Na osnovu člana 99. tačka 4. Ustava Savezne Republike Jugoslavije, a u vezi sa članom 14. stav 1. Zakona o zaštiti od jonizujućih zračenja ("Službeni list SRJ", br. 46/96), Savezna vlada donosi

ODLUKU

O STRUČNOJ SPREMI I ZDRAVSTVENIM USLOVIMA LICA KOJA RADE SA IZVORIMA JONIZUJUĆIH ZRAČENjA

(Objavljena u "Sl. listu SRJ", br. 45/97)

I. OSNOVNA ODREDBA

1.
Sa izvorima jonizujućih zračenja mogu raditi lica koja imaju odgovarajuću stručnu spremu i koja ispunjavaju zdravstvene uslove propisane ovom odlukom.

II. STRUČNA SPREMA LICA KOJA RADE SA IZVORIMA JONIZUJUĆIH ZRAČENjA

2.
Sa zatvorenim izvorima jonizujućih zračenja i uređajima koji proizvode jonizujuća zračenja koji se koriste za pregled (dijagnostiku) u medicini mogu raditi:
1) doktori medicine, sa specijalizacijom iz radiologije;
2) lica koja imajuVIiliIV stepen stručnosti radiološkog smera.
3.
Sa zatvorenim izvorima jonizujućih zračenja i uređajima koji proizvode jonizujuća zračenja koji se koriste za lečenje (terapiju) u medicini mogu raditi:
1) doktori medicine, sa specijalizacijom iz radiologije;
2) lica saVII stepenom stručne spreme, sa specijalizacijom iz medicinske nuklearne fizike;
3) lica saVII stepenom stručne spreme (diplomirani fizičari, diplomirani fizikohemičari i diplomirani elektroinženjeri) koji su osposobljeni za rad sa tim izvorima i za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja;
4) lica koja imajuVIiliIV stepen stručnosti radiološkog smera.
4.
Sa otvorenim izvorima jonizujućih zračenja u nuklearnoj medicini koji se koriste za pregled (dijagnostiku) i lečenje (terapiju) mogu raditi:
1) doktori medicine, sa specijalizacijom iz nuklearne medicine;
2) lica saVII stepenom stručne spreme, sa specijalizacijom iz medicinske nuklearne fizike;
3) lica saVII stepenom stručne spreme (doktori medicine, diplomirani biolozi, diplomirani farmaceuti, diplomirani fizičari, diplomirani fizikohemičari i diplomirani elektroinženjeri) koji su osposobljeni za rad sa tim izvorima i za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja;
4) lica koja imajuVIiliIV stepen stručnosti radiološkog smera.
5.
Sa rendgen aparatima za snimanje zuba mogu raditi:
1) doktori stomatologije, koji su osposobljeni za rad sa tim aparatima i za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja;
2) lica koja imajuVIiliIV stepen stručnosti radiološkog smera;
3) lica saVIiliIV stepenom stručne spreme stomatološkog smera koja su osposobljena za rad sa tim aparatima i za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja.
6.
Sa izvorima jonizujućih zračenja koji se koriste u veterini mogu raditi:
1) doktori veterine, koji su osposobljeni za rad sa tim izvorima za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja;
2) lica saVIiliIV stepenom stručnosti radiološkog smera;
3) lica saIV stepenom stručne spreme veterinarskog smera koja su osposobljena za rad sa tim izvorima i za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja.
7.
Sa izvorima jonizujućih zračenja koji se koriste u naučnoistraživačkom radu, poljoprivredi, industriji, obrazovanju i drugim nemedicinskim delatnostima mogu raditi lica koja imaju najmanjeIV stepen stručne spreme i koja su osposobljena za rad sa tim izvorima i za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja.
Odredbe stava 1. ove tačke odnose se i na lica koja rade na instaliranju i popravci rendgen-aparata i drugih uređaja sa zatvorenim izvorima jonizujućih zračenja.
8.
Ovlašćena pravna lica koja vrše osposobljavanje lica za rad sa izvorima jonizujućih zračenja i za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja moraju programe obuke za ta lica prilagoditi vrsti poslova i nivou radijacionog rizika kojima je lice izloženo.
Programi iz stava 1. ove tačke moraju da sadrže teorijsko obrazovanje iz radijacione fizike, radijacione biologije i zaštite od jonizujućih zračenja, kao i obaveznu praktičnu nastavu za rad sa izvorima jonizujućih zračenja i za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja.
9.
Korisnik izvora jonizujućih zračenja dužan je da obezbedi periodičnu obnovu znanja lica koja rade sa izvorima jonizujućih zračenja, i to:
1) za lica sa najmanjeVII stepenom stručne spreme - svakih 10 godina;
2) za lica sa najmanjeIV stepenom stručne spreme - svakih pet godina.

III. ZDRAVSTVENI USLOVI ZA LICA KOJA RADE SA IZVORIMA JONIZUJUĆIH ZRAČENjA

10.
Sa izvorima jonizujućih zračenja mogu raditi lica koja, pored opštih zdravstvenih uslova, na osnovu medicinskog nalaza, ispunjavaju i sledeće zdravstvene uslove:
1) broj crvenih krvnih zrnaca:
- za muškarce 4,0 do 5,5x 10¹² /l
- za žene 3,7 do 5,0x 10¹² /l
2) količina hemoglobina:
- za muškarce 120 do 160 g/l
- za žene 110 do 150 g/l
3) broj belih krvnih zrnaca: 4,0 do 9,0x 10⁹ /l
4) broj neutrofilnih granulocita 2,5 do 7,0x 10⁹ /l
5) broj limfocita 1,5 do 3,0x 10⁹ /l
6) broj trombocita ne manje od 150x 10⁹ /l (po Cristiansonu ili Brecheru)
7) binuklearni limfociti do 3 binuklearna limfocita na 104 limfocita
8) hromozomske aberacije normalni kariotip, bez (analizira se 200 limfocita hromozomskih aberacija u prvojin vitro deobi).
11.
Zdravstveni uslovi za lica koja rade sa izvorima jonizujućih zračenja ili se u toku rada izlažu jonizujućem zračenju (u daljem tekstu: profesionalno izložena lica) utvrđuje se zdravstvenim pregledom, koji obuhvata:
1) opšti klinički pregled, sa detaljnom radnom, ličnom i porodičnom anamnezom;
2) laboratorijske analize, i to:
a) broj eritrocita, koncentracija hemoglobina u krvi, hematokrit;
b) broj retikulocita;
v) broj trombocita;
g) broj leukocita i leukocitna formula (a, po potrebi, i morfološki pregled);
d) aktivnost alkalne fosfataze u granulocitima;
đ) brzina sedimentacija eritrocita u krvi;
e) osnovne biohemijske analize: glikemija, urea, transaminaze, holesterol, trigliceridi, feremija, bilirubini;
ž) kompletan pregled urina i sediment;
3) analize hromozomskih aberacija u limfocitima periferne krvi;
4) analize binuklearnih limfocita;
5) oftalmološki pregled (pregled očnog sočiva);
6) ginekološki pregled - za žene;
7) neuropsihijatrijski i psihološki pregled;
8) dopunske analize kojima se može utvrditi poremećaj metabolizma pojedinih elemenata u zavisnosti od vrste posla sa otvorenim izvorima jonizujućih zračenja, i to za rad sa radioaktivnim jodom, uranom, torijumom i radonom, ako nadležna zdravstvena ustanova utvrdi da su neophodni;
9) ostale preglede koje odredi nadležna zdravstvena ustanova, kojima se utvrđuje podobnost za obavljanje poslova i radnih zadataka, a koji indirektno utiču na sigurnost primene izvora jonizujućih zračenja (rad na visini, u uslovima hemijskih štetnosti sl.).
12.
Zdravstveni pregledi iz tačke 11. ove odluke vrše se za određene periode, i to:
1) pregledi i ispitivanja iz tačke 11. odredbe pod 1 i 2 - pre stupanja na rad i pri svakom periodičnom pregledu;
2) pregledi i ispitivanja iz tačke 11. odredba pod 3 - u prva tri meseca od početka rada sa izvorima jonizujućih zračenja i kasnije na zahtev nadležne zdravstvene ustanove ili ovlašćenog pravnog lica koje vrši merenja radi procene nivoa izloženosti;
3) pregledi i ispitivanja iz tačke 11. odredba pod 4 - na zahtev nadležne zdravstvene ustanove;
4) ispitivanja iz tačke 11. odredba pod 5 - pre stupanja na rad i kasnije svake tri godine;
5) ispitivanja iz tačke 11. odredba pod 6 - pre stupanja na rad;
6) ispitivanja iz tačke 11. odredba pod 7 - pre stupanja na rad i kasnije svakih šest godina;
7) ispitivanja iz tačke 11. odredbe pod 8 i 9 - na zahtev nadležne zdravstvene ustanove.
13.
Sa izvorima jonizujućih zračenja ne mogu raditi lica koja:
1) boluju ili su bolovala od malignih bolesti;
2) imaju hematološka oboljenja;
3) imaju evolutivna oboljenja očnog sočiva;
4) boluju od sistemskih bolesti imunog sistema;
5) boluju od težih endokrinih bolesti;
6) boluju od težih duševnih bolesti i bolesti zavisnosti;
7) boluju od težih nervnih oboljenja;
8) boluju od težih oboljenja kože;
9) boluju od drugih funkcionalnih ili organskih oboljenja koja utvrdi lekar specijalista medicine rada određen za poslove kontrole zdravstvenog stanja profesionalno izloženih lica.
14.
U rudnicima i postrojenjima u kojima su nivoi izlaganja prirodnim izvorima jonizujućih zračenja iznad propisanih akcionih nivoa ne mogu raditi lica koja boluju od pneumokonioze, fibroze pluća, težeg oblika hroničnog bronhitisa, težeg enfizema pluća