog oružja, kao i korišćenje nuklearnog materijala za proizvodnju nuklearnog oružja i drugih eksplozivnih naprava.
Zabranjen je uvoz na teritoriju Republike Srbije radioaktivnog otpada i isluženog nuklearnog goriva inostranog porekla.
Zabranjena je ugradnja radioaktivnih gromobrana na teritoriji Republike Srbije.
Zabranjena je ugradnja jonizujućih detektora dima koji imaju izvor jonizujućih zračenja u gasovitom stanju ili izvor jonizujućih zračenja čiji su produkti raspada u gasovitom stanju.
Značenje pojmova
Član 3.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) aktivnost jeste broj raspada radioaktivnog materijala u jedinici vremena;
2) akcident jeste neočekivani događaj, ljudska greška, otkaz opreme i druga nepravilnost čije posledice ili moguće posledice nisu zanemarljive sa aspekta zaštite od jonizujućih zračenja, nuklearne, odnosno radijacione sigurnosti ili bezbednosti;
3) dekomisija jeste skup tehničkih i administrativnih aktivnosti koje sprovodi korisnik nuklearnog ili radijacionog objekta (izuzev objekta za odlaganje radioaktivnog otpada), posle trajnog prestanka rada takvog objekta, kojima se postiže oslobađanje tih objekata od dalje regulatorne kontrole;
4) dekontaminacija jeste postupak uklanjanja ili smanjenja nivoa kontaminacije, koji uključuje i mere uklanjanja neposredne opasnosti nastupanja kontaminacije, mere kontrole daljeg širenja kontaminacije, izolacije i bezbednog uklanjanja izvora kontaminacije, kao i radnje vezane za procenu i analizu rizika nastupanja kontaminacije i procenu i analizu štete u životnoj sredini usled kontaminacije;
5) dozvola jeste pisani akt koji Agencija za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije izdaje za pojedanačni promet jednog ili više izvora jonizujućih zračenja, radioaktivnih i nuklearnih materijala;
6) životna sredina jeste skup prirodnih i stvorenih vrednosti čiji međusobni odnosi čine okruženje odnosno prostor i uslove za život;
7) zaštita životne sredine jeste skup mera kojima se sprečava štetno dejstvo jonizujućih zračenja u životnoj sredini i otklanjaju posledice tih zračenja;
8) zaštita od jonizujućih zračenja jeste skup mera kojima se sprečavaju štetni efekti izlaganja jonizujućim zračenjima;
9) izvori jonizujućih zračenja jesu materije, uređaji i objekti koji emituju ili mogu da emituju jonizujuća zračenja;
10) izlaganja stanovništva jesu izlaganja usled akcidenta i izlaganja usled odobrenih primena izvora jonizujućih zračenja, osim medicinskog i profesionalnog izlaganja i izlaganja osnovnom nivou zračenja iz prirode (fonu);
11) izlaganje jonizujućim zračenjima jesu radnja ili uslovi pri kojima dolazi do ozračivanja čovekovog organizma jonizujućim zračenjima;
12) interventni nivoi jesu nivoi očekivanog ozračivanja koje bi moglo nastati kao posledica akcidenta ili hroničnog izlaganja jonizujućim zračenjima pri kojima se preduzimaju posebne mere zaštite;
13) intervencije jesu sistematske, unapred planirane mere kojima se smanjuje postojeći nivo izlaganja jonizujućim zračenjima ili mogućnost ozračivanja jonizujućim zračenjima koja su posledica akcidenta;
14) jonizujuća zračenja jesu elektromagnetska ili čestična zračenja koja mogu da proizvedu jone i prouzrokuju štetne efekte po život i zdravlje ljudi i životnu sredinu;
15) kontaminacija jeste neplanirano i nepoželjno prisustvo radioaktivnog materijala, kao i proces kojim dolazi do njegovog prisustva na površinama ili unutar čvrstih, tečnih ili gasovitih tela (uključujući i ljudski organizam), iznad propisanih granica;
16) korišćenje izvora jonizujućih zračenja jeste posedovanje, rad sa izvorima, proizvodnja, instaliranje, servisiranje i skladištenje;
17) licenca jeste pisani akt koji Agencija za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije izdaje pravnom licu ili preduzetniku kao dokaz da su ispunjeni svi propisani uslovi za obavljanje radijacione delatnosti ili nuklearne aktivnosti;
18) medicinsko izlaganje jeste izlaganje pacijenata i lica koja pomažu pacijentima pri medicinskoj primeni izvora jonizujućih zračenja, a nisu profesionalno izložena lica, kao i lica koja su dobrovoljno uključena u programe medicinskih istraživanja uz primenu izvora jonizujućih zračenja;
19) monitoring radioaktivnosti jeste skup merenja, obrada i interpretacija rezultata merenja radijacionih i drugih parametara radi procene nivoa i kontrole izlaganja stanovništva;
20) nedozvoljeni promet nuklearnih i radioaktivnih materijala jeste svako primanje, posedovanje, snabdevanje, korišćenje, prenošenje ili odlaganje nuklearnog ili radioaktivnog materijala na teritoriji Republike Srbije ili pri prelasku državne granice, bez odgovarajućeg odobrenja Agencije za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije;
21) nosilac licence za obavljanje radijacione delatnosti jeste pravno lice ili preduzetnik koji ima licencu za obavljanje radijacione delatnosti;
22) nosilac licence za obavljanje nuklearne aktivnosti jeste pravno lice koje ima licencu za obavljanje nuklearne aktivnosti;
23) nuklearna sigurnost jeste skup mera kojima se obezbeđuju uslovi za rad nuklearnog objekta, sprečavaju nuklearni akcidenti ili ublažavaju njegove posledice, odnosno smanjuje radijacioni rizik na propisan nivo;
24) nuklearne aktivnosti jesu uvoz, izvoz, korišćenje i transport nuklearnog materijala eksploatacija ruda koje sadrže nuklearni materijal, lociranje, projektovanje, izgradnja, probni rad, puštanje u rad, korišćenje, trajni prestanak rada i dekomisija nuklearnih objekata i sanacija njihovih lokacija, kao i upravljanje radioaktivnim otpadom;
25) nuklearni materijal jeste plutonijum izuzev onog izotopske koncentracije koja prelazi 80% Pu-238; uranijum U-233; uranijum obogaćen u izotopskom sadržaju U-235 ili U-233; uranijum koji sadrži smešu izotopa koja se javlja u prirodi, a koncentracija mu je veća od one koja se javlja u rudama ili ostacima pri preradi, kao i smeša navedenih materijala;
26) nuklearni objekat jeste objekat u kojem postoje ili se koriste nuklearni materijali, uključujući objekte za skladištenje, tretman i odlaganje radioaktivnog otpada;
27) odlaganje radioaktivnog otpada jeste skup radnji i aktivnosti za trajno smeštanje radioaktivnog otpada;
28) odobrenje ili autorizacija jeste skup radnji i aktivnosti koje Agencija za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije preduzima u propisanom postupku i na osnovu odgovarajućeg zahteva pravnog lica ili preduzetnika za izdavanje licence, dozvole, potvrde ili rešenja o ispunjenosti propisanih uslova za obavljanje delatnosti, odnosno poslova utvrđenih ovim zakonom;
29) osnovni nivo zračenja iz prirode (fon) jeste ukupno jonizujuće zračenje koje potiče iz prirodnih izvora ili izvora u životnoj sredini koji ne podležu kontroli;
30) potvrda o evidentiranju jeste pisani akt koji Agencija za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije izdaje pravnom licu ili preduzetniku koji obavlja delatnost malog radijacionog rizika, odnosno koji koristi izvore zračenja niske aktivnosti;
31) potencijalno izlaganje jeste izlaganje koje nije izvesno, a može biti posledica akcidenta na radioaktivnom izvoru ili sleda nekontrolisanih događaja, uključujući greške prilikom rukovanja ili kvara opreme;
32) potomak jeste