Na osnovu čl. 21. i 45. Zakona o Narodnoj banci Srbije ("Službeni glasnik RS", br. 72/2003 i 55/2004) i tačke 15. Odluke o uslovima i načinu obavljanja platnog prometa sa inostranstvom ("Službeni glasnik RS", broj 24/2007),
Guverner Narodne banke Srbije donosi
UPUTSTVO
ZA SPROVOĐENjE ODLUKE O USLOVIMA I NAČINU OBAVLjANjA PLATNOG PROMETA SA INOSTRANSTVOM
(Objavljeno u "Sl. glasniku RS", br. 24 od 2. marta 2007, 31/2007, 41/07, 3/08, 61/08, 120/08, 38/10)
I. OPŠTE ODREDBE
1.
Ovim uputstvom propisuju se bliži uslovi i način sprovođenja Odluke o uslovima i načinu obavljanja platnog prometa sa inostranstvom (u daljem tekstu: Odluka).
Platni promet sa inostranstvom obuhvata plaćanja, naplaćivanja i prenose po tekućim i kapitalnim poslovima u devizama i dinarima između rezidenata i nerezidenata.
Platni promet sa inostranstvom vrši se instrumentima plaćanja koji se primenjuju u međunarodnom platnom prometu, uz primenu međunarodnih pravila i standarda iz područja bankarstva, kao i uz korišćenje naloga propisanih ovim uputstvom.
2.
Platni promet sa inostranstvom obavlja se preko računa propisanih u tački 2. Odluke i usklađenih sa odredbama odluke kojom se uređuje jedinstvena struktura za identifikaciju i klasifikaciju računa i plan računa za primenu međunarodnih pravila i IBAN standarda.
Banka je obavezna da evidentira vreme prijema svih naloga za plaćanje prema inostranstvu, odnosno naplatu iz inostranstva, kao i potvrda primljenih naplata o pokriću - osim ako je za te naloge koristila SNjIFT tehnologiju.
3.
Banka devizne račune rezidenata i nerezidenata vodi u skladu s propisom kojim se uređuju analitički računi u Kontnom okviru za banke i druge finansijske organizacije, a Narodna banka Srbije - u skladu s Kontnim okvirom propisanim za Narodnu banku Srbije.
Banka devizne račune vodi u devizama i u dinarskoj protivvrednosti tih deviza preračunatoj po zvaničnom srednjem kursu.
4.
Bankom naplate smatra se banka koja prima sredstva na svoj račun u inostranstvu ili prima efektivni strani novac, kao i banka koja vodi račun nerezidenta na čiji se teret vrši plaćanje.
Bankom isplate smatra se banka koja rezidentu, odnosno nerezidentu odobri račun ili isplati sredstva.
5.
Banke su obavezne da Narodnoj banci Srbije dostavljaju podatke i izveštaje o obavljenim transakcijama sa inostranstvom - na način i u rokovima propisanim ovim uputstvom, kao i po dinamici izveštavanja utvrđenoj u Prilogu 1 tog uputstva.
Kod obavljanja platnog prometa sa inostranstvom koriste se:
- Šifarnik osnova naplate, plaćanja i prenosa u platnom prometu sa inostranstvom - Prilog 2;
- Šifarnik istrumenata plaćanja - Prilog 3;
- Posebne šifre rezidenata (matični brojevi) - Prilog 4;
- Šifarnik valuta i Šifarnik zemalja - navedenih u nomenklaturama koje prati Institut za standardizaciju Srbije a objavljene su na sajtu Narodne banke Srbije.
Prilozi iz ove tačke odštampani su uz ovo uputstvo i njegov su sastavni deo.
5a
Plaćanja, naplaćivanja i prenosi po tekućim i kapitalnim poslovima kliringom u devizama između rezidenata i nerezidenata, banke mogu obavljati preko računa devizne obavezne rezerve kod Narodne banke Srbije.
Kliring iz stava 1. ove tačke obavlja se za banke koje su zaključile ugovor s Narodnom bankom Srbije, kao i za banke čije je sedište na teritoriji države s čijom je centralnom bankom Narodna banka Srbije zaključila sporazum o kliringu.
II. PLATNI PROMET U DEVIZAMA
Naplate iz inostranstva
6.
Naplatom iz inostranstva smatraju se sredstva ostvarena po osnovu tekućih i kapitalnih poslova s nerezidentima.
Naplata doznakom i inkasom dokumenata
7.
Banka je obavezna da račun korisnika naplate naveden u nalogu nerezidenta odobri najkasnije u roku iz tačke 4. stav 3. Odluke ako je primila izveštaj strane banke da su devize odobrene računu banke i ako je od korisnika naplate dobila podatak o osnovu naplate, kao i podatke neophodne za izvršenje isplate po naplati - uz koje je priložen dokument ako je on propisan kao uslov izvršenja isplate.
Nalogom iz stava 1. ove tačke smatra se nalog strane banke koji sadrži sve podatke potrebne za obradu tog naloga u skladu sa ovim uputstvom.
Kad je korisnik naplate fizičko lice, podatak o šifri osnova naplate banka može popuniti na osnovu podataka navedenih u nalogu nerezidenta fizičkog lica, a kad je u pitanju nerezident pravno lice, banka postupa u skladu sa stavom 1. ove tačke.
Kad u nalogu nerezidenta nije naveden račun korisnika naplate, banka postupa u skladu s tačkom 6. Odluke.
8.
Ako se naplata vrši po osnovu kreditnog posla sa inostranstvom, osim po kratkoročnom oročenom bankarskom depozitu - banka može odobriti račun korisnika naplate samo na osnovu potvrde Narodne banke Srbije o izvršenom evidentiranju tog kreditnog posla, odnosno na osnovu sledećih dokumenata koje je korisnik naplate dužan da dostavi:
- pri korišćenju finansijskog i subordiniranog kredita koje rezident uzima od nerezidenta - overene KZ obrasce na kojima je kredit evidentiran;
- pri naplati glavnice i kamate po kreditu koji rezident odobrava nerezidentu - overene KO obrasce na kojima je kredit evidentiran.
Korisnik naplate je obavezan da dokumente iz stava 1. ove tačke čuva za sopstvene potrebe i za potrebe nadležnih kontrolnih organa, a kopiju tih dokumenata zadržava banka.
9.
Ako banci naplate nisu dostavljeni podaci i propisani dokumenti neophodni za izvršenje isplate po naplati u skladu s tač. 7. i 8. ovog uputstva, banka, po osnovu obaveze za neizvršene isplate, opštim deviznim nalogom (slog - 66) odobrava račun 509, uz primenu šifre osnova 909.
Banka iz stava 1. ove tačke obavezna je da po nalogu korisnika naplate, odmah posle ispunjenja uslova za izvršenje isplate po naplati, stornira opšti devizni nalog s šifrom osnova 909 i ispostavi nalog za naplatu (slog - 60), sa odgovarajućom šifrom osnova, ili da, ako ti uslovi nisu ispunjeni, ova sredstva u istom iznosu vrati banci od koje ih je primila - opštim deviznim nalogom (slog - 77), šifra osnova 109.
10.
Naplatu iz inostranstva banka obrađuje nalogom za naplatu (slog - 60), koji sadrži neophodne elemente propisane ovim uputstvom.
Ako rezident korisnik naplate utvrdi grešku u obaveštenju o naplati iz inostranstva (npr. kod šifre osnova naplate), banka šifru osnova može ispraviti na nalogu za naplatu (slog - 60) ako nalog još nije poslat Narodnoj banci Srbije, i to kroz izveštaj banke za potrebe statistike. U suprotnom, banka je dužna da, na zahtev korisnika naplate, u tekućoj godini izvrši storno pogrešnog naloga i ispostavi nov ispravan nalog.
11.
Kad je banka naplate istovremeno i banka isplate, knjiženje vrši na teret računa 050, odnosno 051 a u korist računa 5007, odnosno računa iz tačke 3. ovog uputstva. Naplate u devizama banka obrađuje nalogom za naplatu (slog - 60) kad je korisnik naplate rezident, sa odgovarajućom šifrom osnova naplate, ili opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifre osnova 501, odnosno 502 kad je korisnik uplate nerezident.
12.
Kad banka naplate nije istovremeno i banka isplate, obavezna je da, najkasnije narednog radnog dana od dana prijema pokrića, obavesti banku isplate o primljenoj naplati i sredstva prenese na tu banku.
Banka naplate prima sredstva iz inostranstva na račun 050 opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifra osnova 562, navodeći matični broj banke isplate, šalje banci isplate SNjIFT poruku 103 (s popunjenim poljima 50 i 52) i sredstva prenosi opštim deviznim nalogom (slog - 77), šifra osnova 162.
Banke koje su međusobno povezane s drugim bankama u Republici Srbiji preko računa 5001 i 050, knjiženje vrše opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifra osnova 569.
Kad je banka naplate agent na osnovu ugovora banke sa inostranim penzijskim fondom o distribuciji penzija drugim bankama u Republici Srbiji kod kojih se vode računi klijenata korisnika naplate po osnovu penzije - ta banka prima sredstva iz inostranstva nalogom za naplatu (slog - 60), šifra osnova 800, navodeći svoj matični broj u nalogu kao korisnik naplate. Primljena sredstva ova banka prenosi banci isplate opštim deviznim nalogom (slog - 77), šifra osnova 162. Banka isplate sredstva prima opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifra osnova 562, u korist korisnika naplate.
13.
Banka isplate prima sredstva na račun 050 nalogom za naplatu (slog - 60), sa odgovarajućom šifrom osnova naplate kad je korisnik naplate rezident, u korist računa iz tačke 3. ovog uputstva, ili opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifre osnova 501, odnosno 502 kad je korisnik uplate nerezident, u korist računa 5007.
Banka naplate je obavezna da banci isplate, na zahtev banke isplate, najkasnije u roku od dva radna dana od dana podnetog zahteva, obezbedi pokriće na računima 050 ili 051.
14.
Banka je obavezna da korisniku naplate čiji je račun odobrila u skladu sa Odlukom dostavi izvod o stanju i prometu tog računa, a, po potrebi, i druge dokumente (npr. nalog na osnovu kog je primljena naplata).
15.
U slučaju da korisnik naplate iz tač. 7. i 8. ovog uputstva istovremeno nije i krajnji korisnik sredstava po izvršenoj naplati iz inostranstva - obavezan je da, istog ili narednog radnog dana od dana prijema obaveštenja o izvršenoj naplati, banci dostavi zahtev za transfer sredstava u korist računa krajnjeg korisnika. Banka taj transfer izvršava opštim deviznim nalogom, u roku iz tačke 5. stav 4. Odluke.
Naplata akreditivom
16.
Naplatu iz inostranstva koja je izvršena akreditivom banka obrađuje u skladu s tačkom 7. ovog uputstva. Istovremeno sa akreditivnim dokumentima, korisnik naplate obavezan je da banci dostavi i podatke za statistiku Narodne banke Srbije.
Kad se naplata vrši pokrivenim akreditivom, pre obrade iz stava 1. ove tačke, primljeno pokriće za otvoreni akreditiv banka knjiži na teret računa 050 a u korist odgovarajućeg depozitnog računa strane banke - i to nalogom za naplatu (instrument plaćanja 3, šifra osnova 514), a naplata po akreditivu knjiži se na teret depozitnog računa strane banke a u korist računa iz tačke 3. ovog uputstva.
17.
Potvrđeni loro akreditiv banka knjiži vanbilansno.
Naplata čekom
18.
Naplatu iz inostranstva čekom plativim posle prezentacije, banka obrađuje na način iz tačke 7. ovog uputstva, a knjiženje vrši na teret računa 053 a u korist računa iz tačke 3. tog uputstva. Istovremeno s čekom, korisnik naplate obavezan je da banci dostavi i podatke za statistiku Narodne banke Srbije.
Otkupljeni ček banka šalje u inostranstvo, radi naplate, i tu promenu knjiži opštim deviznim nalogom (šifra osnova 115), na računu 053.
Obradu naplate iz inostranstva za ček banka vrši nalogom za naplatu (šifra osnova 515), a knjiženje na teret računa 050 a u korist računa 053.
Čekove koje posle prezentacije nije otkupila, banka šalje stranoj banci na inkaso. Posle prijema naplate inkaso čeka, banka vrši obradu naplate na način iz tačke 7. ovog uputstva.
Naplata u efektivnom stranom novcu
19.
Naplatu u efektivnom stranom novcu u skladu s propisom Narodne banke Srbije, banka naplate obrađuje istog dana kad primi efektivni strani novac - nalogom za naplatu (slog - 60) koji sadrži elemente propisane ovim uputstvom i uz zaduženje računa 051 na način iz tač. 11, odnosno 12. tog uputstva.
Naplate ostvarene kliringom u devizama
19a
Obradu naplate iz inostranstva ostvarenu kliringom u devizama banka vrši nalogom za naplatu (slog - 60), sa odgovarajućom šifrom osnova naplate kada je korisnik naplate rezident, na teret računa 060 a u korist računa iz tačke 3. ovog uputstva, ili opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifra osnova 501 ili 502 kada je korisnik uplate nerezident, u korist računa 5007.
Plaćanja prema inostranstvu
20.
Plaćanja prema inostranstvu banka obavlja na osnovu naloga za plaćanje rezidenta (slog - 70).
21.
Banka izvršava nalog za plaćanje u inostranstvo:
- koji sadrži elemente propisane ovim uputstvom;
- koji je potpisalo ovlašćeno lice nalogodavca i koji je nalogodavac overio pečatom, odnosno na kome postoji kvalifikovani elektronski potpis;
- za koji je banci obezbeđeno pokriće;
- uz koji su priloženi dokumenti kojima se dokazuje obaveza plaćanja prema inostranstvu i određuje osnov plaćanja na osnovu kojih se vrši plaćanje, u skladu s propisima.
Dokumenti iz stava 1. ove tačke mogu biti:
- kod tekućih poslova - jedinstvena carinska isprava, faktura, profaktura, ugovor, potvrda o reciprocitetu ili drugi dokument relevantan za identifikaciju obaveze;
- kod kapitalnih poslova - odluka ili rešenje nadležnog organa o konkretnom poslu, izvršno rešenje o nasleđivanju, ugovor sa stranim partnerom, kao i druga dokumentacija specifična za pojedinačni posao iz koje se može utvrditi da posao nije fiktivan ili simuliran.
Za autentičnost dokumentacije i istinitost posla iz ove tačke odgovara nalogodavac.
Ako je nalogodavac fizičko lice, obavezan je da postupa u skladu sa odredbama ove tačke, s tim što nalog iz te tačke, na zahtev ovog lica, popunjava banka a nalogodavac ga ne overava pečatom.
21a.
Izuzetno od tačke 21. ovog uputstva, banka i nalogodavac mogu pismeno ugovoriti da nalogodavac nije obavezan da uz nalog za plaćanje priloži dokument kojim se dokazuju obaveza i osnov plaćanja, osim ako je drugim propisom predviđeno podnošenje određene dokumentacije, naročito po sledećim poslovima:
- prenosa deviza u inostranstvo u skladu s propisom kojim se uređuju uslovi za lične i fizičke prenose sredstava plaćanja u inostranstvo i iz inostranstva;
- prenosa deviza u skladu s propisom kojim se uređuje uslovi i način na koji rezidenti mogu držati devize na računu kod banke u inostranstvu;
- kupovine i prodaje potraživanja ili dugovanja po spoljnotrgovinskom poslu u skladu s propisom kojim se uređuju uslovi i način kupovine i prodaje potraživanja i dugovanja nastalih po spoljnotrgovinskim poslovima rezidenta;
- naplate i plaćanja drugom nerezidentu po tekućem i kapitalnom poslu u skladu s propisom kojim se uređuje način na koji rezident može izvršiti naplatu, odnosno plaćanje i drugom nerezidentu a ne nerezidentu kome se duguje po tekućem ili kapitalnom poslu;
- po poslovima koji se, prema zakonu kojim se uređuje devizno poslovanje, mogu vršiti u devizama u Republici Srbiji;
- prenosa sredstava u inostranstvo s računa nerezidenta, kao i s računa rezidenta - ogranka stranog pravnog lica, u kom slučaju se prilaže dokaz o njihovim izmirenim poreskim obavezama u Republici Srbiji.
U slučaju zaključenja ugovora iz stava 1. ove tačke nalogodavac je obavezan da dokument iz tog stava čuva na način i u roku koji su propisani Odlukom.
22.
Ako banka izvršava nalog po osnovu sudskog rešenja, plaćanje vrši po nalogu suda, odnosno na osnovu pravnosnažnog sudskog rešenja (banka u nalogu kao nalogodavca navodi matični broj pravnog lica i osnov plaćanja prema obavezi navedenoj u sudskom rešenju).
23.
Isplatu u efektivnom stranom novcu u skladu s propisom Narodne banke Srbije banka obrađuje nalogom za plaćanje (slog - 70) koji sadrži elemente propisane ovim uputstvom i uz odobravanje računa 051, a u skladu s tačkom 21. tog uputstva.
24.
Radi plaćanja po kreditnom poslu sa inostranstvom, osim po kratkoročnom oročenom bankarskom depozitu, uz nalog za plaćanje, pored dokumenata iz tačke 21. ovog uputstva, nalogodavac je dužan da priloži i potvrdu Narodne banke Srbije o izvršenom evidentiranju tog kreditnog posla, odnosno:
- pri otplati glavnice i kamate po kreditu koji rezident uzima od nerezidenta - overene KZ obrasce na kojima je kredit evidentiran;
- pri korišćenju finansijskog kredita koji rezident odobrava nerezidentu - overene KO obrasce na kojima je kredit evidentiran.
Pri otplati obaveza po kreditnim poslovima sa inostranstvom po kojima je Narodna banka Srbije agent, nalogodavac prilaže kopiju dokumenta o uplati pokrića izvršenoj najranije četiri radna dana a najkasnije jedan radni dan pre dana dospeća obaveze.
Nalogodavac je obavezan da dokumente iz st. 1. i 2. ove tačke čuva za svoje potrebe i za potrebe nadležnih kontrolnih organa, a kopije tih dokumenata zadržava banka.
25.
Ako iznos plaćanja u državu članicu Evropske unije ne prelazi 50.000 evra, banka je obavezna da, pre nego što primi nalog, pismeno ili elektronski obavesti nalogodavca:
- o tome koliko je vremena potrebno da sredstva budu na računu banke korisnika plaćanja, pri čemu mora biti jasno naveden početak tog perioda;
- o tome koliko je vremena (okvirno) potrebno da banka korisnika plaćanja odobri njegov račun;
- o načinu obračunavanja provizije i ostalih troškova koje plaća nalogodavac;
- o datumu s kojim će biti zadužen račun banke (datum valute);
- o postupku koji nalogodavac može preduzeti u slučaju eventualne žalbe, odnosno zahteva za naknadu štete;
- o primenjenim kursevima (u slučaju konverzije evra).
Banka je obavezna da po osnovu izvršenog plaćanja iz stava 1. ove tačke nalogodavcu dostavi sledeće podatke:
- referentni broj koji identifikuje transakciju (referenca);
- iznos plaćanja bez troškova;
- iznos provizije i ostalih troškova koji idu na teret nalogodavca;
- devizni kurs, u slučaju konverzije evra u drugu valutu;
- datum valute.
26.
Banka izvršava nalog za plaćanje u roku propisanom tačkom 8. Odluke.
Plaćanje doznakom i inkasom dokumenata
27.
Kad banka plaćanje prema inostranstvu vrši doznakom ili inkasom dokumenata - knjiži ga na teret računa iz tačke 3. ovog uputstva a u korist računa 050, 051 i 5007.
Ako je nalogodavac fizičko lice koje pokriće za plaćanje prema inostranstvu obezbeđuje uplatom efektivnog stranog novca - do izvršenja tog plaćanja banka ovo pokriće vodi na računu 500.
Plaćanje akreditivom
28.
Banka otvara akreditiv na zahtev nalogodavca, a otvaranje knjiži vanbilansno.
Nalogodavac je obavezan da pokriće za plaćanje po akreditivu obezbedi najkasnije na dan plaćanja iz akreditiva, i to se pokriće knjiži opštim deviznim nalogom na teret računa iz tačke 3. ovog uputstva a u korist računa pokrića.
29.
Ako banka obezbeđuje pokriće za konfirmaciju u inostranstvu, to pokriće knjiži opštim deviznim nalogom na teret računa 265 a u korist računa 050 ili 5007, navodeći šifru osnova 411.
30.
Izvršeno plaćanje akreditivom knjiži se nalogom za plaćanje (instrument plaćanja 3) na teret računa pokrića a u korist računa 265, ili na teret računa pokrića a u korist računa 050 ili 5007, uz navođenje odgovarajuće šifre osnova.
Za vraćanje sredstava deponovanih po osnovu konfirmacije ili za neiskorišćeni deo akreditiva, odnosno za akreditiv koji nije korišćen - knjiženje se vrši opštim deviznim nalogom na teret računa 050 ili 5007 a u korist računa 265, uz navođenje šifre osnova 411, kao i na teret računa pokrića a u korist računa iz tačke 3. ovog uputstva.
Banka zatvaranje akreditiva knjiži vanbilansno.
Plaćanje čekom
31.
Plaćanje prema inostranstvu čekom koji izda banka vrši se na osnovu naloga za plaćanje.
Banka pri izdavanju čeka knjiženje vrši na teret računa iz tačke 3. ovog uputstva a u korist računa 510.
Posle izvršenog plaćanja prema inostranstvu čekom, banka knjiženje vrši na teret računa 510 a u korist računa 050 ili 5007, navodeći odgovarajuću šifru osnova.
Plaćanja kliringom u devizama
31a
Plaćanje kliringom u devizama prema inostranstvu banka obavlja na osnovu naloga za plaćanje rezidenta (slog - 70) navodeći šifru osnova plaćanja kada je nalogodavac rezident, uz sprovođenje postupka iz tač. od 21. do 26. ovog uputstva, a transfer po zahtevu nerezidenta izvršava se opštim deviznim nalogom (slog - 77), šifra osnova 101 ili 102.
Izvršeno plaćanje, odnosno transfer iz stava 1. ove tačke banka knjiži u korist računa 060 a na teret odgovarajućih računa iz tač. od 27. do 31a ovog uputstva.
Posebni poslovi
Kupoprodaja hartija od vrednosti preko kastodi banke, odnosno ovlašćenog društva
32.
Za kupovinu hartija od vrednosti stranih izdavalaca, odnosno domaćih hartija od vrednosti koje glase na stranu valutu a izdaju se u inostranstvu, rezident daje nalog kastodi banci, odnosno ovlašćenom brokersko dilerskom društvu (pravnom licu ili banci) za trgovanje hartijama od vrednosti (u daljem tekstu: ovlašćeno društvo) i pokriće uplaćuje u korist posebnog namenskog računa kastodi banke, odnosno ovlašćenog društva za kupovinu hartija od vrednosti. Plaćanja preko kastodi banke, odnosno ovlašćenog društva vrše se nalogom za plaćanje (slog - 70), uz upisivanje naziva i matičnog broja kastodi banke, odnosno ovlašćenog društva, koji banka izvršava u skladu s tač. 20. i 21. ovog uputstva.
33.
Kod trgovanja hartijama od vrednosti, rezident ne mora pre izvršenja plaćanja pribaviti dokumentaciju koja određuje osnov i dokazuje obavezu plaćanja, ali nalogodavac (kastodi banka, odnosno ovlašćeno društvo) mora u ime i za račun rezidenta pribaviti odgovarajuću dokumentaciju uz obavezu da ona bude dostavljena banci, odnosno rezidentu.
34.
Za prodaju hartija od vrednosti domaćih izdavalaca, rezident nalog za prodaju daje kastodi banci, odnosno ovlašćenom društvu. Naplatu po osnovu prodaje ovih hartija od vrednosti banka obrađuje nalogom za naplatu (slog - 60), uz navođenje matičnog broja kastodi banke, odnosno ovlašćenog društva, u skladu s tač. 6. i 7. ovog uputstva.
Prenos sredstava međunarodnim poštanskim uputnicama
34a
Prenos sredstava uplaćenih međunarodnim poštanskim uputnicama obavlja se preko JP PTT saobraćaja "Srbija" (u daljem tekstu: Pošta), u skladu sa sporazumom kojim se uređuju finansijske poštanske usluge i ugovorom o razmeni poštanskih uputnica zaključenim između poštanskih uprava zemalja koje su potpisnice tog ugovora.
Međusobna plaćanja po obračunima između poštanskih uprava stranih zemalja i Pošte obavljaju se preko banke s kojom je Pošta zaključila ugovor.
Fizičko lice kome su u inostranstvu sredstva uplaćena međunarodnom poštanskom uputnicom odlučuje da li će mu ta sredstva biti isplaćena u dinarima ili u valuti na koju glasi ta uputnica, pri čemu isplatu u dinarima vrši Pošta, a isplatu u valuti na koju glasi ova uputnica može vršiti samo banka.
Sredstva koja se u inostranstvo prenose međunarodnom poštanskom uputnicom mogu se uplaćivati samo u dinarima - do iznosa efektivnog stranog novca koji fizička lica mogu da iznose u inostranstvo u skladu sa odlukom kojom se uređuju uslovi za lične i fizičke prenose sredstava plaćanja u inostranstvo i iz inostranstva.
Međusobna plaćanja između poštanskih uprava pojedinih zemalja i Pošte obavljaju se prebijanjem međusobnih dugovanja i potraživanja, a plaćanja i naplate razlika u neto iznosu banka obrađuje nalogom za plaćanje (slog - 70), odnosno nalogom za naplatu (slog - 60), uz navođenje šifre osnova 271 - međunarodna poštanska uputnica.
Službeno putovanje u inostranstvo
35.
Troškove službenog putovanja u inostranstvo nalogodavac obračunava u devizama. Nalogodavac rezident daje banci nalog za plaćanje (slog - 70), šifra osnova 340, i navodi ime lica koje službeno putuje u inostranstvo i kome se po tom osnovu akontacija troškova službenog puta može isplatiti nostro čekom, stranim putničkim čekom ili u efektivnom stranom novcu, kao i po osnovu korišćenja platne biznis kartice.
U slučaju da lice iz stava 1. ove tačke efektivni strani novac ne preuzima u banci, u nalogu za plaćanje se, u rubrici 12, navodi ime, prezime i broj lične karte lica koje će preuzeti ova sredstva.
36.
Posle obavljenog službenog putovanja u inostranstvo, nalogodavac službenog puta - rezident obračunava putne troškove.
Obračunati putni troškovi isplaćuju se s računa nalogodavca službenog puta - rezidenta, nalogom za plaćanje (slog - 70), šifra osnova 340, preko računa 098 na devizni račun fizičkog lica koje je službeno putovalo u inostranstvo.
Ako se obračunom iz stava 1. ove tačke utvrdi da je isplaćena akontacija manja od obračunatih troškova, razlika do iznosa putnih troškova utvrđenog konačnim obračunom uplaćuje se na devizni račun fizičkog lica koje je službeno putovalo u inostranstvo, nalogom za plaćanje (slog - 70), šifra osnova 340, preko računa 098.
Ako se obračunom iz stava 1. ove tačke utvrdi da je isplaćena akontacija veća od obračunatih troškova, lice koje je službeno putovalo u inostranstvo dužno je da utvrđenu razliku u stranom efektivnom novcu ili čekovima preda banci, radi povraćaja sredstava na račun. Banka ta sredstva prima i knjiži kao povraćaj izvršenog plaćanja, nalogom za naplatu (slog - 60), instrument plaćanja 6, šifra osnova 340, u korist računa iz tačke 3. ovog uputstva.
Banka nalogodavca će isplatu, odnosno uplatu iz st. 2, 3. i 4. ove tačke izvršiti na osnovu naloga, odnosno odgovarajućeg zahteva rezidenta.
Prodaja stranih putničkih čekova
37.
Prodaju stranog putničkog čeka banka knjiži na teret računa iz tačke 3. ovog uputstva a u korist računa 509. Kad banka prodati strani putnički ček plati stranoj banci, knjiženje vrši na teret računa 509 a u korist računa 050.
Storno naplate i plaćanja
38.
Naplata iz inostranstva koja je uplaćena kao povraćaj izvršenog plaćanja u inostranstvo obrađuje se nalogom za naplatu (slog - 60), instrument plaćanja 2, pri čemu se navodi šifra osnova plaćanja i odobrava račun rezidenta koji je izvršio to plaćanje, uz odgovarajući dokument kojim se utvrđuje obaveza i razlog vraćanja sredstava.
Plaćanje u inostranstvo u vezi s povraćajem naplate iz inostranstva obrađuje se nalogom za plaćanje (slog - 70), instrument plaćanja 2, i pri tom se navodi šifra osnova naplate. Sredstva se u ovom slučaju vraćaju nerezidentu koji je izvršio plaćanje rezidentu - do onog iznosa i u onoj valuti, kao i onom stranom nalogodavcu i onoj stranoj banci, koji su navedeni u prvobitnom platnom nalogu.
39.
Storno naplate i plaćanja kao otklanjanje greške u transakciji vrši se crvenim stornom (iznos s negativnim predznakom).
Platne kartice
40.
Banka naplatu po korišćenju platnih kartica knjiži nalogom za naplatu (šifra osnova 532). Posle izvršene naplate, banka knjiženje vrši na teret računa 050 a u korist računa 500.
Banka plaćanje prema inostranstvu po osnovu platnih kartica knjiži nalogom za plaćanje (slog - 70), šifra osnova 132, na teret računa 500 a u korist računa 050.
Knjiženja iz st. 1. i 2. ove tačke vrši banka koja je zastupnik platne kartice.
41.
Banka zastupnik platne kartice obavezna je da, do 10. u mesecu za prethodni mesec, Narodnoj banci Srbije dostavi:
- za pravna i fizička lica - podatke o ukupnoj mesečnoj potrošnji u inostranim mrežama (izraženo u evrima);
- za kartice stranih izdavalaca u prodajnoj mreži banke - podatke o ukupnoj mesečnoj potrošnji (izraženo u dinarima).
III. NAPLATE, PLAĆANjA I PRENOSI U REPUBLICI SRBIJI PREKO DEVIZNIH RAČUNA NEREZIDENATA
Naplate
42.
Banka, na zahtev nerezidenta, na teret računa nerezidenta 5007, a po osnovu tekućih i kapitalnih poslova, plaćanje rezidentu korisniku naplate vrši nalogom za naplatu (slog - 60), uz odgovarajuću šifru osnova naplate, u korist računa iz tačke 3. ovog uputstva.
Kad je banka naplate istovremeno i banka isplate (u slučaju da nerezident i rezident korisnik naplate imaju devizne račune u istoj domaćoj banci), banka, na zahtev nerezidenta, plaćanje vrši na teret računa nerezidenta 5007 a u korist računa iz tačke 3. ovog uputstva, nalogom za naplatu (slog - 60), uz primenu odgovarajuće šifre osnova naplate.
Kad banka naplate nije istovremeno i banka isplate (u slučaju da nerezident i rezident korisnik naplate imaju devizne račune u različitim domaćim bankama), banka naplate je dužna da, najkasnije narednog radnog dana od dana prijema pokrića, izvesti banku isplate o primljenoj naplati, da sredstva prenese na tu banku i knjiženje izvrši opštim deviznim nalogom (slog - 77), šifra osnova 101, odnosno 102, na teret računa 5007 a u korist računa 050.
Banka isplate, posle prijema sredstava, knjiženje vrši nalogom za naplatu (slog - 60), uz odgovarajuću šifru osnova naplate, na teret računa 050 a u korist računa rezidenta iz tačke 3. ovog uputstva.
U slučaju prenosa s deviznog računa nerezidenta jedne banke na devizni račun nerezidenta druge banke, knjiženje se vrši opštim deviznim nalogom (slog - 77), uz navođenje šifre osnova 103, na teret računa 5007 a u korist računa 050. Banka isplate, posle prijema sredstava, knjiženje vrši opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifra osnova 503, na teret računa 050 a u korist računa 5007.
Plaćanja
43.
U slučaju da nerezident i rezident (nalogodavac plaćanja) imaju devizne račune u istoj domaćoj banci - banka, po nalogu rezidenta, plaćanje prema nerezidentu po osnovu tekućih i kapitalnih poslova vrši na teret računa iz tačke 3. ovog uputstva a u korist računa nerezidenta 5007, nalogom za plaćanje (slog - 70), uz primenu odgovarajuće šifre osnova plaćanja.
Ako nerezident i rezident (nalogodavac plaćanja) imaju devizne račune u različitim domaćim bankama, banka, po nalogu rezidenta, plaćanje vrši nalogom za plaćanje (slog - 70), uz odgovarajuću šifru osnova plaćanja, i knjiži ga na teret računa iz tačke 3. ovog uputstva a u korist računa 050.
U slučaju iz stava 2. ove tačke, banka kod koje se vodi račun nerezidenta knjiženje vrši opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifra osnova 501, odnosno 502, na teret računa 050 a u korist računa 5007.
44.
Banka može otkupiti devize nerezidenta, na njegov zahtev, u kom slučaju knjiženje vrši na teret računa nerezidenta 5007, opštim deviznim nalogom (slog - 77), uz navođenje šifre osnova 101, odnosno 102, a knjiženje u korist računa 5030, 5031 ili 5032 vrši opštim deviznim nalogom (slog - 66), uz navođenje šifre osnova 703.
IV. NAPLATE, PLAĆANjA I PRENOSI U REPUBLICI SRBIJI PREKO DINARSKIH RAČUNA NEREZIDENATA
Naplate
45.
Banka, na zahtev nerezidenta, na teret računa 4007, a po osnovu tekućih i kapitalnih poslova, plaćanje rezidentu korisniku naplate vrši nalogom za naplatu (slog - 60), uz odgovarajuću šifru osnova naplate, u korist dinarskog računa rezidenta.
Kad je banka naplate istovremeno i banka isplate, knjiženje vrši na teret računa 4007 a u korist dinarskog računa rezidenta, koristeći nalog za naplatu (slog - 60), i navodi odgovarajuću šifru osnova naplate.
Kad banka naplate nije istovremeno i banka isplate, dužna je da, najkasnije narednog radnog dana od dana prijema pokrića, banku isplate izvesti o primljenoj naplati porukom MT103 (SNjIFT), da sredstva prenese na tu banku porukom MT202 i da knjiženje izvrši opštim deviznim nalogom (slog - 77), šifra osnova 101, odnosno 102, na teret računa 4007 a u korist računa 037.
Banka isplate, posle prijema poruke MT103 (SNjIFT), knjiženje vrši nalogom za naplatu (slog - 60), uz odgovarajuću šifru osnova naplate, na teret računa 037 a u korist dinarskog računa rezidenta. Posle prijema poruke MT202 banka knjiženje vrši interno opštim deviznim nalogom na teret računa 000 a u korist računa 037.
U slučaju prenosa sredstava s dinarskog računa nerezidenta jedne banke na dinarski račun nerezidenta druge banke - banka naplate knjiženje vrši opštim deviznim nalogom (slog - 77), uz navođenje šifre osnova 103, u korist računa 037, uz primenu SNjIFT poruke MT 103. Banka isplate, posle prijema poruke MT103, knjiženje vrši opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifra osnova 503, na teret računa 037 a u korist dinarskog računa nerezidenta.
Plaćanje troškova u Republici Srbiji s računa nerezidenta banka vrši opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifra osnova 704.
Plaćanja
46.
Banka, po nalogu rezidenta, plaćanja u korist računa nerezidenta 4007 po osnovu tekućih i kapitalnih poslova vrši nalogom za plaćanje (slog - 70), navodeći odgovarajuću šifru osnova plaćanja, a na teret dinarskog računa rezidenta.
Banka, po nalogu rezidenta, plaćanje nerezidentu čiji se račun vodi kod druge banke vrši nalogom za plaćanje (slog - 70), navodeći odgovarajuću šifru osnova plaćanja, šalje drugoj banci poruku MT103 (SNjIFT) i knjiženje vrši na teret dinarskog računa rezidenta a u korist računa 037. Banka sredstva prenosi drugoj banci porukom MT202 i knjiženje vrši interno opštim deviznim nalogom, na teret računa 037 a u korist računa 000.
Banka kod koje se vodi račun nerezidenta, posle prijema poruka MT103 (SNjIFT) i MT202, primljena sredstava knjiži opštim deviznim nalogom (slog - 66), šifra osnova 501, odnosno 502, na teret računa 037 a u korist računa 4007, odnosno na teret računa 000 a u korist računa 037.
47.
Banka može prodati devize nerezidentu, na njegov zahtev, u kom slučaju knjiženje vrši na teret računa 4007, opštim deviznim nalogom (slog - 77), uz navođenje šifre osnova 703, a knjiženje u korist računa 5007 vrši opštim deviznim nalogom (slog - 66), uz navođenje šifre osnova 501, odnosno 502.
Kupoprodaja deviza i dinara između banke i nerezidentne banke
48.
U slučaju kupovine deviza od nerezidentne banke, banka knjiženje vrši opštim deviznim nalogom (slog - 66), navodeći šifru osnova 888, na teret računa 050 a u korist računa 4007.
Ako se dinarski račun nerezidentne banke vodi u drugoj domaćoj banci, banka knjiženje vrši opštim deviznim nalogom (slog - 66), navodeći šifru osnova 888, na teret računa 050 a u korist računa 037. Dinarska sredstava ova banka prenosi drugoj banci uz slanje adekvatne SNjIFT poruke (MT202) i knjiženje vrši na teret računa 037 a u korist računa 000 (navodeći šifru osnova 888). Druga domaća banka, posle prijema poruke MT202, primljena sredstva knjiži opštim deviznim nalogom (slog - 66), navodeći šifru osnova 501, na teret računa 037 a u korist računa 4007.
49.
U slučaju prodaje deviza nerezidentnoj banci, banka knjiženje vrši opštim deviznim nalogom (slog - 77), navodeći šifru osnova 888, na teret računa 4007 a u korist računa 050.
Ako se dinarski račun nerezidentne banke vodi u jednoj domaćoj banci a devize kupuju od druge domaće banke - banka kod koje se vodi dinarski račun knjiženje vrši opštim deviznim nalogom (slog - 77), na teret računa 4007 a u korist računa 037, navodeći šifru osnova 101. Banka drugoj domaćoj banci šalje poruku MT202 i knjiženje vrši na teret računa 037 a u korist računa 000. Druga banka, posle prijema poruke MT202, primljena sredstva knjiži opštim deviznim nalogom (slog - 66), navodeći šifru osnova 888, na teret dinarskog računa banke 000 a u korist računa 037. Transfer prodatih deviza u inostranstvo banka knjiži opštim deviznim nalogom (slog - 77), navodeći šifru osnova 888, na teret računa 037 a u korist računa 050.
V. NALOZI PLATNOG PROMETA SA INOSTRANSTVOM
50.
Nalogodavac, odnosno korisnik naplate dužan je da podatke za statistiku Narodne banke Srbije dostavi banci u rokovima utvrđenim Odlukom i ovim uputstvom.
Nalog za naplatu, nalog za plaćanje i opšti devizni nalog treba da sadrže sledeće obavezne elemente:
NALOG ZA NAPLATU (slog - 60)
-------------------------------------------------------------------------------------------
Broj Naziv Opis Za Format polja
rubrike banku za NBS
-------------------------------------------------------------------------------------------
1 BANKA naziv O -
matični broj O 8N
2 KORISNIK NAPLATE naziv i adresa O -
matični broj O 8N
2 INSTRUMENT NAPLATE iz Šifarnika instrumenata plaćanja O 1N
3 BROJ NALOGA evidencioni broj u banci O 20AN
4 BANKA POŠILjALAC naziv i/ili SNjIFT adresa O -
SNjIFT PORUKE
5 NALOGODAVAC naziv i adresa O 70A
država O 2AN
6 KONTOKORENTNA BANKA naziv i/ili SNjIFT adresa U -
7 SVRHA NAPLATE svrha naplate U -
8 IZNOS oznaka valute O 3AN
iznos u valuti O 16N
8 DATUM VALUTACIJE datum prijema pokrića O 8N
9 TROŠKOVI STRANE BANKE troškovi strane banke U 16N
10 KNjIŽENjE na teret računa O 5AN
u korist računa O -
11 PROTIVVREDNOST U obračunato po zvaničnom srednjem kursu U -
DINARIMA
11 MESTO I DATUM mesto i datum ispostavljanja naloga O
PODACI ZA STATISTIKU
12 REDNI BROJ OSNOVA redni broj O 2N
12 ŠIFRA OSNOVA iz Šifarnika osnova naplate, plaćanja i
prenosa u platnom prometu sa
inostranstvom O 3N
12 BROJ UGOVORA IZ U 6N
KONTROLNIKA
12 GODINA UGOVORA IZ U 4N
KONTROLNIKA
12 OPIS TRANSAKCIJE opis transakcije U 70AN
12 IZNOS U VALUTI ZA OSNOV (+) iznos bruto potraživanja/
(-) iznos smanjenja naplate O 16N
13 BROJ KREDITNE PRIJAVE broj kreditne prijave iz
overenog obrasca U 6N
13 GODINA KREDITA godina zaključivanja ugovora o kreditu U 4N
13 POSEBNA OZNAKA U 1N/2N
-------------------------------------------------------------------------------------------
O - obavezan podatak. U - uslovno obavezan podatak.
NALOG ZA PLAĆANjE (slog - 70)
Nalog za plaćanje prema inostranstvu sastavlja nalogodavac, a dopunjava banka.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Broj Naziv Opis Za banku Format polja za NBS
rubrike
--------------------------------------------------------------------------------------------------
1 NALOGODAVAC naziv i adresa O -
matični broj O 8N
2 BANKA naziv O
matični broj O 8N
2 INSTRUMENT PLAĆANjA iz Šifarnika instrumenata plaćanja O 1N
3 BROJ NALOGA evidencioni broj * O 20AN
4 KORISNIK PLAĆANjA naziv i adresa nerezidenta broj O 70AN
putne isprave rezidenta U -
država O 2AN
račun O -
5 BANKA KORISNIKA naziv i država ili SNjIFT adresa O
PLAĆANjA
6 IZNOS oznaka valute O 3AN
iznos u valuti O 16N
6 DATUM VALUTACIJE datum kada je zadužen račun banke u
inostranstvu, račun strane gotovine ili
odobreni račun nerezidenta * O 8N
PODACI ZA STATISTIKU
7 REDNI BROJ OSNOVA redni broj O 2N
7 ŠIFRA OSNOVA iz Šifarnika osnova naplate, plaćanja i
prenosa u platnom prometu
sa inostranstvom O 3N
7 BROJ UGOVORA IZ
KONTROLNIKA U 6N
7 GODINA UGOVORA IZ
KONTROLNIKA U 4N
7 OPIS TRANSAKCIJE opis transakcije U 70AN
7 IZNOS VALUTE ZA OSNOV iznos bruto obaveze (+)/
iznos smanjenja plaćanja (-) O 16N
8 BROJ KREDITNE PRIJAVE broj kreditne prijave iz
overenog obrasca U 6N
8 GODINA KREDITA godina zaključivanja ugovora o kreditu U 4N
8 POSEBNA OZNAKA U 1N/2N
9 MESTO I DATUM mesto i datum ispostavljanja naloga O
PODACI ZA KNjIŽENjE
10 KNjIŽENjE na teret računa * O -
u korist računa O 5AN
11 PROTIVVREDNOST U
DINARIMA obračunato po zvaničnom srednjem kursu * U
--------------------------------------------------------------------------------------------------
O - obavezan podatak. U - uslovno obavezan podatak.
(*) Popunjava banka.
OPŠTI DEVIZNI NALOG (slog - 66 ili SLOG - 77)
Opšti devizni nalog koristi se za transakcije koje su u Šifarniku osnova naplate, plaćanja i prenosa u platnom prometu sa inostranstvom (Prilog 2) označene kao TRANSAKCIJE IZMEĐU REZIDENATA I NEUTRALNE TRANSAKCIJE i za transakcije označene kao Finansijski račun - depoziti.
Opšti devizni nalog sastavlja banka.
------------------------------------------------------------------------------------
BANKA NALOGODAVCA naziv
matični broj O 8N
BANKA KORISNIKA naziv
matični broj O 8N
BROJ NALOGA evidencioni broj u banci O 20AN
DATUM VALUTACIJE datum zaduženja, odnosno odobrenja računa O 8N
NALOGODAVAC matični broj U 8N
ZEMLjA NEREZIDENTA obavezan podatak za transakcije nerezidenta U 2AN
IZNOS oznaka valute O 3AN
iznos u valuti O 16N
OSNOV PLAĆANjA iz Šifarnika osnova naplate, plaćanja i prenosa
u platnom prometu sa inostranstvom O 3N
KNjIŽENjE na teret računa O 5N
KORISNIK NAPLATE matični broj U 8N
ZEMLjA NEREZIDENTA obavezan podatak za transakcije nerezidenta U 2AN
IZNOS oznaka valute O 3AN
iznos u valuti O 16N
OSNOV PLAĆANjA iz Šifarnika osnova naplate, plaćanja i prenosa
u platnom prometu sa inostranstvom O 3N
KNjIŽENjE u korist računa O 5N
SVRHA PLAĆANjA svrha plaćanja U -
------------------------------------------------------------------------------------
O - obavezan podatak. U - uslovno obavezan podatak.
VI. DOSTAVLjANjE PODATAKA O PLAĆANjU, NAPLAĆIVANjU I PRENOSU U PLATNOM PROMETU SA INOSTRANSTVOM
51.
Banka je obavezna da Narodnoj banci Srbije dostavlja podatke iz naloga čiji su obavezni elementi propisani ovim uputstvom, kao i podatke o stanju i prometu na računima navedenim u Prilogu 1.
Banka je obavezna da dostavi ispravne podatke iz stava 1. ove tačke, i to za prvu i drugu dekadu meseca - u roku od pet dana od isteka dekade, a za treću dekadu - u roku koji je propisan za dostavljanje podataka za obrazac KNj BIFO. Stanje za poslednji dan u mesecu mora se slagati s podacima u izveštaju o knjigovodstvenom stanju računa.
Izveštaj o stanju i prometu po valutama (vrsta posla 00) banka sastavlja za svaki račun posebno, u originalnim valutama, i to svakog dana za one račune čija je dinamika izveštavanja dnevna.
52.
U slučaju naplate i plaćanja robe i usluga sa ugovorenim rokom dužom od 180 dana, banka je obavezna da u nalogu za plaćanje, odnosno nalogu za naplatu navede pravu šifru osnova transakcije i obavezno popuni polje za broj kreditne prijave i godinu kredita.
53.
U slučaju avansne naplate i plaćanja robe i usluga do 180 dana, banka je dužna da u polje posebne oznake obavezno upiše 1, a u slučaju da rezident naplatu, odnosno plaćanje vrši drugom nerezidentu a ne onom kome duguje, odnosno od koga potražuje po tekućem ili kapitalnom poslu (član 33. Zakona o deviznom poslovanju) - obavezna je da u polje posebne oznake obavezno upiše 2, kao i da u oba slučaja u nalogu za plaćanje, odnosno nalogu za naplatu navede pravu šifru osnova transakcije. Po poslovima iz navedenog člana 33. banka izveštava na način i u rokovima predviđenim ovim uputstvom.
54.
Izveštavanje po poslovima iz člana 12. stav 1. Zakona o deviznom poslovanju vrši se na način i u rokovima predviđenim ovim uputstvom (šifre osnova 538, 539, 771, 138, 139 i 771).
55.
Banka može dostaviti zbirne podatke za račune "051, 053, 5007 i 4007, i to za one poslove čije su šifre osnova navedene u uputstvu kojim Narodna banka Srbije uređuje elektronsko dostavljanje podataka. Ove zbirne podatke banka dostavlja na izveštaju koji propiše Narodna banka Srbije.
56.
Podatke iz naloga platnog prometa sa inostranstvom banka dostavlja za svaki nalog posebno, osim za poslove navedene u tački 55. ovog uputstva.
57.
Banka podatke iz ovog uputstva dostavlja elektronski, u skladu s propisom Narodne banke Srbije.
58. Danom primene ovog uputstva prestaje da važi Uputstvo za sprovođenje Odluke o uslovima i načinu plaćanja, naplaćivanja i prenosa po tekućim i kapitalnim poslovima u devizama i u dinarima ("Službeni glasnik RS", broj 94/2004).
59. Ovo uputstvo stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku RS", a primenjuje se od 1. aprila 2007. godine.
O. broj 33
U Beogradu, 26. februara 2007. godine
Guverner Narodne banke Srbije, Radovan Jelašić, s.r.