Na osnovu člana 126. stav 1. tačka 1. Zakona o unutrašnjim poslovima ("Službeni glasnik SRS", br. 53/72), a saglasno čl. 89. i 90. Zakona o organima uprave u Socijalističkoj Republici Srbiji ("Službeni glasnik SRS", br. 16/65), republički sekretarijat za unutrašnje poslove, odnosi
PRAVILNIK
O NAČINU VRŠENjA POSLOVA SLUŽBE JAVNE BEZBEDNOSTI
(Objavljen u "Sl. glasniku SRS", br. 29/74, 40/74)
I. OPŠTE ODREDBE
Član 1.
Ovim pravilnikom utvrđuje se način postupanja službe javne bezbednosti i ovlašćenih službenih lica ove službe u izvršavanju poslova i primeni ovlašćenja propisanih zakonom i drugim propisima donetim na osnovu zakona (pravila službe javne bezbednosti).
Ovlašćena službena lica službe javne bezbednosti izvršavaju poslove ove službe i primenjuju ovlašćenja samo na osnovu i pod uslovima propisanim zakonom, a na način određen ovim pravilnikom i drugim propisima donetim na osnovu zakona.
Druga ovlašćena službena lica organa unutrašnjih poslova kad vrše poslove službe javne bezbednosti postupaju na način propisan ovim pravilnikom.
Član 2.
Poslovi službe javne bezbednosti u smislu Zakona o unutrašnjim poslovima su:
- zaštita života i lične sigurnosti ljudi;
- sprečavanje i otkrivanje krivičnih dela;
- pronalaženje i hvatanje učinilaca krivičnih dela i njihovo predavanje nadležnim organima;
- održavanje javnog reda i mira;
- bezbednost saobraćaja na putevima;
- kontrola kretanja na državnoj granici;
- kontrola prelaženja državne granice;
- kontrola kretanja i boravka stranaca;
- izdavanje putnih isprava za prelazak državne granice, kao i određeni poslovi u vezi sa:
- utvrđivanjem i rešavanjem graničnih incidenata i drugih povreda državne granice;
- obezbeđenjem određenih ličnosti i objekata;
- nabavljanjem, nošenjem i držanjem oružja i municije;
- proizvodnjom, prometom i čuvanjem eksploziva, zapaljivih tečnosti i gasova;
- protivpožarnom zaštitom;
- pružanjem pomoći u slučaju opšte opasnosti i otklanjanjem posledica prouzrokovanih elementarnim nepogodama i epidemijama;
- pružanjem pomoći građanima, mesnim zajednicama, organizacijama udruženog rada i drugim organizacijama i organima u ostvarivanju društvene samozaštite.
Član 3.
Pod ovlašćenjima, u smislu ovog pravilnika, smatra se pravo ovlašćenih službenih lica da preduzimaju određene mere i radnje u slučajevima predviđenim zakonom i na način propisan ovim pravilnikom, i to da:
- daju upozorenja i izdaju naređenja;
- vrše legitimisanje, upućivanje, pozivanje, privođenje, zadržavanje, ograničavanje kretanja, lišenje slobode, sprovođenje i pritvaranje lica;
- uđu u tuđ stan, druge prostorije ili objekte, vrše pregled i pretresanje tih prostorija, lica, prevoznih sredstava, prtljaga i uvid u dokumentaciju;
- upotrebe sredstva prinude;
- upotrebe tuđe saobraćajno sredstvo i sredstvo veze;
- osmatraju određene objekte i prostore i vrše nadzor nad određenim učiniocima krivičnih dela i prekršaja;
- prikupljaju obaveštenja i traže podatke od građana, uzimaju otiske papilarnih linija, fotografišu lica i objavljuju njihove fotografije, kao i utvrđuju istovetnost lica i predmeta;
- privremeno oduzimaju predmete i dokumentaciju;
- vrše uviđaj, naređuju ili vrše veštačenje;
- raspisuju potrage za licima i predmetima;
- regulišu i kontrolišu saobraćaj na putevima;
- kontrolišu kretanje na graničnim prelazima i kretanje i boravak stranaca;
- vrše nadzor nad sprovođenjem propisa iz nadležnosti organa unutrašnjih poslova;
- preduzimaju druge mere i radnje na zahtev ovlašćenih organa i organizacija i u drugim slučajevima predviđenim zakonom.
Ovlašćena službena lica mogu preduzimati pojedine istražne radnje i pre pokretanja istrage kad su na to ovlašćena Zakonikom o krivičnom postupku (u daljem tekstu: ZKP), ili na zahtev javnog tužioca kad je učinilac krivičnog dela nepoznat.
Ovlašćena službena lica mogu posle pokretanja istrage preduzimati samo one istražne radnje koje im poveri istražni sudija.
Član 4.
Kao ovlašćena službena lica smatraju se:
- radnici milicije;
- radnici službe javne bezbednosti koji rade na operativnim poslovima i drugi radnici organa unutrašnjih poslova koji se smatraju ovlašćenim službenim licima po posebnim propisima;
- uniformisani radnici škola unutrašnjih poslova, učenici Srednje škole unutrašnjih poslova koji su navršili 18 godina starosti i slušaoci pripravničkih tečajeva i kurseva kad izvršavaju zadatke u sastavu posebne jedinice milicije za vršenje određenih poslova;
- vojni obveznici koji se nalaze na vojnoj vežbi u organima unutrašnjih poslova i angažuju se za vršenje određenih poslova iz nadležnosti organa unutrašnjih poslova.
Radnicima iz stava 1. ovog člana izdaje se posebna legitimacija (službena legitimacija).
Ovlašćena službena lica imaju pravo da drže i nose oružje po službenoj dužnosti.
Član 5.
Poslove neposrednog održavanja javnog reda i mira, kontrole i regulisanja saobraćaja na putevima, kontrole putničkog saobraćaja preko državne granice, kao i druge poslove javne bezbednosti čija priroda i uslovi zahtevaju da ih izvršavaju uniformisani radnici organa unutrašnjih poslova, vrše radnici milicije.
Prilikom vršenja službenih poslova radnici milicije dužni su da nose propisanu uniformu, da budu naoružani i snabdeveni posebnom opremom u skladu sa propisima.
Određene poslove javne bezbednosti radnici milicije mogu da vrše u građanskom odelu kad to naredi starešina opštinskog organa unutrašnjih poslova odnosno republički sekretar za unutrašnje poslove ili lica koja oni ovlaste.
Kad interesi javnog poretka ili održavanja javnog reda i mira od posebnog značaja to zahtevaju, starešina opštinskog organa unutrašnjih poslova odnosno republički sekretar za unutrašnje poslove mogu narediti da ovlašćena službena lica iz člana 4. ovog pravilnika izvršavaju određene poslove u uniformi milicije.
Član 6.
Ovlašćena službena lica u smislu Zakona o unutrašnjim poslovima su dužna da poslove zaštite života i lične sigurnosti ljudi, sprečavanja vršenja krivičnih dela i hvatanja njihovih učinilaca i održavanja javnog reda i mira vrše u svakoj prilici, bez obzira da li se nalaze na službenoj dužnosti i da li im je to stavljeno u zadatak.
Ovlašćena službena lica dužna su da službene poslove iz stava 1. ovog člana vrše i kad je njihovo izvršenje skopčano sa opasnošću po život.
Član 7.
Ovlašćena službena lica dužna su da izvrše sva naređenja pretpostavljenog starešine, odnosno rukovodioca izdata radi vršenja službe, osim onih kojima se naređuje izvršenje radnje koja predstavlja krivično delo.
Član 8.
U vršenju poslova službe javne bezbednosti ovlašćena službena lica dužna su da štite i čuvaju živote ljudi i dostojanstvo čoveka i mogu primenjivati samo one mere prinude koje su predviđene zakonom i kojima se sa najmanje štetnih posledica za građane, državne organe, organizacije udruženog rada i druge organizacije i njihova prava, postiže izvršenje službenog zadatka i posla.
Prema licima s kojima dolaze u dodir vršeći poslove službe javne bezbednosti, ovlašćena službena lica dužna su da postupaju obazrivo, vodeći računa da ne naškode časti i ugledu tih lica, da im ne povrede lično dostojanstvo i da ih ne izlažu nepotrebnom uznemiravanju i nepotrebnim obavezama.
Član 9.
U vršenju poslova iz svog delokruga služba javne bezbednosti oslanja se na inicijativu i pomoć građana i njihovih udružena, na pomoć i saradnju drugih državnih organa, organizacija udruženog rada, drugih organizacija i mesnih zajednica.
Član 10.
U vršenju poslova službe javne bezbednosti ovlašćena službena lica dužna su da se građanima obraćaju pristojno i ozbiljnim tonom i da na jasan i razumljiv način saopšte razlog zbog koga im se obraćaju.
Član 11.
Ovlašćeno službeno lice koje vrši poslove službe javne bezbednosti u građanskom odelu dužno je, ako je to s obzirom na prirodu posla moguće, da licu kome se obraća prethodno saopšti da je radnik službe javne bezbednosti i da mu pokaže svoju službenu legitimaciju.
Pokazivanje službene legitimacije vrši se tako da lice kome se ona pokazuje može da pročita tekst i vidi fotografiju na legitimaciji. Prilikom pokazivanja ovlašćeno službeno lice zadržava službenu legitimaciju u ruci, a svoje prezime i ime i naziv organa kome pripada saopštava usmeno ako lice to zahteva.
Član 12.
Radnici milicije koji vrše poslove službe javne bezbednosti u uniformi dužni su, na izričit zahtev, pokazati svoju službenu legitimaciju licu kome se obraćaju, pod uslovima i na način propisan u članu 11. ovog pravilnika.
Član 13.
U vršenju poslova službe javne bezbednosti organi unutrašnjih poslova dužni su međusobno sarađivati, usklađivati delatnost, jedni drugima pružati pomoć i postupati na način kojim se obezbeđuje blagovremeno, uspešno i potpuno izvršavanje službenih poslova.
Ovlašćena službena lica u vršenju poslova službe javne bezbednosti mogu preduzimati određene mere i radnje na području drugog organa unutrašnjih poslova s tim da o tome obaveste starešinu organa na čijem se području preduzimaju mere i radnje. Obaveštavanje se vrši, po pravilu, pre preduzimanja mera i radnji.
Član 14.
Služba javne bezbednosti i služba državne bezbednosti međusobno usklađuju aktivnosti u izvršavanju poslova iz svog delokruga.
Član 15.
Kad ovlašćena službena lica Saveznog sekretarijata za unutrašnje poslove ili organa unutrašnjih poslova iz drugih republika i pokrajina vrše određene službene radnje na teritoriji Republike, van teritorija autonomnih pokrajina, imaju dužnosti i ovlašćena ovlašćenih službenih lica utvrđena Zakonom o unutrašnjim poslovima.
Ovlašćena službena lica Saveznog sekretarijata za unutrašnje poslove i organa unutrašnjih poslova iz drugih republika i pokrajina, mogu u sporazumu sa organima unutrašnjih poslova u Republici preduzimati potrebne mere da se pronađe učinilac krivičnog dela koji se goni po službenoj dužnosti, da se učinilac ili saučesnik ne sakrije ili ne pobegne, da se otkriju ili obezbede tragovi krivičnih dela i predmeti koji mogu poslužiti kao dokaz, kao i da prikupe obaveštenja koja bi mogla biti od koristi za uspešno vođenje krivičnog postupka.
Član 16.
Kad ovlašćena službena lica organa unutrašnjih poslova drugih republika i pokrajina vrše službene poslove na sredstvima javnog saobraćaja, mogu vršiti službene poslove i preduzimati potrebne mere i radnje i kada se to saobraćajno sredstvo nalazi na teritoriji Republike van teritorija autonomnih pokrajina.
Član 17.
Ovlašćeno službeno lice organa unutrašnjih poslova koje se na teritoriji druge republike ili pokrajine zatekne na mestu događaja, dužno je da na zahtev ovlašćenog službenog lica nadležnog organa unutrašnjih poslova pruži pomoć u sprečavanju izvršenja krivičnog dela koje neposredno predstoji, u obezbeđenju tragova krivičnog dela i u sprečavanju da se izvršilac krivičnog dela ne sakrije ili ne pobegne.
Član 18.
U vršenju poslova službe javne bezbednosti Republički sekretarijat za unutrašnje poslove sarađuje sa odgovarajućim organima u inostranstvu i međunarodnim organizacijama, a u određenim pitanjima i kad je to predviđeno međunarodnim sporazumom ova saradnja se ostvaruje preko Saveznog sekretarijata za unutrašnje poslove.
II. OVLAŠĆENjA
1. Davanje upozorenja
Član 19.
Ovlašćena službena lica dužna su da upozore lice za koje ocene da svojim ponašanjem ili izvršenjem odnosno propuštanjem određene radnje može poremetiti javni red i mir ili dovesti u opasnost svoj život ili život i ličnu sigurnost drugog lica, kao i kad se opravdano očekuje da bi to lice moglo učiniti ili izazvati drugo lice da učini prekršaj ili krivično delo.
Ovlašćena službena lica dužna su da upozore lica na okolnosti koje ugrožavaju njihovu ličnu sigurnost, život ili imovinu, kao i na postojanje neke opšte opasnosti.
Član 20.
Upozorenje se daje usmeno, svetlosnim ili drugim znakom, zvukom pištaljke ili na drugi pogodan način i mora biti jasno i kratko.
Upozorenja koja se daju zvukom pištaljke dopunjuju se davanjem odgovarajućeg znaka ili usmenim upozorenjem.
Upozorenja koja se daju znacima ili zvukom pištaljke moraju se dati na propisan način, ako je njihovo davanje za određene slučajeve propisano.
2. Izdavanje naređenja
Član 21.
Ovlašćena službena lica mogu izdavati naređenja građanima, organizacijama udruženog rada i drugim organizacijama i licama u državnim organima u cilju:
1. zaštite života i lične sigurnosti ljudi i imovine;
2. sprečavanja izvršenja krivičnih dela, otkrivanja krivičnih dela, pronalaženja i hvatanja učinilaca krivičnih dela, otkrivanja i obezbeđenja tragova krivičnih dela i predmeta koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku;
3. održavanja javnog reda i mira ili uspostavljanja narušenog javnog reda i mira;
4. izvršenja zadataka od interesa za bezbednost zemlje;
5. obezbeđenja određenih ličnosti i objekata;
6. vršenja kontrole i regulisanja saobraćaja na putevima;
7. sprečavanja i otklanjanja posledica prouzrokovanih elementarnim nepogodama, epidemijama, požarima, eksplozijama i otrovnim gasovima;
8. vršenja poslova kontrole prelaženja državne granice.
Naređenja se mogu odnositi na preduzimanje određenih mera i radnji ili na uzdržavanje od određene aktivnosti.
Naređivati se mogu samo mere i aktivnosti od kojih neposredno zavisi izvršenje službenih zadataka, i to samo za vreme koje je neophodno da se ti zadaci izvrše.
U organizacijama udruženog rada i drugim organizacijama naređenje se izdaje rukovodiocu organizacije odnosno licu koje ga zamenjuje, a ako su ovi odsutni - licima koja se zateknu u prostorijama ili prostorima organizacije.
Naređenje se izdaje neposredno i usmeno, a po potrebi, i pismeno ili preko sredstava javnog informisanja.
3. Legitimisanje
Član 22.
Legitimisanje je službena radnja koju preduzimaju ovlašćena službena lica radi utvrđivanja identiteta lica.
Legitimisanje se vrši usmenim obraćanjem licu koje treba legitimisati, sa zahtevom da pokaže i preda na uvid ovlašćenom službenom licu ličnu kartu ili putnu ispravu. Izuzetno, utvrđivanje identiteta može se vršiti i pomoću drugih isprava koje imaju fotografiju, kao i pomoću poznatih i pouzdanih svedoka.
Član 23.
Poznata lica će se legitimisati samo u slučajevima kad je potrebno utvrditi određene lične podatke radi podnošenja prijave ili kada treba pomoći građanima, organima i organizacijama u ostvarivanju određenih prava.
Ako legitimisano lice treba privesti ili zadržati, ovlašćeno službeno lice zadržaće ličnu ispravu do predaje lica nadležnom organu ili dok traju razlozi za zadržavanje.
Član 24.
Ovlašćena službena lica imaju pravo da legitimišu i vojno lice koje nosi građansko odelo.
Ako je vojno lice u uniformi, ovlašćeno službeno lice legitimisanje ga samo u slučajevima kad to ne mogu izvršiti ovlašćena vojna lica.
Član 25.
Ovlašćena službena lica mogu prilikom legitimisanja zatražiti pomoć vojnih lica, drugih službenih lica i građana, kad je to neophodno za uspešno izvršenje službenog zadatka.
4. Upućivanje
Član 26.
Ovlašćena službena lica dužna su da upute istražnom sudiji lice zatečeno na mestu izvršenja krivičnog dela, ako bi to lice moglo da pruži podatke važne za krivični postupak i ako je verovatno da se ono docnije ne bi moglo saslušati ili bi njegovo saslušanje bilo skopčano sa znatnim odugovlačenjem ili drugim teškoćama.
Upućivanje iz stava 1. ovog člana izvršiće se u slučajevima kad na mestu događaja nije prisutan odnosno neće doći istražni sudija, kao i u slučajevima kad ovlašćeno službeno lice nije ovlašćeno da izvrši saslušanje.
Član 27.
Ovlašćeno službeno lice upozoriće lice koje upućuje da je dužno da se odmah ili u određenom roku javi istražnom sudiju i upoznaće ga sa razlozima upućivanja.
Ovlašćeno službeno lice koje uputi lice, dužno je da proveri da li se upućeno lice javilo istražnom sudiju i, u slučaju potrebe, upoznaje istražnog sudiju sa podacima koje je to lice moglo dati.
O upućivanju ovlašćeno službeno lice sastavlja službenu zabelešku u kojoj navodi: lične podatke upućenog lica, vreme kad je tom licu saopštilo da se javi istražnom sudiju i u kom roku, da li je i na koji način istražnog sudiju obavestilo o upućivanju, da li je proverilo da li se upućeno lice javilo istražnom sudiju i rezultat proveravanja.
5. Pozivanje
Član 28.
Ovlašćena službena lica mogu, kad je to neophodno potrebno za uspešno obavljanje poslova službe javne bezbednosti, pozivati lica radi davanja obaveštenja.
Lica se, po pravilu, pozivaju pismeno, a u hitnim slučajevima i usmeno.
Pozvanom licu saopštava se razlog pozivanja.
Lice pozvano pismenim pozivom može se prinudno privesti samo u slučajevima propisanim zakonom i ako je na to u pozivu bilo upozoreno.
Član 29.
U pozivu će se naznačiti kada i gde lice treba da se javi. Ovlašćeno službeno lice dužno je da vodi računa da se pozvanom licu zbog kratkoće vremena za dolazak ne stvaraju nepotrebne teškoće ili smetnje.
Ako je potrebno da lice odmah da obaveštenje, uputiće s ovlašćeno službeno lice sa pismenim pozivom koji će predati pozvanome i saopštiti mu razloge hitnosti. Kad je to potrebno i moguće pozvano lice će se do mesta pozivanja prevesti vozilom organa unutrašnjih poslova.
6. Privođenje
Član 30.
Privođenje, u smislu ovog pravilnika, je svako dovođenje nekog lica od strane ovlašćenog službenog lica do prostorije organa unutrašnjih poslova, do drugog organa ili do određenog mesta.
Provođenje se može vršiti samo u slučajevima predviđenim zakonom i to na osnovu pismene naredbe ili bez pismene naredbe.
Član 31.
Ovlašćena službena lica dužna su da izvrše privođenje lica na osnovu:
1. naredbe suda za dovođenje okrivljenog;
2. naredbe suda za dovođenje svedoka ili veštaka;
3. naredbe sudije za prekršaje za privođenje lica;
4. zaključka nadležnog organa u upravnom postupku za dovođenje lica;
5. izdate poternice i raspisa o traganju ukoliko je naređeno privođenje;
6. naredbe suda ili organa nadležnog za izvršenje krivičnih sankcija za privođenje lica osuđenog na kaznu zatvora ili strogog zatvora;
7. naredbe organa unutrašnjih poslova za privođenje lica koje se nije odazvalo pozivu.
Osim u slučaju iz tačke 5. stava 1. ovog člana, ovlašćeno službeno lice predaje pismenu naredbu za privođenje licu koje treba privesti i poziva ga da pođe s njim. Ako lice odbije da pođe sa ovlašćenim službenim licem, privešće se prinudno.
Prinudnom privođenju može se pristupiti i bez prethodne predaje pismene naredbe za privođenje, ako se pretpostavlja da će lice koje treba privesti družiti otpor ili ako je potrebno da se privođenje izvrši odmah i iznenada.
Poternica, u smislu ovog pravilnika, smatra se kao naredba za privođenje.
Član 32.
Ovlašćeno službeno lice izvršiće i usmeno naređenje za privođenje izdatog od strane istražnog sudije, u kom slučaju treba naknadno zatražiti pismenu naredbu. O usmenom naređenju za privođenje ovlašćeno službeno lice sastavlja službenu zabelešku.
Kao usmena naredba smatra se i naređenje istražnog sudije izdato putem teleprintera odnosno telefona.
Član 33.
Ovlašćeno službeno lice nema pravo da ceni zakonitost pismene naredbe za privođenje, niti usmenog naređenja za privođenje koje je izdao istražni sudija.
Ovlašćeno službeno lice dužno je da podnese izveštaj o postupanju po naredbi za privođenje.
Član 34.
Ovlašćena službena lica dužna su da privedu lice bez naredbe u slučajevima kada:
1. lišavaju slobode lice koje je izvršilo krivično delo za koje je obavezan pritvor;
2. lišavaju slobode lice koje je zatečeno na izvršenju krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti (član 55. ovog pravilnika);
3. građani liše slobode lice zatečeno na izvršenju krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti (član 56. ovog pravilnika);
4. postoje uslovi za zadržavanje u organu unutrašnjih poslova (član 42. stav 1. tač. 1-5 i član 43. ovog pravilnika);
5. treba utvrditi identitet lica (član 43. stav 1. tačka 2. i član 273. ovog pravilnika);
6. treba neposredno privesti sudiji za prekršaje lice koje je zatečeno u vršenju prekršaja, ako ne može da se utvrdi njegov identitet ili ako ono nema prebivalište ili ako odlaskom radi boravka u inostranstvu nastoji da izbegne odgovornost za prekršaj, kao i u slučaju kada je privođenje potrebno da bi se sprečilo nastavljanje vršenja prekršaja;
7. stranac koji na teritoriji Republike, van teritorija Autonomnih Pokrajina boravi, kreće se ili vrši delatnost suprotno važećim propisima (član 360. ovog pravilnika);
8. u drugim slučajevima kada je to predviđeno ovim pravilnikom u skladu sa zakonom.
Član 35.
Kad ovlašćena službena lica vrše privođenje na osnovu usmene naredbe (član 32. ovog pravilnika) ili bez naredbe (član 34. ovog pravilnika), saopštiće licu koje treba privesti razloge privođenja.
Ako lice odbije poziv ovlašćenog službenog lica da pođe sa njim, privešće se prinudno.
Prinudnom privođenju može se pristupiti i bez prethodnog saopštenja razloga za privođenje, ako postoji verovatnoća da će lice koje treba privesti družiti otpor.
Član 36.
Ovlašćeno službeno lice dužno je pre privođenja da utvrdi identitet lica koje treba privesti.
Ako postoji sumnja da lice koje treba privesti ima kod sebe oružje, oruđe, druge predmete ili sredstva podobna za vršenje napada, nanošenje povreda ili samopovreda, ili ako postoji sumnja da će ono odbaciti, sakriti ili uništiti predmete koje od njega treba oduzeti kao dokaz u krivičnom ili prekršajnom postupku, izvršiće se pretresanje tog lica bez naredbe o pretresanju i bez prisustva svedoka (član 91. ovog pravilnika).
Član 37.
Lice će se vezati ako prilikom privođenja pruži otpor, pokuša bekstvo ili napad na ovlašćeno službeno lice, ili ako postoji verovatnoća da će to učiniti. Vezivanje se vrši, po pravilu, lisicama.
Radi izvršenja prinudnog privođenja ovlašćena službena lica mogu da upotrebe i druga sredstva prinude u skladu sa odredbama ovog pravilnika.
Član 38.
Privođenje u slučajevima iz člana 31. stava 1. tač. 1, 3, 5. i 6. i čl. 32. i 34. ovog pravilnika, po pravilu, vrše najmanje dva ovlašćena službena lica.
Privođenje, po pravilu, vrši prevoznim sredstvom.
Član 39.
Ovlašćena službena lica izvršiće u slučajevima iz člana 34. ovog pravilnika i privođenje vojnih lica, ako privođenje ne mogu da izvrše ovlašćena vojna lica.
Vojna lica privode se u najbližu vojnu jedinicu, a ako u mestu nema vojne jedinice, privešće se u prostorije organa unutrašnjih poslova. O privođenju vojnog lica u prostorije organa unutrašnjih poslova odmah se obaveštava najbliža komanda vojne policije, odnosno druga najbliža vojna komanda.
Član 40.
Ovlašćena službena lica neće privoditi lice čije je kretanje znatno otežano zbog bolesti, iznemoglosti ili trudnoće, niti lice čije bi se zdravstveno stanje privođenjem pogoršalo, ali su dužna da o tome odmah obaveste organ odnosno lice koje je izdalo naređenje za privođenje i da postupe po primljenom uputstvu.
Privođenje lica koje vrši poslove čijim bi se prekidanjem ili napuštanjem mogla ugroziti bezbednost ljudi ili prouzrokovati znatna materijalna šteta, može se odložiti za vreme koje je potrebno da se odredi zamena i izvrši predaja dužnosti drugom licu.
Član 41.
Lice koje uživa diplomatsko-konzularni imunitet ne može se privoditi.
7. Zadržavanje
Član 42.
Ovlašćena službena lica u smislu Zakona o unutrašnjim poslovima imaju pravo da zadrže:
1. lice u pijanom stanju zatečeno u vršenju prekršaja, ako postoji opasnost da će nastaviti vršenje prekršaja, dok se ne istrezni, a najduže 12 časova;
2. lice koje remeti ili ugrožava javni red i mir, ako se uspostavljanje javnog reda i mira ili otklanjanje ugrožavanja ne može postići na drugi način, onoliko vremena koliko je potrebno, a najduže 24 časa;
3. lice koje narušava javni red i mir ugrožavajući bezbednost drugog lica pretnjom da će napasti na njegov život ili telo, najduže 24 časa;
4. lice zatečeno u vršenju prekršaja ako nema prebivalište, ili ako odlaskom radi boravka u inostranstvu nastoji da izbegne odgovornost za prekršaj i ako postoje osnovi sumnje da će pobeći ili opasnost da će neposredno nastaviti izvršenje prekršaja, dok ne budu u mogućnosti da ga privedu nadležnom organu za prekršaje, a najduže 24 časa;
5. lice koje je nužno zadržati iz razloga bezbednosti, najduže 24 časa.
Član 43.
Organ unutrašnjih poslova u smislu Zakona o unutrašnjim poslovima ima pravo da zadrži lice do tri dana:
1. kad je to neophodno radi obezbeđenja lične sigurnosti određenih ličnosti ili iz razloga bezbednosti zemlje;
2. kad je to neophodno radi utvrđivanja njegovog identiteta, a identitet se ne može utvrditi na drugi način;
3. ako su ga izručili inostrani organi bezbednosti radi sprovođenja nadležnom organu.
Zadržavanje u slučajevima iz tač. 1, 2. i 3. ovog člana vrši se na osnovu pismene naredbe starešine nadležnog organa unutrašnjih poslova.
Član 44.
Van prostorija organa unutrašnjih poslova ovlašćena službena lica, pored slučajeva iz člana 43. tačke 1. ovog pravilnika, mogu zadržati i lice:
1. zatečeno na mestu izvršenja krivičnog dela koje bi moglo dati podatke važne za krivični postupak, a verovatno je da se ono docnije ne bi moglo saslušati ili bi docnije saslušanje bilo skopčano sa znatnim odugovlačenjem ili drugim teškoćama, do dolaska istražnog sudije, a najduže šest sati;
2. zatečeno na prostoru ili objektu na kojem je privremeno ograničeno kretanje radi sprečavanja vršenja krivičnih dela, pronalaženja i hvatanja učinilaca krivičnih dela, pronalaženja i obezbeđenja predmeta i tragova krivičnih dela, onoliko vremena koliko je neophodno da se izvrši potrebna kontrola i hvatanje učinilaca krivičnih dela;
3. zatečeno u stanu, drugim prostorijama ili prostorima u kojima se vrši pretresanje ili pregled (čl. 72. i 84. ovog pravilnika) dok se pretresanje ili pregled ne završi.
Član 45.
O zadržavanju i trajanju zadržavanja iz člana 42. ovog pravilnika odlučuje starešina organa unutrašnjih poslova ili ovlašćeno službeno lice koje on za to ovlasti, a iz člana 44. ovog pravilnika - ovlašćeno službeno lice.
Ovlašćeno službeno lice dužno je da lice koje se zadržava prethodno legitimiše i izvrši lično pretresanje ukoliko te radnje nisu izvršene pre zadržavanja.
Odredba stava 2. ovog člana ne odnosi se na lice koje se zadržava na mestu izvršenja krivičnog dela (član 44. stav 1. tačka 1. ovog pravilnika).
Član 46.
Ovlašćeno službeno lice saopštiće zadržavanom licu razloge zadržavanje osim u slučajevima iz člana 42. tačke 1, člana 43. tačke 1. i člana 44. tačke 2. ovog pravilnika.
O zadržavanju lica iz čl. 42. i 43. i člana 44. tačke 1. ovog pravilnika ovlašćeno službeno lice sastavlja službenu zabelešku u koju unosi: lične podatke zadržanog lica, razloge zadržavanja, dan i čas kada je zadržavanje počelo, kada je saopšteno i kada je prestalo. Zabelešku o zadržavanju potpisuje ovlašćeno službeno lice, koje je odlučilo o zadržavanju.
Ako su lica iz čl. 42. i 43. ovog pravilnika zadržana u mestu prebivališta, a zadržavanje traje duže od šest časova, ili ako to zahteva lice koja je zadržano, ovlašćeno službeno lice koje je odlučilo o zadržavanju dužno je da o tome obavesti njegovu porodicu ili drugo lice koje odredi zadržano lice. U službenu zabelešku o zadržavanju unosi se izjava zadržanog lica u pogledu obaveštavanja njegove porodice ili drugog lica o zadržavanju, kao o podaci o vremenu obaveštavanja porodice ili drugog lica.
Dan i čas kada je zadržavanje prestalo unosi se u službenu zabelešku uz potpis zadržanog lica.
Član 47.
Kad zadržano lice pokazuje znake težeg trovanja alkoholom ili opojnim drogama, ovlašćeno službeno lice dužno je da preduzme mere radi pružanja medicinske pomoći. Ukoliko zadržano lice bude upućeno u zdravstvenu ustanovu na lečenje, ovlašćeno službeno lice upoznaće tu ustanovu da je protiv tog lica naređena mera zadržavanja i vreme njenog trajanja.
Član 48.
Ovlašćeno službeno lice zadržaće i vojno lice u slučajevima iz člana 42. i člana 43. stav 1. tačka 2. ovog pravilnika, ako zadržavanje ne mogu da izvrše ovlašćena vojna lica.
Zadržano vojno lice predaje se najbližoj vojnoj jedinici, a ako u mestu zadržavanja nema vojne jedinice ono se zadržava u prostorijama organa unutrašnjih poslova. O zadržavanju vojnog lica odmah se obaveštava najbliža komanda vojne policije, odnosno druga najbliža vojna komanda.
Član 49.
Lice koje uživa diplomatsko-konzularni imunitet ne može se zadržati.
Član 50.
Prostorije organa unutrašnjih poslova u kojima se zadržavaju lica na osnovu čl. 42. i 43. ovog pravilnika, moraju ispunjavati potrebne bezbednosne, zdravstvene i higijenske uslove.
Licu zadržanom duže od 12 časova obezbeđuje se ishrana.
8. Ograničenje kretanja na određenom prostoru ili objektu
Član 51.
Ograničenje kretanja lica na određenom prostoru ili objektu (blokada), u smislu Zakona o unutrašnjim poslovima, preduzima se radi sprečavanja vršenja krivičnih dela, pronalaženja i hvatanja učinilaca krivičnih dela lica za kojima se traga, pronalaženja i obezbeđenja predmeta i tragova krivičnog dela, kao i radi pronalaska žrtava krivičnog dela, elementarnih nepogoda i nestalih lica.
Odluku o blokadi donosi starešina organa unutrašnjih poslova, koji odobrava i plan njenog izvođenja. Vreme trajanja ograničenja kretanja lica i način napuštanja tog prostora ili objekta, određuje ovlašćeno službeno lice koje rukovodi izvršenjem zadatka.
Pod prostorom, u smislu stava 1. ovog člana, smatraju se trgovi, putevi, ulice, parkovi, polja, šume, reke, jezera i sl.
Pod objektima, u smislu stava 1. ovog člana, smatraju se stambene i poslovne zgrade, fabrike, postrojenja i druge zgrade koje služe za obavljanje određenih delatnosti, hoteli i druge turističko-ugostiteljske i uslužne radnje, kampovi i sl.
Član 52.
Blokada se sastoji u zabrani napuštanja određenog prostora odnosno objekta ili zabrani pristupa na određeni prostor odnosno u objekat licima koja se tamo zateknu ili koja naiđu, bez odobrenja ovlašćenih službenih lica.
Ograničenje kretanja lica, u smislu člana 51. stava 1. ovog pravilnika, preduzeće se samo kad je neophodno da se omogući i obezbedi uspešno izvršenje određenih službenih zadataka.
Lica zatečena na prostoru ili objektu na kojima je privremeno ograničeno kretanje, mogu biti zadržana samo onoliko vremena koliko je neophodno potrebno da se izvrše određeni zadaci.
Član 53.
Ograničenje kretanja na određenom prostoru ili objektu može se izvršiti i u slučajevima organizovanja i sprovođenja zasede.
Zaseda se organizuje po pravilima kriminalističke taktike radi hvatanja izvršioca krivičnih dela, kao i sprečavanja izvršenja krivičnih dela.
9. Lišenje slobode
Član 54.
Ovlašćena službena lica su dužna da liše slobode lice:
1. za koje je sud doneo rešenje o pritvoru i izdao naredbu za dovođenje;
2. za koje postoji osnovana sumnja da je izvršilo krivično delo za koje je određivanje pritvora po zakonu obavezna;
3. za koje je organ unutrašnjih poslova doneo rešenje o određivanju pritvora;
4. za kojim je raspisana poternica.
Član 55.
Ovlašćena službena lica mogu lišiti slobode lice koje zateknu na izvršenju krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti, kao i lice koje je osnovano sumnjivo da je izvršilo takvo krivično delo, ako postoje neki od zakonom utvrđenih razloga za određivanje pritvora i to:
1. ako se krije ili ako se ne može utvrditi njegov identitet, ili ako postoje druge okolnosti koje ukazuju na opasnost od bekstva;
2. ako postoji osnovana bojazan da će uništiti tragove krivičnog dela ili ako posebne okolnosti ukazuju da će ometati istragu uticanjem na svedoke, saučesnike ili prikrivače;
3. ako posebne okolnosti opravdaju bojazan da će ponoviti krivično delo, ili da će dovršiti pokušano krivično delo, ili da će učiniti krivično delo kojim preti;
4. ako je u pitanju krivično delo za koje se po zakonu može izreći kazna deset godina strogog zatvora ili teža kazna, a usled načina izvršenja, posledica ili drugih okolnosti dela, došlo je ili bi moglo doći do takvog uznemirenja građana da je radi nesmetanog vođenja krivičnog postupka ili bezbednosti ljudi neophodno određivanje pritvora.
Član 56.
Ako građani liše slobode lice zatečeno na izvršenju krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti, ovlašćena službena lica dužna su to lice odmah preuzeti.
Član 57.
Ovlašćena službena lica dužna su, u slučajevima iz člana 54. tač. 1. i 3. ovog pravilnika, da liše slobode lice i na usmenim zahtev istražnog sudije ili nadležnog organa unutrašnjih poslova, a naknadno će od ovih organa zatražiti da dostave naredbu za privođenje.
Ovlašćeno službeno lice koje izvrši usmeno naređenje istražnog sudije odnosno nadležnog organa unutrašnjih poslova za lišenje slobode, dužno je da o tome odmah sastavi službenu belešku.
Član 58.
Ovlašćena službena lica dužna su da lice lišeno slobode bez odlaganja sprovedu nadležnom istražnom sudiji ili nadležnom organu unutrašnjih poslova, odnosno organu za izvršenje krivičnih sankcija koji je izdao nalog za lišenje slobode.
Lice koje je lišeno slobode kao osnovano sumnjivo da je izvršilo krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti, kao i lice koje su građani lišili slobode, ovlašćeno službeno lice dovešće u službene prostorije organa unutrašnjih poslova, radi uzimanja podataka u cilju podnošenja krivične prijave, provere u odgovarajućim evidencijama i ocene postojanja uslova za primenu pritvora.
Privedeno lice pustiće se na slobodu ako ne postoje osnovi sumnje da je izvršilo krivično delo ili ne postoje razlozi za pritvor.
Ako postoji osnovana sumnja da je lice iz stava 2. ovog člana izvršilo krivično delo i da su ispunjeni uslovi za pritvor, nadležni organ unutrašnjih poslova doneće rešenje o pritvoru ili će lice bez odlaganja sprovesti istražnom sudiju okružnog suda ili istražnom sudiji opštinskog suda na čijem području je krivično delo učinjeno, prema tome do čijeg se sedišta može brže doći.
Pod sprovođenjem istražnom sudiji, odnosno nadležnom organu unutrašnjih poslova, u smislu stava 1. ovog člana, podrazumeva se privođenje lica lišenog slobode u zatvor koji je pod nadzorom nadležnog suda ili u prostorije organa unutrašnjih poslova, uz istovremeno dostavljanje istražnom sudiji odnosno nadležnom organu unutrašnjih poslova, izveštaja o lišenju slobode.
Član 59.
Kada se lice lišeno slobode sprovodi istražnom sudiji okružnog ili opštinskog suda, a zbog neotklonjivih smetnji to nije moguće izvršiti ni u roku od 24 časa, računajući od časa lišenja slobode, ovlašćeno službeno lice dužno je ovako zakašnjenje posebno obrazložiti.
Obrazloženje u smislu stava 1. ovog člana mora se dostaviti i u slučajevima lišenja slobode po zahtevu istražnog sudije.
Član 60.
Ovlašćeno službeno lice dužno je da licu koje lišava slobode prethodno saopšti da ga lišava slobode i razloge zbog kojih ga lišava slobode.
Ovlašćeno službeno lice mora da utvrdi identitet i pretrese lice koje lišava slobode, ako te radnje nisu izvršene pre lišenja slobode.
Ovlašćeno službeno lice neće postupiti po odredbama st. 1. i 2. ovog člana ako pretpostavlja da će lice koje treba da liši slobode pružiti otpor, ili ako je potrebno da se lišenje slobode izvrši odmah i iznenada.
O lišenju slobode ovlašćeno službeno lice podnosi izveštaj u koji unosi razloge i pravni osnov za lišenje slobode, dan i čas kad je lišenje slobode započelo i da li je porodica lica lišenog slobode obaveštena o lišenju slobode.
Član 61.
Ovlašćeno službeno lice dužno je da lice lišeno slobode, koje sprovodi istražnom sudiji, pita da li želi da se o lišenju slobode obavesti njegova porodica. Ako se lice lišenog slobode tome ne protivi, ovlašćeno službeno lice će o lišenju slobode na najpogodniji način obavestiti njegovu porodicu.
Kad rešenje o pritvoru donosi organ unutrašnjih poslova, obaveštenje porodice izvršiće se u smislu stava 1. ovog člana.
Ako lice lišeno slobode bude predato istražnom sudiji pre nego što je obaveštena njegova porodica, o tome će se istražni sudija obavestiti prilikom predaje lica lišenog slobode.
Član 62.
Ovlašćena službena lica ne mogu lišiti slobode odnosno pritvoriti lice za koje utvrde da je delegat skupštine društveno-političke zajednice, član predsedništva društveno-političke zajednice, predsednik ili član izvršnog veća skupštine društveno-političke zajednice, predsednik ili sudija ustavnog suda društveno-političke zajednice.
Mera lišenja slobode prema licu iz stava 1. ovog člana neće se preduzeti samo kad se ono nalazi na teritoriji društveno-političke zajednice u čijoj skupštini je delegat, odnosno teritoriji društveno-političke zajednice čija ga je skupština izabrala.
Član 63.
Ovlašćena službena lica mogu lišiti slobode lica iz člana 62. ovog pravilnika samo ako su zatečena u vršenju krivičnog dela za koje je propisana kazna strogog zatvora u trajanju dužem od pet godina. U takvom slučaju ovlašćeno službeno lice dužno je da o lišenju slobode odmah obavesti starešinu organa unutrašnjih poslova.
Član 64.
Odredbe čl. 62. i 63. ovog pravilnika odnose se i na slučajeve kada građani, u smislu člana 56. ovog pravilnika, liše slobode lice koje uživa imunitet i predaju ga ovlašćenom službenom licu.
Član 65.
Ovlašćeno službeno lice neće lišiti slobode lice za koje je nadležni organ izdao naredbu za dovođenje ili privođenje ako prilikom legitimisanja utvrdi da se radi o licu iz člana 62. ovog pravilnika, ali je dužno da o tome odmah obavesti organ odnosno lice koje je izdalo naredbu za privođenje ili dovođenje i da postupi po primljenom uputstvu.
10. Sprovođenje lica
Član 66.
Pod sprovođenjem lica, u smislu ovog pravilnika, smatra se kad jedno ili više lica treba privesti i predati organu unutrašnjih poslova ili drugom organu van mesta odakle sprovođenje počinje.
Sprovođenje se vrši, po pravilu, neposredno do organa kome lice treba privesti.
Ne mogu se sprovoditi bolesna i iznemogla lica, niti trudne žene nesposobne za putovanje, osim ako se njihovo privođenje izričito traži.
Član 67.
Sprovođenje lica vrši se, po pravilu, posebnim prevoznim sredstvima organa unutrašnjih poslova.
Ako se sprovođenje vrši prevoznim sredstvima javnog saobraćaja, lice koje se sprovodi, kad god je to moguće, treba da bude odvojeno od ostalih putnika.
Član 68.
Ovlašćeno službeno lice vezaće lice koje sprovodi:
1. ako je osnovano sumnjivo da je učinilo krivično delo za koje je zakonom predviđena kazna strogog zatvora u trajanju od pet godine ili teža kazna, ili je osuđeno na takvu kaznu;
2. ako postoji sumnja da će pokušati bekstvo, bez obzira na vrstu i težinu krivičnog dela za koje je osumnjičeno ili osuđeno;
3. ako lice pruži otpor ili pokuša napad na ovlašćeno službeno lice ili ako postoji verovatnoća da će to učiniti;
4. u drugim slučajevima kad to odredi starešina organa unutrašnjih poslova ili lice koje on ovlasti.
Član 69.
Sprovođenje lica vrše, po pravilu, radnici milicije u uniformi.
Broj radnika milicije koji vrše sprovođenje određuje se zavisno od načina sprovođenja, broja i stepena opasnosti lica koja se sprovode, trajanja sprovođenja i slično.
Starešina koji naređuje sprovođenje dužan je da radnike milicije koji vrše sprovođenje prethodno upozna o stepenu opasnosti lica koja se sprovode, a ako su u pitanju lica prema kojima postoje zakonski uslovi za upotrebu vatrenog oružja radi sprečavanja bekstva, dužan je da to navede u nalogu za sprovođenje.
Lica koja se sprovode treba pretresti pre sprovođenja.
Član 70.
Ovlašćena službena lica koja vrše sprovođenje odgovorna su za bezbednost lica koja sprovode i dužna su da odbiju svaki napad ili pokušaj napada na njih, kao i pokušaj njihovog oslobađanja od strane trećih lica.
Ovlašćeno službeno lice predaje lice koje sprovodi organu kome je upućeno prema nalogu za sprovođenje, a njegove stvari prema spisku. O predaju lica i njegovih stvari izdaje se potvrda ovlašćenom službenom licu.
Po povratku ovlašćeno službeno lice, koje je vršilo sprovođenje, podnosi izveštaj starešini o predaji lica i njegovih stvari organu kome je bilo upućeno. Uz izveštaj prilaže se potvrda o predaji lica i stvari.
11. Ulaženje u tuđ stan i druge prostorije
Član 71.
Ovlašćena službena lica mogu i bez naredbe da uđu u tuđ stan i druge prostorije u sledećim slučajevima:
1. ako držalac stana to želi;
2. ako neko zove u pomoć;
3. ako je potrebno da se uhvati učinilac krivičnog dela koji je na delu zatečen;
4. ako se u stanu ili drugoj prostoriji nalazi lice koje se po pismenoj naredbi nadležnog državnog organa ima pritvoriti ili prinudno dovesti;
5. ako se u stanu ili drugoj prostoriji nalazi lice koje se tu usled gonjenja za krivično delo sklonilo;
6. ako je to potrebno radi bezbednosti ljudi i imovine;
7. ako je očigledno da se drugčije ne bi mogli obezbediti dokazi za vođenje krivičnog postupka.
Pod drugom drugom prostorijom, u smislu ovog člana, smatra se svaki zatvoreni prostor uz stan, kao i okolno ograđeno zemljište sa objektima i stvarima koje koristi držalac stana.
Bezbednost ljudi i imovine, u smislu tačke 6. stava 1. ovog člana uključuje i postojanje osnova sumnje da se priprema, vrši ili da je izvršeno krivično delo.
Član 72.
Pre ulaska u tuđ stan i druge prostorije ovlašćena službena lica saopštiće razloge zbog kojih ulaze, osim u slučajevima iz tač. 1. i 2. stava 1. člana 71. ovog pravilnika, kao i kad se to ne može učiniti zbog potrebe hitnog i iznenadnog postupanja.
Ovlašćena službena lica mogu se zadržati u tuđem stanu i drugim prostorijama samo dok postoje razlozi zbog kojih su tamo ušla.
Prilikom ulaženja u tuđ stan i druge prostorije, ovlašćena službena lica mogu, kad je to neophodno za uspešno izvršenje službenog zadatka, izvršiti pregled stana i drugih prostorija. Pregled se vrši u prisustvu držaoca stana ili drugih prostorija.
Ovlašćena službena lica mogu izvršiti pregled lica koja se zateknu u stanu, odnosno prostoriji, ako je to neophodno za uspešno izvršenje službenog zadatka. Pregled lica obuhvata spoljni pregled odeće i ostalih predmeta (torbe, omoti i sl.).
O ulaženju u stan i druge prostorije odmah će se izdati držaocu stana ili drugih prostorija pismena potvrda u kojoj će se navesti razlog ulaženja.
Član 73.
Ako se prilikom ulaženja u tuđ stan i druge prostorije ukaže potreba da se izvrši pretresanje ili da se oduzmu predmeti koji mogu da posluže kao dokaz u postupku, ovlašćena službena lica izvršiće ove radnje u skladu sa odredbama ovog pravilnika o pretresanju i privremenom oduzimanju predmeta.
Član 74.
Ovlašćena službena lica mogu, u slučajevima navedenim u članu 71. stav 1. tač. 2. do 7. ovog pravilnika, i nasilno ući u tuđ stan i druge prostorije, ako njihov držalac nije prisutan ili neće dobrovoljno da ih otvori.
Prilikom nasilnog ulaženja izbegavaće se nepotrebna oštećenja.
Član 75.
U slučajevima iz člana 71. ovog pravilnika, ovlašćena službena lica mogu ući u stan ili druge prostorije vojnog lica, s tim da o tome prethodno obaveste najbližu komandu vojne policije odnosno drugu najbližu vojnu komandu, ako odlaganje ulaženja u stan ili druge prostorije zbog obaveštavanja ne bi imalo štetne posledice za preduzimanje ove radnje.
Član 76.
Ovlašćena službena lica ne smeju ulaziti u prostorije diplomatskih misija ili međunarodnih organizacija koje imaju status diplomatskih misija, niti u konzularne prostorije.
Ovlašćena službena lica mogu, izuzetno, ući u prostorije diplomatske misije ako to zahteva šef misije, a u konzularne prostorije ako to zahteva šef konzulata, lice koje on odredi ili šef diplomatske misije države imenovanja uz prethodno pismeno ovlašćenje, odnosno naknadno potvrdu o zahtevu za ulazak.
Pod prostorijama diplomatskih misija podrazumevaju se zgrade ili delovi zgrada i okolno ograđeno zemljište koje se, bez obzira na vlasništvo, koristi za potrebe misije, uključujući tu i rezidenciju (stan) šefa misije.
Konzularne prostorije su zgrade ili delovi zgrade i okolno ograđeno zemljište, koje, bez obzira na vlasništvo služi isključivo za potrebe konzulata.
Član 77.
U slučaju požara ili druge opšte opasnosti koja zahteva spasavanje života ljudi i imovine većeg obima i kada nije moguće čekati poziv za ulazak u prostorije diplomatske misije odnosno konzularne prostorije, ovlašćena službena lica mogu ući u te prostorije i bez prethodnog zahteva lica iz člana 76. stav 2. ovog pravilnika, ali samo u prisustvu dva punoletna građanina.
Ovlašćena službena lica će o primljenom zahtevu iz stava 2. člana 76. ovog pravilnika, odnosno o postojanju razloga iz stava 1. ovog člana, pre ulaska u prostorije diplomatske misije ili u konzularne prostorije, ako je to moguće, pribaviti prethodno saglasnost neposrednog starešine.
Član 78.
O preduzetim merama iz čl. 71. do 77. ovog pravilnika, ovlašćena službena lica dužna su podneti pismeni izveštaj neposrednom starešini.
Ako su preduzete mere u vezi sa krivičnim delom za koje se podnosi ili je podneta krivična prijava, organ unutrašnjih poslova dužan je primerak izveštaja dostaviti nadležnom javnom tužiocu uz krivičnu prijavu ili naknadni izveštaj. Ako su mere preduzete u toku istrage, izveštaj se podnosi istražnom sudiji.
12. Pretresanja stana i drugih prostorija
Član 79.
Ovlašćena službena lica vrše pretresanje stana i drugih prostorija na osnovu pismene naredbe suda ili sudije za prekršaje, na zahtev nadležnog organa unutrašnjih poslova ili bez pismene naredbe u smislu Zakonika o krivičnom postupku.
Član 80.
Kad se pretresanje stana i drugih prostorija vrši na osnovu pismene naredbe nadležnog organa, naredba za pretresanje predaje se pre početka pretresanja licu na koje glasi.
Ako se u stanu ili drugim prostorijama ne nađe lice označeno u naredbi, naredba će se uručiti nekom od odraslih ukućana, njegovom zastupniku ili susedu, a ako u stanu nema odraslih ukućana, njegovog zastupnika ili suseda - pretresanje se može odložiti dok neko od navedenih lica ne dođe u stan, ako ne postoji opasnost od odlaganja.
Pre pretresanja pozvaće se lice označeno u naredbi odnosno lice kome je naredba uručena, da dobrovoljno izda lice odnosno predmete koji se traže.
Pretresanju se može pristupiti i bez prethodne predaje naredbe, kao i bez prethodnog poziva za predaju lica ili stvari, ako se pretpostavlja otpor, ako je potrebno da se pretresanje izvrši odmah i iznenada ili ako se pretresanje ima izvršiti u javnim prostorijama.
Ako su pre pretresanja dobrovoljno izdata lica odnosno predmeti koji se traže, pretresanje se može preduzeti ako se osnovano može pretpostaviti da nije izdato sve što je traženo.
Član 81.
Bez pismene naredbe ovlašćena službena lica mogu izvršiti pretresanje stana i drugih prostorija:
1. ako držalac stana to želi;
2. ako neko zove u pomoć;
3. ako je potrebno da se uhvati učinilac krivičnog dela koji je zatečen na delu;
4. ako je to potrebno radi bezbednosti ljudi i imovine;
5. ako se u stanu ili drugoj prostoriji nalazi lice koje se na osnovu pismene naredbe nadležnog organa ima pritvoriti ili prinudno privesti;
6. ako se u stanu ili drugoj prostoriji nalazi lice koje se tu usled gonjenja za krivično delo sklonilo;
7. ako je očigledno da se drukčije ne bi mogli obezbediti dokazi u krivičnom postupku.
U slučajevima iz stava 1. ovog člana ovlašćena službena lica mogu da izvrše pretresanja stana i drugih prostorija vojnog lica, s tim da o tome prethodno obaveste najbližu komandu vojne policije, odnosno drugu najbližu vojnu komandu, ako odlaganje pretresanja zbog obaveštavanja ne bi imalo štetnih posledica za preduzimanje pretresa.
Član 82.
Pretresanjem se traže predmeti, tragovi ili lica.
Prilikom pretresanja ovlašćeno službeno lice dužno je da obrati pažnju i na predmete koji ukazuju na postojanje drugog krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti ili na prekršaj, kao i na predmete koji se po Krivičnom zakoniku obavezno oduzimaju. Ako se takvi predmeti pronađu privremeno će se oduzeti i proveriti da li su predmeti drugog krivičnog dela.
Član 83.
Pretresanje se, po pravilu, vrši danju.
Pretresanje se može vršiti i noću, ako je danju započeto pa nije dovršeno ili ako se pretresanje vrši bez pismene naredbe.
Pretresanje treba vršiti obazrivo, ne remeteći kućni mir. Prilikom pretresanja ovlašćena službena lica mogu vršiti samo one radnje kojima se ostvaruje svrha pretresanja.
Član 84.
Držalac stana ili drugih prostorija poziva se da prisustvuje pretresanju, a ako je on odsutan pozvaće se njegov zastupnik ili neko od odraslih ukućana ili suseda.
Pre započinjanja pretresanja mogu se legitimisati sva lica zatečena u stanu ili drugih prostorijama, kao i lica koja za vreme pretresanja uđu u stan i druge prostorije. Ova lica ne mogu bez odobrenja ovlašćenih službenih lica napuštati stan i druge prostorije dok se pretresanje ne završi.
Ovlašćena službena lica mogu izvršiti pretresanje lica iz stava 2. ovog člana bez pismene naredbe.
Zaključane prostorije, nameštaj ili druge stvari otvoriće se silom samo ako njihov držalac nije prisutan ili neće dobrovoljno da ih otvori. Prilikom nasilnog otvaranja izbegavaće se nepotrebno oštećenje.
Član 85.
Pretresanju stana i drugih prostorija prisustvuju dva punoletna građanina kao svedoci. Ovlašćena službena lica će početka vršenja pretresanja upoznati svedoke sa njihovom dužnošću da obrate pažnju na način vršenja pretresanja i tačnost podataka koji će biti uneseni u zapisnik i upozoriće ih da nikom ne smeju saopštavati ono što su u toku pretresanja saznali.
Kad se vrši pretresanje prostorija državnih organa, organizacija udruženog rada ili drugih organizacija, pozvaće se njihov rukovodilac da prisustvuje pretresanju.
O svakom pretresanju stana i drugih prostorija sastavlja se zapisnik koji potpisuje lice kod koga se vrši pretresanje i lica čije je prisustvo obavezno.
Član 86.
Pretresanje stana i drugih prostorija vrše najmanje dva ovlašćena službena lica. Izuzetno, pretresanje bez pismene naredbe može izvršiti i samo jedno ovlašćeno službeno lice, ako se pretresanja ne može odložiti do dolaska drugog ovlašćenog službenog lica i ako ne postoji opasnost od otpora ili napada.
Pretresanjem rukovodi ovlašćeno službeno lice koje odredi nadležni starešina. Ako pretresanje preduzima istražni sudija, ovlašćeno službeno lice dužno je da postupa po njegovom naređenju.
Član 87.
Pretresanje bez pismene naredbe može se izvršiti i bez prisustva svedoka, ako nije moguće da se odmah obezbedi njihovo prisustvo, a postoji opasnost od odlaganja. Razlozi za pretresanje bez prisustva svedoka moraju se naznačiti u zapisniku.
Kad ovlašćenja službena lica izvrše pretresanje bez naredbe o pretresanju, dužna su da licu kod koga je izvršeno pretresanje daju potvrdu o ulaženju i pretresanju stana i drugih prostorija i o tome odmah podnesu izveštaj istražnom sudiji, odnosno nadležnom organu unutrašnjih poslova, a ako se postupak još ne vodi - nadležnom javnom tužiocu.
Član 88.
U slučajevima kad se pretresanje stana i drugih prostorija vrši po naredbi istražnog sudije, kao poverena istražna radnja, ovlašćena službena lica dužna su o vremenu i mesu pretresanja obavestiti javnog tužioca i branioca.
Ako lice iz stava 1. ovog člana ne dođu u označeno vreme, pretresanje se može izvršiti i u njihovoj odsutnosti.
Ovlašćena službena lica neće obavestiti branioca ukoliko to zahtevaju razlozi odbrane ili bezbednosti zemlje.
Član 89.
Ne sme se vršiti pretresanje prostorija diplomatske misije i konzularnih prostorija, nameštaja i drugih predmeta koji se u njima nalaze, kao ni prevoznih sredstava koja su registrovana kao sredstva diplomatskog ili konzularnog predstavništva.
Prevozna sredstva, u smislu stava 1. ovog člana, smatraju se motorna i priključna vozila, plovni objekti, vazduhoplovi i slično, koja nose propisane registarske oznake za ta prevozna sredstva.
13. Pretresanje lica
Član 90.
Pretresanje lica može se vršiti na osnovu pismene naredbe suda, sudije za prekršaje ili nadležnog organa unutrašnjih poslova ili bez pismene naredbe.
Pretresanje ženskog lica vrši samo žensko lice, a za svedoke uzimaju se samo ženska lica.
Član 91.
Ovlašćena službena lica mogu bez pismene naredbe izvršiti pretresanje lica koje privode ili lišavaju slobode:
1. ako postoji osnovna sumnja da lice ima kod sebe oružje ili oruđe za napad;
2. ako postoji sumnja da će lice odbaciti, sakriti ili uništiti predmete koje treba od njega oduzeti, a mogu da posluže kao dokaz u postupku;
3. u drugim slučajevima predviđenim ovim pravilnikom.
Pretresanje iz stava 1. ovog člana može se izvršiti i bez prisustva svedoka.
Član 92.
Odredbe o pretresanju stana i drugih prostorija (čl. 79. do 89. ovog pravilnika) shodno se primenjuju i kod pretresanja lica.
Član 93.
Ne smatra se pretresanjem lica spoljni pregled odeće radi utvrđivanja da li to lice nosi oružje, eksploziv ili druga sredstva ili oruđe pogodno za napad, niti pregled ličnog prtljaga.
Član 94.
Ovlašćena službena lica neće izvršiti naredbu za pretresanje lica za koje utvrde da uživa diplomatsko-konzularni imunitet, ako se to lice pozove na svoj imunitet pre započinjanja pretresanja.
Ako ovlašćeno službeno lice nije izvršilo pretresanje lica iz stava 1. ovog člana, dužno je odmah da obavesti organ koji je izdao naredbu za pretresanje.
14. Upotreba tuđeg saobraćajnog sredstva i sredstva veze
Član 95.
Radi hvatanja izvršioca krivičnog dela koga neposredno gone, kao i radi prevoženja do najbliže zdravstvene ustanove žrtve krivičnog dela, elementarne nesreće, saobraćajne nezgode, požara ili drugog nesrećnog slučaja, ako to ne mogu da učine na drugi način, ovlašćena službena lica imaju pravo da se posluže saobraćajnim sredstvom državnog organa, organizacije udruženog rada, druge organizacije ili građana.
U slučajevima iz stava 1. ovog člana ovlašćena službena lica mogu da se posluže i saobraćajnim sredstvima Jugoslovenske narodne armije koja se nađu na mestu izvršenja krivičnog dela, elementarne nesreće ili nesrećnog slučaja, ako nama drugih prevoznih sredstava i ako se time ne ometa izvršenje neodložnih zadataka Jugoslovenske narodne armije. Saobraćajnim sredstvima Jugoslovenske narodne armije u koloni ili transportu, ovlašćeno službeno lice može se poslužiti samo po odobrenju komandanta kolone ili transporta.
Odredba stava 1. ovog člana ne odnosi se na saobraćajna sredstva diplomatskih i konzularnih predstavništava stranih država i lica koja uživaju diplomatski imunitet, stanica za hitnu pomoć, vatrogasnih jedinica i vatrogasnih društava.
Ovlašćena službena lica mogu i od vozača saobraćajnih sredstava iz stava 3. ovog člana zatražiti da prevezu do najbliže zdravstvene ustanove žrtve krivičnog dela, saobraćajne nezgode, elementarne nesreće ili drugog nesrećnog slučaja.
Član 96.
U slučajevima iz člana 95. stava 1. ovog pravilnika, ovlašćena službena lica imaju pravo da se posluže sredstvom veze državnog organa, organizacije udruženog rada, druge organizacije ili građana.
Ovlašćena službena lica mogu da se posluže tuđim sredstvom veze i radi obaveštavanja organa unutrašnjih poslova, istražnog sudije ili javnog tužioca o stanju na mestu izvršenja krivičnog dela, elementarne nesreće, saobraćajne nezgode, požara ili drugog nesrećnog slučaja, kao i radi pozivanja veštaka ili drugog lica koje treba da sudeluje u uviđaju.
Član 97.
O upotrebi tuđeg saobraćajnog sredstva i sredstva veze, ovlašćena službena lica izdaju potvrdu korisniku odnosno vlasniku saobraćajnog sredstva ili sredstva veze, ako on to traži, i upućuju ga da ima pravo na naknadu stvarne štete prouzrokovane upotrebom ovih sredstava.
U potvrdi o upotrebi saobraćajnog sredstva će se naznačiti podaci o vozilu koje je upotrebljeno (vrsta, marka i registarski broj), vreme za koje je vozilo bilo upotrebljeno, broj pređenih kilometara i razlozi upotrebe vozila.
15. Upotreba fizičke snage i gumene palice
Član 98.
Ovlašćeno službeno lice saglasno Zakonu o unutrašnjim poslovima, može da upotrebi fizičku snagu i gumenu palicu radi savlađivanja otpora lica koje remeti javni red i mir, ili koje treba privesti, zadržati ili lišiti slobode, kao i radi odbijanja napada od sebe ili drugog lica ili objekta koji se obezbeđuje.
Kao upotreba fizičke snage i gumene palice, u smislu stava 1. ovog člana, smatra se zahvat, druge veštine odbrane ili napada i udarac palicom, kojima se prinuđava na poslušnost lice koje svojim postupkom onemogućava izvršenje službenog posla ili koje fizički napada na ovlašćeno službeno lice, na drugo lice ili na objekat i lice koje ovlašćeno službeno lice obezbeđuje.
Ovlašćeno službeno lice dužno je prestati sa upotrebom gumene palice i fizičke snage čim prestane neposredan napad ili otpor lica protiv koga je upotrebljena gumena palica ili fizička snaga.
Član 99.
Kao otpor, u smislu stava 1. člana 98. ovog pravilnika, smatra se svako suprotstavljanje zakonitim naređenjima ovlašćenog službenog lica izdatim radi uspostavljanja javnog reda i mira, udaljavanja sa mesta događaja, privremenog ograničenja kretanja, privođenja, zadržavanja ili lišenja slobode, kojim se to onemogućava.
Otpor može biti aktivan i pasivan.
Aktivan otpor postoji kad lice pruža otpor upotrebom oružja, oruđa, drugih predmeta ili fizičke snage (otima se, rve se, gura, zaklanja se raznim predmetima) i na taj način onemogućava ovlašćeno službeno lice da izvrši službeni posao. Kao aktivan otpor smatra se i podsticanje na otpor.
Pasivan otpor postoji kad se lice ogluši o poziv ili zakonito naređenje ovlašćenog službenog lica, ili se stavi u takav položaj (legne, klekne, uhvati se za neki predmet i slično) kojim onemogućava izvršenje službene radnje.
Kad lice pruža pasivan otpor gumena palica se, po pravilu, ne upotrebljava, osim ako lice pasivnim otporom onemogućava intervenciju ovlašćenog službenog lica, a nema drugih mogućnosti da se savlada takav otpor ili je upotreba blažih sredstava ostala bez uspeha.
Član 100.
Gumena palica se ne sme upotrebiti prema deci, očigledno bolesnim, starim i iznemoglim licima, teškim invalidima i ženama čija je trudnoća vidljiva.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, ovlašćeno službeno lice upotrebiće gumenu palicu i prema tim licima ako ona neposredno ugrožavaju njegov život ili život drugog lica.
Ovlašćeno službeno lice koje je upotrebilo gumenu palicu ili fizičku snagu dužno je podneti izveštaj neposrednom starešini o razlozima upotrebe tih sredstava. Neposredni starešina ocenjuje pravilnost upotrebe fizičke snage i gumene palice zabeleškom na podnetom izveštaju.
16. Upotreba vatrenog oružja
Član 101.
Pri vršenju službenih poslova ovlašćena službena lica, u smislu Zakona o unutrašnjim poslovima, smeju upotrebiti vatreno oružje samo ako drukčije ne mogu:
1. da zaštite život čoveka;
2. da spreče bekstvo lica zatečenog u vršenju krivičnih dela protiv naroda i države, ubistva, teške krađe, razbojničke krađe, razbojništva ili silovanja;
3. da spreče bekstvo lica lišenog slobode zbog izvršenja krivičnih dela iz tačke 2. ovog člana i lica za koja je izdat nalog za lišenje slobode zbog izvršenja ovih krivičnih dela;
4. da spreče bekstvo lica zatečenog u vršenju ostalih krivičnih dela za koja se goni po službenoj dužnosti ako postoji osnovana sumnja da će upotrebiti vatreno oružje;
5. da spreče bekstvo lica lišenog slobode zbog izvršenja krivičnih dela iz tačke 4. ovog člana i lica za koja je izdat nalog za lišenje slobode zbog izvršenja ovih krivičnih dela ako postoji osnovana sumnja da će upotrebiti vatreno oružje;
6. da od sebe odbiju neposredan napad kojim se ugrožava njihov život;
7. da odbiju napad na objekat koji se obezbeđuje.
U slučajevima iz stava 1. ovog člana ovlašćena službena lica upotrebiće vatreno oružje samo ako upotrebom fizičke snage, gumene palice ili drugih sredstava prinude ne mogu da obezbede izvršenje službenog posla.
Pre upotrebe vatrenog oružja, ovlašćena službena lica dužna su da na to upozore lice prema kome ga nameravaju upotrebiti, ako je to u datoj situaciji moguće.
Pri upotrebi vatrenog oružja ovlašćena službena lica dužna su da čuvaju živote drugih ljudi.
Kad ovlašćena službena lica vrše službu pod neposrednim rukovodstvom starešine, mogu da upotrebe vatreno oružje samo po njegovom naređenju. Naređenje za upotrebu vatrenog oružja starešina može izdati samo u slučajevima i pod uslovima predviđenim u ovom članu.
Starešinom iz stava 5. ovog člana smatra se ovlašćeni radnik organa unutrašnjih poslova pod čijim se neposrednim rukovodstvom nalaze ovlašćena službena lica prilikom izvršenja službenog zadatka.
Član 102.
Radi zaštite života ljudi, u smislu člana 101. stava 1. tačke 1. ovog pravilnika, ovlašćeno službeno lice može upotrebiti vatreno oružje ako se život jednog ili više lica nalazi u neposrednoj opasnosti od drugih lica, a u cilju da se odbije ili spreči započeti protivpravni napad.
Život ljudi nalazi se u neposrednoj opasnosti ako su oni fizički napadnuti na takav način ili takvim sredstvom (oružjem, opasnim oruđem i slično) da postoji neposredna opasnost po njihov život, ili ako je fizička snaga napadača takva ili broj napadača toliki da se napadnuti na drugi način ne mogu odbraniti.
Čim opasnost prestane vatreno oružje se ne sme upotrebiti.
Član 103.
Pod zaticanjem u vršenju krivičnog dela, u smislu člana 101. stava 1. ovog pravilnika, smatra se zaticanje učinioca krivičnog dela na mestu izvršenja krivičnog dela ili u neposrednoj blizini toga mesta u vreme izvršenja ili neposredno posle izvršenja krivičnog dela.
Član 104.
Nadležni organ koji izdaje naredbu za lišenje slobode odnosno nalog za sprovođenje ili čuvanje lica iz člana 101. stava 1. tačke 3. ovog pravilnika, dužan je da u naredbi odnosno nalogu izričito navede da je u pitanju lice protiv koga se može upotrebiti vatreno oružje u slučaju bekstva.
Ako ovlašćeno službeno lice sprovodi lice prema kome je u slučaju bekstva dozvoljena upotreba vatrenog oružja, dužno je pre ili za vreme sprovođenja upozoriti ga da će u slučaju pokušaja bekstva upotrebiti vatreno oružje.
Član 105.
Kao neposredan napad kojim se ugrožava život ovlašćenog službenog lica, u smislu člana 101. stava 1. tačke 6. ovog pravilnika, smatra se napad vatrenim oružjem, opasnim oruđem ili drugim predmetima kojima se može ugroziti život, ili napad koji vrše dva ili više lica, napad na mestu i u vreme kad se ne može očekivati pomoć, kao i napad fizički snažnijeg lica ili lica koje se služi posebnim veštinama i slično.
Napad vatrenim oružjem smatra se da je izvršen i samim potezanjem vatrenog oružja ili pokušajem da se vatreno oružje potegne.
Član 106.
U slučajevima iz člana 101. stava 1. tačke 7. ovog pravilnika vatreno oružje može se upotrebiti prema licu koje napada na objekat koji se obezbeđuje, ako je napad neposredan i ako je počeo, a u trenutku upotrebe vatrenog oružja još traje.
Kao napad na objekat koji se obezbeđuje smatra se svaka radnja usmerena na oštećenje ili uništenje objekta ili pojedinih njegovih delova, ili na kvarenje, uništenje ili zloupotrebu uređaja u objektu.
Član 107.
Ako lice zatečeno u vršenju krivičnog dela, lice lišeno slobode ili lice za koje je izdat nalog za lišenje slobode (član 101. stav 1. tač. 2. i 3. ovog pravilnika) počne da beži, ovlašćeno službeno lice pokušaće da ga uhvati, uz istovremeni poziv: "Stoj, pucaću!". Ako lice ne stane, ovlašćeno službeno lice će ponoviti poziv, pa ako ono ni na ponovljeni poziv ne stane, a ne postoji druga mogućnost za lišenje slobode, ovlašćeno službeno lice će upotrebiti vatreno oružje.
Noću, u gustoj magli, na nepreglednom terenu ili u šumu, kao i kad lice beži prema šumi ili u pravcu objekta gde može da se sakrije, vatreno oružje upotrebiti i posle prvog poziva licu da stane.
Ako lice beži prema okupljenim građanima, pa postoji opasnost da bi neko od građana mogao biti povređen, ovlašćeno službeno lica ne sme pucati.
Član 108.
Pucanje u vazduh radi signalizacije i traženja pomoć, kao i pucanje na životinje kad ugrožavaju život ljudi, ne smatra se, u smislu ovog pravilnika upotrebom vatrenog oružja.
Član 109.
Prema vojnim licima u uniformi ovlašćeno službeno lice može upotrebiti vatreno oružje, gumenu palicu i druga sredstva prinude po odredbama ovog pravilnika samo ako ne postoji mogućnost da se blagovremeno obezbedi intervencija vojnih organa.
Prema vojnim licima u građanskom odelu ovlašćeno službeno lice može upotrebiti vatreno oružje, gumenu palicu i druga sredstva prinude pod istim uslovima kao i prema drugim licima.
Član 110.
Ovlašćeno službeno lice koje je upotrebilo ili naredilo upotrebu vatrenog oružja, dužno je podneti pismeni izveštaj neposrednom starešini o upotrebi vatrenog oružja.
Organ unutrašnjih poslova čije je ovlašćeno službeno lice upotrebilo vatreno oružje, dužan je sprovesti postupak u okviru svojih ovlašćenja radi utvrđivanja pravilnosti upotrebe vatrenog oružja, o čemu podnosi pismeni izveštaj Republičkom sekretarijatu za unutrašnje poslove.
17. Upotreba drugih sredstava prinude
Član 111.
Pod drugim sredstvima prinude, u smislu ovog pravilnika, smatraju se hemijska i gasna sredstva (suzavac), šmrkovi sa vodom, specijalna motorna vozila, konjica, kao i uređaji za prinudno zaustavljanje motornih vozila.
Član 112.
Pri vršenju službenih zadataka ovlašćena službena lica mogu upotrebiti hemijska i gasna sredstva (suzavac):
1. kad je javni red i mir narušen u većem obimu;
2. kad postoje uslovi za upotrebu vatrenog oružja;
3. radi odbijanja napada od sebe ili drugog lica ili objekta koji se obezbeđuje;
4. radi savlađivanja otpora lica koje treba lišiti slobode.
U slučajevima kad je javni red i mir narušen u većem obimu, hemijska i druga sredstva prinude iz člana 111. ovog pravilnika mogu se upotrebiti samo po naređenju starešine nadležnog organa unutrašnjih poslova ili radnika koga on ovlasti. Kad ovlašćena službena lica vrše službu pod neposrednim rukovodstvom starešine, ova sredstva mogu se upotrebiti samo po njegovom naređenju.
Radnik iz stava 2. ovog člana ili starešina organa, dužni su o upotrebi sredstava prinude iz člana 111. ovog pravilnika dostaviti izveštaj Republičkom sekretarijatu za unutrašnje poslove.
18. Korišćenje posebno dresiranih pasa
Član 113.
Ovlašćena službena lica mogu upotrebiti posebno dresirane pse za:
1. pronalaženje i hvatanje učinilaca krivičnih dela;
2. pronalaženje tragova i predmeta krivičnih dela;
3. sprečavanje bekstva lica lišenih slobode;
4. vršenje obezbeđenja objekata i lica;
5. sprečavanje otpora ili odbijanje napada na ovlašćeno službeno lice, druga lica ili objekat koji se obezbeđuje;
6. pronalaženje nestalih i zalutalih lica;
7. spasavanje lica nastradalih u elementarnim nepogodama;
8. pronalaženje leševa.
Posebno dresirani psi mogu se upotrebiti i pri vršenju pozorničke i patrolne delatnosti.
III. ODRŽAVANjE JAVNOG REDA I MIRA I SPREČAVANjE KRIVIČNIH DELA
Član 114.
Služba javne bezbednosti dužna je da preventivno deluje u cilju zaštite života i lične sigurnosti ljudi i imovine, održavanja javnog reda i mira i sprečavanja vršenja krivičnih dela.
Preventivnu funkciju služba javne bezbednosti ostvaruju stalnim i sistematskim aktivnostima, preduzimanjem mera i radnji, praćenjem pojava i vršenjem analiza stanja bezbednosti na svojoj teritoriji, informisanjem javnosti o pitanjima koja su od interesa građanima, mesnim zajednicama, organizacijama udruženog rada, drugim organizacijama i državnim organima kao subjektima sistema društvene samozaštite.
1. Pozornička i patrolna delatnost
Član 115.
Pozornička i patrolna delatnost su osnovni vidovi neposrednog preventivnog delovanja službe javne bezbednosti u održavanju javnog reda i mira i sprečavanju vršenja krivičnih dela.
Pozorničku i patrolnu delatnost vrše radnici milicije u uniformi.
Član 116.
Radnici milicije koji vrše pozorničku i patrolnu delatnost dužni su da svojim prisustvom, osmatranjem i drugim merama i radnjama, za koje su propisima ovlašćeni, štite život i ličnu sigurnost građana, sprečavaju vršenje krivičnih dela i prekršaja, narušavanje javnog reda i mira, ugrožavanje bezbednosti saobraćaja, kao i da preduzimaju potrebne mere radi otkrivanja krivičnih dela, pronalaženja i hvatanja učinilaca krivičnih dela i prekršaja, uspostavljanja narušenog javnog reda i mira i pružanja pomoći građanima.
Član 117.
Pozornička delatnost vrši se u gradovima, većim naseljima, industrijskim i saobraćajnim centrima i turističkim mestima.
Patrolna delatnost vrši se u manjim naseljima i selima, na određenim saobraćajnim objektima, na rekama i jezerima a, po potrebi, i u mestima iz stava 1. ovog člana.
Član 118.
Područje na kome se vrši pozornička delatnost deli se, po pravilu, na pozorničke rejone, a područje na kome se vrši patrolna delatnost može se deliti na patrolne rejone ili sektore.
Područja pozorničkog rejona i patrolnog rejona ili sektora utvrđuju se prema broju i značaju objekata, gustini naseljenosti, stanju javnog reda i mira, vrsti, broju i učestalosti krivičnih dela i prekršaja i drugim okolnostima od značaja za službu javne bezbednosti.
Rejone ili sektore iz stava 1. ovog člana određuje starešina organa na predlog komandira stanice milicije.
Član 119.
Pozornički rejoni mogu biti stalni ili povremeni.
Stalni pozornički rejoni određuju se na području na kome je potrebno stalno prisustvo radnika milicije.
Povremeni pozornički rejoni određuju se na području na kome je prisustvo radnika milicije potrebno samo u određeno vreme.
Član 120.
Pozornička delatnost na određenom pozorničkom rejonu može se vršiti stalno ili povremeno.
Stalna pozornička delatnost vrši se neprekidno, a povremena pozornička delatnost samo u određene dane ili u određeno doba dana.
Član 121.
Pozornička delatnost vrši se u smenama.
Za svaki pozornički rejon određuje se odgovarajući broj radnika milicije. Za vršenje pozorničke delatnosti na istom pozorničkom rejonu određuju se, po mogućnosti, isti radnici milicije za duže vreme.
Patrolnu delatnost vrše patrole sastavljene od dva ili više radnika milicije, od kojih je jedan vođa patrole.
Izuzetno, patrolnu delatnost može vršiti i jedan radnik milicije i to samo po danu i na području gde to dopušta stanje bezbednosti.
Član 122.
Pozornička delatnost vrši se pešice, a patrolna delatnost - pešice ili na biciklima, motornim vozilima, plovilima, helikopterom ili na konjima.
U vršenju pozorničke i patrolne delatnosti radnici milicije dužni su da podešavaju svoje kretanje prema potrebama službe i izvršavanja zadataka.
Član 123.
Za vršenje pozorničke odnosno patrolne delatnosti radnike milicije određuje i upućuje komandir stanice ili starešina druge jedinice milicije ili lice koje oni ovlaste.
Radnicima milicije koji se upućuju da vrše patrolnu delatnost izdaje se pismeni nalog. Pozornicima se pismeni nalog izdaje po potrebi.
Starešine iz stava 1. ovog člana dužne su da vrše kontrolu izvršavanja zadataka od strane radnika milicije koji vrše patrolnu i pozorničku delatnost. Kontrola se vrši neposredno i u različito vreme.
O izvršenoj kontroli podnosi se pismeni izveštaj.
Član 124.
Pre polaska na vršenje pozorničke odnosno patrolne delatnosti radnici milicije dužni su da se jave licu koje ih je odredilo ili koje ih upućuje na vršenje ovih delatnosti.
Lice koje upućuje radnike milicije na vršenje pozorničke ili patrolne delatnosti dužno je da:
1. odredi i razradi konkretne zadatke koje radnici milicije treba da izvrše, pored opštih zadataka koje moraju da vrše na osnovu propisa;
2. odredi njihovo naoružanje i opremu, proveri ispravnost oružja i opreme, kao i fizičko i zdravstveno stanje radnika milicije;
3. odredi vreme trajanja patrolne delatnosti, pravac i način kretanja patrole imajući u vidu zadatke, udaljenost pojedinih objekata, konfiguraciju zemljišta, vremenske prilike, godišnje doba i doba dana, broj objekata i njihovu naseljenost.
Radnik milicije može licu koje ga upućuje na dužnost dati predloge u pogledu načina izvršavanja službenih zadataka.
Član 125.
Radnik milicije ne sme napustiti pozornički ili patrolni rejon pre nego što mu istekne vreme trajanja smene, osim ako je to potrebno radi izvršenja vanrednih službenih zadataka ili iz razloga više sile. Kao vanredni službeni zadaci ili razlozi više sile smatraju se naročito:
1. hvatanje učinioca krivičnog dela ili težeg prekršaja, kao i obezbeđenje tragova i predmeta koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku;
2. hvatanje lica za kojima je izdata poternica;
3. privođenje učinioca krivičnog dela ili težeg prekršaja;
4. pružanje pomoći kada to traži radnik milicije sa susednog pozorničkog ili patrolnog rejona ili ovlašćeno službeno lice iz sastava stalnog dežurstva;
5. pružanje pomoći građanima u slučaju opšte opasnosti;
6. povreda, ranjavanje ili oboljenje radnika milicije za vreme vršenja pozorničke ili patrolne delatnosti.
Član 126.
Po povratku sa vršenja pozorničke ili patrolne delatnosti radnici milicije podnose pismeni izveštaj o činjenicama koje su zapazili i radnjama koje su preduzimali.
2. Način prikupljanja obaveštenja
Član 127.
Radi sprečavanja i otkrivanja krivičnih dela, otkrivanja i hvatanja učinilaca krivičnih dela i težih prekršaja, kao i kad je to potrebno za izvršenje drugih službenih zadataka, služba javne bezbednosti i ovlašćena službena lica prikupljaju obaveštenja, i to:
1. neposrednim zapažanjem i traženjem obaveštenja od građana;
2. primanjem obaveštenja od građana (pismeno, telefonom i neposredno);
3. preko sredstava javnog informisanja (štampa, radio, televizija);
4. od državnih organa, organizacija udruženog rada i drugih organizacija;
5. privremenim ili stalnim osmatranjem određenih lica, mesta, komunikacija i drugih objekata gde se može očekivati vršenje krivičnih dela ili težih prekršaja ili gde se najčešće okupljaju lica sklona vršenju krivičnih dela ili prekršaja ili rasturaju predmeti koji mogu poslužiti za izvršenje krivičnih dela ili su pribavljeni vršenjem krivičnih dela;
6. proverom drugih dostava i obaveštenja (pismenih, usmenih, telefonskih, anonimnih i sl.).
Podaci o licu koje je pružilo obaveštenje (izvor saznanja) ne smeju se saopštavati neovlašćenim licima.
Član 128.
Kad služba javne bezbednosti ili ovlašćeno službeno lice, na osnovu prikupljenih odnosno dobivenih obaveštenja, zaključi da postoji opasnost da će biti izvršeno krivično delo ili teži prekršaj, preduzeće potrebne mere da se spreči njihovo izvršenje odnosno da se učinilac uhvati prilikom izvršenja krivičnog dela odnosno prekršaja.
Na opasnost iz stava 1. ovog člana mogu se upozoriti ugroženi građani, kao i odgovorna lica i organi upravljanja u organizacijama udruženog rada, drugim organizacijama i državnim organima.
Član 129.
Ako služba javne bezbednosti na osnovu prikupljenih obaveštenja zaključi da postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti, podnosi nadležnom javnom tužiocu krivičnu prijavu i, po potrebi, nastavlja da prikuplja obaveštenja i preduzima druge mere i radnje.
3. Osmatranje određenih objekata i prostora
Član 130.
U cilju sprečavanja krivičnih dela i otkrivanja učinilaca krivičnih dela ovlašćena službena lica mogu, po odobrenju starešine organa ili lica koje on za to ovlasti, osmatrati određene objekte, prostore ili lica i, po potrebi, mogu ih fotografisati ili snimati.
O preduzetim radnjama u smislu stava 1. ovog člana ovlašćena službena lica podnose pismeni izveštaj. Ako činjenice utvrđene osmatranjem mogu biti od koristi za vođenje krivičnog postupka, izveštaj i snimci dostavljaju se uz krivičnu prijavu ili izveštaj javnom tužiocu.
4. Vršenje nadzora nad određenim učiniocima krivičnih dela i težih
prekršaja protiv javnog reda i mira
Član 131.
Služba javne bezbednosti evidentira i ostvaruje potreban nadzor nad određenim učiniocima krivičnih dela (međunarodni kriminalci, višestruki povratnici i sl.) i učiniocima težih prekršaja protiv javnog reda i mira. Neposredan nadzor nad ovim licima organizuju i vrše ovlašćena službena lica.
Nadzor iz stava 1. ovog člana ne sme se vršiti na način koji bi predstavljao ograničenje slobode kretanja, naseljavanja i zapošljavanja, ili smetnju za normalan život pod nadzorom.
Član 132.
Ako se utvrdi da je zbog promenjenog načina života lica pod nadzorom ili iz drugih razloga prestala potreba za vršenjem daljeg nadzora, nadzor će se obustaviti.
5. Održavanje javnog reda i mira na javnim skupovima i priredbama
Član 133.
Služba javne bezbednosti sarađuje sa sazivačem i organizatorom javnog skupa i priredbe u cilju omogućavanja nesmetanog održavanja javnog skupa ili priredbe i stara se o bezbednosti ljudi i imovine na javnom skupu ili priredbi.
Ako sazivač ili organizator javnog skupa ili priredbe sam ne preduzme ili nije u mogućnosti da preduzme potrebne mere za održavanje reda ili ako, s obzirom na prirodu skupa ili priredbe i okolnosti pod kojima se oni održavaju, nadležni rukovodilac oceni da za održavanje reda treba preduzeti odgovarajuće preventivne mere, odrediće potreban broj radnika milicije radi pružanja pomoći za održavanje reda na javnom skupu odnosno priredbi.
U slučaju iz stava 2. ovog člana nadležni rukovodilac utvrđuje sa sazivačem ili organizatorom javnog skupa ili priredbe način ostvarivanja saradnje i međusobnog pružanja pomoći za održavanje reda.
Član 134.
Ako na javnom skupu ili priredbi dođe do nereda ili narušavanja javnog reda i mira u većem obimu, starešina jedinice milicije koja održava javni red i mir zatražiće od organizatora skupa ili priredbe da prekine održavanje skupa odnosno priredbe i da pozove prisutna lica da se mirno udalje.
Ako organizator neće ili nije u mogućnosti da postupi po zahtevu iz stava 1. ovog člana, starešina jedinice milicije preduzeće potrebne mere da se skup odnosno priredba rasturi, a protiv učinilaca prekršaja ili krivičnih dela preduzeće zakonom predviđene mere.
Član 135.
U vršenju poslova iz člana 133. ovog pravilnika, radnici milicije preduzimaju odgovarajuće mere radi usmeravanja kretanja prisutnih lica i sprečavanja njihovog pristupa na određene prostore ili objekte.
U izvršavanju zadataka iz člana 134. ovog pravilnika, pored mera predviđenih u stavu 1. ovog člana, ovlašćena službena lica preduzimaju i mere radi hvatanja organizatora nereda i rasturanja prisutnih lica.
Pre rasturanja prisutnih lica upotrebom sredstava prinude, starešina jedinice milicije je dužan da pozove prisutna lica da se mirno raziđu i upozori ih da će upotrebiti silu ukoliko se ne raziđu. Poziv mora biti jasno i glasno upućen tako da ga mogu čuti sva lica na skupu. Prilikom rasturanja mase primenjivaće se metodi i sredstva prinude kojima se sa što manje štetnih posledica može postići izvršenje zadatka.
U izvršavanju zadataka iz st. 2. i 3. ovog člana primenjivaće se odgovarajuća sredstva prinude (čl. 98. i 111. ovog pravilnika) samo ako je to neophodno i u skladu sa zakonom.
Upotreba sredstava prinude obustavlja se čim prestanu razlozi zbog kojih su primenjena.
Član 136.
Radnici milicije i druga ovlašćena službena lica dužni su da omoguće udaljavanje sa mesta nereda svim licima koja to žele, ako se protiv njih ne preduzimaju posebne mere (zadržavanje, lišenje slobode i sl.) i pružiti zaštitu licima koja se po svom pozivu nalaze na mestu nereda (društveno-politički radnici, lekari i dr.).
6. Vršenje poslova javne bezbednosti na sredstvima javnog saobraćaja
i objektima namenjenim javnom saobraćaju
Član 137.
Ovlašćena službena lica vrše poslove javne bezbednosti na sredstvima javnog saobraćaja i objektima namenjenim javnom saobraćaju.
Sredstvima javnog saobraćaja iz stava 1. ovog člana smatraju se vozovi, plovila na jezerima i rekama, vazduhoplovi, autobusi i druga prevozna sredstva namenjena prevozu u javnom saobraćaju.
Objektima javnog saobraćaja iz stava 1. ovog člana smatraju se železničke, autobuske, pristanišne i aerodromske zgrade, postrojenja i prostorije, kao i drugi objekti koji služe za obavljanje javnog saobraćaja (za dolazak, zadržavanje i odlazak putnika, prevoznih sredstava, kao i dopremanje, uskladištenje i otpremanje robe).
Član 138.
Ovlašćena službena lica koja vrše poslove iz člana 137. ovog pravilnika, osim redovnih poslova, dužna su:
1. da u slučaju saobraćajne nezgode pruže potrebnu pomoć povređenima, o nezgodi obaveste nadležni organ unutrašnjih poslova i obezbede lice mesta;
2. da sarađuju sa ovlašćenim službenim licima koja vrše poslove na usputnim stanicama i pristaništima;
3. da pružaju potrebnu pomoć ovlašćenim železničkim radnicima u sprečavanju narušavanja i uspostavljanju javnog i unutrašnjeg reda na železnici kao i u pridržavanju propisa o bezbednosti u železničkom saobraćaju;
4. da u granicama svojih ovlašćenja pružaju pomoć službenom osoblju na sredstvima javnog saobraćaja u izvršavanju njihovih dužnosti.
Član 139.
Ako ovlašćeno službeno lice pronađe na sredstvu javnog saobraćaja lice koje treba privesti, zadržati ili lišiti slobode, predaće ga ovlašćenom službenom licu na prvoj usputnoj stanici ili pristaništu, osim ako je potrebno da se lice sprovede do neke druge, odnosno krajnje stanice ili pristaništa.
Član 140.
Ako treba privesti više lica ili lica koja su poznata kao opasna, ovlašćeno službeno lice zatražiće pomoć od drugih ovlašćenih službenih lica koja putuju istim sredstvom javnog saobraćaja, a ako ovih nema, od pripadnika Jugoslovenske narodne armije, službenog osoblja na sredstvu javnog saobraćaja i građana.
Član 141.
Stvari i predmete koje ovlašćeno službeno lice pronađe ili oduzme na sredstvima javnog saobraćaja, a u vezi su sa krivičnim delom ili prekršajem, dužno je predati uz potvrdu dežurnom radniku službe javne bezbednosti na prvoj ili idućoj usputnoj stanici ili pristaništu. Ako se stvari ili predmeti iz bilo kojih razloga ne mogu predati na prvoj ili idućoj i usputnoj stanici ili pristaništu, predaće se uz izveštaj neposrednom starešini.
O pronađenim ili oduzetim stvarima i predmetima ovlašćeno službeno lice sačiniće zapisnik u dva primerka, od kojih jedan zadržava za sebe a drugi predaje zajedno sa stvarima i predmetima.
O oduzetim stvarima i predmetima izdaje se potvrda.
Član 142.
Ovlašćena službena lica kad vrše poslove službe javne bezbednosti na sredstvima javnog saobraćaja imaju pravo na besplatan prevoz tim sredstvima i na osiguranje koje imaju putnici koji plaćaju prevoz.
Starešina organa unutrašnjih poslova, u čijem su sastavu ovlašćena službena lica koja vrši poslove službe javne bezbednosti na sredstvima javnog saobraćaja, u sporazumu sa odgovornim licima u organizacijama udruženog rada na čijim se sredstvima saobraćaja vrše ovi poslovi, obezbeđuje odgovarajuće mesto odnosno prostoriju za službene potrebe ovlašćenih službenih lica.
Licima iz stava 1. ovog člana izdaje se poseban nalog koji overava organizacija udruženog rada na čijem se sredstvu javnog saobraćaja vrše poslovi službe javne bezbednosti. U nalogu se navodi prezime i ime ovlašćenog službenog lica, prevozno sredstvo, relacija i vreme važenja naloga.
7. Poslovi obezbeđenja
Pod obezbeđenjem, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se preduzimanje potrebnih mera radi zaštite određenih objekata i ličnosti, kao i održavanje javnog reda i mira na području na kome se vrši obezbeđenje.
Obezbeđenje može biti redovno, vanredno i posebno.
Član 144.
Poslove redovnog, vanrednog i posebnog obezbeđenja vrše ovlašćena službena lica.
Na poslovima vanrednog i posebnog obezbeđenja mogu se angažovati i drugi radnici organa unutrašnjih poslova van sastava službe javne bezbednosti, kao i vojni obveznici rezervnog sastava milicije. Vojni obveznici rezervnog sastava milicije angažuju se samo po naređenju republičkog sekretara za unutrašnje poslove.
Član 145.
Podatke o objektima i ličnostima koji se obezbeđuju, kao i licima koja su zaposlena ili smeštena u objektima koji se obezbeđuju, ovlašćena službena lica dužna su da čuvaju kao službenu tajnu.
a) Redovno obezbeđenje
Član 146.
Redovno obezbeđenje vrši se radi zaštite određenih objekata i ličnosti.
Koji objekti i koje ličnosti se redovno obezbeđuju, kao i način i obim njihovog obezbeđenja, određuje starešina organa unutrašnjih poslova koji vrši obezbeđenje.
Član 147.
Ovlašćena službena lica koja vrše poslove redovnog obezbeđenja ne smeju se udaljavati od objekta koji obezbeđuju, osim u slučajevima:
1. kad u neposrednoj blizini objekta treba sprečiti izvršenje težeg krivičnog dela ili uhvatiti učinioca zatečenog na izvršenju takvog dela;
2. kad neposrednog starešinu treba obavestiti o događaju koji ozbiljnije ugrožava javni red i mir ili objekat koji obezbeđuju, kao i u slučaju opšte opasnosti.
U slučajevima iz stava 1. ovog člana ovlašćeno službeno lice može se udaljiti od objekta koji obezbeđuje samo ako time ne ostavlja objekat neobezbeđen.
Član 148.
Starešina jedinice milicije koja vrši redovno obezbeđenje dužan je da izradi plan obezbeđenja objekta i da ovlašćenim službenim licima koja vrše obezbeđenje odredi konkretne zadatke.
Ovlašćena službena lica koja vrše redovno obezbeđenje smenjuju se na mestu sa koga se vrši obezbeđenje. Ovlašćeno službeno lice koje predaje dužnost dužno je da lice koje prima dužnost upozna sa događajima i okolnostima koje su od značaja za obezbeđenje objekta.
b) Vanredno obezbeđenje
Član 149.
Vanredno obezbeđenje organizuje se za vreme održavanja:
1. parada, povorki i drugih manifestacija u kojima učestvuje veći broj građana;
2. narodnih svečanosti, proslava, sajmova i drugih masovnih skupova;
3. masovnih sportskih priredaba, fiskulturnih sletova i drugih takmičenja i priredaba i
4. u drugim slučajevima kad se za to ukaže potreba.
Član 150.
Vanredno obezbeđenje naređuje starešina nadležnog organa unutrašnjih poslova.
Organ unutrašnjih poslova vrši vanredno obezbeđenje, po pravilu, sa ovlašćenim službenim licima iz svog sastava. U slučaju potrebe, organ unutrašnjih poslova koji organizuje obezbeđenje može zatražiti pomoć od drugog organa unutrašnjih poslova, s tim što je organ koji pruža pomoć dužan da o tome prethodno obavesti Republički sekretarijat za unutrašnje poslove, ukoliko je potrebno da se angažuje veći broj radnika milicije.
Član 151.
Organ unutrašnjih poslova koji organizuje vanredno obezbeđenje izrađuje plan obezbeđenja.
Plan vanrednog obezbeđenja zavisi od vrste objekata koji se obezbeđuju, broja prisutnih građana, bezbednosnih prilika, doba dana, vremenskih prilika, dužine trajanja obezbeđenja i razloga zbog kojih se obezbeđenje vrši.
Starešina koji je naredio vanredno obezbeđenje dužan je da vrši nadzor nad sprovođenjem plana obezbeđenja.
Član 152.
Rukovodilac vanrednog obezbeđenja dužan je da ovlašćena službena lica i druga lica koja su određena za vršenje obezbeđenja upozna sa planom obezbeđenja i njihovim zadacima.
v) Posebno obezbeđenje
Član 153.
Posebno obezbeđenje organizuje se radi lične bezbednosti Predsednika Republike, kao i ličnog obezbeđenja šefova stranih država i vlada i drugih određenih ličnosti, prilikom njihovog kretanja i boravka u Republici van teritorije autonomnih pokrajina.
Član 154.
Posebno obezbeđenje naređuje republički sekretar za unutrašnje poslove ili lice koje on ovlasti.
Član 155.
Služba javne bezbednosti izvršava zadatke koji su određeni planom posebnog obezbeđenja.
Član 156.
Ako u posebnom obezbeđenju učestvuju i jedinice Jugoslovenske narodne armije ili vojna policija, rukovodilac koji sprovodi posebno obezbeđenje dužan je da neposredno ili preko lica koje on ovlasti ostvari saradnju sa starešinama tih jedinica.
8. Pružanje pomoći radi obezbeđenja izvršenja službenih radnji
Član 157.
Organi unutrašnjih poslova su dužni da pruže pomoć radi obezbeđenja izvršenja poslova koji spadaju u nadležnost drugih državnih organa, ako se prilikom izvršenja tih poslova naiđe na fizički otpor, ili ako se takav otpor može opravdano očekivati.
Odredba stava 1. ovog člana odnosi se i na obezbeđenje izvršavanja upravnih radnji organizacija udruženog rada i drugih organizacija koje one vrše na osnovu javnog ovlašćenja.
Otpor se može opravdano očekivati u slučaju kad je pružanje takvog otpora već pokušano prilikom izvršenja službenog posla, ili kad postoje ozbiljne pretnje i druge okolnosti koje ukazuju da će se napasti na telo ili na život radnika koji treba da izvrši službenu radnju.
Član 158.
Služba javne bezbednosti pruža pomoć iz člana 157. ovog pravilnika na pismeni zahtev državnog organa, organizacije udruženog rada ili druge organizacije.
O zahtevu iz stava 1. ovog člana odlučuje starešina opštinskog organa unutrašnjih poslova i o svojoj odluci obaveštava podnosioca zahteva.
Ukoliko starešina opštinskog organa unutrašnjih poslova oceni da se prilikom izvršenja, a naročito kad se izvršenje odnosi na veći broj lica, osnovano može očekivati da će doći do organizovanog i masovnijeg fizičkog otpora ili do eventualne upotrebe vatrenog oružja, dužan je da o tome hitno obavesti Republički sekretarijat za unutrašnje poslove.
Član 159.
Starešina opštinskog organa za unutrašnje poslove može, na zahtev državnog organa, organizacije udruženog rada ili druge organizacije, odlučiti da se pomoć iz člana 157. ovog pravilnika pruži i kad nije došlo do fizičkog otpora, ako se vršenje poslova ili upravnih radnji preduzima u većem obimu, prema većem broju lica i u dužem vremenskom periodu, a s obzirom na prirodu i značaj tih poslova i radnji postoji opravdan interes da se oni izvrše neometano i uspešno.
Član 160.
Za pružanje pomoći iz člana 157. ovog pravilnika određuju se najmanje dva radnika milicije.
Radnici milicije, pre nego se pristupi izvršenju, pozvaće lice koje pruža fizički otpor da prestane sa otporom i upozoriće ga da će upotrebiti silu ukoliko nastavi sa pružanjem otpora.
Prilikom pružanja pomoći radnici milicije preduzimaju samo one mere prinude i druge mere koje su potrebne radi savlađivanja otpora ili odbijanja napada.
9. Zabrana snimanja i skiciranja
Član 161.
Ovlašćena službena lica vrše kontrolu nad licima radi sprečavanje snimanja (snimanje filmova, fotografisanje, skiciranje i sl.) objekata čije je snimanje zabranjeno ili objekata za čije snimanje nije dato odobrenje.
U vršenju poslova iz stava 1. ovog člana služba javne bezbednosti i ovlašćena službena lica sarađuju sa organima vojne bezbednosti, vojnim komandama, starešinama vojnih objekata, organima uprave, organizacijama udruženog rada i drugim organizacijama.
Član 162.
Ako ovlašćeno službeno lice utvrdi da strani proizvođač filmova, stranac ili jugoslovenski državljanin snima objekte čije je snimanje zabranjeno, ili objekte za čije snimanje nije dato odobrenje ili se ne pridržava izdatog odobrenja, narediće da se snimanje obustavi i oduzeće privremeno sredstvo za snimanje i snimke.
Ako je snimljen vojni objekat čije je snimanje zabranjeno, ovlašćeno službeno lice će o tome odmah obavestiti nadležnu vojnu komandu.
O privremeno oduzetim sredstvima za snimanje i snimcima izdaje se potvrda.
Član 163.
Ako je snimanjem objekta čije je snimanje zabranjeno izvršeno krivično delo odnosno učinjen prekršaj, ovlašćeno službeno lice podneće krivičnu odnosno prekršajnu prijavu.
Organ unutrašnjih poslova zadržava oduzeta sredstva za snimanje i snimke i dostavlja ih organu nadležnom za vođenje postupka.
10. Stalno dežurstvo
Član 164.
Stalno dežurstvo vrši se u svim organima unutrašnjih poslova, stanicama i drugim jedinicama milicije radi obezbeđenja neprekidnog vršenja poslova službe javne bezbednosti.
Aktom organa unutrašnjih poslova utvrđuju se organizacija i delokrug poslova stalnog dežurstva i druga pitanja od značaja za pravilno i blagovremeno izvršavanje poslova.
11. Vođenje evidencija i izveštavanje
Član 165.
Radi uspešnog vršenja poslova iz svoje nadležnosti organi unutrašnjih poslova vode određene operativno-kriminalističke evidencije i druge evidencije koje propisuje Republički sekretarijat za unutrašnje poslove.
Podatke iz operativno-kriminalističkih evidencija mogu koristiti ovlašćena službena lica, kao i drugi radnici organa unutrašnjih poslova kada je to potrebno radi izvršenja poslova iz delokruga tih organa.
Član 166.
Podaci iz određenih evidencija (kaznene i druge) dostavljaju se sudovima, tužilaštvima i sudijama za prekršaje na njihovo traženje.
Podaci iz kaznene evidencije obavezno se dostavljaju javnom tužilaštvu prilikom podnošenja krivične prijave.
Član 167.
Opštinski organi unutrašnjih poslova dužni su da vode propisanu statistiku i evidenciju, da dostavljaju podatke i da izveštavaju Republički sekretarijat za unutrašnje poslove o izvršavanju zakona i drugih saveznih i republičkih propisa iz oblasti unutrašnjih poslova.
12. Vršenje inspekcijskog nadzora, pružanje stručne pomoći
i kontrolna delatnost
Član 168.
Republički sekretarijat za unutrašnje poslove u poslovima službe javne bezbednosti vrši inspekcijski nadzor nad radom opštinskih organa za unutrašnje poslove u cilju:
- uvida u stanje bezbednosti i problematiku službe javne bezbednosti na području organa;
- utvrđivanja pravilne primene zakona i drugih propisa;
- sagledavanja organizacije i metoda rada;
- utvrđivanja stepena aktivnosti službe i ovlašćenih službenih lica u izvršavanju poslova službe javne bezbednosti;
- uvida u realizaciju programa stručnog usavršavanja radnika službe javne bezbednosti i pravilnog i ažurnog vođenja propisanih evidencija;
- uvida u stanje naoružanja i sredstava opreme.
Republički sekretarijat za unutrašnje poslove i radnici koji vrše inspekciju pružaju stručnu pomoć opštinskim organima unutrašnjih poslova.
Član 169.
Organ unutrašnjih poslova u kome se vrši inspekcija dužan je da omogući uvid u sve predmete koji se odnose na sprovođenje zakona i drugih propisa čije izvršenje spada u nadležnost tog organa i da pruži potrebne podatke i obaveštenja.
Ako se u vršenju inspekcije utvrde nepravilnosti u radu organa ili se utvrdi da se pojedini poslovi ne vrše u skladu sa zakonom ili na vreme, radnik Republičkog sekretarijata za unutrašnje poslove koji vrši inspekciju to će pismeno konstatovati, upoznati starešinu organa i predložiti mere koje treba preduzeti.
Član 170.
Kontrolna delatnost je jedan od načina rukovođenja i ukazivanja neposredne pomoći ovlašćenim službenim licima u izvršavanju poslova službe javne bezbednosti.
Član 171.
Starešina opštinskog organa unutrašnjih poslova, rukovodilac službe javne bezbednosti, komandir stanice i druge jedinice milicije i lica koja oni ovlaste vrše kontrolnu delatnost neposrednim obilaženjem ovlašćenih službenih lica za vreme dok se ona nalaze na dužnosti, kao i putem usmenih i pismenih izveštaja koje ta lica podnose posle izvršenog zadatka.
Član 172.
Lica koja vrše kontrolnu delatnost dužna su ovlašćenim službenim licima ukazati na uočene nepravilnosti i propuste u izvršenju zadataka i pružiti im neposrednu stručnu pomoć.
13. Upotreba helikoptera
Član 173.
Za obavljanje određenih zadataka organi unutrašnjih poslova koriste helikopter.
U pogledu leta helikoptera primenjuju se propisi o vazduhoplovnoj plovidbi.
Član 174.
Ovlašćena službena lica koriste helikopter za obavljanje poslova službe javne bezbednosti, a naročito za:
1. sprečavanje vršenja krivičnih dela, otkrivanje i hvatanje učinilaca krivičnih dela;
2. obezbeđenje određenih ličnosti;
3. kontrolu saobraćaja na putevima;
4. spasavanje nastradalih ili teško obolelih lica;
5. vršenje nadzora nad upotrebom i održavanjem relejnih stanica;
6. izvršavanje drugih službenih zadataka.
Korišćenje helikoptera u slučaju iz tačke 4. stava 1. ovog člana vrši se samo kod elementarnih nepogoda ili nesreća u kojima su ugroženi životi ljudi ili kad treba spasiti nastradalo, odnosno teško obolelo lice do koga se nije moglo doći drugim saobraćajnim sredstvima.
Član 175.
Ovlašćeno službeno lice u helikopteru dužno je da se pridržava naređenja starešine organa unutrašnjih poslova ili radnika koji neposredno rukovodi izvršenjem određenih zadataka odnosno akcije, a u pogledu leta helikoptera neposredno sarađuje sa pilotom koji je odgovoran za pilotiranje i vođenje helikoptera.
Član 176.
Za vreme izvršavanja zadatka ovlašćena službena lica u helikopteru moraju da održavaju stalnu vezu sa ovlašćenim službenim licima na kopnu i plovnim rekama koja učestvuju u izvršavanju istog zadatka.
Posle izvršenog zadatka ovlašćeno službeno lice dužno je podneti izveštaj starešini koji mu je izdao nalog za korišćenje helikoptera.
IV. VRŠENjE POSLOVA BEZBEDNOSTI SAOBRAĆAJA
Član 177.
Regulisanje i kontrolu saobraćaja na putevima i kontrolu nad vozačima i vozilima na putevima vrše radnici milicije.
U vršenju poslova iz stava 1. ovog člana radnici milicije mogu se obraćati građanima samo ako nose propisanu uniformu.
Izuzetno, kontrolu nad vozačima i vozilima mogu vršiti i ovlašćena službena lica u građanskom odelu.
Član 178.
Radnici milicije dužni su da učesnicima u saobraćaju pružaju pomoć kojom se postiže veća bezbednost saobraćaja ili njegovo neometano vršenje, kao i drugu pomoć u granicama svojih mogućnosti i ovlašćenja.
1. Regulisanje saobraćaja
Član 179.
Regulisanje saobraćaja koje vrše radnici milicije sastoji se u izdavanju naređenja o načinu na koji učesnici u saobraćaju moraju postupati i ponašati se u saobraćaju na određenom mestu na putu ili delu puta.
Naređenja iz stava 1. ovog člana radnici milicije, po pravilu, saopštavaju učesnicima u saobraćaju davanjem propisanih znakova.
Radnici milicije dužni su da se pri davanju znakova na putu postave tako da ih lako mogu uočiti svi učesnici u saobraćaju kojima su ti znakovi namenjeni.
Ako se znakovi daju određenom učesniku u saobraćaju, oni se daju tako da se iz njih može nesumnjivo zaključiti na koga se od učesnika u saobraćaju odnose.
Član 180.
Regulisanje saobraćaja radnici milicije vrše na raskrsnicama ili drugim mestima na putu, za koje je starešina organa unutrašnjih poslova ili lice koje on ovlasti odredilo da se na njima u određeno doba dana, za određeno vreme ili stalno reguliše saobraćaj.
Regulisanje saobraćaja vrši se i na drugim mestima na putu ako je to potrebno da se uspostavi potrebna bezbednost ili protočnost saobraćaja, koja je u većoj meri narušena.
Član 181.
Ako u regulisanju saobraćaja pored radnika milicije učestvuju i službena lica vojnih organa koja su za to ovlašćena, služba javne bezbednosti, u sporazumu sa ovim organima, utvrđuje način ostvarivanja potrebne koordinacije i saradnje u regulisanju saobraćaja.
2. Kontrola saobraćaja na putevima
Član 182.
Kontrolu saobraćaja na putevima radnici milicije vrše radi:
1. utvrđivanja da li se učesnici u saobraćaju pridržavaju propisa o saobraćaju na putevima;
2. sprečavanja vršenja krivičnih dela i prekršaja u saobraćaju;
3. preduzimanja propisanih mera protiv učinilaca tih dela;
4. obezbeđenja nesmetanog i bezbednog saobraćaja na putevima.
Kontrolu saobraćaja na putevima radnici milicije vrše osmatranjem iz vozila u pokretu ili zadržavanjem na pojedinim mestima na putu gde najčešće dolazi do ugrožavanja bezbednosti saobraćaja.
Ako se kontrola saobraćaja vrši helikopterom, ovlašćeno službeno lice koje se nalazi u helikopteru, pored poslova iz stava 1. ovog člana, održava stalnu vezu sa patrolama na putu, daje im uputstva i naređenja za postupanje u konkretnim slučajevima, sinhronizuje njihov rad i usmerava tokove saobraćaja na putevima.
Član 183.
Radnici milicije dužni su za vreme dok vrše poslove kontrole saobraćaja preduzimati radnje i mere u vezi sa drugim poslovima javne bezbednosti, osim ako bi zbog toga nastao takav poremećaj saobraćaja da bi zapretila neposredna opasnost od saobraćajne nezgode ili nastala veća materijalna šteta.
Član 184.
U vršenju poslova kontrole saobraćaja radnici milicije dužni su da nastoje da u što manjoj meri ometaju ili uzmeniravaju učesnike u saobraćaju, kao i da ne prouzrokuju poremećaj saobraćaja.
Član 185.
Kontrola saobraćaja na putevima vrši se stalno ili povremeno.
Pod stalnom kontrolom saobraćaja podrazumeva se pokrivenost puta patrolama neprekidno u toku 24 časa.
Povremena kontrola saobraćaja na putu vrši se određenog dana u sedmici ili određeno vreme u toku dana (1, 2 ili 3 smene).
Broj patrola u toku dana ili sedmice i dužina patrolnih rejona određuje se zavisno od:
- gustine saobraćaja,
- učestalosti saobraćajnih nezgoda,
- stanja i osobina puta.
Član 186.
Radi sprečavanja vršenja krivičnih dela i prekršaja u saobraćaju na putevima, služba javne bezbednosti ostvaruje potrebnu saradnju sa organizacijama udruženog rada i drugim organizacijama koje u većoj meri učestvuju u saobraćaju na putevima, sa stručnim organizacijama koje se bave pitanjima od značaja za bezbednost saobraćaja i sa udruženjima građana.
3. Kontrola vozača
Član 187.
Kontrola vozača vrši se radi utvrđivanja da li im je izdata odgovarajuća vozačka dozvola i da li ispunjavaju druge zakonom propisane uslove, a naročito da li su u stanju da sigurno upravljaju vozilom.
Član 188.
U vršenju poslova iz člana 187. ovog pravilnika, radnik milicije može od lica koje u saobraćaju na putu upravlja vozilom zahtevati da mu pokaže vozačku dozvolu.
Od lica iz stava 1. ovog člana zatražiće se na uvid i lična karta odnosno druga isprava koja može poslužiti za utvrđivanje identiteta, ako se posumnja u ispravnost vozačke dozvole (dotrajala ili nečitka dozvola, odvojena ili pomerena fotografija, prepravljeni podaci i sl.).
Utvrđivanje identiteta lica koja u saobraćaju upravljaju vozilima za čije upravljanje nije potrebna vozačka dozvola, vrši se legitimisanjem.
Član 189.
Radnik milicije sprečiće vozača da produži upravljanje vozilom u saobraćaju na putu - njegovim isključenjem iz saobraćaja, ako utvrdi:
1. da upravlja ili pokušava da upravlja vozilom pod uticajem alkohola ili drugih opojnih sredstava;
2. da je u tolikoj meri umoran ili bolestan, ili da se nalazi u takvom psihičkom stanju, da nije sposoban da sigurno upravlja vozilom;
3. da upravlja vozilom, a nije mu izdati vozačka dozvola, ili mu je izdata vozačka dozvola koja ga ne ovlašćuje da upravlja vozilom kategorije kojoj pripada vozilo kojim upravlja, ili ako mu je vozačka dozvola oduzeta;
4. da upravlja motornim vozilom a ne koristi ili nema pri sebi pomagala navedena u vozačkoj dozvoli;
5. da kao kandidat za vozača motornih vozila ne ispunjava uslove koji su propisani za kandidata koji se obučava u upravljanju motornim vozilom u saobraćaju na putu.
Smatra se da vozač pokušava da upravlja motornim vozilom ako svojim radnjama ili postupcima pokazuje očiglednu nameru da upravlja vozilom (ako sedne za upravljač vozila, stavi motor u pokret ili preduzme drugu sličnu radnju).
Odredbe stava 1. ovog člana shodno se primenjuju i na instruktora koji kandidata za vozača osposobljava za upravljanje motornim vozilom u saobraćaju na putu.
Vozač se neće isključiti iz saobraćaja po odredbi tačke 4. stava 1. ovog člana ako na zahtev radnika milicije upotrebi pomagala koja ima pri sebi.
Član 190.
Isključenje vozača iz saobraćaja vrši se na jedan od sledećih načina:
1. izdavanjem naređenja da vozač zaustavi vozilo i ukloni ga sa kolovoza, s tim da sa tog mesta ne sme produžiti vožnju dok traju razlozi zbog kojih je isključen iz saobraćaja, odnosno do određenog vremena;
2. izdavanjem naređenja da vozač, preduzimajući sve mere opreza i, po potrebi, pod nadzorom radnika milicije, odveze vozilo do najbližeg pogodnog mesta na kome može da se smesti, odmori ili preduzme druge potrebne mere;
3. izdavanjem naređenja da vozač pod nadzorom radnika milicije odveze vozilo do zdravstvene ustanove u kojoj će biti podvrgnut lekarskom pregledu;
4. izdavanjem naređenja da vozač-instruktor prekine obučavanjem kandidata za vozača u praktičnom upravljanju motornim vozilom.
Radnik milicije ostvaruje nadzor nad izvršenjem naređenja iz tač. 2. i 3. ovog člana tako što sedi pored vozača dok ovaj upravlja vozilom ili tako što se vozilo kojim vozač upravlja kreće neposredno iza službenog vozila kojim upravlja radnik milicije.
Radnik milicije koji poseduje vozačku dozvolu B kategorije može, ako je za to obučen, upravljati i motornim vozilima kategorije C i D u slučajevima kada je takvo vozilo potrebno ukloniti sa puta, voziti ga do prostora za parkiranje ili drugog mesta gde će se dalje čuvati, ako njegov vozač ne može ili ne sme dalje njime upravljati.
Radnik milicije koji je isključio vozača iz saobraćaja dužan je da preduzme odgovarajuće mere kontrole, da vozač ne bi produžio da upravlja motornim vozilom za vreme dok je isključen iz saobraćaja.
Član 191.
Radnik milicije koji vozača isključi iz saobraćaja, oduzeće od njega na licu mesta vozačku dozvolu ako ga isključuje zbog toga:
1. što upravlja ili pokušava da upravlja vozilom pod uticajem alkohola ili drugih opojnih sredstava;
2. što je očigledno da je u tolikoj meri umoran ili bolestan, ili se nalazi u takvom psihičkom stanju da nije sposoban da sigurno upravlja vozilom.
Vozačku dozvolu oduzetu po odredbi tačke 1. stav 1. ovog člana radnik milicije dužan je da odmah, zajedno sa prijavom za prekršaj, preda organu unutrašnjih poslova radi podnošenja zahteva za pokretanje prekršajnog postupka odnosno radi podnošenja krivične prijave. Zahtev za pokretanje prekršajnog postupka odnosno krivična prijava protiv vozača kome je oduzeta vozačka dozvola mora se podneti u roku od 24 časa od časa oduzimanja vozačke dozvole.
Vozačka dozvola oduzeta po odredbi tačke 2. stav 1. ovog člana vratiće se vozaču kad istekne vreme potrebno da se vozač odmori odnosno oporavi od bolesti ili nepovoljnog psihičkog stanja. Prilikom oduzimanja vozačke dozvole radnik milicije dužan je da vozaču saopšti u koje vreme i na kom mestu će mu biti vraćena vozačka dozvola. Podatke o ovakvo oduzetoj vozačkoj dozvoli radnik milicije dužan je da unese u izveštaj u radnjama koje je preduzeo u toku vršenja službe.
U prijavi o prekršaju odnosno krivičnom delu koju radnik milicije podnosi po odredbi stava 2. ovog člana, kao i u izveštaju o izvršenom oduzimanju vozačke dozvole na licu mesta u smislu stava 3. ovog člana, mora se navesti i na koji je način utvrđeno da postoji osnov za oduzimanje vozačke dozvole na licu mesta.
Član 192.
Smatra se da upravlja odnosno da pokušava da upravlja motornim vozilom pod uticajem alkohola i drugih opojnih sredstava vozač:
1. za koga se pomoću odgovarajućih sredstava i aparata (alkotest i sl.), izvršenim lekarskim pregledom ili analizom krvi ili krivi i urina osnovano pretpostavi odnosno utvrdi da je pod uticajem alkohola;
2. za koga radnik milicije, po izgledu i ponašanju, može sa sigurnošću zaključiti da se nalazi u jačem stepenu jasno izraženog pijanstva.
Radnik milicije dužan je da utvrđivanje postojanja uticaja alkohola izvrši na jedan od načina navedenih u tački 1. stava 1. ovog člana ako za to postoje mogućnosti, pri čemu prvenstveno primenjuje one načine utvrđivanja postojanja alkoholisanosti koji su za vozača povoljniji.
Ako se utvrđivanje postojanja uticaja alkohola vrši na način iz tačke 2. stava 1. ovog člana, radnik milicije će u svom izveštaju, ako je to moguće, navesti i svedoke koji mogu potvrditi njegova zapažanja o pijanstvu vozača ili će za to obezbediti druge dokaze (snimke ponašanja vozača, magnetofonski snimak njegovog govora i sl.).
Član 193.
Ako vozač odbije da na zahtev radnika milicije izvrši radnje pomoću kojih treba da se utvrdi da li je pod uticajem alkohola, ili ako on te radnje ne vrši onako kako to od njega zahteva radnik milicije, ili ako poriče da je pod uticajem alkohola, privešće se u najbližu zdravstvenu ustanovu u kojoj postoje mogućnosti da se izvrši lekarski pregled odnosno da se uzme krv ili krv i urin radi utvrđivanja stepena alkoholisanosti.
Ako vozač odbije da se podvrgne lekarskom pregledu odnosno ne pristane da da krv ili krv i urin, a ne postoje zakonski osnovi da se uzimanje krvi ili krvi i urina izvrši prinudnim putem, o tome će se sastaviti zapisnik koji potpisuje i lekar kome je vozač bio priveden. U zapisniku će se posebno navesti zapažanja lekara i radnika milicije o držanju i postupcima vozača za vreme privođenja i boravka u zdravstvenoj ustanovi, a naročito znaci na osnovu kojih se osnovano moglo pretpostaviti da je on pod uticajem alkohola.
Vozač kod koga se u smislu odredbe stava 1. ovog člana utvrde jasno izraženi znaci pijanstva, a postoji opasnost da će nastaviti da upravlja vozilom u takvom stanju, privešće se nadležnom opštinskom organu unutrašnjih poslova i zadržaće se dok se ne otrezni, ali ne duži od 12 časova. Protiv ovakvog vozača odmah će se podneti zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, u kome će se navesti da je zadržavanje izvršeno i razlozi zbog kojih je zadržavanje naređeno.
Član 194.
Radnik milicije dužan je da omogući uzimanje i analizu krvi ili krvi i urina vozaču koji poriče da je pod uticajem alkohola, iako je to utvrđeno pomoću odgovarajućih sredstava i aparata ili lekarskim pregledom, kao i vozaču koji sam zahteva da mu se izvrši analiza krvi ili krvi i urina.
Član 195.
Smatraće se da je vozač u tolikoj meri umoran i da nije sposoban da sigurno upravlja vozilom ako je utvrđeno da je prekoračio najveće dozvoljeno trajanje upravljanja vozilom u toku dana ili sedmice i ako se uvidom u kontrolne isprave ili uređaje (tahograf) utvrdi da se u toku poslednjih 48 časova nije pridržavao odredaba važećih propisa o trajanju i uslovima rada u toku dana, odnosno u toku poslednjih 15 dana - odredaba o uslovima rada i odmora u toku sedmice.
Član 196.
Vozaču kome se po bilo kom osnovu oduzima vozačka dozvola, izdaje se o tome pismena potvrda.
Član 197.
Služba javne bezbednosti vodi evidenciju vozača kojima je oduzeta vozačka dozvola i evidenciju lica protiv kojih je izrečena mera zabrane izdavanja vozačke dozvole, i stara se da ovim licima ne bude izdata vozačka dozvola za vreme za koje im je ona oduzeta odnosno dok traje zabrana izdavanja vozačke dozvole, kao i da ta lica za to vreme ne upravljaju motornim vozilima.
4. Kontrola vozila
Član 198.
Kontrola vozila u saobraćaju na putu vrši se radi utvrđivanja da li je vozilo registrovano po važećim propisima, da li je na vreme izvršen njegov tehnički pregled i da li ono u pogledu tehničkog stanja, opreme utovara, odgovara uslovima propisanim za vozila u saobraćaju.
Član 199.
Radi utvrđivanja da li je vozilo uredno registrovano radnik milicije traži da mu vozač pokaže saobraćajnu dozvolu za vozilo, a ako je potrebno - i broj motora i broj šasije vozila. Ove podatke radnik milicije upoređuje sa podacima u saobraćajnoj dozvoli.
Član 200.
Radnik milicije može, radi utvrđivanja da li je vozilo blagovremeno bilo na redovnom tehničkom pregledu, od vozača tražiti da mu pokaže karton tehničkog pregleda vozila.
Član 201.
Radi utvrđivanja da li vozila u saobraćaju na putu u pogledu tehničkog stanja i opreme odgovaraju propisanim uslovima, radnik milicije vrši kontrolne preglede uređaja i oprema na vozilima koja zatekne u saobraćaju na putu.
Član 202.
Radi utvrđivanja da li je tovar pravilno smešten, da li odgovara propisanoj nosivosti u dimenziji, kao i da li predstavlja opasnost za bezbedno odvijanje saobraćaja, radnik milicije vrši kontrolu i preduzima potrebne mere da se uočene nepravilnosti otklone.
Član 203.
Radnik milicije dužan je da prilikom vršenja kontrole ispravnosti vozila utovara, što manje zadržava vozila i da vozaču, na njegov zahtev, izda potvrdu o vremenu za koje je vozilo bilo zadržano ukoliko je zadržavanje trajalo duže od 15 minuta.
Član 204.
Radnik milicije isključiće iz saobraćaja vozilo:
1. ako nije registrovano po važećim propisima;
2. ako je označeno probnom tablicom, a kreće se po putu koji nije naveden u potvrdu, ili ako je rok važenja potvrde istekao;
3. ako je označeno stranim registarskim tablicama na kojima brojevi i oznake nisu u skladu sa međunarodnim ugovorima koje je Jugoslavija ratifikovala;
4. ako se kreće po putu na kome je u određeno vreme ili trajno zabranjen saobraćaj vozila one kategorije u koju ono spada;
5. ako utvrdi da vozilo ima tehničke ili druge neispravnosti zbog kojih vozilo predstavlja u saobraćaju neposrednu opasnost, a naročito ako se utvrde: kvar na uređajima za upravljanje ili zaustavljanje, ili na svetlosnim uređajima za osvetljavanje puta i označavanje vozila, visok stepen dotrajalosti ili znatnija oštećenja guma i sl.;
6. ako utvrdi da tovar na vozilu za više od 10% prelazi dozvoljenu nosivost vozila, da je tovar na vozilu nesigurno smešten ili je smešten tako da je ugrožavaju ostali učesnici u saobraćaju;
7. ako utvrdi da vozilo kojim se prevoze opasne materije ne odgovara propisanim uslovima ili da nisu preduzete druge propisane mere za prevoz opasnih materija;
8. ako se kreće u zimskim uslovima bez odgovarajuće zimske opreme kolovozom koji je pokriven snegom i ledom.
Radnik milicije neće isključiti vozilo iz saobraćaja iz razloga navedenog u tački 4. stav 1. ovog člana ako postoji mogućnost da po njegovom naređenju takvo vozilo bez većih teškoća za saobraćaj na putu na kome je zatečeno, napusti taj put iz svoje kretanje do odredišta produži drugim putem.
Član 205.
Isključenje vozila iz saobraćaja vrše se na jedan od sledećih načina:
1. izdavanjem naređenja vozaču da prekine dalje kretanje vozilom ili da vozilo skloni sa kolovoza, i da ne sme produžiti kretanje vozilom dok postoje razlozi zbog kojih je vozilo isključeno iz saobraćaja, odnosno do određenog vremena;
2. izdavanjem naređenja vozaču da se vozilo, uz potrebne mere opreznosti i, po potrebi, pod nadzorom radnika milicije odveze do najbližeg mesta gde će se moći otkloniti nađene neispravnosti na vozilu ili tovaru;
3. izdavanjem naređenja vozaču da skine registarske tablice, odnosno probne tablice i da ih preda ovlašćenom službenom licu ili da to učini drugo lice, ako to vozač to odbije;
4. zaključavanjem vozila (stavljanjem "lisica").
Nadzor radnika milicije iz tačke 2. stava 1. ovog člana ostvaruje se na način propisan u članu 190. stav 2. ovog pravilnika.
Član 206.
Radnik milicije koji se isključio vozilo iz saobraćaja dužan je da preduzme odgovarajuće mere kontrole da se isključeno vozilo ne koristi dalje u saobraćaju na putu dok isključenje traje.
Radnik milicije koji isključi vozilo iz saobraćaja na način predviđen u članu 205. ovog pravilnika, može zahtevati da ga vozač, odnosno sopstvenik ili korisnik vozila obavesti o prestanku razloga zbog kojih je vozilo isključeno i da o tome podnese dokaze.
Član 207.
Podatke o izvršenom isključenju vozila iz saobraćaja radnik milicije upisuje u izveštaj o preduzetim radnjama, a ako podnosi prijavu za prekršaj ili krivično delo - navešće te podatke i u prijavi.
O oduzimanju registarske tablice odnosno probne tablice po članu 205. stava 1. tačke 3. ovog pravilnika radnik milicije izdaje vozaču potvrdu, a registarske tablice odnosno probne tablice vratiće se vozaču kad prestanu da postoje razlozi zbog kojih je isključenje naređeno.
Član 208.
Ako vozilo isključeno iz saobraćaja ostane na putu bez potrebnog nadzora, a preti opasnost da vozilu da teretu bude pričinjena šteta, radnik milicije može da preduzme mere da se o trošku sopstvenika odnosno nosioca prava korišćenja vozila, takvo vozilo sa puta skloni na sigurno mesto.
5. Kontrola saobraćajne signalizacije
Član 209.
Radnici milicije u vršenju poslova kontrole i regulisanja saobraćaja kontrolišu da li na putu postoje saobraćajni znakovi potrebni za bezbedno i neometano vršenje saobraćaja, da li na putu i na saobraćajnih znakova koji su suvišni, kao i da li su saobraćajni znakovi postavljeni u skladu sa propisima i tako da se postiže svrha radi koje su postavljeni, o čemu pismeno obaveštavaju neposrednog starešinu radi preduzimanja propisanih mera.
6. Izvođenje radova na putu
Član 210.
Kad služba javne bezbednosti bude obaveštena da će organizacija udruženog rada izvoditi na putu radove zbog kojih može doći do smetnji u vršenju saobraćaja, dužna je da odmah stupi u vezu sa organizacijom udruženog rada radi bližeg upoznavanja prirode i obima radova koji će se izvoditi, kao i mesta, načina i vremena u kome će se oni izvoditi.
Na osnovu podataka dobivenih od organizacije udruženog rada ili pa osnovu neposrednih zapažanja na mestu gde se izvode radovi, služba javne bezbednosti ukazuje organizaciji koja izvodi radove na mere koje treba da preduzme radi otklanjanja eventualnih opasnosti u saobraćaju.
7. Stanje puteva
Član 211.
Kad služba javne bezbednosti prilikom vršenja kontrole nad stanjem puteva uoči nedostatke u održavanju puta koji za učesnike u saobraćaju predstavljaju opasnost, obavestiće o tome pismenim putem organizaciju udruženog rada koja se stara o održavanju puteva. U slučaju nastupanja na putu neposredne i iznenadne opasnosti za učesnike u saobraćaju, služba javne bezbednosti će o tome odmah da obavesti tu organizaciju sredstvom veze ili na drugi pogodan način.
Kao nedostaci na putu u smislu stava 1. ovog člana smatraju se naročito:
1. odroni kamena ili zemlje na kolovoz puta;
2. odronjavanje nasipa puta zbog čega je došlo do osetnog suženja kolovoza ili smanjenja nosivosti puta;
3. udarne rupe i opasna ulegnuća, odnosno grbine na kolovozu;
4. nepostojanje uređaja i opreme na određenim mestima na putu neophodnih za bezbednost saobraćaja (ogradni zidovi, odbojne ograde, svetlosne i druge oznake ivica puta, propisno obojeni i označeni objekti na putu i pored njega i slično);
5. oštećenja ili dotrajalost saobraćajnih znakova postavljenih na putu;
6. neodržavanje zimi kolovoza u stanju koje omogućava bezbedan saobraćaj (klizav, neraščišćen kolovoz i sl.);
7. dotrajalost mostova ili oštećenja na mostovima koja umanjuju bezbednost saobraćaja;
8. rasuto ulje, nafta, polomljeno staklo i slično.
Ako organizacija udruženog rada koja se stara o održavanju puteva ne preduzme mere radi otklanjanja nedostataka iz stava 2. ovog člana, organ unutrašnjih poslova će protiv organizacije i odgovornog lica podneti zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, a ako postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo podneće krivičnu prijavu.
8. Korišćenje vozila sa pravom prvenstva
Član 212.
Službena vozila organa unutrašnjih poslova mogu koristiti zakonom utvrđeno pravo prvenstva prolaza u odnosu na druga vozila samo kad treba hitno izvršiti neki službeni zadatak.
Upotrebu propisanih zvučnih i svetlosnih znakova kojima se zahteva pravo prvenstva prolaza službenog vozila u saobraćaju, naređuje ovlašćeno službeno lice u vozilu koje rukovodi izvršenjem posla koji se vrši, odnosno vođa patrole.
Kad službeno vozilo prati vozila kojima se prevoze ličnosti kojima je dodeljena pratnja, ovlašćeno službeno lice iz stava 2. ovog člana odlučuje da li će se upotrebiti signali koji druga vozila obavezuju samo da smanje brzinu, da se sklone radi propuštanja vozila pod pratnjom i da ta vozila ne sustižu i ne pretiču, ili će se upotrebiti signali koji druga vozila obavezuju da se zaustave dok ne prođu vozila pod pratnjom.
9. Pratnja određenih vozila
Član 213.
Radi veće bezbednosti učesnika u saobraćaju i radi sprečavanja težih saobraćajnih i drugih nezgoda do kojih može da dođe u saobraćaju na putu, radnici milicije prate:
1. vozila kojima se prevoze ličnosti kojima je dodeljena pratnja;
2. vozila kojima se vrši vanredni prevoz;
3. vozila kojima se prevoze opasne materije.
Pratnju iz stava 1. ovog člana radnici milicije vrše na posebnim motornih vozilima koja imaju uređaje za davanje posebnih svetlosnih i zvučnih znakova.
Član 214.
Radnici milicije dužni su za vreme dok vrše pratnju da upozoravaju vozače drugih vozila i ostale učesnike u saobraćaju na prisutnost vozila iz člana 213. stav 1. ovog pravilnika, kao i da, po potrebi, druga vozila privremeno zaustavljaju ili uklanjaju sa puta da bi omogućili bezbedan prolazak vozila koja prate.
Radnje iz stava 1. ovog člana radnici milicije vrše davanjem propisanih znakova, kao i neprekidnim davanjem posebnih svetlosnih znakova pomoću uređaja na vozilu kojim vrše pratnju.
Član 215.
Vozila za prevoz određenih ličnosti radnici milicije prate kad to od službe javne bezbednosti zatraže nadležni državni organi.
Način praćenja iz stava 1. ovog člana služba javne bezbednosti utvrđuje u sporazumu sa državnim organom nadležnim za sprovođenje programa boravka i kretanja određenih ličnosti i sa organima koji se staraju o njihovoj ličnoj bezbednosti.
Član 216.
Kao vanredni prevoz smatra se prevoz predmeta čije dimenzije ili težina prelaze najveće dozvoljene dimenzije odnosno težinu za vozila u saobraćaju na putevima.
Pratnju vozila kojima se vrši vanredni prevoz služba javne bezbednosti daje:
1. ako je u rešenju kojim se dozvoljava vršenje vanrednog prevoza određeno da se prevoz može vršiti samo pod pratnjom radnika milicije;
2. ako organizacija za čiji se račun vanredni prevoz vrši ili organizacija kojoj je povereno vršenje vanrednog prevoza to zahteva od službe javne bezbednosti.
U slučaju iz tačke 2. stava 2. ovog člana služba javne bezbednosti može se sporazumeti sa organizacijom kojoj je povereno vršenje vanrednog prevoza o tome da ta organizacija sama organizuje pratnju vanrednog prevoza na svom posebnom vozilu i svojim radnicima, kao i o uslovima i načinu vršenja ove pratnje.
Član 217.
Pratnju vozila kojima se prevoze opasne materije, po pravilu, organizuje organizacija za čiji se račun prevoz vrši ili organizacija koja vrši prevoz.
Izuzetno, ako je to potrebno s obzirom na količinu opasnih materija koja se prevoze ili zbog izuzetno opasnih svojstava tih materija, kao i ako je to navedeno u rešenju nadležnog državnog organa koji se odobrava prevoženje opasnih materija, ovaj prevoz se vrši pod pratnjom radnika milicije.
Pre nego što preduzme praćenje prevoza opasnih materija služba javne bezbednosti će na pogodan način da proveri da li je organizacija udruženog rada ili druga organizacija koja daje opasne materije na prevoz dostavila organizaciji kojoj poverava vršenje prevoza - pismeno uputstvo o posebnim merama bezbednosti koje se prilikom prevoza tih materija moraju preduzeti, kao i da li su sa tim merama upoznata sva lica koja učestvuju u prevozu, uključujući tu i radnike milicije koji vrše pratnju.
Član 218.
Služba javne bezbednosti neće vršiti pratnju i sprečiće prevoz opasnih materija ako vozila na kojima treba da se vrši prevoz ne odgovaraju propisanim uslovima ili ako nisu preduzete druge propisane mere.
Član 219.
Odredbe čl. 217. i 218. ovog pravilnika ne odnose se na prevoz opasnih materija koji se vrši za potrebe oružanih snaga.
10. Postupanje kod saobraćajnih nezgoda
Član 220.
Služba javne bezbednosti dužna je da u skladu sa važećim propisima radi na razjašnjavanju saobraćajnih nezgoda i da evidentira sve saobraćajne nezgode za koje na bilo koji način sazna.
Ovlašćeno službeno lice koje bude obavešteno o saobraćajnoj nezgodi dužno je da o tome sačini službenu belešku, u koju unosi: prezime, ime i adresu lica koje ga je obavestilo o saobraćajnoj nezgodi; vreme kad je obaveštenje primljeno; mesto na kome se dogodila saobraćajna nezgoda i vreme kad se ona dogodila; ima li povređenih lica i gde se ona nalaze; okolnosti nezgode koje su poznate licu koje je obavestilo o nezgodi a koje su od značaja za preduzimanje potrebnih mera, kao i druge podatke koji mogu biti od interesa za službu javne bezbednosti.
Član 221.
Ovlašćeno službeno lice dužno je da bez odlaganja izađe na mestu saobraćajne nezgode ako u nezgodu ima poginulih ili povređenih lica, ili je prouzrokovana veća materijalna šteta.
U slučajevima iz stava 1. ovog člana ili kada postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo, ovlašćeno službeno lice dužno je:
1. da pruži prvu pomoć povređenim licima i preduzme druge mere neophodne za njihovo zbrinjavanje;
2. da obezbedi lice mesta u cilju sprečavanja nastajanja novih saobraćajnih nezgoda;
3. da preduzme potrebne mere da se očuva neizmenjeno mesto saobraćajne nezgode i tragovi koji mogu poslužiti rasvetljavanju saobraćajne nezgode;
4. da preduzme mere da se pronađe učesnik u saobraćajnoj nezgodi ukoliko je pobegao sa lica mesta;
5. da preduzme mere da se nepotrebno ne ometa odvijanje saobraćaja;
6. da u slučaju težih posledica (poginulih, povređenih ili veće materijalne štete, kao i kada se radi o vozilima strane registracije i vozilima diplomatsko-konzularnih predstavništava) hitno obavesti dežurnu službu nadležnog organa unutrašnjih poslova;
7. da u slučajevima kada istražni sudija nije u mogućnosti odmah da izađe na mesto događaja, započne sa vršenjem uviđaja, koji će i dovršiti ukoliko istražni sudija u toku vršenja uviđaja ne dođe;
8. da ukoliko je došlo do prekida saobraćaja zbog zakrčenosti puta havarisanim vozilima, preduzme mere da se put rasčisti, a po potrebi, i obavesti organizaciju udruženog rada koja je nadležna za održavanje puta.
Član 222.
Ako je saobraćajnom nezgodom izvršen prekršaj ovlašćeno službeno lice podneće prijavu za prekršaj i omogućiti učesnicima saobraćajne nezgode međusobnu razmenu podataka koji su potrebni za ostvarivanje naknade štete.
Član 223.
Kad zbog saobraćajne nezgode dođe do ugrožavanja, zastoja ili većeg ometanja saobraćaja na putu, ovlašćeno službeno lice je dužno preduzeti mere pružanja hitne pomoći unesrećenim licima, narediti organizaciji udruženog rada koja se brine o održavanju puta da odmah ukloni sa puta vozilo onesposobljeno za kretanje i rasuti teret, kao i preduzme i druge mere za što hitnije uspostavljanje redovnog saobraćaja.
Ako u saobraćajnoj nezgodi ima mrtvih ili povređenih lica služba javne bezbednosti dužna je obavestiti nastradalih gde se one nalaze preko organa unutrašnjih poslova ili preko diplomatsko-konzularnog predstavništva ako je u pitanju stranac.
U pogledu tovara i vozila obavestiće se vlasnik odnosno korisnik u skladu sa stavom 2. ovog člana.
U slučajevima kad na mestu saobraćajne nezgode nema odgovornog lica koje treba da preduzme brigu za oštećeno vozilo, tovare i druge predmete od vrednosti, ovlašćeno službeno lice koje je izašlo na lice mesta preduzeće potrebne mere za njihovu bezbednost do preduzimanja od strane odgovornog lica.
11. Prinudno zaustavljanje motornih vozila
Član 224.
U slučaju saobraćajne nezgode u kojoj ima poginulih ili povređenih lica ili je prouzrokovana veća materijalna šteta, a vozač motornog vozila ili drugog prevoznog sredstva je pobegao sa mesta saobraćajne nezgode, ovlašćeno službeno lice može da upotrebi uređaj za prinudno zaustavljanje motornog vozila ("ježevi") ako to nije moguće učiniti na drugi način.
U slučaju postavljanja uređaja za prinudno zaustavljanje motornog vozila moraju se ispred tog uređaja postaviti propisani saobraćajni znakovi: zabrana preticanja (B-27) i zabrana prolaza bez zaustavljanja (B-31, Milicija).
Kod prinudnog zaustavljanja motornih vozila mora se voditi računa da se ne ugrozi život i lična bezbednost drugih učesnika u saobraćaju.
O upotrebi uređaja za prinudno zaustavljanje motornog vozila ovlašćeno službeno lice podnosi izveštaj neposrednom starešini.
Član 225.
Uređaj za prinudno zaustavljanje može se upotrebiti i protiv učinilaca drugih krivičnih dela prema kojima se može upotrebiti vatreno oružje, kad beže motornim vozilom.
12. Izdavanje potvrda o oštećenju stranih motornih vozila
Član 226.
Vozačima motornih vozila inostrane registracije koja na teritoriji Jugoslavije budu oštećena u saobraćajnoj nezgodi, kao i vozačima motornih vozila koja sa vidljivim oštećenjem ulaze u Jugoslaviju, ovlašćeno službeno lice izdaje potvrdu o oštećenju vozila.
Za motorna vozila inostrane registracije oštećena na teritoriji Jugoslavije potvrda iz stava 1. ovog člana izdaje se samo za oštećenja koja je ovlašćeno službeno lice neposredno utvrdilo na licu mesta. Izuzetno, potvrda se može izdati i kada ovlašćeno službeno lice oštećenje nije utvrdilo na licu mesta, ako se može nesumnjivo utvrditi da su navodi vozača o oštećenju vozila istiniti.
V. OTKRIVANjE KRIVIČNIH DELA I PRONALAŽENjE I HVATANjE UČINILACA KRIVIČNIH DELA
1. Osnovni zadaci
Član 227.
Služba javne bezbednosti i ovlašćena službena lica dužni su da rade na otkrivanju krivičnih dela za koja se goni po službenoj dužnosti i na pronalaženju i hvatanju učinilaca tih dela, kao i da učinioce tih dela predaju nadležnim organima.
Ako postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti služba javne bezbednosti i ovlašćena službena lica dužni su preduzeti potrebne mere, a naročito:
- da se pronađe učinilac krivičnog dela, da se učinilac ili saučesnik ne sakrije ili ne pobegne;
- da se otkriju i obezbede tragove krivičnog dela i predmeti koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku;
- da se prikupe sva obaveštenja koja bi mogla biti od koristi za uspešno vođenje krivičnog postupka.
Odredbe st. 1. i 2. ovog člana primenjuju se i kad je izvršeno krivično delo za koje se goni po predlogu ako je oštećeni ili drugo ovlašćeno lice stavilo predlog za gonjenje, podnelo krivičnu prijavu ili stavilo predlog za ostvarivanje imovinsko-pravnog zahteva u krivičnom postupku.
Član 228.
Osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo postoje kad se iz krivične prijave ili obaveštenja do koga je služba javne bezbednosti ili ovlašćeno službeno lice došlo na drugi način, može pretpostaviti da je primljeno obaveštenje istinito i omogućava da se u celosti sagleda događaj i način ponašanja poznatog ili nepoznatog lica u kojem se verovatno nalaze elementi krivičnog dela.
Član 229.
Smatra se, u smislu ovog pravilnika, da je učinilac krivičnog dela poznat kad je na osnovu prikupljenih dokaza i obaveštenja u tolikoj meri osnovana sumnja da je određeno lice učinilac krivičnog dela i da se isključuje mogućnost da bi učinilac moglo biti neko drugo lice.
Član 230.
Sva početna, kao i kasnija saznanja vezana za kriminalni događaj, ovlašćena službena lica dužna su da ocenjuju sa stanovišta da li je potrebno hitno preduzeti kriminalističko-taktičke i tehničke mere ili istražne radnje.
Služba javne bezbednosti dužna je da bez odlaganja i hitno uputi ovlašćena službena lica na mesto događaja, kad se na osnovu početnih saznanja pretpostavlja da je izvršeno krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti i da se na mestu događaja mogu i treba da preduzmu mere ili radnje radi razjašnjenja činjeničnog stanja, pronalaženja i obezbeđenja tragova krivičnog dela i predmeta koji mogu da posluže kao dokaz.
Član 231.
Ako postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti, služba javne bezbednosti je dužna da o izlasku na lice mesta obavesti istražnog sudiju opštinskog ili okružnog suda javnog tužioca, na čijem se području nalazi mesto događaja.
Obaveštavanje istražnog sudije javnog tužioca vrši se telefonom, teleprinterom ili drugim najpogodnijim sredstvom.
Ovlašćeno službeno lice dužno je da obavesti istražnog sudiju odnosno javnog tužioca i u slučaju kad treba saslušati lice koje se nalazi u neposrednoj opasnosti po život, a njegov iskaz može biti od bitnog značaja za uspešno vođenje krivičnog postupka.
Član 232.
O početnom saznanju da je izvršeno krivično delo sa osnovnim podacima o događaju, izlasku na lice mesta, kao i o obaveštavanju istražnog sudije i javnog tužioca, ovlašćeno službeno lice sastavlja službenu belešku.
2. Primanje i postupanje po krivičnoj prijavi
Član 233.
Organ unutrašnjih poslova i ovlašćena službena lica dužni su da prime krivičnu prijavu koja im je podnesena i odmah je dostave nadležnom javnom tužiocu. Ako je bilo nužno da se bez odlaganja izađe na lice mesta ili preduzmu druge hitne mere, krivična prijava će se dostaviti javnom tužiocu neposredno posle preduzimanja tih mera.
Kao krivična prijava smatra se svako obaveštenje dato u pismenom obliku ili usmenom izjavom sa ciljem da se:
1. ukaže na postojanje krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti ili po predlogu;
2. izazove (pokrene) krivično gonjenje, bez obzira na ostalu sadržinu obaveštenja.
Ne smatra se krivičnom prijavom pismeno odnosno izjava koja je službi javne bezbednosti podneta povodom krivičnog dela za koje se goni po predlogu, ako nije podnesena od lica koje je oštećenik, njegov zakonski zastupnik ili lice koje posle smrti oštećenika može podneti predlog za gonjenje (njegov bračni drug, deca, roditelji, braća i sestre), kao ni anonimna dostava. Primljeno pismeno će se vratiti podnosiocu sa poukom o načinu postupanja.
Primljeno pismeno, povodom krivičnog dela za koje se goni po privatnoj tužbi, dostaviće se nadležnom sudu i o tome obavestiti podnosilac, a ako se daje usmena izjava, podnosilac će se poučiti o pravu da tužbu podnese sudu.
Član 234.
Usmena krivična prijava podnesena u službenim prostorijama organa unutrašnjih poslova prima se na zapisnik.
Ovlašćeno službeno lice, ako je to moguće, sačiniće zapisnik o prijemu usmene krivične prijave podnesene i van službenih prostorija.
Osim u slučajevima iz st. 1. i 2. ovog člana o usmeno podnesenoj krivičnoj prijavi sastavlja se službena beleška.
Član 235.
U zapisnik odnosno u službenu belešku o prijemu usmene krivične prijave unose se, ako su poznati podnosiocu prijave, naročito:
1. lični podaci za podnosioca prijave;
2. opis događaja (kako, kada i gde je saznao za događaj odnosno tragove krivičnog dela; šta je zapazio, odnosno kakve je tragove našao; iz kojih činjenica zaključuje da je izvršeno krivično delo; vreme izvršenja krivičnog dela - datu, dan u sedmici i čas; mesto izvršenja - ulica, kućni broj, sprat i bliža oznaka mesta; potpun opis načina izvršenja krivičnog dela i sredstva upotrebljena za izvršenje);
3. popis i opis ukradenih predmeta (pojedinačno i detaljno) i približna visina štete;
4. da li podnosilac prijave sumnja da je neko lice izvršilac krivičnog dela ili saučesnik u izvršenju dela, a naročito da li to sa sigurnošću tvrdi i na osnovu čega, ili mu se to samo čini verovatnim, lični podaci ili lični opis i drugi podaci o licu za koje podnosilac prijave sumnja da je izvršilac ili saučesnik, podaci za krug lica iz koga je to lice;
5. dokazi kojima se potvrđuje izjava podnosioca prijave (kod materijalnih dokaza navode se predmeti, tragovi i drugi dokazi, a za svedoke - njihovi lični podaci).
Podnosilac prijave koji je oštećen krivičnim delom poučiće se o imovinsko-pravnom zahtevu, a njegova izjava uneće se u zapisnik, odnosno u službenu belešku. U zahtevu treba navesti da li se odnosi na naknadu štete i u kom iznosu, ili na povraćaj stvari i kojih, ili na poništaj pravnog posla.
Član 236.
Ako se iz primljene krivične prijave i obaveštenja i događaju oceni da još ne postoji osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo, ovlašćeno službeno lice mora obazrivo preduzimati mere za razjašnjavanje činjeničnog stanja vodeći računa da ne naškodi časti i ugledu lica o kome se prikupljaju podaci. U ovakvom slučaju ovlašćeno službeno lice ne sme ni sa kim postupati kao sa učiniocem krivičnog dela i može primenjivati samo one mere prinude za čiju su se primenu stekli propisani uslovi.
Izlazak na mesto događaja i preduzimanje mera na tom mestu radi opšteg informisanja o događaju i radi ocenjivanja da li postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo, smatraju se merama koje se preduzimaju van krivičnog postupka.
Organi unutrašnjih poslova postupaće u smislu stava 1. ovog člana i kad rade po zahtevu javnog tužioca.
Član 237.
Služba javne bezbednosti dužna je na zahtev javnog tužioca da prikuplja potrebna obaveštenja i preduzima druge mere radi otkrivanja krivičnog dela i učinioca, ako javni tužilac nije u mogućnosti da to preduzme sam ili preko drugih organa, kao i da o preduzetim merama obavesti javnog tužioca uvek kad on to traži.
3. Podnošenje krivične prijave i izveštaja
Član 238.
Kad na osnovu prikupljenih obaveštenja i preduzetih drugih mera i radnji utvrdi da postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti, organ unutrašnjih poslova sastavlja krivičnu prijavu protiv poznatog ili nepoznatog učinioca, koju odmah dostavlja nadležnom javnom tužiocu.
Organ unutrašnjih poslova podnosi krivičnu prijavu i u slučajevima kad samostalno izvrši uviđaj, s tim što sa krivičnom prijavom, pored ostalih priloga, dostavlja javnom tužiocu i zapisnik o uviđaju.
Ukoliko uviđaj izvrši istražni sudija uz učešće organa unutrašnjih poslova, organ unutrašnjih poslova podnosi krivičnu prijavu u kojoj navodi da se zapisnik o uviđaju nalazi kod istražnog sudije.
Član 239.
Krivična prijava podnosi se protiv poznatog ili nepoznatog učinioca krivičnog dela, s tim što se, ako ne postoje osnovi sumnje ko je učinilac, podnosi krivična prijava protiv nepoznatog učinioca.
Krivična prijava sadrži bitne podatke o događaju, dokaze o krivičnom delu i učiniocu, preduzete mere i radnje, kao i mere i radnje koje će se preduzeti.
Krivična prijava koju podnosi organ unutrašnjih poslova sadrži naročito sledeće podatke:
1. ko je i kada saopštio događaj, osim podatka o izvoru informacije ako bi saopštenje tog podatka bilo štetno po interes pojedinca ili organizacije udruženog rada ili druge organizacije;
2. da li je neposredno, pošto se došlo do početnih saznanja, izvršen izlazak na lice mesta, kad i ko je izvršio izlazak;
3. koje su mere i radnje preduzete na licu mesta, a posebno:
a) da li su dobiveni obaveštenja od građana, sa naznačenjem ličnih podataka građana koja su ih dali i kratak sadržaj obaveštenja; da li je građanin za koga je verovatno da zna za važne činjenice odbio da da obaveštenje;
b) da li je izvršeno privremeno oduzimanje predmeta, broj izdate potvrde i gde se ti predmeti nalaze, sa obrazloženjem u čemu se sastojala opasnost od odlaganja zbog koje je privremeno oduzimanje predmeta izvršeno bez naredbe;
v) da li je izvršeno pretresanje stanja, drugih prostorija ili lica, sa navođenjem razloga zbog kojih je pretresanje trebalo izvršiti bez naredbe i kakvi su rezultati postignuti pretresanjem;
g) da li je uviđaj izvršio istražni sudija ili ovlašćeno službeno lice, kao i da li je i ko vršio veštačenje i po čijoj naredbi;
d) da li su sa lica mesta pojedina lica upućena istražnom sudiji radi saslušanja ili su zadržana do njegovog dolaska;
đ) da li su na licu mesta preduzete druge mere, u koju svrhu i sa kojim rezultatom;
4. koje su mere i radnje preduzete van postupanja na licu mesta, a posebno mere i radnje iz odredaba pod a) do v) tačke 3. ovog stava;
5. na osnovu kojih činjenica se zaključuje da postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo; činjenični opis krivičnog dela za koje se sumnja da je izvršeno, a posebno:
a) da li je sporan obim kriminalne delatnosti (da li postoji verovatnoća da je učinilac prijavljenog krivičnog dela izvršio i druga krivična dela ili da je imao saučesnika);
b) da li je sporno postojanje krivičnog dela zbog smanjene dokazne vrednosti izvora saznanja (nije sigurno da li je istinito sve ono što je o slučaju poznato), zbog spornosti i nedostatka odlučujućih činjenica (o slučaju se ne zna toliko da bi se postojanje krivičnog dela moglo smatrati nespornim) ili zbog spornosti pravne kvalifikacije činjenica (postojanje krivičnog dela zavisi od pravne ocene slučaja, jer se u delu stiču obeležja krivičnog dela i prekršaja);
6. lične podatke za lice za koje se sumnja da je učinilac krivičnog dela, sa razlozima na kojima se sumnja zasniva;
7. koje se isprave (potvrda o privremenom oduzimanju predmeta, potvrda o ulaženju u stan i druge prostorije, zapisnik o pretresanju, zapisnik o uviđaju i dr.) prilažu krivičnoj prijavi.
Na početku krivične prijave protiv poznatog učinioca navešće se, ako su organu unutrašnjih poslova poznati, sledeći lični podaci: ime i prezime učinioca, njegov nadimak, ime i prezime roditelja, devojačko prezime majke, mesto rođenja, prebivalište i adresa stana, dan mesec i godina rođenja, narodnost, državljanstvo, zanimanje, porodične prilike, da li je pismen, kakve škole svršio, da li je gde i kada služio vojsku, da li ima čin rezervnog vojnog podoficira ili oficira odnosno klasu rezervnog vojnog službenika, da li se vodi u vojnoj evidenciji i kod kog vojnog organa, da li je odlikovan, kakvog je imovnog stanja, da li je, kad i za šta osuđivan i da li je i kad je izrečenu kaznu izdržao, da li se protiv njega vodi postupak za koje drugo krivično delo, a ako je maloletan ko mu je zakonski zastupnik. U prijavi će se naznačiti i da li se prijavljeni nalazi na slobodu, u pritvoru koji je odredio organ unutrašnjih poslove ili je sproveden istražnom sudiji i kad je to učinjeno.
U krivičnoj prijavi se, po pravilu, ne ponavljaju podaci koje sadrže prilozi.
Član 240.
Uz krivičnu prijavu dostavljaju se predmeti, skice, fotografije, pribavljeni izveštaji, spisi o preduzetim merama i radnjama, službene beleške, izjave i drugi materijali koji mogu biti od koristi za uspešno vođenje krivičnog postupka.
Ako je prijavljeni lišen slobode i sproveden istražnom sudiji jedan primerak prijave i priloga dostavlja se i istražnom sudiji.
Organ unutrašnjih poslova dužan je pribaviti i priložiti uz krivičnu prijavu i izvod iz kaznene evidencije o svim kaznama, zaštitnim merama i merama bezbednosti izrečenim za krivična dela ili prekršaje licu protiv koga se podnosi prijava.
Prilikom dostavljanja krivične prijave organ unutrašnjih poslova će obavestiti javnog tužioca da li će i dalje raditi i u kom pravcu.
Član 241.
Ako iz prikupljenih obaveštenja ili preduzetih mera organ unutrašnjih poslova oceni da ne postoje osnovu za podnošenje krivične prijave, prijava se neće podneti. Međutim, ako postoje razlozi da se nastavi sa prikupljanjem podataka o događaju ili licu, organ unutrašnjih poslova je dužan da i dalje radi na razjašnjavanju događaja odnosno prikupljanju dokaza.
Član 242.
Posle podnošenja krivične prijave organ unutrašnjih poslova i ovlašćena službena lica, u slučaju potrebe, nastaviće sa prikupljanjem obaveštenja i preduzimanjem potrebnih mera i radnji u cilju utvrđivanja učinioca odnosno saučesnika i drugih krivičnih dela poznatog učinioca.
O svim saznanjima, merama i istražnim radnjama koje su preduzete posle podnošenja krivične prijave, organ unutrašnjih poslova dužan je dostaviti izveštaj sa prilozima javnom tužiocu kao dopunu krivične prijave. Ako se radi o licu protiv koga je pokrenuta istraga, izveštaj se dostavlja istražnom sudiji.
4. Traženje obaveštenja od građana
Član 243.
Ovlašćena službena lica dužna su da pronađu lica koja mogu dati obaveštenja korisna za uspešno vođenje krivičnog postupka i od njih tražiti takva obaveštenja. Traženje obaveštenja od građana vrši se po pravilima kriminalističke taktike, i, po pravilu, van službenih prostorija organa unutrašnjih poslova.
Kad prikupljaju obaveštenja, ovlašćena službena lica ne mogu saslušavati građane kao okrivljene, svedoke ili veštake.
Član 244.
Ovlašćena službena lica mogu prikupljati obaveštenja i od lica koja se nalaze u pritvoru, u slučajevima kad je potrebno prikupiti podatke:
1. o drugim krivičnim delima istog lica;
2. o saučesnicima lica koje se nalazi u pritvoru;
3. o krivičnim delima drugih učinilaca.
Ovlašćena službena lica prikupljaju obaveštenja od lica koja se nalaze u pritvoru u vreme i na način koji odredi istražni sudija.
Prikupljanje obaveštenja od lica koje se nalazi u pritvoru može se obaviti u zatvorskim prostorijama, u prostorijama organa unutrašnjih poslova ili na drugom mestu kad je to neophodno radi obezbeđenja dokaza u krivičnom postupku, u svako vreme, osim u vreme za koje je zakazano preduzimanje istražne radnje kojoj treba da prisustvuje pritvoreno lice.
Član 245.
Ovlašćena službena lica mogu tražiti obaveštenja od lica koja se nalaze na izdržavanju kazne, mere bezbednosti ili vaspitne mere.
Kad prikupljaju obaveštenja iz stava 1. ovog člana, ovlašćena službena lica obraćaju se rukovodiocu kazneno-popravne ustanove, odnosno zavoda, vaspitne ustanove ili vaspitno-popravnog doma u kome lice, od koga se traže obaveštenja, izdržava kaznu, meru bezbednosti ili vaspitnu meru.
Obaveštenja se mogu tražiti i od lica koja se nalaze na izdržavanju kazne zbog prekršaja.
Član 246.
Ovlašćeno službeno lice sačiniće službenu zabelešku o prikupljenim obaveštenjima ili uzeti izjavu koju potpisuje davalac obaveštenja. Građanin može dati obaveštenje i svojeručno napisanom izjavom.
Sadržaj obaveštenja koji je od interesa za krivični postupak unosi se u krivičnu prijavu ili izveštaj. Ovlašćeno službeno lice odlučuje koje će priloge dostaviti javnom tužiocu odnosno istražnom sudiji.
Član 247.
Obaveštenja se mogu snimiti na magnetofon ili magnetoskop, sa znanjem građanina koji ih daje. Ovakvo dobijena obaveštenja, koja mogu biti korisna za uspešno vođenje krivičnog postupka, prepisuju se u celosti ili delimično i njihov sadržaj overava ovlašćeno službeno lice koje ih je prikupilo. Traka na kojoj je snimljeno takvo obaveštenje i primerak prepisa - službena beleška, dostavljaju se javnom tužiocu uz krivičnu prijavu ako mu prijava ranije nije dostavljena.
Snimljena obaveštenja i službena beleška moraju sadržati podatke o licu koje je dalo obaveštenja, kada, gde, povodom čega, pred kojim licem i konstataciju da je lice obavešteno o magnetofonskom snimanju.
5. Uviđaj
Član 248.
Uviđaj je, u smislu ovog pravilnika, procena i kriminalistička radnja kojom se na licu mesta neposrednim opažanjem utvrđuju ili razjašnjavaju činjenice važne za krivični postupak.
Pod licem mesta podrazumeva se mesto gde je učinilac preduzeo radnju ili je bio dužan da je preduzme, mesto gde je nastupila posledica, kao i svako drugo mesto gde se mogu pronaći tragovi i predmeti krivičnog dela.
Uviđaj je hitna radnja.
Član 249.
Radi obezbeđenja lica mesta određuje se potreban broj ovlašćenih službenih lica, koja su dužna:
1. da nepozvanim licima zabrane pristup na lice mesta i sačuvaju neizmenjen izgled mesta događaja, kao i da obezbede od uništenja ili oštećenja tragove krivičnog dela i predmete koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku;
2. da ukažu prvu pomoć povređenima i da ih upute u najbližu zdravstvenu ustanovu, ako im je potrebna hitna lekarska pomoć;
3. da se bez naročite potrebe ne kreću na mestu kriminalnog događaja kako ne bi svojim pokretima ili eventualnim pomeranjem predmeta uništila ili oštetila tragove;
4. da preduzmu potrebne mere u cilju pronalaženja i hvatanja učinioca krivičnog dela;
5. da zadrže lica koja mogu dati važne podatke o kriminalnom događaju (član 44. stav 1. tačka 1. ovog pravilnika), kao i da prikupe potrebna obaveštenja o događaju ili učiniocu krivičnog dela.
Ovlašćena službena lica koja su obezbeđivala lice mesta upoznaju istražnog sudiju odnosno ovlašćeno službeno lice koje vrši uviđaj sa prikupljenim podacima i preduzetim merama.
Ako istražni sudija nije u mogućnosti da odmah izađe na lice mesta, ovlašćena službena lica mogu i sama izvršiti uviđaj i potrebna veštačenja, osim obdukcije i ekshumacije leša. Ako istražni sudija stigne na lice mesta u toku vršenja uviđaja on može preduzeti vršenje ovih radnji. O svemu što je preduzeto biće obavešten javni tužilac.
Član 250.
Ako se pregledom lica mesta utvrdi da ne postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo, ovlašćena službena lica sačiniće, umesto zapisnika o uviđaju, službenu belešku o pregledu lica mesta.
Član 251.
Zapisnik o uviđaj sadrži:
1. podatke o događaju povodom koga je preduzet izlazak na lice mesta; podatke o obaveštenju javnog tužioca, istražnog sudije i oštećenog; ko vrši uviđaj; lica koja su prisustvovala uviđaju i u kom svojstvu; da li je lice mesta obezbeđeno i od koga;
2. lokaciju mesta na kome se vrši uviđaj i vreme vršenja i trajanja uviđaja, sa podacima o eventualnom prekidu i nastavljanju uviđaja i atmosferskim i svetlosnim prilikama za vreme vršenja uviđaja;
3. prezime i ime, službenu funkciju i adresu lica zatečenih na licu mesta;
4. opšti izgled lica mesta, osnovne dimenzije objekta i predmeta, njihov međusobni položaj i udaljenost;
5. opis tragova krivičnog dela i predmeta koji mogu poslužiti kao dokaz, ili podatak da na mestu događaja nema određenih tragova ili predmeta, ako to može biti od važnosti za krivični postupak;
6. kriminalističko-tehničke metode koje su primljene prilikom fiksiranja tragova i predmeta krivičnog dela i to pojedinačno za svaki trag i predmet ako su utvrđeni različitim metodama i ko ih je utvrdio, koji su predmeti privremeno oduzeti i broj potvrde, da li je i ko izvršio skiciranje, fotografisanje ili filmsko snimanje;
7. podatke o radu veštaka;
8. da li su lica koja su prisustvovala uviđaju zahtevala da se u zapisnik unesu njihove primedbe na vršenje uviđaja i koje su to primedbe.
U zapisnik o uviđaju ne unose se izjave svedoka i drugih lica (podaci o ukradenim predmetima, o visini štete i sl.), kao ni zaključci ovlašćenih službenih lica izvedeni iz činjenica utvrđenih uviđajem ili iz datih izjava (verzija o načinu izvršenja krivičnog dela, o kretanju učinioca, o osnovanoj sumnji i sl.). Podaci o tim činjenicama unose se u službenu belešku.
Član 252.
Ako je lice mesta skicirano i fotografisano ili filmski snimljeno, zapisniku se prilaže skica (kroki), skica u razmeri (tlocrt) i fotodokumentacija.
Zapisnik o uviđaju treba, po pravilu, dovršiti i potpisati na licu mesta. Ako nije moguće da se zapisnik napiše pisaćom mašinom, može se pisati rukom, s tim što će se naknadno izraditi potreban broj overenih prepisa zapisnika.
Zapisnik o uviđaju potpisuje lice koje je vršilo uviđaj i zapisničar.
Član 253.
Ako istražni sudija ne unese u zapisnik o uviđaju određene činjenice za koje ovlašćeno službeno lice, koje učestvuje u vršenju uviđaja, smatra da mogu biti od značaja za krivični postupak, ovlašćeno službeno lice sastaviće o tim činjenicama službenu belešku.
Član 254.
U slučajevima kada istražni sudija poveri sprovođenje istražnih radnji organu unutrašnjih poslova, uviđaju mogu prisustvovati, pored javnog tužioca, oštećenog i veštaka - okrivljeni i njegov branilac. U takvim slučajevima ovlašćeno službeno lice dužno je da ova lica na pogodan način obavesti o vršenju uviđaja.
Ako lice kome je upućeno obaveštenje o uviđaju ne dođe na uviđaj, uviđaj će se vršiti u njegovom odsustvu.
Ovlašćeno službeno lice neće obavestiti o uviđaju lica navedena u stavu 1. ovog člana, ako postoji opasnost od odlaganja.
Okrivljenom i njegovom braniocu može se uskratiti prisustvovanje uviđaju, kad to zahtevaju posebni razlozi odbrane ili bezbednosti zemlje.
Član 255.
Za vreme vršenja uviđaja ovlašćena službena lica imaju pravo da lica zatečena na mestu izvršenja krivičnog dela upute istražnom sudiji (član 26. ovog pravilnika) ili da ih zadrže do njegovog dolaska (član 44. stav 1. tačka 1. ovog pravilnika), ako bi ta lica mogla da daju podatke važne za krivični postupak.
U toku vršenja uviđaja ovlašćeno službeno lice može privremeno oduzeti predmete (član 266. ovog pravilnika).
Ovlašćeno službeno lice može uzimati otiske i utiske: prstiju, dlanova, stopala i zuba od lica za koja postoji verovatnoća da su mogla doći u dodir sa određenim predmetima i upoređivati ih sa otiscima nađenim na mestu izvršenja krivičnog dela.
6. Veštačenje
Član 256.
Veštačenje je, u smislu ovog pravilnika, radnja koja se preduzima u slučajevima kada je za razjašnjavanje određenih činjenica potrebno dati poseban nalaz i mišljenje.
Nalaz i mišljenje daju stručna lica - veštaci, stručne ili posebne ustanove i državni organi.
Veštačenje određuje pismenom naredbom organ unutrašnjih poslova u kojoj se naznačuje predmet i zadaci veštačenja kao i pitanja na koja veštak treba da odgovori.
Član 257.
Ovlašćeno službeno lice koje vrši uviđaj može odrediti da se izvrše i potrebna veštačenja.
Ovlašćeno službeno lice ne može narediti da se izvrši obdukcija ili ekshumacija leša.
Ako istražni sudija naknadno stigne na lice mesta, a ovlašćeno službeno lice je već odredilo veštačenje, istražni sudija odlučuje da li će se veštačenje nastaviti pod njegovim rukovodstvom ili pod rukovodstvom ovlašćenog službenog lica.
O preduzetom veštačenju za vreme vršenja uviđaja ovlašćeno službeno lice dužno je u zapisniku o uviđaju (član 251. stav 1. tačka 7. ovog pravilnika) navesti zadatke koji su veštaku postavljeni, njegov nalaz i mišljenje.
7. Telesni pregled lica i uzimanje krvi ili krvi i urina
Član 258.
Kad postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo ovlašćena službena lica mogu narediti da se izvrši telesni pregled lica, da im se uzme krv ili krv i urin i izvrše druge medicinske radnje koje se po pravilima medicinske nauke preduzimaju radi analize i utvrđivanja činjenica važnih za krivični postupak.
Telesni pregled može se izvršiti i bez pristanka okrivljenog.
Telesni pregled drugih lica može se izvršiti bez njihovog pristanka samo ako se mora utvrditi da li se na njihovim telima nalaze određeni tragovi ili posledice krivičnog dela.
Telesni pregled naređuje se pismenom naredbom kojom se određuje i veštak odnosno stručna ustanova za izvršenja pregleda.
Ovlašćeno službeno lice može i usmeno narediti izvršenje telesnog pregleda iz st. 2. i 3. ovog člana ako postoji opasnost da se zbog proteka vremena kasnije ne bi mogao sa uspehom izvršiti.
Uzimanje krvi od lica bez njihovog pristanka može se izvršiti samo ako to ne bi štetilo zdravlju lica od koga se uzima.
8. Pregled određenih objekata i prostorija organa i organizacija i pregled prevoznih sredstava, putnika i prtljaga
Član 259.
U cilju pronalaženja i hvatanja učinioca krivičnog dela i njegovih saučesnika, kao i radi otkrivanja i obezbeđenja tragova krivičnog dela i predmeta koji mogu na posluže kao dokaz u krivičnom postupku, ovlašćena službena lica mogu u prisustvu odgovornog lica da izvrše pregled određenih objekata i prostorija državnih organa, organizacija udruženog rada i drugih organizacija.
Ako se prilikom pregleda nađu predmeti koje treba privremeno oduzeti ili se ukaže potreba za pretresanjem, ovlašćena službena lica izvršiće i ove radnje. O privremeno oduzetim predmetima izdaće se potvrda, a o izvršenom pretresanju sačiniće se zapisnik.
Ako je pregled prostorija državnog organa, organizacije udruženog rada ili druge organizacije izvršen bez prisustva rukovodioca organa, odnosno dogovornog lica, ovlašćena službena lica su dužna odmah da obaveste ta lica i upoznaju ih sa razlozima zbog kojih je izvršen pregled prostorija.
Član 260.
Ovlašćena službena lica mogu, u slučajevima iz stava 1. člana 259. ovog pravilnika, da izvrše pregled vojnih objekata i uvid u dokumentaciju samo uz prethodno odobrenje nadležnog vojnog starešine.
Član 261.
Ovlašćena službena lica mogu da izvrše pregled prevoznih sredstava, putnika i prtljaga ako se na osnovu okolnosti slučaja ili podataka može osnovano pretpostaviti da se u prevoznim sredstvima ili kod putnika odnosno u njihovom prtljagu, nalaze tragovi ili predmeti krivičnog dela, učinilac krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti ili njegovi saučesnici.
Pri vršenju pregleda ovlašćena službena lica mogu od putnika zahtevati da pokaže predmete koje ima kod sebe i u prtljagu, a mogu i da izvrše potreban pregled delova odeće i stvari koje se nalaze kod putnika ili u prtljagu, kao i upotrebe odgovarajuća tehnička sredstva.
Ako ovlašćena službena lica procene da je potrebno izvršiti pretresanje putnika, prevoznih sredstava ili prtljaga, mogu to učiniti u skladu sa odredbama ovog pravilnika o pretresanju.
Kao putnici, u smislu ovog člana, smatraju se i lica koja se zateknu u objektima javnog saobraćaja u vreme vršenja pregleda.
9. Uvid u poslovne knjige i drugu dokumentaciju
Član 262.
Kad postoje osnovi sumnje da je izvršeno krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti ili kad je potrebno radi otkrivanja krivičnog dela, razjašnjavanja činjeničnog stanja i pronalaženja tragova krivičnog dela, i podataka koji mogu biti od koristi za uspešno vođenje krivičnog postupka, ovlašćeno službeno lice može vršiti uvid u poslovne knjige i drugu dokumentaciju organizacije udruženog rada, drugih organizacija, državnih organa i građana.
Član 263.
Ako organizacija udruženog rada, druga organizacija, državni organ ili građanin kod koga se vrši uvid u poslovne knjige i drugu dokumentaciju zatraži da se ne objavljuju podaci iz tih knjiga i dokumentacije koji po odgovarajućem pravilniku ili zakonu predstavljaju tajnu, ovlašćeno službeno lice dužno je te podatke čuvati kao službenu tajnu.
Uvid u poslovne knjige i drugu dokumentaciju vrši se uz prisustvo odgovornog lica organa ili organizacije.
Ukoliko se ukaže potreba da se radi pronalaženja dokumentacije izvrši pretresanje postupiće se po odredbama člana 195. ZKP-a.
O izvršenom uvidu u poslovne knjige i drugu dokumentaciju ovlašćeno službeno lice sastaviće zapisnik ili službenu belešku.
Ako se prilikom uvida pronađu predmeti koji se po odredbama Krivičnog zakonika moraju oduzeti ili koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku, postupiće se u smislu odredaba člana 196. ZKP-a.
Uvid u poslovne knjige i drugu dokumentaciju vojnih organa može se vršiti samo uz prethodno odobrenje nadležnog vojnog starešine.
Član 264.
Ako državni organi i ustanove koje ne vrše isključivo privrednu delatnost uskrate pokazivanje svojih spisa i drugih isprava, ovlašćeno službeno lice dužno je takve spise i isprave izdvojiti i zapečatiti i o tome odmah obavestiti veće okružnog suda koje donosi konačnu odluku.
10. Privremeno oduzimanje predmeta i zadržavanje pošiljaka
Član 265.
Ovlašćena službena lica mogu privremeno oduzeti predmet na osnovu pismene naredbe suda, sudije za prekršaje ili bez pismene naredbe u slučajevima predviđenim zakonom.
Član 266.
Ovlašćena službena lica mogu bez pismene naredbe privremeno oduzeti:
1. predmete krivičnog dela koji se po Krivičnom zakoniku i drugim propisima imaju oduzeti ili koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku:
- ako se ne može čekati da istražni sudija ili organ unutrašnjih poslova naredi njihovo privremeno oduzimanje;
- ako se nađu prilikom pretresanja stana ili drugih prostorija, pretresanja lica ili njihovog prtljaga;
- ako se nađu prilikom pregleda prevoznih sredstava, putnika i prtljaga; ograničenja kretanja na određenom prostoru; pregleda određenih objekata i prostorija državnih organa, organizacija udruženog rada i drugih organizacija i ostvarivanja uvida u određenu dokumentaciju organa i organizacija;
2. predmete koji su upotrebljeni za izvršenje prekršaja, ili su pribavljeni prekršajem, ili su nastali izvršenjem prekršaja:
- ako su nađeni pretresanjem stana, drugih prostorija, pretresanjem lica ili njihovog prtljaga;
- ako je posebnim propisom određeno da se mogu privremeno oduzeti bez naredbe sudije za prekršaje.
Član 267.
Ovlašćeno službeno lice zatražiće od lica koje drži predmete, a treba ih privremeno oduzeti, da ih preda. Ukoliko lice to odbije, oduzimanje će se izvršiti prinudno.
Za oduzete predmete izdaje se potvrda prilikom njihovog oduzimanja. U potvrdi se oduzeti predmeti opisuju tako da se jasno mogu razlikovati od drugih predmeta.
Predmeti iz člana 266. tačke 1., ovog pravilnika predaju se uz potvrdu sudu odnosno organu unutrašnjih poslova, a mogu se čuvati i na drugi način.
Predmeti iz člana 266. tačke 2. ovog pravilnika predaju se sudiji za prekršaje uz potvrdu.
Član 268.
Ako ovlašćena službena lica nađu kod okrivljenog stvar koja pripada nepoznatom vlasniku ili je u vezi sa izvršenjem krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti, privremeno će je oduzeti i o tome izdati potvrdu, a stvar predati organu koji vodi postupak.
Kad ovlašćena službena lica utvrde da oduzeti predmeti nisu u vezi sa izvršenjem krivičnog dela dužna su postupiti kao sa predmetom nepoznatog vlasnika.
Član 269.
Predmeti i spisi koji se oduzimaju, a nisu popisani, staviće se u omot i zapečatiti. Na zapečaćeni omot stavlja se potpis ovlašćenog službenog lica koje je izvršilo pečaćenje, a može i vlasnik ili lice od koga su predmeti i spisi oduzeti staviti svoj pečat.
Lice čiji su predmeti i spisi zapečaćeni pozvaće se da prisustvuje otvaranju omota, a ako se ono ne odazove, omot će se otvoriti, predmeti i spisi pregledati i popisati u njegovom odsustvu.
U smislu stava 2. ovog člana postupiće se i u slučajevima kad se radi o poverenim istražnim radnjama, a obaveštene stranke se nisu odazvale.
Pri pregledanju spisa mora se voditi računa da njihov sadržaj ne saznaju neovlašćena lica.
Član 270.
Ne može se privremeno oduzeti arhiva, dokumenti i službena prepiska diplomatskih misija i konzulata, kao i propisno obeležene diplomatske i konzularne poštanske torbe (valize).
Izuzetno, ako postoji osnovana sumnja da se u konzularnoj valizi nalaze i drugi predmeti osim prepiske, dokumenata, arhiva i predmeta koji služe isključivo za službenu upotrebu, ovlašćeno službeno lice može zahtevati da konzularnu valizu u njegovom prisustvu otvori ovlašćeni predstavnik države imenovanja. Ako ovaj to odbije, konzularna valiza vraća se pošiljaocu.
Član 271.
Ovlašćena službena lica dužna su, po naredbi istražnog sudije, oduzeti poštansku, telegrafsku i drugu pošiljku koja je upućena okrivljenom ili koju on šalje i predati je istražnom sudiji.
Kad organ unutrašnjih poslova vrši istražne radnje koje mu je poverio istražni sudija, može narediti da poštanske, telegrafske i druge saobraćajne organizacije zadrže i njemu, uz potvrdu prijema, predaju pošiljke iz stava 1. ovog člana ako postoje okolnosti zbog kojih se osnovano može očekivati da će ove pošiljke poslužiti kao dokaz u postupku.
Član 272.
Organ unutrašnjih poslova koji sprovodi istražne radnje otvara pošiljku u prisustvu dva svedoka i sastavlja zapisnik o otvaranju. Prilikom otvaranja pošiljke treba paziti da se ne povrede pečati, a omoti i adrese će se sačuvati.
11. Utvrđivanje identiteta lica i predmeta
Član 273.
Služba javne bezbednosti sprovodi postupak za utvrđivanje identiteta lica (identifikacioni postupak) kad je to potrebno radi vršenja poslova iz nadležnosti organa unutrašnjih poslova, a naročito za:
1. lica lišena slobode;
2. lica za koja postoje osnovi sumnje da su izvršila krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti;
3. lica koja uskraćuju davanje podataka o svom identitetu, ako postoji sumnja da o sebi daju lažne podatke, ili da su im lične karte ili putne isprave falsifikovane;
4. strane državljane koji na teritoriji Jugoslavije učine krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti ili prekršaj za koji se može izreći kazna zatvora;
5. strane državljane kojima je izrečena mera bezbednosti proterivanja iz zemlje ili zaštitna mera udaljenja iz zemlje, ili im je zabranjen dolazak u zemlju;
6. lica koja zbog svojih psihičkih ili fizičkih nedostataka nisu u stanju da o sebi pruže podatke;
7. nađene nepoznate leševe;
8. lica po zahtevu istražnog sudije, javnog tužioca ili drugog organa.
Član 274.
Identifikacioni postupak sprovodi se na način koji obezbeđuje nesumnjivo utvrđivanje svih obeležja pravne i fizičke prirode po kojima se određeno fizičko lice razlikuje od ostalih lica.
Identifikacioni postupak obuhvata:
1. uzimanje ličnog opisa, uključujući i telesni pregled radi utvrđivanja postojanja osobenih znakova i upoređenja sa već postojećim opisom;
2. fotografisanje u upoređivanje fotografije sa postojećim fotografijama;
3. uzimanje otisaka papilarnih linija i upoređivanje sa postojećim otiscima;
4. prepoznavanje lica suočavanje, ili po fotografiji koja se pokazuje roditeljima, rođacima ili drugim licima koja to lice poznaju;
5. proveravanje podataka koje je o sebi dalo lice preko roditelja, rođaka i drugih lica koja to lice poznaju po mestu rođenja, boravka i zaposlenja;
6. uvid u matične knjige rođenih, venčanih i umrlih ili u druge službene evidencije i isprave (evidencija državljana i dr.).
Član 275.
Za maloletna lica i decu identifikacioni postupak mora se sprovesti sa posebnom pažnjom, pri čemu će se uzeti u obzir uzrast lica.
Identifikacioni postupak za decu sprovodi se samo u slučajevima iz tač. 2, 3, 6. i 8. stava 1. člana 273. ovog pravilnika.
Identifikacioni postupak za lica iz tač. 4. i 5. stava 1. člana 273. ovog pravilnika, organ unutrašnjih poslova sprovodi preko Saveznog sekretarijata za unutrašnje poslove.
Ako se identifikacioni postupak sprovodi za lice iz tač. 4. i 5. stava 1. člana 273. ovog pravilnika, ovlašćena službena lica su dužna da o tome sastave zapisnik.
Član 276.
Ovlašćena službena lica dužna su preduzimati potrebne mere i radnje u cilju utvrđivanja identiteta učinioca krivičnog dela ili predmeta koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku.
Za utvrđivanje identiteta učinioca krivičnog dela ovlašćena službena lica mogu koristiti lični opis, crtež, album fotografija učinilaca krivičnih dela, traganje na određenim mestima uz pomoć oštećenog i svedoka, kao i prepoznavanje.
U identifikacionom postupku za predmet treba utvrditi njegova individualna svojstva po kojima se on razlikuje od drugih istovrsnih predmeta (oblik, veličina, boja, težina, kakvoća, fabrička oznaka i sl.).
Član 277.
Prepoznavanje lica i predmeta se vrši tako što ovlašćena službena lica traže od lica koje može prepoznati lice ili predmet, da ih opiše i navede znakove po kojima se razlikuju od drugih lica odnosno predmeta. Posle toga licu koje vrši prepoznavanje pokazaće se lice odnosno predmet radi prepoznavanja između više drugih njemu nepoznatih lica odnosno predmeta iste vrste.
Član 278.
U cilju utvrđivanja identiteta lica, predmeta i leševa, služba javne bezbednosti raspisuje potrage.
Ako je to potrebno radi uspešnog sprovođenja identifikacionog postupka, služba javne bezbednosti može u štampi ili preko televizije objaviti fotografiju lica, predmeta ili leša.
12. Fotografisanje lica i uzimanje otisaka papilarnih linija
Član 279.
Ovlašćena službena lica mogu fotografisati i uzimati otiske papilarnih linija lica:
1. za koje postoje osnovi sumnje da je izvršilo krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti;
2. protiv koga je podneta krivična prijava zbog krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti;
3. protiv koga je pokrenuta istraga;
4. čiji se identitet ne može utvrditi na drugi način;
5. na zahtev istražnog sudije.
Član 280.
Ovlašćena službena lica mogu javno objaviti fotografiju lica osumnjičenog da je učinilo krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti kad je to potrebno radi utvrđivanja identiteta ili u drugim slučajevima od interesa za uspešno vođenje krivičnog postupka.
Objavljivanje fotografije vrši se po odobrenju starešine organa ili lica koje on za to ovlasti, kao i na zahtev istražnog sudije.
13. Traganje za licima i predmetima
Član 281.
Traganje za licima i predmetima je, u smislu ovog pravilnika, sistem operativno-taktičkih i tehničkih mera i radnji koje preduzima služba javne bezbednosti radi pronalaženja i hvatanja učinilaca krivičnih dela, pronalaženja predmeta koji stoje u vezi sa krivičnim delima, pronalaženja određenih lica, utvrđivanja istovetnosti nepoznatih lica i pronađenih leševa i pribavljanja podataka o licima ili predmetima (potražna delatnost).
U potražnoj delatnosti organizuju se zasede, blokade, kontrola, osmatranje pojedinih punktova, prevoznih sredstava i lica, pretresanje terena i dr.
Član 282.
Potražna delatnost pokreće se raspisivanjem odnosno izdavanjem poternice, objave ili raspisa o traganju (potraga).
Poternica je akt organa unutrašnjih poslova koji se izdaje na osnovu naredbe suda ili upravnika kazneno-popravne ustanove u cilju traganja za okrivljenim licem koje se nalazi u bekstvu a postoji naredba za njegovo dovođenje ili rešenje za stavljanje u pritvor, odnosno za osuđenim licem koje je pobeglo sa izdržavanja kazne.
Objava je akt suda ili organa unutrašnjih poslova kojim se naređuje prikupljanje podataka o predmetima koji stoje u vezi sa krivičnim delom ili pronalaženje ovih predmeta, pronalaženje nestalog lica kad postoje osnovi sumnje da je do njegovog nestanka došlo u vezi sa izvršenjem krivičnog dela i ustanovljenje istovetnosti pronađenog nepoznatog leša.
Raspis je akt kojim se naređuje traganje za licima u slučajevima predviđenim u članu 289. ovog pravilnika. Raspis izdaju organi unutrašnjih poslova po sopstvenoj inicijativi ili na zahtev zainteresovanih organa i lica (član 289. ovog pravilnika).
Prema teritoriji na kojoj se sprovodi potražna delatnost, potrage mogu biti lokalne, centralne i međunarodne.
Član 283.
Potragu raspisuje organ unutrašnjih poslova nadležan po mestu onog organa koji je doneo akt o njenom izdavanju.
Organ unutrašnjih poslova ceni koje mere traganja treba preduzeti i odlučuje da li će raspisati lokalnu, centralnu ili predložiti raspisivanje međunarodne potrage.
Posle raspisivanja potrage organ unutrašnjih poslova preduzima potrebne mere i prati njihovo ostvarenje.
Član 284.
Lokalna potraga može se raspisati na teritoriji jedne ili više opštine, odnosno jedne ili više republika ili pokrajina.
Lokalna potraga raspisuje se kad se pretpostavlja da se predmet potrage nalazi na određenoj užoj teritoriji ili u jednom od više određenih mesta ili da se lice udaljilo u određenom pravcu.
Prema značaju razloga zbog kojih se preduzima traganje (težina krivičnog dela, stepen opasnosti lica i druge okolnosti) odlučuje se o tome koji će se organi unutrašnjih poslova uključiti u traganje.
Član 285.
Centralna potraga je zahtev da traganje preduzmu svi organi unutrašnjih poslova.
Zahtev za raspisivanje centralne potrage i njeno objavljivanje u "Glasniku" dostavlja se pismeno Saveznom sekretarijatu za unutrašnje poslove. U hitnim slučajevima zahtev se može dostaviti i najbližim raspoloživim sredstvom veze.
O zahtevu za raspisivanje centralne potrage iz stava 2. ovog člana istovremeno se obaveštava i Republički sekretarijat za unutrašnje poslove.
Član 286.
Organ unutrašnjih poslova može predložiti raspisivanje međunarodne potrage ako se lice ili predmet za kojim je bila raspisana centralna potraga ne pronađe, a prikupljeni podaci osnovano ukazuju da se lice ili predmet mogu nalaziti u inostranstvu. Predlog se dostavlja Saveznom sekretarijatu za unutrašnje poslove.
U naročito hitnim i važnim slučajevima organ unutrašnjih poslova može dati predlog da se istovremeno raspišu međunarodna i centralna potraga.
Član 287.
Po naredbi suda pred kojim se vodi krivični postupak ili po naredbi upravnika kazneno-popravne ustanove, nadležni organ unutrašnjih poslova raspisaće poternicu za okrivljenim odnosno osuđenim licem.
Za osuđenim licem koje treba da otpočne da izdržava kaznu lišenja slobode, a krije se ili se nalazi u bekstvu, nadležni organ unutrašnjih poslova raspisaće poternicu po naredbi organa nadležnog za izvršenje krivičnih sankcija.
Radi obaveštavanja javnosti o licu za kojim je raspisana poternica mogu se koristiti i sredstva javnog informisanja. O korišćenju ovih sredstava odlučuje organ koji je naredio raspisivanje poternice.
Član 288.
Po naredbi suda pred kojim se vodi krivični postupak, odnosno organa unutrašnjih poslova koji radi na otkrivanju i obezbeđivanju tragova krivičnog dela i predmeta koji mogu poslužiti kao dokaz, ili na prikupljanju drugih obaveštenja koja bi mogla biti od koristi za uspešno vođenje krivičnog postupka, raspisaće se objava radi:
1. prikupljanja podataka o pojedinim predmetima koji stoje u vezi sa krivičnim delom ili pronalaženja ovih predmeta;
2. pronalaženja nestalog lica kad postoje osnovi sumnje da je do njegovog nestanka došlo u vezi sa izvršenjem krivičnog dela;
3. identifikacije pronađenog leša.
Ako postoji osnovi sumnje da je do smrti lica čiji leš nije identifikovan odnosno do nestanka lica došlo u vezi sa izvršenjem krivičnog dela, organ unutrašnjih poslova može objaviti fotografiju takvog lica (član 280. ovog pravilnika).
Član 289.
Organi unutrašnjih poslova mogu raspisom pokrenuti potražnu delatnost:
1. u hitnim slučajevima - za licem za koje postoji osnovana sumnja da je učinilo krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti, radi pronalaženja, lišenja slobode i sprovođenja nadležnom organu;
2. za oštećenim, svedokom ili drugim licem koje može da pruži podatke važne za krivični postupak ili za operativnu delatnost organa unutrašnjih poslova, radi utvrđivanja boravišta i obaveštavanja o adresi takvog lica;
3. na zahtev suda - za okrivljenim čije je prebivalište ili boravište nepoznato, radi utvrđivanja njegove adrese;
4. na zahtev nadležnog organa - za licem kome je sud izrekao meru bezbednosti upućivanja u zavod radi čuvanja i lečenja, odnosno kome je uz uslovnu osudu izrečena mera bezbednosti obaveznog lečenja alkoholičara i narkomana, a boravište ovog lica je nepoznato, radi njegovog sprovođenja organu;
5. na zahtev ustanove iz koje je pobeglo duševno bolesno lice opasno po okolinu, radi njegovog sprovođenja uz pomoć medicinskog osoblja u tu ustanovu;
6. na zahtev nadležnog organa ili ustanove - za maloletnikom prema kome je izrečena vaspitna mera upućivanja u vaspitnu ustanovu ili vaspitno-popravni dom, ako je njegovo boravište nepoznato ili je pobegao iz takve ustanove;
7. na zahtev roditelja ili staratelja - za detetom ili maloletnikom koji je pobegao od kuće;
8. za drugim licem, ako postoji interes suda, javnog tužilaštva, organa unutrašnjih poslova, organa opštenarodne odbrane, nadležnog vojnog organa ili javnog pravobranilaštva da se utvrdi njegovo prebivalište ili boravište, kad starešina nadležnog organa unutrašnjih poslova oceni da je zahtev opravdan.
Član 290.
Prema maloletniku koji se pronađe na osnovu raspisane potrage, ovlašćeno službeno lice dužno je da postupa obazrivo, vodeći računa o uzrastu, duševnoj razvijenosti i ličnim svojstvima maloletnika. Maloletnik se odmah predaje organu starateljstva opštine na čijoj je teritoriji pronađen, ako nije drukčije određeno u potrazi koja je za njim raspisana. Sprovođenje maloletnika do organa starateljstva ovlašćeno službeno lice vrši, po pravilu, u građanskom odelu.
Organ unutrašnjih poslova koji na inicijativu ustanove, roditelja ili staratelja predloži izdavanje međunarodnog raspisa za odbeglim detetom ili maloletnikom, treba da dostavi Saveznom sekretarijatu za unutrašnje poslove lične podatke, lični opis, opis odeće i najnoviju fotografiju deteta odnosno maloletnika, da navede kako sa njim treba postupati ako bude pronađen, kao i ko će snositi troškove njegovog izdržavanja u inostranstvu i sprovođenja u Jugoslaviju.
Član 291.
Radi pronalaska žrtve krivičnog dela, predmeta ili tragova krivičnog dela, kao i izgubljenih ili zalutalih lica ili lica koja su nastradala od elementarnih nepogoda, služba javne bezbednosti može vršiti pretraživanje zemljišta, šuma, reka, jezera i slično.
U slučajevima kad se traže žrtve krivičnog dela, nastradala ili zalutala lica, služba javne bezbednosti može zatražiti pomoć građana.
14. Potere
Član 292.
U cilju hvatanja učinilaca težih krivičnih dela, odbeglih osuđenika, lica lišenih slobode, kao i lica organizovanih radi vršenja krivičnih dela, služba javne bezbednosti organizuje i vrši potere kada se hvatanje ovih lica ne može izvršiti kroz redovno vršenje poslova.
Potera se vrši sistematskim i neprekidnim preduzimanjem odgovarajućih mera i radnji na određenom području, a naročito putem neposrednog traganja radnika milicije i drugih ovlašćenih službenih lica za licima koja treba uhvatiti pretresanjem zemljišta i objekata, postavljanjem zaseda, organizovanjem blokada i dr.
U izvršavanju zadataka iz stava 1. ovog člana, služba javne bezbednosti sarađuje sa drugim organima, organizacijama udruženog rada i građana.
Član 293.
Poterom rukovodi starešina organa unutrašnjih poslova ili radnik koga on ovlasti. Ako poteru treba organizovati na području više organa unutrašnjih poslova, rukovodioca potere odnosno posebne jedinice milicije koja se u tu svrhu obrazuje, određuje republički sekretar za unutrašnje poslove.
Član 294.
Potera se organizuje i izvodi prema planu koji sastavlja rukovodilac potere. Planom se određuje područje delovanja, broj radnika koji učestvuju u poteri, zadaci i način njihovog izvršavanja, vrsta naoružanja, tehnička i druga pomoćna sredstva i dr.
15. Pritvor
Član 295.
Pritvor koji određuje organ unutrašnjih poslova može trajati najduže tri dana računajući od časa lišenja slobode, a određuje se samo pod uslovima predviđenim u ZKP.
Trajanje pritvora mora biti svedeno na najkraće nužno vreme i samo dok traju razlozi zbog kojih je određen.
Ovlašćena službena lica dužna su da zadatke u vezi sa primenom pritvora izvršavaju sa naročitom hitnošću.
Član 296.
Starešina organa unutrašnjih poslova ili lice koje on ovlasti može, izuzetno, odrediti pritvor pre pokretanja istrage protiv lica koje je osnovano sumnjivo da je izvršilo krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti, ako je zbog utvrđivanja identiteta, proveravanja alibija ili iz drugih razloga potrebno da se prikupe neophodni podaci za vođenje krivičnog postupka protiv tog lica (član 180a stav 1. ZKP).
Pritvor iz stava 1. ovog člana može se odrediti samo protiv lica osnovano sumnjivog da je učinilac krivičnog dela:
1. za koje je u zakonu propisana smrtna kazna (obavezan pritvor - član 176. stav 1. ZKP);
2. za koje se goni po službenoj dužnosti ako se krije, ili ako se ne može utvrditi njegov identitet, ili ako postoje druge okolnosti koje ukazuju na opasnost od bekstva (član 176. stav 2. tačka 1. ZKP);
3. za koje se goni po službenoj dužnosti ako postoji osnovana bojazan da će uništiti tragove krivičnog dela (član 176. stav 2. tačka 2. ZKP);
4. za koje se goni po službenoj dužnosti ako osobite okolnosti opravdavaju bojazan da će ponoviti krivično delo, ili da će dovršiti pokušano krivično delo, ili da će učiniti krivično delo kojim preti (član 176. stav 2. tačka 3. ZKP).
Član 297.
Pritvor se može odrediti protiv lica osnovano sumnjivog da je učinilac krivičnog dela iz nadležnosti opštinskog suda pod uslovima propisanim u članu 296. stav 2. ovog pravilnika:
1. ako postoji očigledna opasnost od bekstva, i
2. ako se radi o krivičnom delu protiv javnog reda za koje je propisana kazna zatvora sa naznačenjem najmanje mere, a postoji opasnost da će delo ponoviti (član 396. stav 1. tač. 1. i 2. ZKP).
Član 298.
Kad istražni sudija poveri organu unutrašnjih poslova preduzimanje pojedinih istražnih radnji protiv lica nad kojim je otvorena istraga može se odrediti pritvor pod uslovima iz člana 296. stava 2. ovog pravilnika i u slučajevima:
1. ako osobite okolnosti ukazuju da će ometati istragu uticanjem na svedoke, saučesnike ili prikrivače (član 176. stav 2. tačka 2. ZKP);
2. ako je u pitanju krivično delo za koje se po zakonu može izreći kazna deset godina strogog zatvora ili teža kazna, a usled načina izvršenja, posledica ili drugih okolnosti dela došlo je ili bi moglo doći do takvog uznemirenja građana da je radi nesmetanog vođenja krivičnog postupka ili bezbednosti ljudi neophodno određivanje pritvora (član 176. stav 2. tačka 4. ZKP).
Član 299.
Pritvor se određuje pismenim rešenjem koje sadrži: ime i prezime lica koje se lišava slobode, krivično delo za koje se ono okrivljuje, zakonski osnov za pritvor, uputstvo o pravu na žalbu, kratko obrazloženje, s tim što će se osnov za određivanje pritvora posebno obrazložiti, službeni pečat i potpis ovlašćenog službenog lica koje određuje pritvor.
Rešenje o pritvoru predaje se licu na koje se odnosi, u času lišenja slobode, a najkasnije u roku od 24 časa od momenta lišenja slobode. U spisima se mora naznačiti tačno vreme lišenja slobode i predaje rešenja (dan i čas).
Ako se pritvoreno lice žali protiv rešenja o pritvoru, žalba će se odmah, a najkasnije u roku od 24 časa, dostaviti veću okružnog suda.
Žalba ne zadržava izvršenje rešenja.
Član 300.
Ako je pritvor određen pre pokretanja istrage, ovlašćeno službeno lice dužno je da odmah dostavi jedan primerak rešenja o pritvoru okružnom odnosno opštinskom javnom tužiocu.
Kada se pritvor određuje u toku sprovođenja pojedinih istražnih radnji, rešenja o određivanju pritvora dostavlja se istražnom sudiji koji je poverio sprovođenje istražnih radnji.
Ako istražni sudija po prijemu rešenja iz stava 2. ovog člana zahteva da mu se pritvoreno lice sprovede, ovlašćeno službeno lice dužno je odmah postupiti po tom zahtevu.
Član 301.
Kad je pritvor određen u smislu čl. 296. i 297. ovog pravilnika (pre pokretanja istrage), pritvoreno lice ne može se saslušavati u svojstvu okrivljenog.
Pritvoreno lice iz stava 1. ovog člana nema pravo na branioca.
Član 302.
Ako razlozi za pritvor prestanu pre isteka roka od tri dana, pritvoreno lice će se pustiti na slobodu. O puštanju na slobodu donosi se rešenje u kome se naznačuje dan i čas puštanja na slobodu, što svojim potpisom potvrđuje pušteno lice.
Ako se pritvoreno lice ne pusti na slobodu u roku od tri dana, sprovešće se istražnom sudiji nadležnog suda.
Član 303.
Za postupak sa pritvorenim licima važe odgovarajuće odredbe ZKP i propisi o kućnom redu.
16. Preduzimanje istražnih radnji na traženje javnog tužioca
Član 304.
Ovlašćena službena lica dužna su na traženje javnog tužioca preduzeti pojedine istražne radnje kad je učinilac krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti nepoznat, a okolnosti slučaja zahtevaju preduzimanje radnji i pre pokretanja istrage.
Kad je učinilac krivičnog dela nepoznat a služba javne bezbednosti, na osnovu prikupljenih obaveštenja, oceni da iz razloga ekonomičnosti i celishodnosti treba preduzeti istražne radnje, predložiće to javnom tužiocu. Kao razlozi ekonomičnosti i celishodnosti smatraju se odlazak oštećenog, svedoka ili veštaka u inostranstvo, znatno povećanje troškova zbog odlaganja preduzimanja tih radnji, teška bolest i slično.
Istražne radnje iz stava 1. ovog člana ovlašćena službena lica preduzimaju na pismeni ili usmeni zahtev javnog tužioca.
Član 305.
Zapisnik o preduzetim istražnim radnjama sastavlja se prema odredbama ZKP za sprovođenje istražnih radnji od strane istražnog sudije.
Zapisnik iz stava 1. ovog člana dostavlja se javnom tužiocu koji je tražio preduzimanje istražnih radnji, zajedno sa krivičnom prijavom ili izveštajem o dopuni krivične prijave.
17. Sprovođenje istražnih radnji poverenih od istražnog sudije
Član 306.
Organi unutrašnjih poslova mogu preduzimati pojedine istražne radnje protiv poznatog učinioca koji im, na predlog javnog tužioca, poveri istražni sudija kad se istraga sprovodi za krivična dela usmerena na podrivanje ili rušenje ustavnog poretka ili za krivična dela čiji su učinioci povezani sa inostranstvom ili za druga krivična dela poveravanje je, s obzirom na povećanu društvenu opasnost krivičnog dela, neophodno za uspešno sprovođenje istrage.
Sprovođenje istražnih radnji obuhvata i ispitivanje okrivljenog, njegovo suočavanje sa saučesnicima i svedocima.
Član 307.
Organ unutrašnjih poslova kome je povereno izvršenje pojedinih istražnih radnji izvršiće, po potrebi, i druge istražne radnje koje sa ovima stoje u vezi ili iz njih proističu.
Ako organ unutrašnjih poslova kome je povereno izvršenje pojedinih istražnih radnji nije za to mesno nadležan, poslaće predmet nadležnom organu unutrašnjih poslova i o tome će obavestiti istražnog sudiju koji mu je predmet dostavio.
Član 308.
Prilikom preduzimanja istražnih radnji koje im je poverio istražni sudija, organi unutrašnjih poslova dužni su da postupaju po odgovarajućim odredbama ZKP o istražnim radnjama.
Član 309.
Organ unutrašnjih poslova u sprovođenju istražnih radnji koje mu je poverio istražni sudija može, izuzetno, braniocu i okrivljenom privremeno uskratiti razmatranje pojedinih spisa ili razgledanje predmeta kad to zahtevaju posebni razlozi odbrane ili bezbednosti zemlje.
Iz razloga navedenih u stavu 1. ovog člana može se uskratiti braniocu i okrivljenom da prisustvuju pojedinim istražnim radnjama.
Razmatranje spisa može se privremeno uskratiti samo dok postoje razlozi odbrane ili bezbednosti zemlje.
Član 310.
Kad organ unutrašnjih poslova postupa u smislu člana 309. st. 1. i 2. ovog pravilnika, dužan je doneti rešenje koje usmeno saopštava okrivljenom odnosno braniocu ili ga na njihovo traženje dostavlja pismeno. Usmeno saopštenje rešenja mora biti označeno službenom zabeleškom u spisu, a pismeno rešenje dostavlja se braniocu ili braniocu i okrivljenom.
Protiv rešenja iz stava 1. ovog člana dopuštena je žalba veću okružnog suda u roku od tri dana. Žalba ne zadržava izvršenje rešenja.
VI. KONTROLA PRELAŽENjA DRŽAVNE GRANICE I KRETANjA I BORAVKA STRANACA
1. Kontrola prelaženja državne granice
Član 311.
Služba javne bezbednosti u vršenju poslova kontrole prelaženja državne granice i kretanja i boravka u graničnom pojasu, preduzima mere i prikuplja obaveštenja i podatke radi sprečavanja nedozvoljenog prelaženja državne granice, kretanja i bavljenja nedozvoljenim delatnostima u graničnom pojasu, kao i radi utvrđivanja i rešavanja graničnih incidenata i drugih povreda državne granice.
Član 312.
Ovlašćena službena lica u vršenju kontrole prelaženja državne granice utvrđuju ispravnost putnih isprava i identitet lica koja prelaze državnu granicu.
Kad ovlašćena službena lica utvrde da lice koje prelazi preko državne granice ima ispravnu putnu ispravu i utvrde njegov identitet, a ne postoje druge smetnje za prelaženje državne granice, na putnoj ispravi overavaju propisanim pečatom prelaženja državne granice.
Član 313.
Osim kontrole putnih isprava putnika i osoblja zaposlenog na održavanju međunarodnog saobraćaja, ovlašćena službena lica mogu prilikom kontrole putnih isprava da izvrše i pregled lica, stvari koje ta lica nose i prevoznih sredstava, radi sprečavanja nedozvoljenog prelaženja državne granice i prenošenja oružja, municije, eksplozivnih i drugih opasnih materija, zabranjenih štampanih stvari i drugih stvari čije je prenošenje preko državne granice zabranjeno, kao i da prikupljaju obaveštenja i podatke koji su od interesa za bezbednost.
O pregledu prevoznog sredstva, na zahtev lica koje upravlja prevoznim sredstvom, izdaje se potvrda.
Član 314.
Ovlašćena službena lica neće dozvoliti napuštanje graničnog prelaza licu i prevoznom sredstvu pre izvršene kontrole putne isprave i druge kontrole propisane zakonom.
Izuzetno, kontrola putnih isprava u vozovima, na vazduhoplovima i na rečnim plovilima može se vršiti i za vreme njihovog kretanja van graničnih prelaza.
Član 315.
Ako prilikom vršenja kontrole prelaženja državne granice ovlašćena službena lica steknu uverenje da je potrebno izvršiti i pretresanje lica, stvari i prevoznog sredstva, izvršiće pretresanje bez pismene naredbe.
Za vreme pregleda iz člana 313. ovog pravilnika i pretresanja iz stava 1. ovog člana ovlašćena službena lica sarađuju sa carinskim radnicima.
Član 316.
Kad okolnosti slučaja iziskuju ovlašćena službena lica mogu zahtevati da pregled iz člana 313. i pretresanje iz člana 315. ovog pravilnika izvrše radnici carine.
U slučaju iz stava 1. ovog člana ovlašćena službena lica dužna su da prisustvuju pregledu odnosno pretresanju.
Ovlašćena službena lica dužna su pružiti potrebnu pomoć carinskim radnicima ako ovi prilikom vršenja kontrole (pregled robe i vozila, ličnog prtljaga, sprovođenju učinioca prekršaja i sl.) budu sprečeni u vršenju službene dužnosti.
Član 317.
Ovlašćena službena lica vrše kontrolu kretanja i zadržavanja na graničnom prelazu i kretanja i boravka lica u graničnom pojasu u cilju sprečavanja nedozvoljenog prelaženja državne granice i prikupljaju obaveštenja i podatke o drugim delatnostima koji su od interesa za bezbednost.
Prilikom vršenja kontrole iz stava 1. ovog člana ovlašćena službena lica dužna su proveriti da li se lice koje se kreće i zadržava na graničnom prelazu i kreće i boravi u graničnom pojasu pridržava važećih propisa i međunarodnih ugovora koji regulišu režim na granici.
U izvršavanju zadataka iz st. 1. i 2. ovog člana ovlašćena službena lica sarađuju sa graničnim vojnim jedinicama, carinskim organima, kao i drugim organima i organizacijama koje obavljaju poslove na graničnim prelazima u graničnom pojasu.
Član 318.
Protiv lica koje se kreće i zadržava na graničnom prelazu odnosno kreće i boravi u graničnom pojasu bez propisane dozvole, ovlašćeno službeno lice dužno je da podnese prijavu organu nadležnom za podnošenje zahteva za pokretanje prekršajnog postupka, a u slučaju potrebe može preduzeti i druge mere propisane ovim pravilnikom (utvrđivanje identiteta, zadržavanje, pretresanje i dr.).
2. Oduzimanje putne isprave
Član 319.
Ovlašćena službena lica u vršenju poslova javne bezbednosti, u cilju onemogućavanja odlaska u inostranstvo, oduzeće privremeno putnu ispravu od jugoslovenskog državljanina:
1. protiv koga je pokrenuta istraga ili je rešeno da se podigne optužnica bez sprovođenja istrage - za krivična dela za koja je propisana kazna strogog zatvora;
2. kome je izrečena bezuslovna kazna zatvora preko tri meseca ili kazna strogog zatvora, bez obzira da li je presuda postala pravosnažna - dok kaznu ne izdrži;
3. od koga je sud uzeo obećanje da neće napustiti boravište;
4. na pismeni zahtev nadležnog organa društveno-političke zajednice - ako prema njoj ili licima u Jugoslaviji nije izmirio svoju dospelu obavezu, a na pismeni zahtev organizacije udruženog rada ili druge organizacije - ako bi se usled njegovog odlaska u inostranstvu dovelo u pitanje izvršenje obaveze za koju postoji izvršni naslov;
5. koji je svojom aktivnošću za vreme boravka u inostranstvu naneo štetu međunarodnim ili drugim interesima Jugoslavije;
6. ako to zahtevaju interesi bezbednosti li interesi narodne odbrane.
Ovlašćeno službeno lice o oduzetoj putnoj ispravi izdaje potvrdu imaocu, a putnu ispravu sa izveštajem o razlozima privremenog oduzimanja odmah dostavlja nadležnom organu unutrašnjih poslova radi donošenja rešenja.
Rešenje o oduzimanju putne isprave, po pravilu, donosi organ unutrašnjih poslova koji je putnu ispravu izdao, odnosno organ unutrašnjih poslova nadležan po mestu prebivališta lica od koga se putna isprava oduzima.
Ako lice odbije da preda putnu ispravu, a postoji opasnost da pomoću nje napusti zemlju, putna isprava će se oduzeti prinudno.
Član 320.
Strana putna isprava oduzeta od lica za koje se utvrdi da je jugoslovenski državljanin dostaviće se Republičkom sekretarijatu za unutrašnje poslove.
O oduzimanju putne isprave iz stava 1. ovog člana izdaje se potvrda.
3. Kontrola prenošenja vatrenog oružja preko državne granice
Član 321.
Jugoslovenski državljani i stranci mogu prenositi preko državne granice samo one vrste oružja i municije koje se po važećim propisima mogu nabavljati, držati i nositi u Jugoslaviji.
Prenošenje vatrenog oružja i municije preko državne granice smatra se, u smislu ovog pravilnika, njegovo unošenje i iznošenje iz Jugoslavije.
Oružje i municija mogu se prenositi samo preko graničnih prelaza za međunarodni saobraćaj, ako međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno.
Član 322.
Jugoslovenski državljani i stranci koji stalno žive u Jugoslaviji ili koji imaju odobrenje za privremeni boravak u Jugoslaviji duži od šest meseci mogu, na osnovu odobrenje za nabavljanje oružja dobijenog od opštinskog organa za unutrašnje poslove, unositi u Jugoslaviju vatreno oružje i municiju. Uneseno oružje i municija mora odgovarati dobijenom odobrenju (vrsta i kalibar, kao i broj komada municije).
Član 323.
Ako jugoslovenski državljanin koji se nalazi na radu u inostranstvu prilikom dolaska u Jugoslaviju na privremeni boravak prijavi na graničnom prelazu oružje i municiju za čije unošenje ima dozvolu nadležnog inostranog organa, ali nema odobrenje za nabavku oružja i municije izdato od nadležnog opštinskog organa za unutrašnje poslove, ovlašćeno službeno lice oduzeće i zadržati to oružje i municiju. Oružje i municija će se vratiti sopstveniku prilikom njegovog napuštanja Jugoslavije. Ako se sopstvenik oduzetog oružja i municije na javi u roku od 60 dana od dana oduzimanja oružja i municije, postupiće se kao da je ono oduzeto u prekršajnom postupku.
Član 324.
Jugoslovenskim državljanima i stranicima iz čl. 322. i 323. ovog pravilnika, koji unose oružje i municiju bez odobrenja za nabavljanje a ne prijave ga na graničnom prelazu, ovlašćeno službeno lice oduzeće oružje i municiju i dostaviti ga opštinskom organu unutrašnjih poslova nadležnom po mestu prebivališta odnosno boravka radi pokretanja prekršajnog postupka. Istovremeno, o tome će se obavestiti carinski organ radi pokretanja postupka.
O oduzimanju oružja i municije ovlašćeno službeno lice izdaje potvrdu licu od koga je oružje ili municiju oduzelo i saopštava mu da će ono biti dostavljeno organu unutrašnjih poslova iz stava 1. ovog člana.
Troškovi nastali tim povodom padaju na teret lica od koga je oružje odnosno municija oduzeta.
Član 325.
Jugoslovenski državljani ili stranci stalno nastanjeni u Jugoslaviji ili stranci koji borave u Jugoslaviji duže od jedne godine, mogu iznositi oružje i municiju samo ako imaju oružni list za takvo oružje i municiju.
Ako lica iz stava 1. ovog člana nemaju oružni list, ovlašćeno službeno lice oduzeće im oružje i municiju i dostaviti ga sa prijavom za prekršaj nadležnom opštinskom organu unutrašnjih poslova.
Član 326.
Stranac koji prelazi preko teritoriji Jugoslavije može prenositi samo jedan pištolj odnosno revolver i najviše 50 komada odgovarajuće municije, ako je prethodno za to pribavio odobrenje jugoslovenskog diplomatskog odnosno konzularnog predstavništva u inostranstvu. Ovo odobrenje se izdaje upisivanjem podataka o oružju i municiji u putnu ispravu stranca. Ako stranac ovo odobrenje nije pribavio, a oružje prijavi na graničnom prelazu, odobrenje mu može izdati ovlašćeno službeno lice. Odobrenje se izdaje na propisanom obrascu, a na putnu ispravu otiskuje štambilj sa brojem odobrenja radi kontrole prilikom prvog izlaska stranca iz Jugoslavije.
Član 327.
Kad stranac, koji prelazi preko teritorije Jugoslavije, nema odobrenja jugoslovenskog diplomatskog ili konzularnog predstavništva u inostranstvu za unošenje i nošenje oružja i municije, a oružje i municiju ne prijavi na graničnom prelazu, oružje i municija će se oduzeti i podneti zahtev za pokretanje prekršajnog postupka. Istovremeno će se o tome obavestiti carinski organ radi pokretanja postupka.
Ako stranac iz stava 1. ovog člana prijavi na graničnom prelazu više pištolja, revolvera ili drugog oružja, saopštiće mu se da u Jugoslaviju može uneti samo jedno oružje iste vrste. Ako stranac višak oružja ne vrati u inostranstvu, ono će se oduzeti.
Član 328.
Članovi inostranih vojnih i drugih sličnih delegacija koji dolaze u Jugoslaviju radi privremenog boravka, a po propisima svoje službe nose vatreno oružje ili ono čini sastavni deo njihove uniforme, mogu takvo oružje unositi u Jugoslaviju i držati ga i nositi za vreme svog boravka u Jugoslaviji bez odobrenja i bez oružnog lista.
Član 329.
Stranac koji dolazi u Jugoslaviju radi lova dužan je prilikom prelaska državne granice svoje lovačko oružje i municiju da prijavi ovlašćenom službenom licu na graničnom prelazu.
Ovlašćeno službeno lice može izdati strancu iz stava 1. ovog člana odobrenje za držanje i nošenje lovačkog oružja za vreme boravka u Jugoslaviji, ako mu lovačko oružje i municija koju nosi nije upisano u putnu ispravu. Odobrenje se izdaje na propisanom obrascu i na putnu ispravu otiskuje štambilj sa brojem odobrenja radi kontrole prilikom prvog izlaska stranca iz Jugoslavije.
Ako stranac ne prijavi oružje u smislu stava 1. ovog člana, ovlašćeno službeno lice oduzeće oružje i municiju, podneti prijavu za prekršaj i o tome obavestiti carinski organ radi pokretanja postupka.
Član 330.
Jugoslovenski državljani i stranci ne mogu prilikom prelaženja državne granice u pograničnom saobraćaju prenositi oružje i municiju, osim ako to nije drugačije određeno sporazumom o pograničnom saobraćaju između Jugoslavije i susedne zemlje.
Kad jugoslovenski državljani i stranci prilikom prelaženja preko graničnih prelaza za pogranični saobraćaj prenose oružje i municiju, a sporazumom iz stava 1. ovog člana nisu na to ovlašćeni, ovlašćeno službeno lice će oružje i municiju oduzeti i sa prijavom dostaviti opštinskom organu unutrašnjih poslova na čijem području se nalazi granični prelaz radi podnošenja zahteva za pokretanje prekršajnog postupka. Istovremeno, o tome obaveštava nadležni carinski organ radi pokretanja postupka.
Član 331.
Ovlašćeno službeno lice oduzeće od jugoslovenskog državljanina ili stranca oružje i municiju koje iz inostranstva unesu na osnovu odobrenja za nabavljanje oružja izdatog na ime drugog lica.
O oduzimanju oružja i municije iz stava 1. ovog člana ovlašćeno službeno lice izdaće potvrdu licu od koga su oružje i municija oduzeti.
Član 332.
Članovi streljačkih organizacija koji grupno ili pojedinačno putuju u inostranstvo radi učešća na streljačkim takmičenjima ili radi priprema za takva takmičenja, mogu preko državne granice prenositi oružje i municiju za te potrebe pošto pribave odobrenje nadležnog opštinskog organa za unutrašnje poslove.
Ako lica iz stava 1. ovog člana nemaju odobrenje za prenošenje oružja i municije preko državne granice, ovlašćeno službeno lice upozoriće ih da mogu preći granicu samo bez oružja, s tim da ga ostave na graničnom prelazu do povratka. O zadržavanju oružja i municije izdaje se potvrda.
Na članove inostranih streljačkih organizacija koji dolaze u Jugoslaviju na streljačka takmičenja ili na pripreme za takva takmičenja, primenjuju se odredbe člana 329. ovog pravilnika.
Član 333.
Ovlašćeno službeno lice oduzeće na graničnom prelazu jugoslovenskom državljaninu ili strancu oružje i municiju čije je nabavljanje, držanje i nošenje zabranjeno.
O oduzimanju i zadržavanju oružja i municije ovlašćeno službeno lice izdaće potvrdu licu od koga su oružje i municija oduzeti. U potvrdi se navode: vrsta, kalibar i broj oduzetog oružja i municije, datum oduzimanja i lični podaci lica od koga je oduzeto.
Član 334.
Ako jugoslovenski državljanin ili stranac prenosi glavne delove oružja (zatvarač, cev, uređaji za okidanje) preko državne granice, ovlašćeno službeno lice oduzeće takve delove i postupiti u smislu člana 324. stava 1. ovog pravilnika.
Član 335.
Smatraće se da je prijavljivanje oružja i municije na graničnom prelazu izvršeno ako je ono prijavljeno ovlašćenom službenom licu organa unutrašnjih poslova ili carinskom organu.
Član 336.
Ovlašćena službena lica vrše kontrolu da li organizacije udruženog rada i druge organizacije i inostrani prevoznici oružja, municije, ili eksplozivnih i drugih opasnih materija imaju odobrenje Saveznog sekretarijata za unutrašnje poslove za transport preko državne granice odnosno preko teritorije Jugoslavije (tranzit) i da li se ovaj transport vrši u skladu sa izdatim odobrenjem.
Odredba stava 1. ovog člana ne odnosi se na transport oružja i municije koji se vrši za potrebe oružanih snaga SFRJ.
U slučaju da prevoznik iz stava 1. ovog člana nema odobrenje, ovlašćeno službeno lice zadržaće takav teret. Vozilo sa teretom isključuje se iz saobraćaja, obezbeđuje i stavlja pod poseban nadzor, a protiv prevoznika podnosi prijava radi pokretanja prekršajnog postupka.
Obezbeđenje vozila i tereta iz stava 3. ovog člana vrši opštinski organ unutrašnjih poslova i o tome odmah obaveštava Republički sekretarijat za unutrašnje poslove.
4. Oduzimanje štampanih stvari pa graničnom prelazu
Član 337.
Ovlašćena službena lica dužna su oduzeti na graničnom prelazu inostrane štampane stvari:
1. čije je unošenje ili rasturanje u zemlji zabranjeno;
2. od lica koje ih unosi u Jugoslaviju bez odobrenja a odobrenje je potrebno;
3. od lica koje unosi u Jugoslaviju više od tri primerka iste štampane stvari mimo organizacija ili ustanova ovlašćenih za unošenje inostranih štampanih stvari;
4. upućene organizacijama i ustanovama koje nisu ovlašćene za unošenje i rasturanje inostranih štampanih stvari ili licima, u većem broju od tri primerka iste štampane stvari.
Za oduzete štampane stvari izdaje se potvrda.
Pod štampanim stvarima podrazumevaju se: novine, časopisi, bilteni, knjige, katalozi, prospekti, plakati, leci, slike, geografske karte, crteži sa ili bez teksta, muzičke note sa tekstom ili objašnjenjem i druge slične stvari koje su štampane na štamparskoj mašini ili umnožene na neki drugi način, namenjene javnosti.
5. Preuzimanje izručenih lica
Član 338.
Ovlašćena službena lica koja vrše kontrolu prelaženja preko državne granice dužna su preuzeti jugoslovenske državljane izručene od inostranih organa.
Preuzimanje stranaca vrši se na osnovu odredaba ZKP i drugih propisa, kao i na osnovu međunarodnih ugovora.
Član 339.
Ovlašćena službena lica iz člana 338. ovog pravilnika sprovode izručena lica organu unutrašnjih poslova na čijem se području nalazi granični prelaz, ako ovlašćena službena lica tog organa ili Republičkog sekretarijata za unutrašnje poslove nisu preuzela takva lica na graničnom prelazu.
Prilikom preuzimanja lica izručenih od inostranih organa, ovlašćena službena lica zatražiće dokumentaciju za ta lica. Pod dokumentacijom, u smislu ovog člana, smatraju se službeni spisi inostranih organa u vezi sa izručenjem, lične isprave i stvari.
Ovlašćena službena lica posebno su dužna da utvrde identitet i državljanski status lica koja preuzimaju.
Ovlašćena službena lica pismeno potvrđuju preuzimanje izručenog lica i dokumentacije.
Član 340.
Ovlašćena službena lica koja vrše kontrolu prelaženja preko državne granice dužna su da pruže pomoć službenim licima koja izručuju strance.
6. Kontrola kretanja na plovnim rekama
Član 341.
Ovlašćena službena lica kontrolišu plovila i lica u graničnom pojasu na rekama radi sprečavanja povrede državne granice, neovlašćenog prelaženja preko granice, nedopuštene plovidbe i nedopuštenog ribolova i podvodnih aktivnosti, kao i drugih zabranjenih radnji.
Član 342.
U vršenju poslova javne bezbednosti na plovnim rekama, u smislu Zakona o unutrašnjim poslovima, ovlašćena službena lica, pored ostalih ovlašćena, imaju pravo da izvrše proveru zastave, zaustave sumnjivo plovilo, izvrše pregled isprava plovila i pretresanje plovila, kao i da gone, uzapte i sprovedu nadležnom organu plovilo koje se na plovnim rekama ne pridržava jugoslovenskih propisa, ako posebnim propisima ili međunarodnim ugovorima nije drukčije predviđeno.
Odredbe stava 1. ovog člana ne odnose se na ratne brodove.
Član 343.
Ovlašćena službena lica vrše kontrolu kretanja stranih plovila i lica radi sprečavanja zaustavljanja ovih plovila, ukrcavanja odnosno iskrcavanja van graničnih prelaza za međunarodni saobraćaj, dolazak u dodir ovih plovila sa drugim plovilima i silaženja na obalu članova njihove posade i drugih lica.
Član 344.
Kad ovlašćeno službeno lice sa patrolnog čamca primeti plovilo bez zastave ili sa sumnjivom zastavom, pozvaće ga najpogodnijim sredstvom veze da pokaže zastavu, a po potrebi, i da saopšti ime plovila, luku pripadnosti, luku koje dolazi i pravac plovidbe.
Član 345.
Ako plovilo iz člana 344. ovog pravilnika postupi po zahtevu ovlašćenog službenog lica, neće se preduzeti druge mere i dozvoliće se plovilu da produži plovidbu.
Ako plovilo ne pokaže zastavu ili ne saopšti tražene podatke, ili ako i pored pokazane zastave i datih podataka postoje osnovi sumnje da je na plovilu ili pomoću njega izvršeno krivično delo ili prekršaj, ovlašćeno službeno lice daće plovilu znak da stane.
Pre davanja znaka plovilu za zaustavljanje treba utvrditi poziciju na kojoj se plovilo nalazi.
Znak za zaustavljanje plovila daje se najpogodnijim sredstvom veze i sa odstojanja koje omogućuje da se sa plovila kome je upućen, znak može videti odnosno čuti.
Član 346.
Kad plovilo na dati znak stane, ovlašćena službena lica pristupaju pregledu isprava plovila i isprava lica na plovilu.
Pregled isprava plovila i isprava lica na plovilu vrši se na zaustavljenom plovilu a, po potrebi, može se zapovedniku zaustavljenog plovila narediti da ove isprave donese na patrolni čamac radi pregleda. Ako patrolni čamac, usled nevremena, ne može da pristane uz zaustavljeno plovilo ili plovilo koje se zaustavlja ne može da stane na određenom mestu, ovlašćena službena lica uspostaviće s njim vezu i pozvaće plovilo da uplovi u najbliže pristanište ili sidrište, gde će izvršiti pregled isprava.
Član 347.
Ako pregled isprava nije dovoljan za utvrđivanje određenih činjenica koje su u vezi sa povredom propisa, ovlašćena službena lica izvršiće pretresanje plovila.
Ako zapovednik plovila na kome se vrši pretresanje ili lice koje ga zamenjuje odbije da ovlašćenom službenom licu omogući pretresanje plovila, otvaranje skladišta, prostorija i slično plovilo će se uzaptiti i privesti u pristanište ili sidrište, gde će se izvršiti pretresanje.
Član 348.
Prilikom pregleda isprava plovila ili pretresanja plovila, od zapovednika plovila će se zahtevati da u brodskih dnevnik unese sledeće podatke: dan, čas i geografski položaj plovila u trenutku zaustavljanja; rezultat pregleda isprava plovila odnosno pretresanja plovila, kao i sve ostalo što je u vezi sa povredom propisa.
Ovlašćeno službeno lice potpisuje brodski dnevnik ako smatra da su navedeni podaci tačno uneseni i uzima prepis podataka iz brodskog dnevnika koji overava zapovednik plovila.
Član 349.
Ako plovilo na kome je izvršen pregled isprava ili pretresanje nema brodski dnevnik, ili zapovednik plovila odbije da u dnevnik unese podatke iz člana 348. ovog pravilnika, ili ako se ovlašćeno službeno lice ne složi sa navodima u dnevniku ili ne zna jezik na kome je upis izvršen, sastaviće zapisnik u koji unosi: podatke o plovilu i licima na njemu, navigacijske i meteorološke podatke i rezultat pregleda isprava odnosno pretresanja plovila.
Zapisnik potpisuju ovlašćeno lice koje je izvršilo pregled ili pretresanje i zapovednik plovila. Ako zapovednik plovila odbije da potpiše zapisnik, u zapisniku će se navesti razlozi odbijanja. U tom slučaju zapisnik mogu potpisati dva člana posade ili dva putnika, a ako i oni odbiju, zapisnik potpisuje samo ovlašćeno službeno lice koje je izvršilo pregled isprava ili pretresanje plovila.
Podaci o izvršenom pregledu ili pretresanju plovila unose se u brodski dnevnik patrolnog čamca.
Član 350.
Ako strani ratni brod izvrši povredu jugoslovenskih propisa o graničnim vodama na rekama, ovlašćeno službeno lice sa patrolnog čamca upozoriće takav brod da napusti teritorijalne vode Jugoslavije.
O pojavi stranog ratnog broda koji vrši povredu jugoslovenskih propisa o graničnim vodama na rekama Jugoslavije, ovlašćena službena lica sa patrolnog čamca odmah obaveštavaju najbliže plovne jedinice Jugoslovenske rečne ratne flotile i plovila graničnih jedinica i, ako je to neophodno, zahtevaju od ovih plovila potrebnu pomoć.
U slučajevima iz stava 1. ovog člana ovlašćena službena lica dužna su sastaviti zapisnik koji treba da sadrži: vreme uplovljenja stranog ratnog broda u granične vode na rekama i geografsku poziciju, kategoriju i državnu pripadnost stranog ratnog broda, pravac njegovog kretanja, znakove koje mu je uputio patrolni čamac i odgovore koje je dobio, vreme zadržavanja stranog ratnog broda u graničnim vodama na rekama Jugoslavije, kao i druge okolnosti važne za utvrđivanje povrede granice. Zapisniku se mora priložiti izvod iz brodskog dnevnika patrolnog čamca.
Član 351.
Gonjenje stranog plovila preduzeće se ako postoji osnovana sumnja da su to plovilo, njegov čamac ili čamac koji radi zajedno sa njim povredili propise Jugoslavije.
Gonjenje plovila može početi samo dok se plovilo, njegov čamac ili čamac koji je zajedno sa njim, nalazi u teritorijalnim vodama Jugoslavije.
Član 352.
Ako se pregledom isprava stranog plovila ili pretresanjem plovila utvrdi da je povredilo jugoslovenske propise, odredbe međunarodnih ugovora ili pravila međunarodnog prava, izvršiće se uzapćenje plovila.
Strano plovilo zatečeno na delu teže povrede propisa može se odmah uzaptiti i bez prethodnog pregleda isprava i pretresanja plovila.
Strani ratni brod ne može se uzaptiti.
Ovlašćena službena lica koja su izvršila uzapćenje plovila određuju u koje će se pristanište uzapćeno plovilo sprovesti i predaju plovilo nadležnom organu.
O uzapćenju i sprovođenju stranog plovila sastavlja se zapisnik, koji sadrži: podatke o plovilu, posadi i putnicima, razlog uzapćenja, u koje pristanište je plovilo sprovedeno i kom je organu predato. Zapisnik potpisuje ovlašćeno službeno lice koje je izvršilo uzapćenje plovila i zapovednik uzapćenog plovila.
Član 353.
U vršenju poslova na plovnim rekama služba javne bezbednosti sarađuje sa graničnim jedinicama, komandama ratne rečne flotile, kapetanijama pristaništa i drugim organima i organizacijama koje vrše poslove inspekcije i kontrole na rekama.
7. Posebni zadaci na vazduhoplovnim pristaništima
Član 354.
Kad zapovednik vazduhoplova u međunarodnom saobraćaju obavesti stanicu milicije da se zbog više sile vazduhoplov spustio van aerodroma za međunarodni saobraćaj, komandir stanice dužan je o tome odmah obavestiti starešinu opštinskog organa i Republički sekretarijat za unutrašnje poslove. Istovremeno, komandir stanice dužan je da preduzme sve potrebne mere u cilju zaštite života putnika i posade, pružanja lekarske i druge pomoći povređenima, sprečavanja napuštanja vazduhoplova ili pristup neovlašćenim licima u vazduhoplov.
Član 355.
Kad ovlašćena službena lica, prilikom pružanja pomoći putnicima i posadi vazduhoplova, saznaju da se u vazduhoplovu nalaze lica koja su izvršila ili pokušala otmicu vazduhoplova ili ugrozila bezbednost putnika i vazduhoplova, dužna su da ograniče kretanje na tom prostoru i da o tome najhitnije obaveste Republički sekretarijat za unutrašnje poslove i starešinu opštinskog organa unutrašnjih poslova na čijem području se takav vazduhoplov nalazi. Ovlašćena službena lica preduzimaju i druge neophodne mere i radnje u cilju zaštite života ljudi i imovine.
Ovlašćena službena lica postupiće u smislu stava 1. ovog člana i u slučaju kad je oteti vazduhoplov sleteo na aerodrom za međunarodni saobraćaj.
Član 356.
Kad je neophodno za izvršenje službenog zadatka ili na zahtev prevoznika, ovlašćena službena lica mogu izvršiti pretresanje lica i stvari neposredno pre ukrcavanja putnika u vazduhoplov.
Član 357.
U vršenju poslova službe javne bezbednosti na aerodromima, ovlašćena službena lica sarađuju sa carinskim organima, službom za kontrolu leta, i drugim organima i organizacijama koje vrše poslove na aerodromu.
8. Kretanje i boravak stranaca
Član 358.
Služba javne bezbednosti u primeni propisa o kretanju i boravku stranaca preduzima mere radi sprečavanja i otkrivanja nedozvoljenih delatnosti stranaca u Jugoslaviji.
Ovlašćena službena lica u poslovima kretanja i boravka stranaca vrše kontrolu legalnosti boravka stranaca u Jugoslaviji (utvrđivanje identiteta, važnosti putne isprave i odobrenja boravka, ustanovljavanje da li je stranac legalno ušao u zemlju, da li je prijavio boravište ili prebivalište) i prikupljaju podatke i obaveštenja o strancima koji krše važeće propise odnosno baze se nedozvoljenim delatnostima, radi preduzimanja propisanih mera.
Kao stranac, u smislu ovog pravilnika, smatra se svako lice koje nije jugoslovenski državljanin.
Član 359.
Ovlašćena službena lica dužna su da utvrde da li stranac boravi na teritoriji Jugoslavije u skladu sa važećim propisima.
Kontrola se ostvaruje uvidom u putne i druge isprave i utvrđivanjem njihove ispravnosti (lični, porodični, zajednički, diplomatski i službeni pasoš, lična karta za stranca izdata u Jugoslaviji, putna isprava za izbeglice, putna isprava za lica bez državljanstva, putni list za stranca, isprava o identitetu na osnovu koje je izdata putna isprava, turistička propusnica, pomorska knjižica, brodarska knjižica, isprava za pogranični saobraćaj, diplomatska lična karta, lična karta za konzularne službenike, potvrda o privremenom zadržavanju ili oduzimanju putne isprave i potvrda o prijavljivanju gubitka odnosno nestanka putne isprave).
Ako se prilikom kontrole iz stava 2. ovog člana utvrdi da stranac svoj boravak i kretanje nije uskladio sa važećim propisima u Jugoslaviji, ovlašćeno službeno lice prema takvom strancu preduzima propisane mere.
Član 360.
Ovlašćena službena lica privešće stranca:
1. koji nema putnu ispravu ili drugu ispravu koja mu daje pravo boravka u Jugoslaviji;
2. koji se posluži lažnom ili tuđom putnom ispravom ili koji svoju putnu ispravu da drugom licu da se njom posluži;
3. protiv koga je izrečena mera bezbednosti proterivanja odnosno zaštitna mera udaljenja sa teritorije Jugoslavije, ili kome je otkazan dalji boravak u Jugoslaviji, ili koji dođe u Jugoslaviju, a zabranjen mu je dolazak, pa u određenom roku ne napusti teritoriju Jugoslavije;
4. koji se bavi delatnostima koje su po važećim propisima zabranjene, ili za koje je potrebno odobrenje, a on takvo odobrenje nema;
5. koji se zatekne na područjima u kojima je kretanje i boravak stranaca zabranjen odnosno ograničen;
6. koji vrši snimanje, fotografisanje ili skiciranje u zonama gde je to zabranjeno, ili objekata čije je snimanje, fotografisanje ili skiciranje zabranjeno, ili snimanje, fotografisanje ili skiciranje za koje je potrebno odobrenje;
7. koji nema dokaza da je prijavio boravište;
8. čije je privođenje posebno naređeno.
Ako protiv stranca, koji je priveden po odredbama stava 1. ovog člana, treba pokrenuti prekršajni postupak, podneće se odmah zahtev za pokretanje tog postupka, a stranac će se privesti sudiji za prekršaje.
Član 361.
Ovlašćena službena lica vrše kontrolu prijavljivanja stranaca u organizacijama udruženog rada ili drugim organizacijama, kod pojedinaca koji pružaju usluge smeštaja i privatnih stanodavaca uvidom u knjige stranaca i neposrednom proverom kroz evidencije da li su stranci koji borave ili su boravili i bili smešteni kod ovih organizacija i pojedinaca prijavljeni nadležnom organu unutrašnjih poslova.
Član 362.
Ovlašćena službena lica dužna su da kontrolišu da li se stranci pridržavaju propisa o kretanju, boravku i kampiranju, o bavljenju određenim profesionalnim delatnostima, o snimanju filmova za javno prikazivanje, kao i bavljenju podvodnim aktivnostima i protiv stranaca koji krše te propise preduzimati propisane mere.
Član 363.
Kada je neophodno da se obezbedi prisustvo stranca u Jugoslaviji, ovlašćeno službeno lice će privremeno oduzeti putnu ili drugu ispravu na osnovu koje stranac boravi u Jugoslaviji. Oduzeta isprava predaće se organu nadležnom za vođenje postupka, a strancu izdati potvrda o oduzimanju.
Član 364.
Ako stranac prijavi gubitak odnosno nestanak svoje putne isprave ili druge isprave o identitetu, služba javne bezbednosti utvrđuje identitet stranca i okolnosti pod kojima je isprava nestala.
Utvrđivanje identiteta stranca vrši se, po pravilu, uvidom u druge lične isprave kojima stranac raspolaže. Utvrđivanje identiteta stranca može se vršiti i preko Republičkog odnosno Saveznog sekretarijata za unutrašnje poslove, kao i preko odgovarajućeg stranog diplomatskog ili konzularnog predstavništva, ako se njegov identitet ne može na drugi način utvrditi.
O utvrđivanju identiteta i okolnostima pod kojima je isprava nestala sastavlja se službena beleška.
O prijavi gubitka odnosno nestanka putne isprave izdaje se potvrda.
Član 365.
Služba javne bezbednosti, na osnovu odluke nadležnog organa o udaljavanju iz Jugoslavije, prinudno sprovodi stranca do odgovarajućeg graničnog prelaza, ili do stranog diplomatskog ili konzularnog predstavništva u Jugoslaviji, ili do prihvatilišta za strance.
Troškovi prinudnog sprovođenja stranca do državne granice, do stranog diplomatskog odnosno konzularnog predstavništva u Jugoslaviji ili do prihvatilišta za strance, padaju na teret stranca koji se prinudno sprovodi.
Ako se stranac prinudno sprovodi do državne granice ili prihvatilišta potrebna je saglasnost Saveznog sekretarijata za unutrašnje poslove.
VII. PRUŽANjE POMOĆI U OSTVARIVANjU DRUŠTVENE SAMOZAŠTITE I U ZAŠTITI OD ELEMENTARNIH NEPOGODA
1. Pružanje pomoći u ostvarivanju društvene samozaštite
Član 366.
Služba javne bezbednosti sarađuje i pruža stručnu i drugu pomoć građanima, mesnim zajednicama, organizacijama udruženog rada i drugim organizacijama i organima u ostvarivanju društvene samozaštite.
Član 367.
U ostvarivanju društvene samozaštite služba javne bezbednosti, u okviru svoje nadležnosti, dužna je:
1. da pruža potrebnu pomoć građanima, mesnim zajednicama i njenim telima, organizacijama udruženog rada i drugim organizacijama, kad oni pomoć zatraže u cilju neposredne zaštite;
2. da pruža stručnu pomoć mesnim zajednicama, organizacijama udruženog rada i drugim organizacijama i organima društveno-političkih zajednica u uređivanju samozaštite, preduzimanju važnijih mera i aktivnosti samozaštite i osposobljavanju građana i radnih ljudi sa samozaštitu;
3. da sarađuje sa mesnim zajednicama i njenim organima u preduzimanju potrebnih preventivnih mera;
4. da pruža pomoć i ostvaruje saradnju sa organizacijama iz oblasti javnog informisanja u cilju razvijanja svesti građana, podsticanja i angažovanja širokih društvenih snaga u suzbijanju društveno-opasnih i drugih štetnih pojava i ponašanja;
5. da obaveštava skupštine i njihove političko-izvršne organe i određene društveno-političke organizacije o problemima i stanju društvene samozaštite iz svog delokruga;
6. da razmotri predloge i zahteve kolegijalnih tela organizacija udruženog rada, organa mesnih zajednica, radnih ljudi i građana koji su upućeni radi ostvarivanja društvene samozaštite i obavesti podnosioce o svom stavu i preduzetim merama.
Ovlašćena službena lica mogu tražiti pomoć od građana, mesnih zajednica, organizacija udruženog rada, društveno-političkih i drugih organizacija, radi sprečavanja ugrožavanja života, zaštite lične sigurnosti ljudi i imovine, otkrivanja krivičnih dela i njihovih učinilaca i hvatanja učinilaca krivičnih dela i prekršaja.
Član 368.
Služba javne bezbednosti je naročito dužna da pruža stručnu pomoć organizacijama udruženog rada i drugim organizacijama u cilju organizovanja fizičko-tehničkog i protivpožarnog obezbeđenja objekata i druge imovine, zaštite poslovne i druge tajne, prijema i kretanja stranaca i drugih lica u organizaciji udruženog rada, mera i načina postupanja u vanrednim situacijama, a po potrebi, i u pitanjima unutrašnje kontrole.
Član 369.
Stručna pomoć u organizovanju fizičko-tehničkog obezbeđenja objekata i imovine sastoji se u davanju predloga i mišljenja na osnovu neposrednog sagledavanja potreba u pogledu fizičkog, tehničkog i drugog obezbeđenja.
Član 370.
Kad ovlašćena službena lica prilikom vršenja svojih redovnih zadataka utvrde da lica koja vrše poslove obezbeđenja ne obavljaju pravilno poslove svog radnog mesta, obavestiće o tome rukovodioca organizacije udruženog rada čiji je radnik, odnosno rukovodioca organizacije u kojoj vrši službu obezbeđenja.
Član 371.
Kad služba javne bezbednosti dođe do saznanja da se ne sprovode utvrđene mere samozaštite u organizaciji udruženog rada, drugoj organizaciji ili organu, o tome obaveštava organ samoupravljanja, rukovodioca organizacije udruženog rada, ili organa.
2. Pružanje pomoći u zaštiti od elementarnih nepogoda
Član 372.
Zaštita od elementarnih nepogoda zasniva se na obavezi samozaštite i na dužnosti svakoga da drugome pruži pomoć u zaštiti od ovih nepogoda, kao i na saradnji i solidarnosti građana, organizacija udruženog rada i drugih organizacija i društveno-političkih zajednica.
Član 373.
Pod elementarnim nepogodama većih razmera podrazumevaju se: zemljotres, poplava, atmosferska nepogoda, suša, snežni nanosi i lavine, nagomilavanje leda na vodotocima, odronjavanje zemljišta i druge elementarne nepogode koje mogu da ugroze život ljudi ili da prouzrokuju štetu većeg obima.
Sa elementarnim nepogodama, u smislu stava 1. ovog člana, izjednačuju se nepogode prouzrokovane požarom, eksplozijom, ekspanzijom gasa, saobraćajnim udesima, rušenjem brane na vodotoku, epidemijom zaraznih bolesti, stočnim zaraznim bolestima, biljnim bolestima i štetočinama i sličnim pojavama većih razmera koje mogu da ugroze živote ljudi ili da prouzrukuju štetu većeg obima.
Član 374.
Služba javne bezbednosti dužna je da pruži neophodnu pomoć radi otklanjanja posledica prouzrokovanih elementarnim nepogodama ili drugim opštim opasnostima.
U pružanju pomoći iz stava 1. ovog člana služba javne bezbednosti, osim vršenja redovnih poslova koji su u njenom delokrugu, učestvuje i u:
1. spasavanju ugroženih lica i imovine i obezbeđenju važnijih objekata;
2. pronalaženju nestalih lica ili identifikovanju nastradalih lica;
3. pružanju pomoći nadležnim organima u sprovođenju mobilizacije građana i prevoznih sredstava radi otklanjanja nastalih štetnih posledica i u evakuaciji stanovništva sa ugroženih područja.
Pored poslova iz stava 2. ovog člana služba javne bezbednosti je dužna:
1. da u slučaju opšte opasnosti od elementarnih nepogoda odmah dostavi podatke potrebne za obaveštavanje i uzbunjivanje centrima za obaveštavanje i uzbunjivanje, organizacijama u oblasti javnog informisanja i organu koji rukovodi zaštitom;
2. da odmah po saznanju o opasnosti od elementarnih nepogoda obavesti i uzbuni stanovništvo, obavesti organe i organizacije na području koje je ugroženo ili može biti ugroženo od nepogode.
Član 375.
Ako se s obzirom na klimatske i druge uslove u pojedinim krajevima mogu očekivati određene elementarne nepogode, služba javne bezbednosti dužna je da unapred izvrši odgovarajuće pripreme za pružanje pomoći, a naročito u pogledu stavljanja u pripravnost određenog broja ljudi i tehničkih sredstava.
Služba javne bezbednosti je dužna da sarađuje sa organima nadležnim za organizaciju zaštite od opšte opasnosti i pružanje pomoći postradalom stanovništvu (štabovi civilne zaštite).
VIII. POSLOVI U VEZI SA ORUŽJEM, PROTIVPOŽARNOM ZAŠTITOM I ŠTAMPANIM STVARIMA
1. Držanje i nošenje oružja
Član 376.
Licu koje upotrebljava oružje na javnim mestima ili na mestima na kojima može ugroziti život ljudi, ili koje oružjem učini prekršaj odnosno krivično delo, ovlašćena službena lica oduzeće na licu mesta oružje i municiju.
Ovlašćena službena lica oduzeće oružje i municiju čiji je nabavljanje, držanje i nošenje zakonom zabranjeno, oružje i municiju za koje držalac nema oružni list za držanje i nošenje i trofejno oružje za koje držalac nema odobrenje.
Član 377.
Protiv lica kome je oružje ili municija oduzeta zbog kršenja važećih propisa o oružju, nadležni organ unutrašnjih poslova podnosi zahtev za pokretanje prekršajnog postupka i predlaže izricanje zaštitne mere oduzimanja oružja i municije ako je zakonom predviđeno da se ova mera može izreći.
Oduzeto oružje i municija čuvaju se u organu unutrašnjih poslova do pravnosnažnosti rešenja u upravnom odnosno prekršajnom postupku.
O oduzetom oružju i municiji izdaje se potvrda koja sadrži: prezime, ime i prebivalište lica od koga je oružje ili municija oduzeta, podatke o vrsti oružja i municije, kalibru, fabričkom broju, godini proizvodnje i datumu oduzimanja.
Član 378.
Službe javne bezbednosti vrše neposredan nadzor nad prometom, držanjem i nošenjem oružja i municije, kao i nad smeštajem, držanjem i čuvanjem oružja i municije kod organizacija udruženog rada koje se bave prometom oružju i municije.
Službe javne bezbednosti vrše nadzor i nad smeštajem, čuvanjem i korišćenjem oružja i municije kod streljačkih organizacija i organizacija udruženog rada i državnih organa koji drže oružje radi obezbeđenja društvene imovine, kao i kod organizacija udruženog rada i zanatskih radnji koje se bave popravljanjem i prepravljanjem oružja.
Ako se u vršenju kontrole i nadzora iz st. 1. i 2. ovog člana utvrdi da je izvršen prekršaj, organ unutrašnjih poslova podneće protiv učinioca zahtev za pokretanje prekršajnog postupka.
Član 379.
Ako lice koje ima oružje promeni mesto prebivališta, organ unutrašnjih poslova opštine na čijoj je teritoriji lice imalo prebivalište, dužan je da o tome obavesti organ unutrašnjih poslova opštine na čijoj teritoriji lice ima novo prebivalište.
2. Zaštita od požara, eksplozija i drugih opasnosti
Član 380.
Ovlašćena službena lica dužna su da po saznanju za nastali požar najhitnije obaveste najbližu vatrogasnu jedinicu ili stanicu milicije.
Član 381.
U slučajevima očigledne i neposredne opasnosti od izbijanja požara ili eksplozije, ovlašćena službena lica mogu izdati naređenje građanima, organizacijama udruženog rada, drugim organizacijama i organima da preduzmu potrebne mere u cilju sprečavanja opasnosti ili da se uzdrže od određenih aktivnosti dok se neposredna opasnost od izbijanja požara i eksplozije ne otkloni.
O slučajevima iz stava 1. ovog člana i merama koja su preduzela, ovlašćena službena lica podnose izveštaj neposrednom starešini.
Član 382.
Služba javne bezbednosti je dužna da preduzima potrebne mere (obezbeđenje mesta požara, utvrđivanje mesta početnog požara, otkrivanje i obezbeđenje tragova i drugih dokaza i dr.) radi razjašnjavanja i utvrđivanja uzroka požara (namerno prouzrokovan, usled dejstva više sile, nehata, nepridržavanja propisanih mera zaštite od požara, tehničkih i tehnoloških nedostataka) i drugih opštih opasnosti u slučajevima kada je prouzrokovana veća materijalna šteta ili je došlo do ugrožavanja imovine veće vrednosti ili života ljudi.
Član 383.
Ovlašćena službena lica su dužna da rukovodiocu akcije gašenja požara pruže pomoć u organizovanju i sprovođenju neophodnih mera u cilju nesmetanog gašenja požara i zaštite ljudi i imovine ugroženih požarom (zabrana pristupa nepozvanim licima na mesto požara; evakuacija lica i imovine iz ugroženih prostorija i objekata; korišćenje vozila građana organizacija udruženog rada i organa radi prevoza povređenih u požaru; preduzimanje mera za obezbeđenje evakuisane imovine i dr.).
Član 384.
Kad u vršenju poslova službe javne bezbednosti ovlašćena službena lica saznaju da zbog nesprovođenja ili kršenja propisa iz nadležnosti drugih organa može dođi do požara, eksplozije ili izazivanja druge opasnosti po bezbednost ljudi i imovine, sastavljaju o tome službenu zabelešku koju služba javne bezbednosti dostavlja nadležnom organu.
3. Unošenje i rasturanje inostranih štampanih stvari
Član 385.
Organ unutrašnjih poslova vrši kontrolu unošenja i rasturanja u Jugoslaviji štampanih stvari radi sprečavanja unošenja i rasturanja štampanih stvari čije je unošenje i rasturanje zabranjeno.
Prilikom oduzimanja inostranih štampanih stvari čije je unošenje i rasturanje u Jugoslaviji zabranjeno, ovlašćena službena lica zahtevaće od držaoca štampanih stvari da preda sve primerke.
Na način iz stava 2. ovog člana postupiće ovlašćena službena lica i kad je u pitanju zabrana rasturanja domaće štampane stvari.
O oduzetim štampanim stvarima izdaje se potvrda u koju se unose sledeći podaci: naziv oduzetih štampanih stvari, količina, mesto i datum oduzimanja i potpis ovlašćenog službenog lica koje je izvršilo oduzimanje.
Član 386.
Protiv pojedinaca, organizacija udruženog rada ili drugih organizacija i odgovornih lica u tim organizacijama, za koje se prilikom kontrole utvrdi da se neovlašćeno bave unošenjem i rasturanjem strane štampe, nadležni organ unutrašnjih poslova podneće zahtev za pokretanje prekršajnog postupka.
Kad je rešenje o oduzimanju štampanih stvari pravnosnažno, obaveštava se Republički sekretarijat za unutrašnje poslove.
4. Privremeno oduzimanje štampanih stvari
Član 387.
Kad okružni javni tužilac dostavi rešenje sa nalogom o privremenoj zabrani rasturanja štampanih stvari organu unutrašnjih poslova na čijem je području stvar štampana, odnosno na čijem se području štampana stvar rastura, taj organ je dužan da sve primerke štampane stvari privremeno oduzme ili zapečati, ili oduzme i štamparski slog, matrice i druga slična sredstva za umnožavanje.
Ovlašćeno službeno lice koje postupa po nalogu okružnog javnog tužioca ima pravo da pri izvršenju rešenja okružnog javnog tužioca o privremenoj zabrani rasturanja štampanih stvari izvrši pretresanje uredništva, administracije i drugih poslovnih prostorija (štamparije, magacini, prodavnice i sl.) i stambenih prostorija autora, odgovornog urednika, izdavača i štampara, ako postoji osnovana sumnja da se u njima nalaze štampane stvari čije je rasturanje zabranjeno.
Ovlašćeno službeno lice iz stava 2. ovog člana ima pravo da izvrši i lično pretresanje autora, odgovornog urednika, izdavača i štampara, ako postoji osnovana sumnja da se kod njih nalaze štampane stvari čije je rasturanje zabranjeno.
IDž. OSTALI UNUTRAŠNjI POSLOVI
1. Kontrola prijavljivanja prebivališta i boravišta
Član 388.
Ovlašćena službena lica dužna su da vrše kontrole primene propisa o prijavljivanju i odjavljivanju prebivališta i boravišta građana i prijavljivanju promene adrese stana radi uspešnijeg otkrivanja i hvatanja učinilaca krivičnih dela i prekršaja i utvrđivanja prebivališta i adresa stana kad je to potrebno organima unutrašnjih poslova.
Član 389.
Organi unutrašnjih poslova koriste evidenciju prebivališta i boravišta građana za:
1. utvrđivanje identiteta lica;
2. pronalaženje lica za kojima je raspisana potraga;
3. utvrđivanje koja lica nisu prijavila prebivalište odnosno boravište i promenu adrese stana, kao i lica koja su bila dužna da prijave prebivalište odnosno boravište drugih lica;
4. utvrđivanje prebivališta odnosno boravišta određenih lica kad je to potrebno radi vršenja drugih poslova.
Član 390.
Ovlašćena službena lice vrše kontrolu vođenja propisane evidencije boravišta građana u ugostiteljskim objektima i drugim organizacijama, kao i kod privatnih lica koja pružaju usluge smeštaja građanima.
Član 391.
Prilikom kontrole prijavljivanja prebivališta i boravišta građana, kao i promena adrese stana, ovlašćena službena lica mogu vršiti legitimisanje i preduzimati druge mere i radnje neophodne za utvrđivanje potrebnih činjenica.
Član 392.
Ako se kontrolom sprovođenja propisa o evidenciji prebivališta i boravišta građana utvrdi povreda propisa, ovlašćeno službeno lice podneće protiv učinioca prekršaja prijavu za prekršaj.
2. Kontrola zabrane javnog istupanja
Član 393.
Meru bezbednosti zabrane javnog ustupanja izvršava služba javne bezbednosti organa unutrašnjih poslova opštine na čijoj teritoriji ima prebivalište odnosno boravište lice prema koje je ova mera izrečena.
Služba javne bezbednosti vodi evidenciju o licima na svom području prema kojima je izrečena mera bezbednosti zabrane javnog istupanja.
Ako lice prema kome je izrečena mera bezbednosti zabrane javnog istupanja promeni prebivalište, organ iz stava 1. ovog člana odmah će o tome obavestiti organ unutrašnjih poslova opštine na čijoj je teritoriji to lice prebiva.
Član 394.
Ako služba javne bezbednosti sazna za nameru lica prema kome je izrečena mera bezbednosti zabrane javnog istupanja da javno istupi, preduzeće potrebne mere da ga u tome spreči.
Ako lice prema kome je izrečena mera bezbednosti zabrane javnog istupanja namerava da javno istupi van svog prebivališta odnosno boravišta, služba javne bezbednosti organa unutrašnjih poslova opštine na čijoj teritoriji to lice namerava da javno istupi, preduzeće potrebne mere da ga u tome spreči, i o preduzetim merama će obavestiti organ unutrašnjih poslova opštine na čijoj teritoriji je prebivalište odnosno boravište tog lica. Ovaj organ preduzeće i potrebne mere da to lice ne ponovi javno istupanje.
3. Udruženja građana
Član 395.
Organ unutrašnjih poslova vrši nadzor nad zakonitošću rada udruženja građana, radi sprečavanja vršenja zabranjenih delatnosti.
Ako služba javne bezbednosti utvrdi da udruženje građana vrši zabranjene delatnosti, o tome će odmah obavestiti organ unutrašnjih poslova kod koga je udruženje registrovano.
4. Postupanje sa nađenim stvarima
Član 396.
Ovlašćeno službeno lice dužno je da primi stvar za koju se može pretpostaviti da ju je raniji držalac izgubio. Prilikom prijema stvari ovlašćeno službeno lice izdaje o tome potvrdu licu koje je predalo stvar.
Nađena stvar predaje se, posle prethodne provere u evidenciji ukradenih stvari, opštinskom organu uprave nadležnom za postupanje sa nađenim stvarima, uz pismenu potvrdu.
Ako je nađena stvar predmet krivičnog dela koja se po Krivičnom zakoniku može ili mora oduzeti, a učinilac krivičnog dela nije poznat, nađena stvar će se oduzeti ako to zahtevaju interesi bezbednosti ili razlozi morala i sa njom će se postupiti na način propisan u članu 266. ovog pravilnika. Rešenje o tome donosi organ unutrašnjih poslova opštine na čijoj je teritoriji stvar nađena.
Ovlašćeno službeno lice postupa na način određen u st. 2. i 3. ovog člana i kad nađe stvar za koju može pretpostaviti da je izgubljena.
Dž. PODNOŠENjE PRIJAVA I ZAHTEVA ZA POKRETANjE PREKRŠAJNOG POSTUPKA
1. Podnošenje prijave za prekršaj
Član 397.
Za prekršaje propisane zakonom ili drugim propisima čije je neposredno izvršenje odnosno staranje o izvršenju stavljeno u nadležnost organa unutrašnjih poslova, ovlašćena službena lica podnose prijave organu unutrašnjih poslova.
Prijava za prekršaj podnosi se na osnovu neposrednog opažanja ili na osnovu obaveštenja građana, organizacije udruženog rada ili druge organizacije.
Član 398.
Prijava treba da sadrži: naziv organa kome se podnosi, lične podatke za lice koje se prijavljuje ako učinilac prekršaja, opis prekršaja (vreme, mesto i način izvršenja prekršaja), način saznanja o prekršaju, dokaze, broj i vrstu priloga, službenu belešku o zadržavanju ako je lice zadržano, datum i mesto podnošenja prijave i potpis ovlašćenog službenog lica.
Ako se prijava podnosi protiv pravnog lica odnosno protiv odgovornog lica u pravnom licu, pored podataka navedenih u stavu 1. ovog člana, prijava treba da sadrži i naziv pravnog lica i njegovo sedište odnosno ime i prezime odgovornog lica.
Član 399.
Predmete koji se uz prijavu prilažu treba u prijavi bliže odrediti ili opisati (broj, vrsta, boja, marka, veličina, karakteristične oznake i sl.).
Ako se predmeti ne dostavljaju uz prijavu, naznačiće se gde se oni nalaze.
Član 400.
O prekršaju koji se službi javne bezbednosti ili ovlašćenom službenom licu prijavljen usmeno ili putem sredstava veze, sastavlja se službena zabeleška. U ovom slučaju ovlašćeno službeno lice dužno je da pre podnošenja zahteva za pokretanje prekršajnog postupka proveri da li je prijavljeni prekršaj učinjen.
Član 401.
Kad ovlašćeno službeno lice zatekne neko lice u vršenju prekršaja koji je određen propisom čije je neposredno izvršenje stavljeno u nadležnost drugog organa uprave, ono o tome sastavlja službenu zabelešku koju služba javne bezbednosti dostavlja organu u čiju nadležnost spada izvršenje tog propisa.
2. Podnošenje zahteva za pokretanje prekršajnog postupka
Član 402.
Organ unutrašnjih poslova, po prijemu prijave za učinjeni prekršaj, utvrđuje da li se prijava odnosi na prekršaj određen propisom čije je neposredno izvršenje stavljeno u nadležnost organa unutrašnjih poslova, da li je prijava potpuna i da li postoji osnov za pokretanje prekršajnog postupka.
Kad organ unutrašnjih poslova utvrdi da postoje razlozi za pokretanje prekršajnog postupka podnosi sudiji za prekršaje zahtev za pokretanje prekršajnog postupka.
Član 403.
Zahtev za pokretanje prekršajnog postupka podnosi se pismeno i treba da sadrži osnovne podatke o identitetu učinioca prekršaja, činjenični opis prekršaja (vreme, mesto, način izvršenja i dr.), kvalifikaciju prekršaja, dokaze i predloge.
Osnovni podaci o identitetu su: lično ime, mesto i godina rođenja, zanimanje, adresa, a ako je u radnom odnosu i organizacija gde je zaposlen, za pravno lice naziv i sedište tog pravnog lica, a za odgovorno lice u pravnom licu i koju dužnost obavlja.
U zahtevu za pokretanje prekršajnog postupka organ unutrašnjih poslova navodi i podatke o eventualnom ranijem kažnjavanju ili izrečenim zaštitnim merama, ako tim podacima raspolaže, a može predložiti i izricanje odgovarajuće zaštitne mere.
Član 404.
Starešina organa unutrašnjih poslova odnosno lice koje on ovlasti prati ishod prekršajnog postupka i u slučajevima kad je nezadovoljan rešenjem, izjavljuje žalbu.
Član 405.
Ako organ unutrašnjih poslova oceni da nema razloga za podnošenje zahteva za pokretanje prekršajnog postupka, može odlučiti da se lice protiv koga je podneta prijava za prekršaj posavetuje i upozori da ubuduće ne čini prekršaj.
3. Naplata novčane kazne na licu mesta
Član 406.
Radnici milicije naplaćuju na licu mesta novčanu kaznu za prekršaj za koji je propisana novčana kazna u utvrđenom iznosu samo kad su na to ovlašćeni zakonom ili drugim propisom.
Član 407.
Radnici milicije naplaćuju novčanu kaznu na licu mesta samo od lica koje su zatekli u izvršenju prekršaja.
Licu od koga je za učinjeni prekršaj naplaćena novčana kazna na licu mesta, izdaje se potvrda.
Član 408.
Od lica koja uživaju diplomatski imunitet i od maloletnika koji nisu navršili 16 godina života ne može se naplaćivati novčana kazna na licu mesta.
Član 409.
Ako učinilac prekršaja za koji je propisano naplaćivanje novčane kazne na licu mesta kaznu ne plati na licu mesta, radnik milicije će mu saopštiti da to može učiniti u roku od osam dana od dana izvršenja prekršaja, a istovremeno mu saopštava vreme i mesto gde kaznu može platiti.
Ako radnik milicije ne uspe da kaznu naplati na licu mesta, ili ako lice koje je učinilo prekršaj odbije da kaznu plati odmah ili u roku od osam dana, radnik milicije će podneti prijavu protiv učinioca prekršaja.
4. Podnošenje prijave za privredni prestup
Član 410.
Ako ovlašćeno službeno lice vršeći poslove iz nadležnosti organa unutrašnjih poslova na bilo koji način sazna da je izvršen privredni prestup, podneće prijavu koju će organ unutrašnjih poslova dostaviti javnom tužiocu, nadležnom organu uprave ili nadležnoj inspekciji. Prijavi će priložiti dokaze, a u prijavi će navesti činjenice koje mogu biti od značaja za vođenje postupka.
Član 411.
Ako građani, organizacije udruženog rada ili druge organizacije podnesu organu unutrašnjih poslova prijavu za privredni prestup, ovaj organ će bez odlaganja prijavu dostaviti javnom tužiocu, nadležnom organu uprave ili nadležnoj inspekciji.
DžI. NOŠENjE ORUŽJA I POSEBNE OPREME OVLAŠĆENIH SLUŽBENIH LICA
Član 412.
Radnici milicije i ostala ovlašćena službena lica prilikom vršenje poslova službe javne bezbednosti dužni su da nose pištolj i sredstva posebne opreme.
Kad vrše patrolnu i pozorničku delatnost radnici milicije nose pištolj, gumenu palicu i sredstva za vezivanje. Gumena palica i pištolj u futroli nose na opasaču sa leve strane.
Radnici milicije prilikom vršenja patrolne delatnosti mogu biti naoružani i automatima ili puškama i snabdeveni patrolnim torbama sa potrebnim priborom, o čemu za svaki konkretan slučaj odlučuje komandir stanice odnosno starešina posebne jedinice milicije.
Komandir stanice milicije odnosno lice koje on ovlasti određuje naoružanje i opremu radnika milicije kad vrše druge delatnosti (kontrolu i regulisanje saobraćaja, obezbeđenje, dežurstvo, asistencije i dr.).
Član 413.
Aktom o obrazovanju posebne jedinice milicije za vršenje određenih poslova, određuje se naoružanje, oprema i odeća radnika milicije iz sastava te jedinice.
Član 414.
Starešine milicije kad neposredno rukovode jedinicama milicije koje učestvuju u održavanju javnog reda i mira na javnim skupovima, u obezbeđenjima i u izvršavanju drugih zadataka, nose opasač sa uprtačem i pištoljem u futroli.
Član 415.
Ovlašćena službena lica dužna su da oružje i opremu čuvaju i održavaju u ispravnom stanju i da sa njima rukuju u skladu sa propisima.
Starešina organa unutrašnjih poslova, komandir stanice milicije i lica koja oni ovlaste vrše kontrolu nad pravilnim čuvanjem, održavanjem, nošenjem, smeštajem i rukovanjem oružjem i posebnom opremom.
DžII. ZAVRŠNA ODREDBA
Član 416.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Socijalističke Republike Srbije".