Na osnovu člana 337. stav 1. tač. 1. i 3. Zakona o izvršenju krivičnih sankcija ("Službeni glasnik SRS", br. 26/77 i 50/84),
Republički sekretar za pravosuđe i upravu donosi
PRAVILNIK
O PROGRAMU I NAČINU POLAGANjA STRUČNIH ISPITA RADNIKA SLUŽBE OBEZBEĐENjA KAZNENO-POPRAVNIH I VASPITNO-POPRAVNIH USTANOVA
(Objavljen u "Sl. glasniku SRS", br. 44/85)
Član 1.
Ovim pravilnikom određuju se uslovi, program i način polaganja stručnih ispita i ispita za zvanje radnika službe obezbeđenja u kazneno-popravnim i vaspitno-popravnim ustanovama (u daljem tekstu: Ustanove).
Član 2.
Stručni ispit polažu pripravnici u službi obezbeđenja - stražari sa srednjom školskom spremom po isteku pripravničkog staža iz člana 48. Zakona o izvršavanju krivičnih sankcija i radnici Službe obezbeđenja za zvanje stražara, starijeg stražara, nadzornika straže i zapovednika straže iz člana 50. stav 2. čl. 52. i 53. Zakona o izvršenju krivičnih sankcija.
Član 3.
Prijavu za polaganje stručnog ispita kandidat podnosi ustanovi u kojoj je zaposlen, a ustanova dostavlja prijavu Republičkom sekretarijatu za pravosuđe i upravu.
Prijava sadrži: ime i prezime kandidata, datum i mesto rođenja, podatke o školskoj spremi, podatak o vremenu provedenom u ranijem zvanju i ocenu ustanove da li je kandidat pokazao zadovoljavajuće rezultate u dosadašnjem radu.
Kandidat može podneti prijavu za polaganje stručnog ispita za zvanje: starijeg stražara, nadzornika i zapovednika službe obezbeđenja i to:
1) za zvanje starijeg stražara nakon 6 godina provedenih u zvanju stražara;
2) za zvanje nadzornika straže nakon pet godina provedenih u zvanju starijeg stražara; novoprimljeni radnik sa višom školskom spremom iz člana 52. tačka 2. ZIKS-a; radnik sa visokom školskom spremom koji nakon pet godina provedenog rada u ustanovi raspoređen na radno mesto nadzornika straže;
3) za zvanje zapovednika straže nakon tri godine provedenog rada u zvanju nadzornika straže, novoprimljeni radnik sa visokom školskom spremom iz člana 53. tačka 2. Zakona o izvršenju krivičnih sankcija i radnik sa visokom školskom spremom koji je nakon pet godina provedenog rada u ustanovi raspoređen na radno mesto zapovednika straže.
Član 4.
Uz prijavu za polaganje stručnog ispita ustanova dostavlja: overeni prepis uverenja o ranije položenom stručnom ispitu za određeno zvanje i overeni prepis svedočanstva o završenoj školskoj spremi.
Član 5.
Obaveštenje o polaganju stručnog ispita dostavlja se preko ustanove u kojoj je kandidat zaposlen i ono sadrži vreme i mesto održavanja ispita, s tim da rok za polaganje ispita ne sme biti kraći od 30 dana od dana zakazivanja.
Član 6.
Stručni ispit se polaže pred Ispitanom komisijom koju obrazuje Republički sekretar (u daljem tekstu: Komisija).
Republički sekretar obrazuje sledeće komisije:
- komisiju za polaganje stručnog ispita pripravnika - stražara;
- komisiju za polaganje stručnog ispita za zvanje starijeg stražara;
- komisiju za polaganje stručnog ispita za zvanje nadzornika i zapovednika straže.
Član 7.
Komisije iz člana 6. ovog pravilnika sastavljene su od predsednika i četiri člana, a imenuju se na vreme od 4 godine.
Komisije imaju zapisničare koji obavljaju stručne poslove za komisiju.
Predsednici, članovi komisije i zapisničari imaju zamenike.
Predsednici i članovi komisije su istovremeno i ispitivači za određene predmete.
U slučaju potrebe za određene predmete mogu se imenovati ispitivači van sastava komisije.
Član 8.
Stručni ispit i ispit za zvanje započinje pismenim, odnosno, praktičnim delom ispita.
Član 9.
Stručni ispit za zvanje nadzornika i zapovednika straže sastoje se od pismenog i usmenog dela ispita.
Stručni ispit za zvanje stražara i starijeg stražara sastoji se iz praktičnog i usmenog dela ispita.
Član 10.
Pismeni deo ispita se daje iz delokruga poslova i zadataka koje kandidat obavlja u ustanovi.
Temu za polaganje pismenog dela ispita kandidat može da obradi pre pristupanja ispitu i na dan ispita o čemu odlučuje Ispitna komisija.
Vreme za obradu teme koju je komisija unapred odredila kandidatu ne može biti duže od 30 dana.
Vreme za izradu pismenog dela ispita, koje se daje na dan ispita ne može biti duže od 4 sata.
Izradi pismenog zadatka na dan ispita prisustvuje član komisije i zapisničar.
Pri izradi pismenog zadatka na dan ispita kandidat se može služiti zakonskim tekstovima bez komentara, odnosno objašnjenja.
Član 11.
Praktični deo ispita se sastoji iz provere rukovanja oružjem, hemijskim sredstvima, sredstvima prinude i poznavanja borilačkih veština.
Član 12.
Pismeni zadatak ocenjuje član komisije koji je zadao pismeni zadatak.
Ako kandidat ne pokaže zadovoljavajući uspeh na pismenom, odnosno, praktičnom delu ispita nije položio ispit i ne može da nastavi polaganje usmenog dela.
Član 13.
Nakon položenog pismenog dela, odnosno, praktičnog dela ispita pristupa se polaganju usmenog dela stručnog ispita.
Uspeh kandidata na usmenom delu ispita ocenjuje se posebno za svaki predmet.
Konačan uspeh kandidata utvrđuje komisija većinom glasova.
Član 14.
Uspeh kandidata na ispitu ocenjuje se ocenom "položio" ili "nije položio".
Član 15.
Ako kandidat na ispitu pokaže zadovoljavajuće znanje iz svih predmeta, obuhvaćenih programom, položio je stručni ispit, odnosno ispit za zvanje.
Ako kandidat na ispitu ne pokaže zadovoljavajuće zvanje iz tri i više predmeta, nije položio stručni ispit, odnosno, ispit za zvanje.
Kandidat koji na ispitu nije pokazao zadovoljavajuće znanje iz jednog ili najviše dva predmeta upućuje se na popravni ispit.
Član 16.
Popravni ispit polaže se u roku koji ne može biti kraći od jednog, niti duži od tri meseca od prethodnog polaganja.
Dan polaganja popravnog ispita određuje komisija i o tome obaveštava kandidata.
Ako kandidat bez opravdanog razloga ne pristupi polaganju popravnog ispita, smatra se da stručni ispit, odnosno ispit za određeno zvanje nije položio.
Član 17.
Kandidat koji ne položi stručni ispit ili ispit za određeno zvanje, ponovnom polaganju stručnog ispita može pristupiti u roku koji ne može biti kraći od mesec, niti duži od šest meseci od dana prethodnog polaganja.
Stručni ispit u celosti može se polagati najviše dva puta.
Član 18.
Ako kandidat odustane od polaganja započetog ispita, ili ne preda pismeni rad, smatraće se da ispit nije položio.
Član 19.
Započeto polaganje ispita može se odložiti ako je kandidat zbog bolesti ili drugih opravdanih razloga bio sprečen da nastavi polaganje ispita. O odlaganju ispita odlučuje komisija.
Član 20.
Kandidat kome je odloženo polaganje ispita, sa polaganjem ispita može nastaviti najkasnije u roku od tri meseca od dana donošenja odluke o njegovom odlaganju. U izuzetno opravdanim slučajevima komisija može ovaj rok produžiti za još tri meseca.
U nastavku ispita kandidat ne polaže ovaj deo ispita koji je polagao do odluke o odlaganju ispita.
Ako kandidat ne pristupi polaganju ispita u roku iz stava 1. ovog člana, smatraće se da ispit nije položio.
Član 21.
Polaganje stručnog ispita može se odložiti, ako je kandidat zbog bolesti ili drugih opravdanih razloga sprečen da dođe na ispit.
Član 22.
O toku ispita vodi se zapisnik koji sadrži:
- prezime i ime kandidata;
- sastav ispitne komisije i ispitivača;
- dan, čas, vreme i mesto polaganja praktičnog, pismenog i usmenog dela ispita;
- pitanja postavljanja kandidatu na usmenom delu ispita;
- uspeh;
- zaključak komisije da li je kandidat položio ili nije položio, odnosno zaključak o upućivanju na popravni ispit određenih predmeta.
U zapisnik se unose i druga zapažanja od značaja za rezultat ispita.
Zapisnik potpisuje predsednik, članovi ispitne komisije i zapisničar.
Član 23.
Kandidatu koji je položio stručni ispit, odnosno ispit za određeno zvanje izdaje se uverenje o položenom ispitu, na propisanom obrascu koji sadrži:
- prezime i ime kandidata;
- godinu i mesto rođenja;
- naziv škole - fakulteta;
- datum polaganja;
- naziv komisije pred kojom je ispit polagao i po kom programu;
- zaključak komisije da je kandidat položio stručni ispit, odnosno, ispit za određeno zvanje;
- broj i datum izdavanja uverenja;
- potpis republičkog sekretara;
- službeni pečat.
Uverenje o položenom stručnom ispitu radnika dostavlja se ustanovi u jednom primerku.
Republički sekretarijat obaveštava ustanovu čiji kandidat nije položio stručni ispit.
Član 24.
Republički sekretarijat vodi evidenciju o licima koja su polagala stručni ispit. Evidencija sadrži sledeće podatke o kandidatu: prezime i ime, godinu i mesto rođenja, školsku spremu, zvanje za koje se ispit polaže, datum polaganja i uspeh na ispitu.
Član 25.
Predsedniku, članovima komisije, ispitivačima i zapisničaru pripada naknada za rad u komisiji.
Visinu naknade iz stava 1. ovog člana utvrđuje republički sekretar.
Član 26.
Troškove ispita za kandidata koji prvi put polaže, uključujući i polaganje popravnog ispita, snosi ustanova u kojoj je kandidat zaposlen.
Troškove ponovnog polaganja ispita snosi kandidat, ako opštim aktom ustanove nije drugačije određeno.
Pre početka polaganja ispita kandidat je dužan da podnese komisiji na uvid dokaz o izvršenoj uplati za polaganje ispita.
Član 27.
Stručni ispit za polaganje pripravnika stražara obuhvata sledeće predmete:
1. Praktična obuka u rukovanju oružjem, hemijskim sredstvima, sredstvima prinude i borilačkim veštinama,
2. Ustavno uređenje SFRJ,
3. Sistem državne uprave sa radnim odnosima (s posebnim osvrtom na položaj, organizaciju i nadležnost organa uprave u kojoj kandidat radi),
4. Propisi za vršenje službe obezbeđenja,
5. Sistem izvršenja krivičnih sankcija,
6. Psihologija ličnosti sa psihopatologijom.
I. PROGRAM GRADIVA ZA POLAGANjE STRUČNIH ISPITA PRIPRAVNIKA STRAŽARA
1. Praktična obuka u rukovanju oružjem, hemijskim sredstvima, sredstvima prinude i borilačkim veštinama
Uvodni deo: U naoružanje i opremu radnika službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora; zaduživanje radnika službe obezbeđenja oružjem i način čuvanja i održavanja oružja i municije; uslovi pod kojima se radniku službe obezbeđenja može oduzeti naoružanje i oprema; proveravanje ispravnosti naoružanja i opreme i dužnosti radnika službe obezbeđenja u vezi toga.
Naoružanje: pištolji M-57, 762 mm; pištolj M-70, 7,65 mm; PAP M-59/66, 7,62 mm; AP M-70/A; AB, AB-2, 7,62 mm; PM M-72, 7,62 mm; snajperska puška M-69, 7,62 mm, borbene osobine i namena taktičko tehničke osobine, način rukovanja oružjem i municijom; opis, rasklapanje i sklapanje; rad delova oružja; zastoji i njihovo otklanjanje; čuvanje i održavanje i način nošenja oružja u toku vršenja službe: optički nišan, opis, način rukovanja i čuvanja.
Hemijska sredstva: Gasna puška - 201-Z - tehnički podaci, delovi puške, namena puške, punjenje, ciljanje, ispaljivanje, održavanje i čuvanje. Sprej MK-5 - namena spreja, tehnički podaci, način ispaljivanja. Ručna bomba CN 109 - namena bombe, tehnički podaci, način ispaljivanja. Probijajući metak CN 230 - tehnički podaci, namena projektila. Petostruki metak CN 265 - tehnički podaci, namena projektila.
Uput za pružanje prve pomoći licima nad kojima su upotrebljena hemijska sredstva (onesposobljavajuća sredstva): zaštitna maska, osobine, namena i način upotrebe; stavljanje zaštitne maske u zaštitni položaj i podešavanje; opis delova zaštitne maske i funkcija delova.
Borilačke veštine: Uvodni deo - pojam i istorijat; principi, tehnika i taktika; značaj opšte fizičkog obrazovanja i poznavanja borilačkih veština; zakonitost primene fizičke snage i službi. Praktični deo - vežbe za zagrevanje. Pritisci, udarci i gušanja - zahvati za privođenje sa vezivanjem: iz stojećeg stava; iz ležećeg položaja; iz sedećeg položaja. Bacanja: odbrana od nenaoružanog napadača;odbrana od udaraca; odbrana od obuhvata; odbrana od gušenja; odbrana od hvata za palicu; odbrana od naoružanog napadača; odbrana od pretnje pištoljem.
LITERATURA:
1. Pravilnik o naoružanju i opremi radnika službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora.
2. Pravila - privremena uputstva o načinu upotrebe i korišćenju naoružanja.
3. Pravilo o upotrebi i korišćenju zaštitne maske.
4. Uputstva Instituta za bezbednost i društvenu samozaštitu o načinu upotrebe i korišćenju hemijskih sredstava.
2. Ustavno uređenje SFRJ Pojam i značaj - osnovna načela ustava
Društveno-ekonomsko uređenje i društveno-politički sistem; osnovi društveno-ekonomskog uređenja: položaj radnih ljudi u društveno-političkom sistemu; samoupravljanje kao osnovni princip društvenog uređenja; samoupravni sporazumi i društveni dogovori; društvena zaštita samoupravnih prava i društvene svojine; društveni pravobranilac samoupravljanja; narodnost i njihov položaj; skupštinski sistem; delegatski sistem; učešće skupština samoupravnih interesnih zajednica u radu skupština društveno-političkih zajednica; izvršni organ skupštine; organi uprave, njihov položaj i funkcija: uloga društveno-političkih organizacija u društveno-političkom sistemu socijalističkog samoupravljanja, a posebno Saveza komunista, Socijalističkog saveza i Saveza sindikata. Slobode, prava i dužnosti čoveka i građanina: ustavni princip o ostvarivanju slobode i prava čoveka i građanina; jednakost građana u pravima i dužnostima; pravo na samoupravljanje; biračko pravo na rad i slobodu rada; pravo na osnovu rada; sloboda štampe i drugih vidova informisanja; sloboda udruženja; govora i javnih istupanja, zbora i drugog javnog okupljanja; sloboda izražavanja; pripadnosti narodu i narodnosti; pravo pripadnika narodnosti na upotrebu svog jezika i pisma; pravo pripadnika na školovanje (obrazovanje); sloboda ispovedanja vere i položaj verskih zajednica, neprikosnovenost života i slobode čoveka; nepovredivost stana građana; nepovredivost tajne pisama i drugih sredstava opštenja; pravo državljanstva, pravo žalbe i drugog pravnog sredstva, dužnost građana.
Ustavnost i zakonitost: pojam i suština ustavnosti i zakonitosti; stupanje na snagu zakona i drugih opštih akata organa društveno-političkih zajednica, stupanje na snagu samoupravnih opštih akata; povratno (retroaktivno) dejstvo zakona i drugih propisa i opštih akata. Društveno-političke zajednice: pojam društveno-političke zajednice i njene karakteristike; vrste društveno političkih zajednica.
Opština: položaj, prava i dužnosti opštine; teritorija opštine, uslovi i način obrazovanja i ukidanja opština; organi opštine; statut opštine; međuopštinske regionalne zajednice; ustavno pravni položaj grada Beograda, gradskih zajednica opština.
Socijalistička autonomna pokrajina: položaj autonomnih pokrajina u SFRJ i SR Srbiji; prava i dužnosti autonomnih pokrajina; orani autonomne pokrajine.
Socijalistička republika: položaj republika u SFRJ i njihova obeležja kao državnih i samoupravnih zajednica; prava i dužnosti republika; specifičnost društveno-političkog ustavnog položaja SR Srbije; uređivanje određenih odnosa jedinstveno za celu teritoriju Republike; odnosi republičkih organa uprave prema opštinskim organima.
Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija: položaj, prava i dužnosti SFRJ kao izraz zajedničkih interesa naroda i narodnosti i radnih ljudi i građana; način ostvarivanja prava i dužnosti Federacije; odgovornost saveznih i republičkih organa za ostvarivanje prava i dužnosti Federacije; akti saveznih organa. Sudovi, javna tužilaštva, javna pravobranilaštva i organi za prekršaje.
Narodna odbrana: ustavna koncepcija narodne odbrane.
Državni amblem: Grb i zastava kao amblemi SFRJ i SR Srbije.
LITERATURA:
1. Ustav SFRJ, Ustav SR Srbije i Ustav socijalističkih autonomnih pokrajina Kosova i Vojvodine od 1974 godine;
2. Ustavni amandmani iz 1981. godine;
3. Odgovarajući srednjoškolski udžbenik iz oblasti ustavnog uređenja u SFRJ;
4. Statut opštine (po izboru).
3. Sistem državne uprave sa radnim odnosima Sistem državne uprave:
Osnovi sistema državne uprave; Sistem državne uprave u SR Srbiji; Posebni elementi sistema državne uprave u SR Srbiji; Funkcije organa uprave, njihova sadržina i način vršenja; Upravne organizacije; Službe za vršenje zajedničkih poslova, inspekcijski organi i saveti korisnika usluga; Stručne službe; Javnost rada organa uprave; Kolektivni rad i kolektivna odgovornost u radu organa uprave; Ravnopravnost upotrebe jezika i pisama naroda i narodnosti u radu organa uprave; Pravni akt organa uprave; Opšti akti o organizaciji i radu i o sistematizaciji zadataka i poslova u organu uprave; Rukovođenje organima uprave, upravnim organizacijama i stručnim službama; Inokosni i kolegijalni organi uprave; Odnos organa uprave prema skupštini društveno-političke zajednice; Odnos organa uprave prema izvršnom organu; Odnos organa uprave prema društveno-političkim organizacijama; Odnos organa uprave prema radnim ljudima i građanima; Sredstva za rad organa uprave; Dohodak radne zajednice organa uprave; Samoupravno organizovanje, prava, obaveze i odgovornosti i način odlučivanja radnika u radnoj zajednici organa uprave; Stručno usavršavanje i osposobljavanje; Prava i dužnosti funkcionera koji rukovodi organom uprave; Disciplinska i materijalna odgovornost radnika u organu uprave.
Radni odnos u državnim organima:
Pojam radnog odnosa; Opšti i posebni uslovi za zasnivanje radnog odnosa; Školska sprema i položaj, stručni ispit kao uslov za vršenje određenih zadataka i poslova; Prijem radnika na osnovu konkursa i javnog oglasa; Rešenje o zasnivanju radnog odnosa i davanje pismene izjave o upoznavanju sa pravima, obavezama i odgovornosti radnika; Pripravnici i polaganje stručnih ispita; Raspoređivanje radnika na određene zadatke i poslove; Prava, obaveze i odgovornosti rukovodećih i drugih radnika u vršenju službe; Čuvanje državne, vojne i službene tajne; Odbijanje uputstva za rad; Odgovornost radnika; Disciplinska odgovornost; Teže i lakše povrede radne dužnosti; Disciplinski postupak i discplinske mere; Materijalna odgovornost i postupak utvrđivanja i naknade štete; Prestanak radnog odnosa; Prestanak radnog odnosa po sili zakona; Prava radnika u slučaju ukidanja zadataka i poslova i prestanka rada organa; Zaštita prava radnika.
Prava iz rada i po osnovu rada:
Zapošljavanje i ostvarivanje prava po osnovu nezaposlenosti; Prava iz zdravstvenog osiguranja; Obavezni vidovi zdravstvene zaštite; Ostvarivanje prava na zdravstvenu zaštitu; Dodatak na decu i ostvarivanje prava po tom osnovu; Penzijsko i invalidsko osiguranje; Osnovna prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja; Starosna penzija; Prevremena penzija; Invalidska penzija; Porodična penzija;
LITERATURA:
1. Ustav SFRJ i Ustav SRS;
2. Zakon o osnovama i saveznim organima uprave;
3. Zakon o organizaciji Republičke uprave;
4. Zakon o udruženom radu;
5. Zakon o radnim odnosima;
6. Zakon o zdravstvenoj zaštiti;
7. Zakon o osnovama sistema državne uprave i o SIV i saveznim organima uprave;
8. Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju;
9. Zakon o državnoj upravi;
10. Odgovarajući udžbenici i druga literatura.
4. Propisi za vršenje službe obezbeđenja
Unutrašnja organizacija: službe u ustanovi; rukovodilac službe; služba obezbeđenja; Organizacija rad i rukovođenje službom obezbeđenja; način organizovanja službe obezbeđenja i vrste obezbeđenja; rukovođenje Službom obezbeđenja i obaveza rukovodioca Službe obezbeđenje; planovi obezbeđenja i posebni zadaci na pojedinim stražarskim mestima. Vršenje službe obezbeđenja; opšti zadaci i poslovi radnika obezbeđenja, osnov za vršenje službe obezbeđenja; dužnosti radnika službe obezbeđenja u vršenju poslova obezbeđenja. Dežurna služba: pojam vršenja dežurne službe; rukovodilac dežurne službe. Spoljašnje obezbeđenje: gde se postavlja, organizacija i način vršenja; posebne dužnosti i zabrane radnika na spoljašnjem obezbeđenju. Unutrašnje obezbeđenje: gde se postavlja, organizacija i način vršenja; posebne dužnosti radnika u stambenim paviljonima i radionici privredne jedinice. Pretres lica i prostorija: lični pretres lica lišenih slobode i drugog lica; naređivanje pretresa i postupak kod pretresa. Sprovodna služba: opšta načela o sprovođenju, sprovođenje bolesnih i iznemoglih lica, posebne dužnosti rukovodioca i radnika obezbeđenja u sprovođenju. Kontrolna služba: način vršenja kontrole službe, ko može vršiti kontrolu izvršavanja poslova i zadataka Službe obezbeđenja. Pripravnost i uzbuna: ko i kako naređuje pripravnost,zadaci radnika obezbeđenja u pripravnosti, pojam uzbune, postupak uzbunjivanja i cilj. Upotreba sredstava prinude: pojam i vrste sredstava prinude, zakonom utvrđeni razlozi za upotrebu sredstava prinude, ovlašćenja radnika obezbeđenja u slučaju bekstva osuđenog ili pritvorenog lica u toku sprovođenja. Upotreba vatrenog oružja: zakonska ovlašćenja radnika na upotrebu vatrenog oružja pri vršenju službene radnje. Upotreba drugih sredstava prinude: uslovi i (pretpostavke) razlozi za upotrebu fizičke snage i gumene palice, aktivan i pasivan otpor, način upotrebe gumene palice i upotreba gumene palice prema bolesnim i iznemoglim licima lišenih slobode, zakonski uslovi za vezivanje osuđenih i pritvorenih lica. Disciplinsko kažnjavanje osuđenih: razlozi za disciplinsko kažnjavanje osuđenih lica (ZIKS - čl. 149. do 156); vrste disciplinskih kazni i ko ih izriče, postupak upućivanja u samicu i izdržavanje samice. Mera usamljenja osuđenog: način izvršavanja mere usamljenja, uslovi i režim boravka u toku usamljenja. Legitimnost i službenost radnika obezbeđenja: pravo na oružje i uniformu, pravo na službenu legitimaciju, pravo na upotrebu sredstava prinude. Službena legitimacija: postupak izdavanja, zamene i evidencije službenih legitimacija, opis obrasca službene legitimacije. Uniforma i oznake zvanja radnika obezbeđenja: pravo, obaveza i vreme nošenja uniforme, sastav zimske i letnje uniforme, dopunski delovi uniforme, oznake zvanja radnika službe obezbeđenja. Određivanje i izdržavanje pritvora: ovlašćeni organi za određivanje pritvora, trajanje pritvora, izdržavanje pritvora. Postupanje sa pritvorenicima: opšta prava pritvorenika (osnovne odredbe ZKP čl. 201. do 205), disciplinska odgovornost, odnos prema okrivljenom u pritvor. Pravila unutrašnje službe: dužnosti i ponašanja pripadnika straže, ponašanje u Službi i van službe, primopredaja dužnosti, čuvanje oružja i opreme. Posebne odredbe o međusobnim odnosima i ponašanju radnika straže: nošenje uniforme sa određenim oznakama, održavanje urednosti uniforme i ponašanje na javnom mestu u uniformi. Pozdravljanje: obraćanje starešini na otvorenom prostoru i u kancelariji kao i oslovljavanje starijeg po zvanju ili funkciji, raport i predaja raporta, smotra i cilj smotre.
LITERATURA:
1. Zakon o izvršenju krivičnih sankcija ("Sl.glasnik SRS", br. 26/77), Zakon o izmenama i dopunama Zakona o izvršenju krivičnih sankcija ("Sl.glasnik SRS", broj 50/84);
2. Zakon o krivičnom postupku ("Službeni list SFRJ", broj 7/77);
3. Pravilnik o načinu vršenja službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
4. Pravilnik o uniformi i oznakama zvanja radnika službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
5. Pravilnik o izmenama i dopunama Pravilnika o uniformi i oznakama zvanja radnika Službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 45/84);
6. Pravilnik o naoružanju i opremi radnika Službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
7. Pravilnik o načinu i uslovima upotrebe sredstava prinude u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 10/78);
8. Pravilnik o službenoj legitimaciji ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
9. Pravilnik o izmenama i dopunama Pravilnika o službenoj legitimaciji radnika Službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 44/84);
10. Pravilnik o načinu i uslovima izvršavanja disciplinskih kazni u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
11. Pravilnik o načinu izvršavanja mere usamljenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
12. Strojevo pravilo JNA.
5. Sistem izvršavanja krivičnih sankcija
Uvodni deo: osnovne karakteristike sistema izvršenja krivičnih sankcija; krivične sankcije koje se smatraju u smislu Krivičnog zakona SFRJ; (kazne, uslovna osuda i sudska opomena, mere bezbednosti, vaspitne mere). Izvršenje kazne zatvora: svrha i cilj izvršenja kazne zatvora; principi u izvršenju kazni lišenja slobode: (zakonitost, humanost, skupno izdržavanje kazni, resocijalizacija i individualizacija). Vrste kazneno-popravnih ustanova: (prema: visini kazne, kategoriji osuđenih lica i stepenu obezbeđenja). Unutrašnja organizacija KP ustanova i delokrug rada stručnih službi: unutrašnja organizacija (rukovođenje, samoupravljanje); unutrašnje organizacione celine - službe; (delokrug rada službe: obezbeđenja, prevaspitanja, privredno-instruktorske, zdravstvene i izvršno-upravne službe). Početak izdržavanja kazne: raspored i upućivanje osuđenih lica na izdržavanje kazne; prijem osuđenih lica na izdržavanje kazne zatvora. Položaj osuđenih lica u toku izdržavanja kazne: prijem poseta, pošiljki i pisama; pravo suđenih na rad, naknada za rad i odmor; smeštaj, ishrana i odevanje; zdravstvena zaštita; pravna pomoć; pravo na pritužbe; disciplinska odgovornost (vrste disciplinskih kazni i mera usamljenja); materijalna odgovornost; pogodnosti - interne i eksterne i njihov penološki značaj; uslovni otpust osuđenih lica; otpuštanje osuđenih lica sa izdržavanja kazne i postpenalna zaštita. Posebne odredbe o maloletničkom zatvoru (mere prevaspitanja, radno angažovanje, pogodnosti, opšte i stručno obrazovanje, disciplinsko kažnjavanje). Izvršenje kazne zatvora izrečene u prekršajnom postupku (položaj prekršajno kažnjenih u toku izdržavanja kazne). Postupak sa pritvorenicima: (prava i položaj pritvorenih lica: međusobni odnos organa suda i zatvora; kućni red; disciplinsko kažnjavanje; posete, smeštaj; boravak na svežem vazduhu). Izvršavanje smrtne kazne. Izvršenje mera bezbednosti. Izvršenje vaspitnih mera: svrha izvršenja vaspitnih mera; zavodska mera upućivanja u vaspitno-popravni dom (prijem maloletnika i tretman u toku izvršenja mere). Nadzor nad radom kazneno-popravnih i vaspitno-popravnih ustanova.
LITERATURA:
1. Zakon o izvršenju krivičnih sankcija ("Sl.glasnik SRS", br. 26/77), Zakon o izmenama i dopunama Zakona o izvršenju krivičnih sankcija ("Sl. glasnik SRS", broj 50/84);
2. Pravilnik o kućnom redu za izdržavanje pritvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
3. Pravilnik o rublju, odeći i obući osuđenih lica u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
4. Pravilnik o načinu i uslovima izvršenja disciplinskih kazni u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
5. Pravilnik o načinu izvršenja mera usamljenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
6. Pravilnik o tablici ishrane osuđenih lica u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
7. Uputstvo o postupku izvršenja smrtne kazne ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
8. Osnovi penologije sa posebnim osvrtom na sistem izvršenja krivičnih sankcija u SFRJ - Stevan Milojević, Beograd 1984. godine, izdaje Više škole unutrašnjih poslova u Zemunu;
6. Psihologija ličnosti sa psihopatologijom Psihologija ličnosti:
Uvodni deo: predmet i zadaci izučavanja psihologije, grane psihologije, Faktori razvoja ličnosti: nasledni faktor, socijalni faktor i lična aktivnost, uloga društvenog sistema na formiranje ličnosti; Shvatanja o ličnosti: pojam i definicija ličnosti, osnovne karakteristike ličnosti, tipologija ličnosti; Struktura ličnosti: shvatanja o strukturi ličnosti, ličnost kao organizacija osobina, broj, vrsta i razlike u osobinama ličnosti, temperament i osobine temperamenta (podela temperamenta i neki od problema u vezi sa temperamentom); karakter i karakterne osobine, sposobnost (fizičke, senzorne, psihomotone i intelektualne), telesne karakteristike kao osobine ličnosti; Dinamika ličnosti: Motivacija - shvatanje o motivima i definisanje motiva, podela motiva (biološki i socijalni motivi), vrste bioloških motiva (motiv gladi i žeđi, materinski motiv, seksualni motiv i ostali biološki motivi i potrebe) vrste socijalnih motiva (gregarni motiv, motiv samopotvrđivanja, motiv borbenosti, motiv sigurnosti, pojedini od ostalih socijalnih motiva); emocija - opšte karakteristike emocija, karakteristike osnovnih i složenih emocija, uticaj emocija na aktivnost i kontrola emocija; Prilagođavanje ličnosti - frustracije i konflikti, tipovi konflikata, reagovanje na frustracije i posledice frustracija; Moralna svest - pojam i struktura moralne svesti, razvoj i merenje moralne svesti; Psihologija mase - psihologija grupe, psihologija mase, panika.
Osnovi psihopatologije:
Uzroci duševne nenormalnosti - nasleđe, intoksikacija, bakteriološka infekcija, psihičke traume, fizički i psihički zamor; Vidovi duševne nenormalnosti - neuroze i psihoneuroze (pojam i definicija), psihopatologija (pojam vrste i karakteristike), privremena duševna poremećenost, duševna oboljenja, zaostao duševni razvoj. Toksikomanija - Alkoholizam, - pojam alkoholizma i faktori koji utiču na pojavu alkoholizma. Narkomanija - osnovne karakteristike narkomana, vrste narkotika, mogućnosti i način lečenja narkomana. Psihomotorna epilepsija - osnovne karakteristike epilepsije, način postupanja sa epileptičarima.
LITERATURA:
1. Rot. H. Psihologija ličnosti, Beograd, 1973;
2. Rot H. Osnovi socijalne psihologije, Beograd 1980. godine;
3. Putnik D. Psihologija za potrebe organa unutrašnjih poslova, Beograd, 1973. godine;
4. Stoiljković S. Psihijatrija sa medicinskom psihologijom, Medicinska knjiga, Bgd, Zg. 1977. godine;
5. Jevtić D. Sudska psihijatrija, Medicinska knjiga, BGD, Zg. 1960. godine.
Član 28.
Stručni ispit za zvanje starijeg stražara u službi obezbeđenja obuhvata sledeće predmete:
1. Praktična obuka u rukovanju oružjem, hemijskim sredstvima, sredstvima prinude i borilačkim veštinama,
2. Krivično (materijalno) pravo,
3. Penologija sa sistemom izvršenja krivičnih sankcija.
4. Propisi za vršenje službe obezbeđenja,
5. Penološka andragogija
II. PROGRAM GRADIVA ZA POLAGANjE STRUČNIH ISPITA ZA ZVANjE STARIJEG STRAŽARA
1. Praktična obuka u rukovanju oružjem, hemijskim sredstvima,
sredstvima prinude i borilačkim veštinama
Uvodni deo: naoružanje i oprema radnika službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora; zaduživanje radnika službe obezbeđenja oružjem i način čuvanja i održavanja oružja i municije; uslovi pod kojima se radniku službe obezbeđenja može oduzeti naoružanje i oprema; proveravanje ispravnosti naoružanja i opreme i dužnosti radnika službe obezbeđenja u vezi toga.
Naoružanje: Pištolj M-57, 762 mm; pištolj M-70, 7,65 mm; PAP M-59/66, 7,62 mm; AP M-70/A, AB, AB-2, 7,62 mm; PM Mž72, 7,62 mm; snajperska puška M-69, 7,62 mm, borbene osobine i namena; taktično tehničke osobine, način rukovanja oružjem i municijom; opis, rasklapanje i sklapanje, rad delova oružja; zastoji i njihovo otklanjanje; čuvanje i održavanje i način nošenja oružja u toku vršenja službe; optički način, opis, način rukovanja i čuvanja.
Hemijska sredstva: Gasna puška - 201-Z - tehnički podaci, delovi puške, namena puške, punjenje, ciljanje, ispaljivanje, održavanje i čuvanje. Sprej MK-5 - namena spreja, tehnički podaci, način ispaljivanja. Ručna bomba CN 109 - namena bombe, tehnički podaci, način ispaljivanja. Probijajući metak CN 230 - tehnički podaci, namena projektila. Petostruki metak CN 265 - tehnički podaci, namena projektila.
Uput za pružanje prve pomoći licima nad kojima su upotrebljena hemijska sredstva (onesposobljavajuća sredstva): zaštitna maska, osobine, namena i način upotrebe; stavljanje zaštitne maske u zaštitni položaj i podešavanje; opis delova zaštitne maske i funkcija delova.
Borilačke veštine: Uvodi deo - pojam i istorijat; principi, tehnika i taktika; značaj opšte fizičkog obrazovanja i poznavanja borilačkih veština; zakonitost primene fizičke snage i službe. Praktični deo - vežbe za zagrevanje. Pritisci, udarci i gušenja - zahvati za privođenje sa vezivanjem: iz stojećeg stava; iz ležećeg položaja; iz sedećeg položaja. Bacanja: odbrana od hvata za palicu; odbrana od naoružanog napadača, odbrana od pretnje pištoljem.
LITERATURA:
1. Pravilnik o naoružanju i opremi radnika službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Sl. glasnik SRS", br. 30/78);
2. Pravila - privremena uputstva o načinu upotrebe i korišćenja položaja;
3. Pravilo o upotrebi i korišćenju zaštitne maske;
4. Uputstva Instituta za bezbednost i društvenu samozaštitu o načinu upotrebe i korišćenja hemijskih sredstava.
2. Krivično (materijalno) pravo
Opšti deo: pojam krivičnog dela - Opšti i posebni elementi krivičnog dela: biće krivičnog dela; objekt krivičnog dela; osnovi isključenja društvene opasnosti i protivpravnosti; neznatna društvena opasnost, nužna odbrana i krajnja nužda;
Važenje krivičnog zakona: vremensko i prostorno - vreme i mesto izvršenja krivičnog dela - krivična odgovornost: uračunljivost i vinost, neuračunljivost po krivičnom zakonu: smanjenje uračunljivosti; actiones libere in causa, umišljaj, nehat - svesni, nesvesni.
Zablude - pojam. Stvarna zabluda. Pripremanje krivičnog dela - odgovornost. Pokušaj izvršenja krivičnog dela, dobrovoljni odustanak, saučesništvo: saizvršilaštvo, podstrekivanje, pomaganje, organizovanje zločinačkih udruženja, pomaganje, organizovanje zločinačkih udruženja, jedinstvo krivičnih dela s gledišta odmeravanja kazne: sticaj krivičnih dela, produženo krivično delo, složeno krivično delo, kolektivno krivično delo, trajno krivično delo.
Krivične sankcije - vrste. Svrha kažnjavanja, vrste kazni, individualizacija kazne, zakonitost u izricanju kazne, ublažavanje kazne, oslobođenje od kazne, povrat, višestruki povrat i odmeravanje kazne kod povrata. Odmeravanje kazne za krivična dela u sticaju.
Uslovna osuda - svrha, uslovna osuda sa zaštitnim nadzorom - uslovi za određivanje zaštitnog nadzora, obaveze uz zaštitni nadzor.
Sudska opomena - svrha, uslovi za izricanje. Mere bezbednosti - pojam i svrha: vrsta: obavezno psihijatrijsko lečenje i čuvanje u zdravstvenoj ustanovi: obavezno psihijatrijsko lečenje na slobodi, obavezno lečenje alkoholičara i narkomana; zabrana vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti: zabrana javnog istupanja: zabrana upravljanja motornim vozilom: oduzimanje predmeta: proterivanje stranaca iz zemlje.
Oduzimanje imovinske koristi pribavljene krivičnim delom - osnovi i način oduzimanja imovinske koristi. Pravne posledice osude - Izvršenje kazni. Uslovni otpust. Opozivanje uslovnog otpusta.
Krivične sankcije za maloletnike i mlađa punoletna lica, vaspitne mere - vrste; posebna obaveza uz pojačan nadzor; kažnjavanje starijih maloletnika: uslovi za izricanje, odmeravanje i izvršenje kazne; posebne mere i kazne za mlađa punoletna lica.
Zastarelost: krivičnog gonjenja, izvršenja kazne, izvršenja sporednih kazni i mera bezbednosti; amnestija, pomilovanje, brisanje osude.
Posebni deo: Osnovne karakteristike posebnog dela Krivičnog zakona SFRJ i njegov odnos prema opšte delu Krivičnog zakona SFRJ.
Krivična dela protiv osnove socijalističkog samoupravnog društvenog uređenja i bezbednosti SFRJ (Krivični zakon SFRJ) - opšte karakteristike - krivično delo neprijateljske propagande i dr.; krivično delo protiv čovečnosti i međunarodnog prava (Krivični zakon SFRJ) - opšte karakteristike; krivično delo genocida: ratni zločini; krivična dela protiv ugleda SFRJ, strane države ili međunarodne organizacije (Krivični zakon SFRJ); krivično delo protiv privrede i jedinstva jugoslovenskog tržišta (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv službene dužnosti službenih lica u saveznim organima (Krivični zakon SFRJ) opšte karakteristike, pojam službenom lica po Krivičnom zakonu SFRJ, krivična dela: zloupotrebe službenog položaja, pronevere u službi, pljačka u službi, primanje mita; krivična dela protiv oružanih snaga SFRJ (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv bezbednosti vazdušnog saobraćaja (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv društvenih vrednosti (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv života i tela (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), obično ubistvo; kvalifikovani vidovi ubistva; laka ili privilegovana ubistva; telesne povrede - laka i teška; teška telesna povreda kvalifikovana smrću; razlika između teške telesne povrede kvalifikovane smrću i ubistva iz nehata; krivična dela protiv slobode i prava čoveka i građanina (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivična dela protiv samoupravljanja (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivična dela protiv samoupravljanja (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivična dela protiv samoupravljanja (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), krivično delo protiv radnih odnosa (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivična dela protiv časti i ugleda (Krivični zakon socijalističke Republike Srbije), opšte karakteristike, uvreda, kleveta; krivična dela protiv dostojanstva ličnosti i morala (krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivična dela protiv zdravlja ljudi i čovekove sredine (krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivična dela protiv privrede (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); opšte karakteristike, pojam odgovornog lica po krivičnom zakonu Socijalističke Republike Srbije, nesavesno poslovanje u privredi, poreska utaja, šumska krađa; krivična dela protiv imovine (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), pojam pokretne stvari - krađa, teška krađa, razbojnička krađa, teški slučajevi razbojničke krađe i razbojništva sa smrtnom posledicom, sitno delo krađe, utaje ili prevare, pojam sile po Krivičnom zakonu Socijalističke Republike Srbije, pljačka, krivična dela protiv opšte sigurnosti ljudi i imovine (krivični zakon Socijalističke Republike Srbije). Opšte karakteristike; krivična dela protiv bezbednosti javnog saobraćaja (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), ugrožavanje javnog saobraćaja (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), ugrožavanje javnog saobraćaja, ugrožavanje javnog saobraćaja usled omamljenosti, teška dela protiv bezbednosti javnog saobraćaja, vinost u odnosu na osnovno delu i na težinu posledice; krivična dela protiv pravosuđa (Krivični zakon socijalističke Republike Srbije), falsifikovanje isprave, pojam isprave u krivičnom pravu i po Krivičnom zakonu SFRJ i SRS; krivična dela protiv službene dužnosti (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), pojam službenog lica po krivičnom zakonu Socijalističke Republike Srbije, zloupotreba službenog položaja, prevara u službi, pronevera, primanje mita, odavanje službene tajne, razlika između odavanja državne, poslovne, službene i vojne tajne.
LITERATURA:
1. Krivični zakon SFRJ ("Sl.list SFRJ", br. 44/76 i 36/77);
2. Krivični zakon SR Srbije ("Sl.glasnik SRS", br. 26/77 i 28/77).
3. Penologija sa sistemom izvršenja krivičnih sankcija
Uvodi deo: pojam i predmet penologije, oblici reagovanja na kriminalitet, kažnjavanje i izvršavanje (privatna, državna i društvena reakcija na kriminalitet); sistemi izvršenja kazni lišenja slobode u svetu.
Sistem izvršenja krivičnih sankcija u Jugoslaviji: sistem izvršenja kazni lišenja slobode u Jugoslaviji; sistem izvršenja krivičnih sankcija posle II svetskog rata; osnovne karakteristike sistema izvršenja krivičnih sankcija; krivične sankcije koje se smatraju u smislu krivičnog zakona SFRJ: (kazne, uslovna osuda i sudska opomena, mere bezbednosti, vaspitne mere); krivično delo (pojam i vrste).
Izvršenje kazne zatvora: svrha i cilj izvršenja kazne zatvora; principi u izvršenju kazni lišenja slobode; (zakonitost, humanost, skupno izdržavanje kazni, resocijalizacija i individualizacija). Vrste kazneno-popravnih ustanova: (prema: visini kazne, kategoriji osuđenih lica i stepenu obezbeđenja). Osnivanje KP ustanova. Unutrašnja organizacija KP ustanova i delokrug rada stručnih službi: unutrašnja organizacija (rukovođenje, samoupravljanje), unutrašnje organizacione celine-službe (delokrug rada službe, obezbeđenja, prevaspitanja, privrednoinstruktorske, zdravstvene i izvršno upravne službe); Početak izdržavanja kazne: raspored i upućivanje osuđenih lica na izdržavanje kazne zatvora, mogućnost da osuđeni za vreme izdržavanja kazne obavlja poslove radnog mesta na kome je radio (član 100. ZIKS); Položaj osuđenih lica u toku izdržavanja kazne: smeštaj, ishrana i odevanje; zdravstvena zaštita; prijem poseta, pošiljki i pisama; pravo osuđenih na rad i naknadu za rad i odmor; pravna pomoć; pravo na pritužbe; disciplinska odgovornost (vrste disciplinskih kazni i mera usamljenja); materijalna odgovornost, pogodnosti - interne i eksterne i njihov penološki značaj; uslovni otpust osuđenih lica, otpuštanje osuđenih lica sa izdržavanja kazne i postpenalna zaštita. Posebne odredbe o maloletničkom zatvoru (mere prevaspitanja, radno angažovanja, pogodnost, opšte i stručno obrazovanje, disciplinsko kažnjavanje); Izvršenje kazne zatvora izrečene u prekršajnom postupku (položaj prekršajno kažnjenih u toku izdržavanja kazne); Postupak sa pritvorenicima (pravo i položaj pritvorenih lica, međusobni odnosi organa suda i zatvora, kućni red, disciplinsko kažnjavanje, posete, smeštaj, boravak na svežem vazduhu). Izvršenje smrtne kazne; Izvršenje mera bezbednosti; Izvršenje vaspitnih mera: svrha izvršenja vaspitnih mera; zavodska mera upućivanja u vaspitno-popravni dom (prijem maloletnika i tretman u toku izvršenja mere). Nadzor nad radom kazneno-popravnih i vaspitno-popravnih ustanova.
LITERATURA:
1. Zakon o izvršenju krivičnih sankcija ("Službeni glasnik SRS", br. 26/77 i 50/84);
2. Pravilnik o kućnom redu za izdržavanje pritvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
3. Pravilnik o rublju, odeći i obući osuđenih lica u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
4. Pravilnik o načinu i uslovima izvršenja disciplinskih kazni u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
5. Pravilnik o načinu izvršenja mere usamljenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
6. Pravilnik o tablici ishrane osuđenih lica u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
7. Uputstvo o postupku izvršenja smrtne kazne ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
8. Osnovi penologije sa posebnim osvrtom na sistem izvršenja krivičnih sankcija u SFRJ - Stevan Milojević, Beograd 1984. godine, izdanje Više škole unutrašnjih poslova u Zemunu.
4. Propisi za vršenje službe obezbeđenja
Unutrašnja organizacija: službe u ustanovi; rukovodilac službe;služba obezbeđenja; Organizacija rada i rukovođenje službom obezbeđenja: način organizovanja službe obezbeđenja i vrste obezbeđenja; rukovođenje službom obezbeđenja i obaveza rukovodioca Službe obezbeđenja; planovi obezbeđenja i posebni zadaci na pojedinim stražarskim mestima: Vršenje službe obezbeđenja: opšti zadaci i poslovi radnika obezbeđenja, osnov za vršenje službe obezbeđenja; dužnosti radnika službe obezbeđenja u vršenju poslova obezbeđenja. Dežurna služba: pojam vršenja dežurne službe; rukovodilac dežurne službe. Spoljašnje obezbeđenje: gde se postavlja, organizacija i način vršenja; posebne dužnosti i zabrane radnika na spoljašnjem obezbeđenju. Unutrašnje obezbeđenje: gde se postavlja, organizacija i način vršenja; posebne dužnosti radnika u stambenim paviljonima i radionici privredne jedinice. Pretres lica i prostorija: lični pretres lica lišenih slobode i drugih lica; naređivanje pretresa i postupak kod pretresa. Sprovodna služba: opšta načela o sprovođenju, sprovođenje bolesnih i iznemoglih lica, posebne dužnosti rukovodioca i radnika obezbeđenja u sprovođenju. Kontrolna služba: način vršenja kontrolne službe, ko može vršiti kontrolu izvršavanja poslova i zadataka Službe obezbeđenja. Pripravnost i uzbuna: ko i kako naređuje pripravnost, zadaci radnika obezbeđenja u pripravnosti, pojam uzbune, postupak uzbunjivanja i cilj. Upotreba sredstava prinude: pojam i vrste sredstava prinude, zakonom utvrđeni razlozi za upotrebu sredstava prinude, ovlašćenja radnika obezbeđenja u slučaju bekstva osuđenog ili pritvorenog lica u toku sprovođenja. Upotreba vatrenog oružja: zakonska ovlašćenja radnika na upotrebu vatrenog oružja pri vršenju službene radnje. Upotreba drugih sredstava prinude: uslovi i (pretpostavke) razlozi za upotrebu fizičke snage i gumene palice, aktivan i pasivan otpor, način upotrebe gumene palice i upotreba gumene palice prema bolesnim i iznemoglim licima lišenih slobode, zakonski uslovi za vezivanje osuđenih i pritvorenih lica. Disciplinsko kažnjavanje osuđenih: razlozi za disciplinsko kažnjavanje osuđenih lica (ZIKS - čl. 149. do 156); vrste disciplinskih kazni i ko ih izriče, postupak upućivanja u samicu i izdržavanje samice. Mere usamljenja osuđenog: način izvršavanja mere usamljenja, uslovi i režim boravka u toku usamljenja. Legitimnost i službenost radnika obezbeđenja: pravo na oružje i uniformu, pravo na službenu legitimaciju, pravo na upotrebu sredstava prinude. Službena legitimacija: postupak izdavanja, zamene i evidencije službenih legitimacija, opis obrasca službene legitimacije. Uniforma i oznaka zvanja radnika obezbeđenja: pravo, obaveze i vreme nošenja uniforme, sastav zimske i letnje uniforme, dopunski delovi uniforme, oznake zvanja radnika službe obezbeđenja. Određivanje i izdržavanje pritvora: ovlašćeni organi za određivanje pritvora, trajanje pritvora, izdržavanje pritvora. Postupak sa pritvorenicima: opšta prava pritvorenika (osnovne odredbe ZKP čl. 201. do 205), disciplinska odgovornost, odnos prema okrivljenom u pritvoru. Pravila unutrašnje službe: dužnosti i ponašanje pripadnika straže, ponašanje u Službi i van službe, primopredaja dužnosti, čuvanje oružja i opreme. Posebne odredbe o međusobnim odnosima i ponašanju radnika straže: nošenje uniforme sa određenim oznakama, održavanje urednosti uniforme i ponašanje na javnom mestu u uniformi. Pozdravljanje: obraćanje starešini na otvorenom prostoru i u kancelariji kao i oslovljavanje starijeg po zvanju ili funkciji, raport i predaja raporta, smotra i cilj smotre.
LITERATURA:
1. Zakon o izvršenju krivičnih sankcija ("Sl. glasnik SRS", br. 26/77 i 50/84);
2. Zakon o krivičnom postupku ("Službeni list SFRJ", broj 7/77);
3. Pravilnik o načinu vršenja službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
4. Pravilnik o uniformi i oznakama zvanja radnika službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", br. 30/78 i 45/84).
5. Pravilnik o naoružavanju i opremi radnika Službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
6. Pravilnik o načinu i uslovima upotrebe sredstava prinude u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 60/78);
7. Pravilnik o službenoj legitimaciji ("Službeni glasnik SRS", br. 30/78 i 44/84);
8. Pravilnik o načinu i uslovima izvršavanja disciplinskih kazni u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
9. Pravilnik o načinu izvršavanja mera usamljenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
10. Strojevo pravilo JNA.
5. Penološka andragogija
Uvod u penološku andragogiju: pojam i predmet penološke andragogije; razvoj penološke andragogije i njen odnos sa drugim naukama; Društveni odgovori na kriminal - kaznena reakcija, preventivna reakcija, prevaspitna reakcija; Teorija o kriminalitetu u društvu - klasična misao o kriminalitetu, antropološka, biološka i psihološka učenja, psihološke teorije o kriminalitetu, sociološke teorije, marksističko shvatanje kriminaliteta; Resocijalizacija prestupnika: shvatanja o mogućnostima prevaspitanja, ustanove za prevaspitanje i njihova svrha; Subjekti procesa resocijalizacije - službe ustanova - formalni sistem, struktuisanje osuđeničke zajednice, vanzatvorski činioci: porodice osuđenih, centri za socijalni rad, mesne zajednice i dr.; Ciljevi, vidovi i oblici prevaspitnog rada - cilj prevaspitanja osuđenih lica, prijem osuđenih u ustanovu, ispitivanje ličnosti, klasifikacija osuđenih; Oblici prevaspitnog rada sa osuđenim - individualni rad, grupni rad, obrazovanje osuđenih, vidovi obrazovanja osuđenih, proizvodni rad osuđenih, rad kao terapija, samoučešće osuđenih kao vid samouprave i samovaspitanja, slobodno vreme i slobodne aktivnosti osuđenih; Principi i metode prevaspitnog rada - princip upoznavanja ličnosti osuđenog, princip poverenja i poštovanja ličnosti osuđenog, princip, svestranosti prevaspitnog rada, princip jedinstva vaspitnih uticaja; Metode u prevaspitnom radu - metoda uveravanja, metoda navikavanja, metoda podsticaja, metoda sprečavanja i prisiljavanja, karakteristične deprivacije osuđenih i način prilagođavanja osuđenih na zatvorske uslove, reklasifikacija osuđenih, osuđeničko mnjenje.
LITERATURA:
1. mr. Zlatko Nikolić: Sociologija kazneno-popravnog delovanja - sa osnovama metodike resocijalizacije, "Gradina", Niš, 1985. godine;
2. Dragor Pantelić: Penološka andragogija, Viša škola za unutrašnje poslove, Zemun, 1982. godine.
Član 29.
Stručni ispit za zvanje nadzornika i zapovednika u službi obezbeđenja obuhvata sledeće predmete:
1. Krivično (materijalno) pravo;
2. Penologija sa sistemom izvršenja krivičnih sankcija;
3. Propisi za vršenje službe obezbeđenja;
4. Psihologija ličnosti sa psihopatologijom;
5. Penološka andragogija;
6. Kriminalistika sa kriminologijom;
7. Društvena samozaštita.
III. PROGRAM GRADIVA ZA POLAGANjE STRUČNIH ISPITA ZA ZVANjE NADZORNIKA I ZAPOVEDNIKA STRAŽE
1. Krivično (materijalno) pravo
Opšti deo: Pojam krivičnog dela - Opšti i posebni elementi krivičnog dela: biće krivičnog dela; objekt krivičnog dela; osnovi isključenja društvene opasnosti i protivpravnosti; neznatna društvena opasnost, nužna odbrana i krajnja nužda.
Važenje krivičnog zakona: vremensko i prostorno - vreme i mesto izvršenja krivičnog dela - krivična odgovornost: uračunljivost i vinost, neuračunljivost po krivičnom zakonu: smanjenje uračunljivosti; actiones libere in causa, umišljaj, nehat - svesni, nesvesni.
Zabluda - pojam. Stvarna zabluda. Pripremanje krivičnog dela - odgovornost. Pokušaj izvršenja krivičnog dela, dobrovoljni odustanak, saučesništvo: samizvršilaštvo, podstrekivanje, pomaganje, organizovanje zločinačkih udruženja, sticaj krivičnih dela, produženo krivično delo, složeno krivično delo, kolektivno krivično delo, trajno krivično delo.
Krivične sankcije - vrste. Svrha kažnjavanja, vrste kazni, individualizacija kazne, zakonitost u izricanju kazne, ublažavanje kazne, oslobođenje od kazne, povrat, višestruki povrat i odmeravanje kazne kod povrata. Odmeravanje kazne za krivična dela u sticaju.
Uslovna osuda - svrha, uslovna osuda sa zaštitnim nadzorom, uslovi za određivanje zaštitnog nadzora, obaveze uz zaštitni nadzor.
Sudska opomena - svrha, uslovi za izricanje. Mere bezbednosti - pojam i svrha: vrsta: obavezno psihijatrijsko lečenje i čuvanje u zdravstvenoj ustanovi: obavezno psihijatrijsko lečenje na slobodi: obavezno lečenje alkoholičara i narkomana: zabrana vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti: zabrana javnog istupanja: zabrana upravljanja motornim vozilom: oduzimanje predmeta: proterivanje stranaca iz zemlje.
Oduzimanje imovinske koristi pribavljane krivičnim delom - osnovi i način oduzimanja imovinske koristi. Pravne posledice osude - Izvršenje kazni. Uslovni otpust. Opozivanje uslovnog otpusta.
Krivične sankcije za maloletnike i mlađa punoletna lica, vaspitne mere - vrste; posebna obaveza uz pojačan nadzor; kažnjavanje starijih maloletnika: uslovi za izricanje, odmeravanje i izvršenje kazne; posebne mere i kazne za mlađa punoletna lica.
Zastarelost: krivičnog gonjenja, izvršenja kazne, izvršenja sporednih kazni i mera bezbednosti; amnestija; pomilovanje; brisanje osude.
Posebni deo: Osnovne karakteristike posebnog dela Krivičnog zakona SFRJ i njegov odnos prema opšte delu Krivičnog zakona SFRJ.
Krivična dela protiv osnova socijalističkog samoupravnog društvenog uređenja i bezbednosti SFRJ (Krivični zakon SFRJ) - opšte karakteristike - krivično delo neprijateljske propagande i dr; krivično delo protiv čovečnosti i međunarodnog prava (Krivični zakon SFRJ) - opšte karakteristike; krivično delo genocida: ratni zločini; krivična dela protiv ugleda SFRJ, strane države ili međunarodne organizacije (Krivični zakon SFRJ); krivično delo protiv privrede i jedinstva jugoslovenskog tržišta (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv službene dužnosti službenih lica u saveznim organima (Krivični zakon SFRJ); opšte karakteristike, pojam službenog lica po Krivičnom zakonu SFRJ, krivična dela: zloupotrebe službenog položaja, pronevere u službi, pljačka u službi, primanje mita; krivična dela protiv oružanih snaga SFRJ (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv bezbednosti vazdušnog saobraćaja (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv društvenih vrednosti (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv bezbednosti vazdušnog saobraćaja (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv društvenih vrednosti (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv bezbednosti vazdušnog saobraćaja (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv društvenih vrednosti (Krivični zakon SFRJ); krivična dela protiv života i tela (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), obično ubistvo; kvalifikovani vidovi ubistva; laka ili privilegovana ubistva; telesne povrede - lake i teške; teška telesna povreda kvalifikovana smrću; razlika između teške telesne povrede kvalifikovane smrću i ubistva iz nehata; krivična dela protiv slobode i prava čoveka i građanina (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivična dela protiv samoupravljanja (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivično delo protiv radnih odnosa (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivična dela protiv časti i ugleda (krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); opšte karakteristike, uvreda, kleveta; krivična dela protiv dostojanstva ličnosti i morala (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivična dela protiv zdravlja ljudi i čovekove sredine (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); krivična dela protiv privrede (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), opšte karakteristike, pojam odgovornog lica po krivičnom zakonu Socijalističke Republike Srbije, nesavesno poslovanje u privredi, poreska utaja, šumska krađa; krivična dela protiv imovine (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), pojam pokretne stvari - krađa, teška krađa, razbojnička krađa, teški slučajevi razbojničke krađe i razbojništva, razlika između ubistva iz koristoljublja i teškog slučaja razbojničke krađe i razbojništva sa smrtnom posledicom, sitno delo krađe, utaje ili prevare, pojam sile po Krivičnom zakonu Socijalističke Republike Srbije, pljačka; krivična dela protiv opšte sigurnosti ljudi i imovine (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije). Opšte karakteristike; krivična dela protiv bezbednosti javnog saobraćaja (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), ugrožavanje javnog saobraćaja (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), ugrožavanje javnog saobraćaja, ugrožavanje javnog saobraćaja usled omamljenosti, teška dela protiv bezbednosti javnog saobraćaja, vinost u odnosu na osnovno delo i na težinu posledice; krivična dela protiv pravosuđa (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije); falsifikovanje isprave, pojam isprave u krivičnom pravu i po Krivičnom zakonu SFRJ i SRS; krivična dela protiv službene dužnosti (Krivični zakon socijalističke Republike Srbije), falsifikovanje isprave, pojam isprave u krivičnom pravu i po Krivičnom zakonu SFRJ i SRS; krivična dela protiv službene dužnosti (Krivični zakon Socijalističke Republike Srbije), pojam službenog lica po Krivičnom zakonu Socijalističke Republike Srbije, zloupotreba službenog položaja, prevara u službi, pronevera, primanje mita, odavanje službene tajne, razlika između odavanja državne, poslovne, službene i vojne tajne.
LITERATURA:
1. Krivični zakon SFRJ ("Sl. list SFRJ", br. 44/76 i 36/77);
2. Krivični zakon SR Srbije ("Sl. glasnik SRS", br. 26/77 i 28/77).
2. Penologija sa sistemom izvršavanja krivičnih sankcija
Pojam i predmet penologije: pojam penologije i njen razvoj u autonomnom pravcu, određivanje predmeta penologije, penologija i druge nauke koje se bave kriminalitetom (penologija i krivično pravo i kriminologija); Istorijski razvoj penološke misli: period privatne reakcije na kriminalitet (progonstvo iz zajednice, krvna osveta, izmirenje naknadom - kompenzacioni sistem), period državne javne reakcije na kriminalitet, period ispaštanja i zastrašivanja (smrtna kazna, fizička tortura, društvena degradacija, deportacija i progonstvo), humanitarni period (ideje francuske revolucije), period individualizacije kazne; savremeni pogledi na individualizaciju kazni - prevencija i terapija; ispitivanje uzroka socijalnog i delikventnog ponašanja i tretman prema učiniocima krivičnih dela; Kazna lišenja slobode u penologije: pojava i razvoj kazne lišenja slobode, oblici lišenja slobode do 18. veka i od 19. veka do danas - robija, zatočenje, zatvor, deportacija, substitucija kratkih kazni, unifikacija kazni i tretman osuđenih od lišenja slobode ka kazni ograničenja slobode, klasični penitencijarni sistemi, sistem zajedničkog zatvora, sistem ćelijskog zatvora - izolacioni sistem, ćelijski ili pensilvanski sistem, sistem ćutanja ili oburnski sistem, progresivni ili mešoviti sistem, irski progresivni sistem, bodovni ili Makonokijev sistem, klasifikacioni ili ženevski sistem, opšti osvrt na klasične penitensijarne sisteme; Penitensijarni sistem u DžDž veku; kritika Ferija klasičnih sistema izvršenja krivičnih sankcija, problemi zatvora sa psihološkog aspekta, uloga međunarodnih organizacija u razvoju humanizacije, penitensijarnih sistema (Međunarodna komisija za krivično pravo i kaznene zavode, OUN i kongresi); sistem izvršenja kazni lišenja slobode u Jugoslaviji; Penitensijarni sistem u Jugoslaviji:tri perioda u razvoju sistema kazni lišenja slobode, sistem izvršenja kazni lišenja slobode od 1983. godine u Srbiji, Hrvatskoj i drugim delovima naše zemlje, drugi period koji obuhvata period od donošenja zakona o izvršenju kazni i lišenja slobode 1930. do 1940. godine, treći period od oslobođenja do danas; Opšti deo: osnovne karakteristike sistema izvršenja krivičnih sankcija, krivične sankcije koje se smatraju u smislu zakona o izvršenju krivičnih sankcija, pravosnažnost odluke o izvršenju krivičnih sankcija kao pretpostavke za njeno izvršenje, troškovi izvršenja krivičnih sankcija, saradnja organa za izvršenje krivičnih sankcija sa drugim organima, organizacijama udruženog rada i drugim samoupravnim organizacijama i zajednicama; Izvršenje kazne zatvora; svrha i cilj izvršenja kazne zatvora; Principi u sistemu izvršenja kazni lišenja slobode: zakonitost, humanost, skupnog izdržavanja kazne, resocijalizacija, individualizacije, razvoja lične odgovornosti, učešća u svom prevaspitanju, učešća osuđenih u radu i postpenalna zaštita: prava i dužnosti organa uprave nadležnog za poslove pravosuđa u izvršenju kaznenih i drugih mera:nadležnost republičkog odnosno pokrajinskog organa, poslovi koji spadaju u isključivu ingerenciju Republike, sadržaj i suština nadležnosti, struktura stručnih službi, pokretanje postupka od strane republičkog, odnosno, pokrajinskog organa i obaveznosti izvršavanja od strane KP ustanova; Vrsta kazneno-popravnih ustanova: kazneno-popravne ustanove prema visini kazne, kazneno-popravne ustanove prema kategoriji osuđenih lica, kazneno-popravne ustanove prema stepenu obezbeđenja, kazneno-popravni domovi u SR Srbiji i SFRJ; Osnivanje kazneno-popravnih ustanova; Unutrašnja organizacija ustanova i delokrug rada pojedinih službi: služba obezbeđenja, služba prevaspitanja, privredno-instruktorska, zdravstvena služba i izvršno upravna; Položaj i funkcija upravnika, rukovodilac službe; Početak izdržavanja kazne: raspored i upućivanje osuđenih lica na izdržavanje kazne zatvora; odlaganje početka izdržavanja kazne zatvora, prijem osuđenih lica u ustanovu za izdržavanje kazne zatvora, mogućnost da osuđeni za vreme izdržavanja kazne obavlja poslove radnog mesta na kome je radio; Položaj osuđenih lica: prava osuđenih lica: osmočasovni neprekidni odmor, smeštaj, ishrana, odevanje, radno vreme, naknada za rad, zaštita na radu, neprekidni odmor, podmirenje najnužnijih potreba kada osuđeni bez svoje krivice ne radi, besplatna zdravstvena zaštita, tretman bremenitih žena i porodilja, invalidsko i penziono osiguranje, dopisivanje, prijem pismena i paketa; ostvarivanje prava osuđenih lica, pravo na podnošenje pritužbe i pružanje pravne pomoći. Dužnost osuđenih lica. Položaj stranih državljana za vreme izdržavanja kazne zatvora. Disciplinska odgovornost osuđenih lica i mera usamljenja, materijalna odgovornost osuđenih lica. Pogodnosti: interne i eksterne i njihov penološki značaj. Premeštaj i prekid kazne. Rad osuđenih lica. Uslovni otpust osuđenih lica. Otpuštanje osuđenika sa izdržavanja kazne i postpenalni tretman osuđenih lica; Posebne odredbe o maloletničkom zatvoru: starosna dob do koje se osuđeni može zadržati u domu, opšte i stručno obrazovanje, radno vreme, pogodnosti, disciplinska odgovornost i osobenosti tretmana osuđenih; Postupak sa pritvorenicima prava i položaj pritvorenih lica, odnos suda i zatvora, način obezbeđivanja, uloga službe obezbeđenja, kućni red, disciplinske mere, prava i obaveze; Izvršenje kazne zatvora izrečene u prekršajnom postupku: upućivanje na izdržavanje kazne, položaj i dužnosti, odlaganje početka, prekid kazne. Ostale kazne: izvršenje novčane kazne, zamena novčane kazne u kaznu zatvora; Izvršenje smrtne kazne - postupak i pravni lekovi do pravosnažnosti izrečene smrtne kazne; Izvršenje mere bezbednosti:obavezno psihijatrijsko lečenje i čuvanje u zdravstvenoj ustanovi; obavezno psihijatrijsko lečenje na slobodi; obavezno lečenje alkoholičara i narkomana; zabrana vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti; zabrana javnog ispunjenja; zabrana upravljanja motornim vozilom; oduzimanje predmeta; proterivanje stranaca iz zemlje; izvršenje vaspitnih mera: svrha mere, način postupanja, sredstva za rad, uloga suda i organa starateljstva, zavodske mere: upućivanje u vaspitnu ustanovu, upućivanje u VPD i upućivanje u ustanovu za defektne maloletnike. Obaveze ustanove prema maloletniku u pogledu obezbeđenja nastavnog, vaspitnog, kulturnog i fiskulturnog rada. Prava i dužnosti maloletnika: pravo na osnovno obrazovanje i stručno osposobljavanje i radnu obavezu.Nagrađivanje i raspodela naknade za rad, zdravstvena zaštita maloletnika, dopisivanje, primanje paketa, posete i odsustva. Odlaganje premeštaja i prekid izvršenja zavodskih vaspitnih mera, prihvatanje maloletnika, nadzor nad radom ustanova i organizacija u kojima se izvršavaju vaspitne mere, finansiranje ustanova; Nadzor ovlašćenja i funkcija nadzora, posete ustanovama za izvršenje krivičnih sankcija.
LITERATURA:
1. Zakon o izvršenju krivičnih sankcija ("Službeni glasnik SRS", br. 26/77 i 50/84);
2. Zakon o krivičnom postupku ("Službeni list SFRJ", broj 4/77);
3. Pravilnik o rublju, odeći i obući osuđenih lica ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
4. Pravilnik o programu pripravničke obuke, predmetima i gradiva za polaganje posebnog dela stručnog ispita pripravnika stražara ("Sl. glasnik SRS", broj 30/78);
5. Pravilnik o stručnim ispitima radnika službe obezbeđenja ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
6. Pravilnik o tablici ishrane osuđenih lica ("Sl. glasnik SRS", broj 30/78);
7. Uputstvo o izvršenju smrtne kazne ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
8. Dr Vidak Popović, Sistem izvršenja kazni lišenja slobode u Jugoslaviji, Beograd 1966. godine;
9. Dr Milan Milutinović, Penologija - Nauka o izvršenju krivičnih sankcija i resocijalizacije osuđenika, Beograd, 1977. godine;
10. Stevan Milojević, Osnovni penologije sa posebnim osvrtom na sistem izvršenja krivičnih sankcija u SFRJ, Beograd 1984. godine, izdanje Više škole unutrašnjih poslova u Zemunu.
3. Propisi za vršenje službe obezbeđenja
Unutrašnja organizacija: službe u ustanovi; rukovodilac službe; služba obezbeđenja; Organizacija rada i rukovođenja službom obezbeđenja: način organizovanja službe obezbeđenja i vrste obezbeđenja;rukovođenje Službom obezbeđenja i obaveza rukovodioca službe obezbeđenja; planovi obezbeđenja i posebni zadaci na pojedinim stražarskim mestima: Vršenje službe obezbeđenja: opšti zadaci i poslovi radnika obezbeđenja osnov za vršenje službe obezbeđenja; dužnosti radnika službe obezbeđenja; dužnosti radnika službe obezbeđenja u vršenju poslova obezbeđenja. Dežurna služba pojam vršenja dežurne službe; rukovodilac dežurne službe. Spoljašnje obezbeđenje: gde se postavlja organizacija i način vršenja; posebne dužnosti i zabrane radnika na spoljašnjem obezbeđenju. Unutrašnje obezbeđenje: gde se postavlja, organizacija i način vršenja; posebne dužnosti radnika u stambenim paviljonima i radionici privredne jedinice. Pretres lica i prostorija: lični pretres lica lišenih slobode i drugih lica; naređivanje pretresa i postupak kod pretresa. Sprovodna služba: opšta načela o sprovođenju, sprovođenju bolesnih i iznemoglih lica, posebne dužnosti rukovodioca i radnika obezbeđenja u sprovođenju. Kontrolna služba: način vršenja kontrolne službe, ko može vršiti kontrolu izvršavanja poslova i zadataka Službe obezbeđenja. Pripravnost i uzbuna: ko i kako naređuje pripravnost, zadaci radnika obezbeđenja u pripravnosti, pojam uzbune, postupak uzbunjivanja i cilj. Upotreba sredstava prinude: pojam i vrste sredstava prinude, zakonom utvrđeni razlozi za upotrebu sredstava prinude, ovlašćenja radnika obezbeđenja u slučaju bekstva osuđenog ili pritvorenog lica u toku sprovođenja. Upotreba vatrenog oružja: zakonska ovlašćenja radnika na upotrebu vatrenog oružja pri vršenju službene radnje. Upotreba drugih sredstava prinude: uslovi i (pretpostavke) razlozi za upotrebu fizičke snage i gumene palice, aktivan i pasivan otpor, način upotrebe gumene palice i upotreba gumene palice prema bolesnim i iznemoglim licima lišenim slobode, zakonski uslovi za vezivanje osuđenih i pritvorenih lica. Disciplinsko kažnjavanje osuđenih: razlozi za disciplinsko kažnjavanje osuđenih lica (ZIKS - čl. 149. do 156); vrste disciplinskih kazni i ko ih izriče, postupak upućivanja u samicu i izdržavanje samice. Mere usamljenja osuđenog: način izvršenja mere usamljenja, uslovi i režim boravka u toku usamljenja. Legitimnost i službenog radnika obezbeđenja: pravo na oružje i uniformu, pravo na službenu legitimaciju, pravo na upotrebu sredstava prinude. Službena legitimacija; postupak izdavanja, zamene i evidencije službenih legitimacija, opis obrasca službene legitimacije. Uniforma i oznake zvanja radnika obezbeđenja: pravo, obaveza i vreme nošenja uniforme, sastav zimske i letnje uniforme, dopunski delovi uniforme, oznake zvanja radnika službe obezbeđenja. Određivanje i izdržavanje pritvora: ovlašćeni organi za određivanje pritvora, trajanje pritvora, izdržavanje pritvora. Postupanje sa pritvorenicima: opšta prava pritvorenika (osnovne odredbe ZKP čl. 201. do 205), disciplinska odgovornost, odnos prema okrivljenom u pritvoru. Pravila unutrašnje službe: dužnosti i ponašanje pripadnika straže, ponašanje u Službi i van službe, primopredaja dužnosti, čuvanje oružja i opreme. Posebne odredbe o međusobnim odnosima i ponašanju radnika straže: nošenje uniforme sa određenim oznakama, održavanje urednosti uniforme i ponašanje na javnom mestu u uniformi. Pozdravljanje: obraćanje starešini na otvorenom prostoru i u kancelariji kao i oslovljavanje starijeg po zvanju ili funkciji, raport i predaja raporta, smotra i cilj smotre.
LITERATURA:
1. Zakon o izvršenju krivičnih sankcija ("Sl. glasnik SRS", br. 26/77 i 50/84);
2. Zakon o krivičnom postupku ("Službeni list SFRJ", broj 7/77);
3. Pravilnik o načinu vršenja službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
4. Pravilnik o uniformi i oznakama zvanja radnika službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", br. 30/78 i 45/84);
5. Pravilnik o naoružanju i opremi radnika Službe obezbeđenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
6. Pravilnik o načinu i uslovima upotrebe sredstava prinude u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Sl. glasnik SRS", broj 30/78);
7. Pravilnik o službenoj legitimaciji ("Službeni glasnik SRS", br. 30/78 i 4/84);
8. Pravilnik o načinu i uslovima izvršavanja disciplinskih kazni u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
9. Pravilnik o načinu izvršavanja mera usamljenja u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik SRS", broj 30/78);
10. Strojevo pravilo JNA.
4. Psihologija ličnosti sa psihopatologijom
Uvodi deo: predmet i zadaci izučavanja psihologije, grane psihologije, metode psihologije; Faktori razvoja ličnosti; nasledni faktor, socijalni faktor i lična aktivnost, interakcija nasleđa, sredine i lične aktivnosti, uloga društvenog sistema na formiranju ličnosti; Shvatanja o ličnosti: pojam i definicija ličnosti, karakteristike ličnosti, tipovi ličnosti, teorije ličnosti; Struktura ličnosti: shvatanja o strukturi ličnosti, ličnost kao organizacija osobina, broj vrste i razlike u osobinama ličnosti, temperament i osobine temperamenta (podela temperamenta, tipovi temperamenta i neki problemi u vezi temperamenta), karakter i karakterne osobine, sposobnosti kao osobine ličnosti (fizičke, psihomotorne, senzorne i intelektualne), inteligencija, telesne karakteristike kao osobine ličnosti; Dinamika ličnosti - Motivacija: shvatanje o motivima, podela motiva (biološki i socijalni), vrste bioloških motiva (motiv gladi, žeđi, materinski motiv, seksualni motiv i ostali biološki motivi ili potrebe), vrste socijalnih motiva (generalni motiv, motiv samopotvrđivanja, motiv borbenosti, motiv sigurnosti, pojedini od ostalih socijalnih motiva), Stavovi: formiranje stavova, delovanje stavova, održavanje i menjanje stavova, sentimenti, Presude: poreklo predrasuda, održavanje predrasuda, Interesi: Emocije: opšte karakteristike emocija, poreklo emocija, kontrola emocija; Prilagođavanje ličnosti: frustracija i konflikti, tipovi konflikata, reagovanje na frustracije i posledice frustracija, Odbrambeni mehanizmi: kompenzacija, sublimacija, racionalizacija, identifikacija, projekcija, maštanje, represija, regresija, Socijalizacija ličnosti: pojam socijalizacije, važnost proučavanja socijalizacije: agensi i izvori socijalizacije, društvena struktura i socijalizacija ponašanja, Moralna svest: pojam i struktura moralne svesti, razvoj i menjanje moralne svesti, Psihologija mase: psihologija grupe na raznim uzrastima, psihologija mase, panika. Osnovi psihopatologije - Uzorci društvene nenormalnosti: nasleđe, intoksikacija, bakteriološka infekcija, psihičke traume, fizički i psihički zamor, Vidovi duševne nenormalnosti: neuroze i psihoneuroze (pojam, definicija i razlike), psihopatije (pojam, vrste i karakteristike psihopatija), privremena duševna poremećenost, duševna oboljenja, zaostao duševni razvoj; Toksikomanija: alkoholizam, pojam alkoholizma i faktori koji utiču na pojavu alkoholizma, način lečenja alkoholizma; Narkomanija - osnovne karakteristike narkomana, vrste narkotika, mogućnosti i načini lečenja narkomana, Vrste trovanja - trovanje etil alkoholom, trovanje metil alkoholom, trovanje barbituratima, Duševne bolesti - manija, melanholija, paranoja, šizofrenija, epilepsija.
LITERATURA:
1. Jevtić D. Sudska psihijatrija, Medicinska knjiga, BGD - Zg. 1960;
2. Rot. H. Psihologija ličnosti, Beograd 1973;
3. Rot H. Osnovi socijalne psihologije, Beograd, 1980. godine;
4. Stoiljković S. Psihijatrija sa medicinskom psihologijom, Medicinska knjiga, Bgd - Zg., 1977. godine;
5. Putnik D. Psihologija za potrebe organa unutrašnjih poslova, Beograd, 1973. godine.
5. Penološka andragogija
Uvod u penološku andragogiju: pojam i predmet penološke andragogije, penološka andragogija u sistemu andragoških disciplina i njen odnos sa drugim naukama, društveni odgovori na kriminal kao pretpostavke nastanka penološke andragogije, kaznena reakcija, preventivna reakcija, prevaspitna reakcija; Resocijalizacija prestupnika: - uslovi i pretpostavke procesa resocijalizacije, shvatanja o mogućnostima prevaspitanja, savremeni nivo penološke misli i prakse, ustanove za prevaspitanje osuđenih i njihova svrha, arhitektonska rešenja zatvora i smeštaj osuđenih ...