-------------------
NAPOMENA REDAKCIJE:
Na osnovu Zakona o uređenju sudova ("Sl. glasnik RS", br. 63/01) ovaj zakon je prestao da važi 1. 1. 2002. osim odredaba od člana 14. do 20. koje prestaju da važe 1. 1. 2007.
-------------------
ZAKON
O SUDOVIMA
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 46/91, 60/91, 18/92, 71/92)
Glava I
OSNOVNE ODREDBE
Član 1.
Sudska vlast pripada sudovima kao samostalnim državnim organima.
Sudovi, sudsku vlast vrše nezavisno.
Član 2.
Sudovi štite slobode i prava građana, zakonom utvrđena prava i interese pravnih subjekata i obezbeđuju ustavnost i zakonitost.
Član 3.
Predsednike sudova, sudije i sudije porotnike bira i razrešava Narodna skupština.
Član 4.
Narodna skupština, na predlog Ministarstva pravde, utvrđuje broj sudija i sudija porotnika u sudovima.
Član 5.
Sudijska funkcija je stalna.
Sudija ne može biti narodni poslanik, poslanik i odbornik, vršiti političke i upravne funkcije niti može vršiti drugu službu, posao ili dužnost koja bi mogla uticati na njegovu samostalnost i nezavisnost ili koja bi umanjivala njegov ugled ili ugled suda.
Član 6.
Sudovi su dužni jedni drugima pružati pravnu pomoć.
Sudovi su ovlašćeni da od drugih državnih organa i pravnih lica zahtevaju da im dostavljaju spise i obaveštenja koja su im potrebna za vođenje sudskog postupka.
Sudovi su dužni državnim organima dostavljati spise ili isprave koji su im potrebni za vođenje postupka samo ako je to određeno zakonom i ako se time ne ometa sudski postupak.
Član 7.
Sredstva i uslove za rad sudova obezbeđuje Republika Srbija.
Glava II
ORGANIZACIJA I NADLEŽNOST SUDOVA
1. Organizacija sudova
Član 8.
Sudovi se obrazuju kao sudovi opšte nadležnosti i privredni sudovi.
Sudovi opšte nadležnosti su:
1) opštinski sudovi,
2) okružni sudovi, i
3) Vrhovni sud Srbije (u daljem tekstu: Vrhovni sud)
Privredni sudovi su:
1) privredni sudovi i
2) Viši privredni sud.
Član 9.
Opštinski sud se osniva za teritoriju jedne ili više opština.
Odeljenje opštinskog suda, kao njegova samostalna organizaciona jedinica, osniva se za područje jedne ili više opština sa područja istog suda.
Okružni sud se osniva za područje dva ili više opštinskih sudova.
Privredni sud se osniva za teritoriju više opština.
Odeljenje privrednog suda, kao njegova samostalna organizaciona jedinica, osniva se za teritoriju više opština sa područja istog privrednog suda i za teritoriju tih opština obavlja poslove iz člana 15. ovog zakona.
Viši privredni sud se osniva za teritoriju Republike.
Član 10.
Vrhovni sud je najviši sud u Republici Srbiji, sa sedištem u Beogradu.
Član 11.
Sudovi mogu obavljati sudijsku funkciju i van sedišta suda.
Opštinski sudovi mogu obavljati sudijsku funkciju i pružati pravnu pomoć van sedišta suda (sudski dani).
Odluku o održavanju sudskih dana donosi predsednik odgovarajućeg suda, na čijem području se održavaju sudski dani.
Odluka o održavanju sudskih dana sadrži podatke o mestu i vremenu održavanja sudskih dana i oglašava se u mestu njihovog održavanja.
2. Nadležnost sudova
Član 12.
Opštinski sud je nadležan
1) u krivičnim predmetima da:
a) u prvom stepenu, sudi za krivična dela za koja je zakonom predviđena kao glavna novčana kazna ili kazna zatvora do deset godina, ako za pojedina od ovih krivičnih dela nije nadležan okružni sud;
b) u prvom stepenu, sudi za krivična dela za koja je posebnim zakonom određena nadležnost opštinskog suda;
v) sprovodi istragu za krivična dela za koja je zakonom određena nadležnost opštinskog suda;
g) rešava o žalbama protiv rešenja istražnog sudije i o prigovoru protiv optužnice za krivična dela iz nadležnosti opštinskog suda;
2) u građanskim predmetima, da u prvom stepenu sudi:
a) sporove o imovinsko-pravnim zahtevima ako za to nije nadležan privredni sud;
b) sporove o postojanju ili nepostojanju braka, o poništaju ili razvodu braka;
v) sporove o utvrđivanju ili osporavanju očinstva ili materinstva;
g) sporove o zakonskom izdržavanju, čuvanju i vaspitanju dece;
d) sporove zbog smetanja poseda;
đ) sporove o stvarnim i ličnim službenostima;
e) sporove o doživotnom izdržavanju;
ž) sporove o otkazu ugovora, o najmu ili zakupu stvari ili poslovnih prostorija i sporove iz stambenih odnosa;
3) u oblasti rada, da u prvom stepenu sudi:
a) sporove o zasnivanju i prestanku radnog odnosa;
b) sporove o zaključenju i primeni kolektivnih ugovora, kao i sve sporove između poslodavaca i sindikata;
v) sporove o primeni propisa o štrajku;
g) rešava sporove o izboru i razrešenju organa u preduzećima i drugim pravnim subjektima.
4) u ostalim predmetima da:
a) u prvom stepenu, rešava vanparnične predmete;
b) u prvom stepenu, rešava izvršne stvari i sporove koji nastanu u toku ili povodom izvršnog postupka, ukoliko ovim zakonom nije drugačije određeno;
v) u prvom stepenu, rešava zemljišnoknjižne stvari;
g) odlučuje u prvom stepenu, o sporovima za naknadu štete licima neopravdano osuđenim i neosnovano lišenim slobode;
d) sprovodi postupak i stavlja predlog po molbi za brisanje osude i po molbi za prestanak mera bezbednosti ili za prestanak pravnih posledica osude i odlučuje u tim stvarima kada je tu osudu ili meru izrekao;
đ) vrši poslove međunarodne pravne pomoći; i
e) vrši poslove pravne pomoći.
Opštinski sud je nadležan da odlučuje u prvom stepenu i u drugim predmetima, ako njihovo rešavanje nije povereno drugom sudu.
Član 13.
U odeljenju opštinskog suda obavljaju se, po pravilu, svi poslovi iz nadležnosti opštinskog suda u skladu sa propisima o mesnoj nadležnosti kao i zemljišnoknjižni poslovi i poslovi overa.
Član 14.
Okružni sud je nadležan:
1) da odlučuje o žalbama protiv odluka opštinskih sudova donetih u prvom stepenu.
2) da u prvom stepenu sudi:
a) za krivična dela za koja je zakonom predviđena kazna zatvora preko deset godina zatvora ili smrtna kazna; za krivična dela odavanja državne tajne; pozivanja na nasilnu promenu ustavnog uređenja; izazivanja nacionalne, rasne i verske mržnje, razdora ili netrpeljivosti; povrede teritorijalnog suvereniteta; udruživanja radi neprijateljske delatnosti; organizovanja grupe i podsticanja na izvršenje genocida i ratnih zločina; povrede ugleda državne i međunarodne organizacije; povrede ravnopravnosti u vršenju privredne delatnosti, stvaranja monopolističkog položaja i izazivanja poremećaja na tržištu, nelojalne konkurencije u poslovima spoljnotrgovinskog prometa; kršenja zakona od strane sudije; odavanja službene tajne; ugrožavanja bezbednosti leta vazduhoplova; neovlašćene proizvodnje i stavljanja u promet opojnih droga i omogućavanja uživanja opojnih droga; napada na službeno lice u vršenju poslova bezbednosti; ubistva na mah; navođenja na samoubistvo i pomaganje u samoubistvu; silovanja; i krivično delo primanja mita;
b) za krivična dela za koja je posebnim zakonom određena nadležnost okružnog suda;
3) sprovodi istragu za krivična dela za koja je zakonom određena nadležnost okružnog suda;
4) rešava o žalbama protiv rešenja istražnog sudije i prigovoru protiv optužnice za krivična dela iz nadležnosti okružnog suda;
5) sudi sporove iz autorskog prava, kao i sporove koji se odnose na zaštitu ili upotrebu pronalazaka uzoraka i modela ili žigova ili prava na upotrebu firme;
6) odlučuje u sporovima, radi ispravke informacija objavljenih u sredstvima javnog informisanja;
7) odlučuje o zabrani rasturanja štampanih stvari;
8) odlučuje o zakonitosti konačnih upravnih akata Republičke zajednice penzijsko-invalidskog osiguranja prema prebivalištu osiguranika, odnosno korisnika prava, kao i o zakonitosti konačnih upravnih akata za koje nije nadležan drugi sud;
9) odlučuje o predlogu za zaštitu sloboda i prava utvrđenih ustavom ako su takve slobode i prava povređene radnjom službenog lica u organu uprave odnosno odgovornog lica u preduzeću, kad nije obezbeđena druga sudska zaštita;
10) odlučuje o priznavanju i izvršavanju stranih sudskih odluka osim onih za koje je nadležan privredni sud;
11) odlučuje o zahtevu za brisanje osude na osnovu sudske odluke i po molbi za prestanak mera bezbednosti ili za prestanak pravne posledice osude koja se odnosi na zabranu sticanja određenog prava, ako je osudu ili meru izrekao;
12) sprovodi postupak i odlučuje o molbi za izdavanje okrivljenih i osuđenih lica;
13) rešava sukobe nadležnosti između opštinskih sudova na svom području;
14) odlučuje o drugim stvarima i vrši druge poslove određene zakonom.
Član 15.
Privredni sud, sudi u prvom stepenu:
a) sporove iz međusobnih privrednih odnosa između preduzeća i drugih pravnih lica (osim sporova između republika, odnosno autonomnih pokrajina i između federacije i republike, odnosno autonomne pokrajine), između imalaca radnji i drugih pojedinaca koji u vidu registrovanog zanimanja obavljaju privrednu delatnost i između pravnih lica i imalaca radnji i drugih pojedinaca koji u vidu registrovanog zanimanja obavljaju privrednu delatnost;
b) sporove između lica iz tačke a) ovog člana i stranih fizičkih i privrednih lica koji proizilaze iz njihovih međusobnih privrednih odnosa, kao i takve međusobne sporove stranih fizičkih i pravnih lica;
v) sporove u kojima pored lica iz tač. a) i b) ovog člana učestvuju kao suparničari iz člana 196. stav 1 tačka 1. Zakona o parničnom postupku i druga fizička lica;
g) sporove koji se odnose na brodove i plovidbu na moru i unutrašnjim vodama kao i sporove na koje se primenjuje plovidbeno pravo, osim sporova o prevozu putnika;
d) sporove koji se odnose na vazduhoplove i sporove na koje se primenjuje vazduhoplovno pravo, osim sporova o prevozu putnika;
đ) sporove koji se odnose na zaštitu i upotrebu pronalazaka, uzoraka, modela, žigova, firme, tehničkih unapređenja, znakova razlikovanja, računskih programa, monopolističko delovanje, nelojalnu konkurenciju i špekulaciju, kao i sporove iz autorskih prava, prava reproduktivnih umetnika, prava umnožavanja, presnimavanja i puštanja u promet audiovizuelnih i autorskih dela kada se kao stranke pojavljuju lica iz tač. a), b) i v) ovog člana;
e) sporove o statusnim promenama u preduzećima i drugim pravnim subjektima;
ž) privredne prestupe.
Pored sporova iz stava 1. ovog člana privredni sud:
a) vodi sudski registar preduzeća i drugih subjekata za koje je zakonom određeno i rešava sporove povodom upisa u sudski registar;
b) sprovodi postupak prinudnog poravnanja i stečaja i postupak likvidacije i sudi sve sporove koji su u toku ili nastanu povodom sprovođenja tih postupaka bez obzira na svojstvo druge strane i bez obzira na vreme pokretanja spora;
v) određuje i sprovodi izvršenje i obezbeđenje na osnovu verodostojnih isprava, odluka privrednih sudova i odluka mirovnih veća i arbitraža kada se odnose na lica iz stava 1. tač. a), b) i v) ovog člana, osim na nepokretnostima, i rešava sporove nastale u toku i povodom izvršenja odluka navedenih sudova;
g) određuje i sprovodi izvršenje i obezbeđenje na brodovima i vazduhoplovima;
d) odlučuje o priznavanju i izvršavanju stranih sudskih i arbitražnih odluka donetih u sporovima iz stava 1. tač. a), b) i v) ovog člana i
đ) odlučuje o drugim stvarima i vrši druge poslove kad je to zakonom određeno.
Član 16.
1) Viši privredni sud odlučuje:
a) po žalbama protiv odluka privrednih sudova;
b) u prvom stepenu, kada je to zakonom određeno;
v) u upravno-računskom sporu, i
g) o sukobu nadležnosti između privrednih sudova;
2) a) daje uputstva privrednim sudovima radi proučavanja i ujednačavanja sudske prakse;
b) odlučuje o delegiranju privrednih sudova;
v) daje mišljenje o predlogu poslovnih uzansi za promet robom i propisa koje donosi Privredna komora Srbije;
g) vrši i druge poslove određene zakonom.
Član 17.
Vrhovni sud je nadležan da odlučuje:
1. a) o redovnim pravnim lekovima protiv odluka okružnih sudova;
b) o vanrednim pravnim lekovima protiv pravosnažnih odluka sudova, ukoliko zakonom nije drukčije određeno;
v) pod uslovima određenim zakonom, o vanrednim pravnim lekovima protiv drugostepenog rešenja o prekršaju, ukoliko zakonom nije drukčije predviđeno;
g) o žalbama u trećem stepenu protiv drugostepenih presuda sudova u Republici;
d) u prvom stepenu, kad je to zakonom određeno;
đ) u prvom stepenu, u upravnim stvarima, ukoliko zakonom nije drukčije određeno;
e) odlučuje o zahtevu za zaštitu sloboda i prava utvrđenih Ustavom, ako su takve slobode i prava povređena konačnim pojedinačnim aktom kada nije obezbeđena druga sudska zaštita;
ž) o pravnim lekovima protiv odluka veća Vrhovnog suda, ukoliko zakonom nije drukčije određeno;
z) o zakonitosti konačnih upravnih akata republičkog organa, ako zakonom nije drukčije određeno;
i) o delegaciji sudova, ukoliko zakonom nije drukčije određeno;
j) o sukobu nadležnosti između zajednica i fondova penzijskog i invalidskog osiguranja odnosno između tih fondova odnosno organizacija;
k) o stavljanju predloga za ocenjivanje ustavnosti i zakonitosti zakona i drugih propisa;
2. a) utvrđuje postojanje razloga za prestanak sudijske funkcije i razrešenje sudija i o tome obaveštava Narodnu skupštinu;
b) utvrđuje načelne pravne stavove i načelna pravna mišljenja radi jedinstvene primene zakona i drugih propisa od strane sudova u Republici;
v) rešava sukobe nadležnosti između sudova, u skladu sa zakonom;
g) donosi Poslovnik o radu Vrhovnog suda;
d) donosi uputstva za sudove o načinu praćenja, proučavanja i evidentiranja sudske prakse;
đ) daje mišljenja o zakonima i drugim propisima ako se njima utvrđuje nadležnost ili rešavaju druga pitanja od značaja za rad sudova;
e) razmatra pitanja u vezi sa radom sudova, primenom zakona i drugih propisa o čemu, kad oceni da je potrebno, obaveštava Narodnu skupštinu;
ž) vrši druge poslove određene zakonom.
Vrhovni sud Srbije, kad odlučuje o pravnim lekovima, odlučuje u veću sastavljenom od pet sudija, ako zakonom nije drugačije određeno.
Opštinski sudovi
Član 18.
Opštinski sudovi su:
1) Opštinski sud u Adi, za teritoriju opštine Ada;
2) Opštinski sud u Aleksandrovcu, za teritoriju opštine Aleksandrovac;
3) Opštinski sud u Aleksincu, za teritoriju opštine Aleksinac i Ražanj, sa odeljenjem suda u Ražnju;
4) Opštinski sud u Alibunaru, za teritoriju opštine Alibunar;
5) Opštinski sud u Apatinu, za teritoriju opštine Apatin;
6) Opštinski sud u Aranđelovcu za teritoriju opštine Aranđelovac;
7) Opštinski sud u Arilju, za teritoriju opštine Arilje;
8) Opštinski sud u Babušnici, za teritoriju opštine Babušnica;
9) Opštinski sud u Bajinoj Bašti, za teritoriju opštine Bajina Bašta;
10) Opštinski sud u Batočini, za teritoriju opštine Batočina i Lapovo;
11) Opštinski sud u Bačkoj Palanci, za teritoriju opštine Bačka Palanka i Bač, sa odeljenjem suda u Baču;
12) Opštinski sud u Bačkoj Topoli, za teritoriju opštine Bačka Topola i Mali Iđoš;
13) Opštinski sud u Beloj Crkvi, za teritoriju opštine Bela Crkva;
14) Prvi opštinski sud u Beogradu, za teritoriju opština Palilula i Stari grad;
15) Drugi opštinski sud u Beogradu, za teritoriju opština Savski venac, Čukarica i Rakovica;
16) Treći opštinski sud u Beogradu, za teritoriju opština Vračar i Zvezdara;
17) Četvrti opštinski sud u Beogradu, za teritoriju opština Zemun i Novi Beograd;
18) Peti opštinski sud u Beogradu, za teritoriju opština Barajevo, Voždovac i Grocka;
19) Opštinski sud u Bečeju, za teritoriju opštine Bečej;
20) Opštinski sud u Bogatiću, za teritoriju opštine Bogatić;
21) Opštinski sud u Boljevcu, za teritoriju opštine Boljevac;
22) Opštinski sud u Boru, za teritoriju opštine Bor;
23) Opštinski sud u Bosilegradu, za teritoriju opštine Bosilegrad;
24) Opštinski sud u Brusu, za teritoriju opštine Brus;
25) Opštinski sud u Bujanovcu, za teritoriju opštine Bujanovac;
26) Opštinski sud u Valjevu, za teritoriju opštine Valjevo;
27) Opštinski sud u Varvarinu, za teritoriju opština Varvarin i Ćićevac;
28) Opštinski sud u Velikom Gradištu, za teritoriju opština Veliko Gradište i Golubac;
29) Opštinski sud u Velikoj Plani, za teritoriju opštine Velika Plana;
30) Opštinski sud u Vladimircima, za teritoriju opštine Vladimirci;
31) Opštinski sud u Vitini, za teritoriju opštine Vitina;
32) Opštinski sud u Vladičinom Hanu, za teritoriju opštine Vladičin Han;
33) Opštinski sud u Vlasotincu, za teritoriju opština Vlasotince i Crna Trava;
34) Opštinski sud u Vranju, za teritoriju opština Vranje i Trgovište;
35) Opštinski sud u Vrbasu, za teritoriju opština Vrbas i Srbobran, sa odeljenjem suda u Srbobranu;
36) Opštinski sud u Vršcu, za teritoriju opština Vršac i Plandište sa odeljenjem suda u Plandištu;
37) Opštinski sud u Vrnjačkoj Banji, za teritoriju opštine Vrnjačka Banja;
38) Opštinski sud u Vučitrnu, za teritoriju opštine Vučitrn;
39) Opštinski sud u Gnjilanu, za teritoriju opštine Gnjilane;
40) Opštinski sud u Gornjem Milanovcu, za teritoriju opštine Gornji Milanovac;
41) Opštinski sud u Guči, za teritoriju opštine Lučani;
42) Opštinski sud u Despotovcu, za teritoriju opštine Despotovac;
43) Opštinski sud u Dimitrovgradu, za teritoriju opštine Dimitrovgrad;
44) Opštinski sud u Dragašu, za teritoriju opština Gora i Opolje;
45) Opštinski sud u Đakovici, za teritoriju opštine Đakovica;
46) Opštinski sud u Žabarima, za teritoriju opštine Žabari;
47) Opštinski sud u Žagubici, za teritoriju opštine Žagubica;
48) Opštinski sud u Zaječaru, za teritoriju opštine Zaječar;
49) Opštinski sud u Zrenjaninu, za teritoriju opština Zrenjanin, Žitište i Sečanj, sa odeljenjem suda u Sečnju;
50) Opštinski sud u Ivanjici, za teritoriju opštine Ivanjica;
51) Opštinski sud u Inđiji, za teritoriju opštine Inđija;
52) Opštinski sud u Istoku, za teritoriju opštine Istok;
53) Opštinski sud u Kanjiži, za teritoriju opštine Kanjiža;
54) Opštinski sud u Kladovu, za teritoriju opštine Kladovo;
55) Opštinski sud u Kikindi, za teritoriju opština Kikinda i Nova Crnja, sa odeljenjem suda u Novoj Crnji;
56) Opštinski sud u Knjaževcu, za teritoriju opštine Knjaževac;
57) Opštinski sud u Kovinu, za teritoriju opštine Kovin;
58) Opštinski sud u Kovačici, za teritoriju opštine Kovačica;
59) Opštinski sud u Kosjeriću, za teritoriju opštine Kosjerić;
60) Opštinski sud u Kosovskoj Kamenici, za teritoriju opštine Kosovska Kamenica;
61) Opštinski sud u Kosovskoj Mitrovici, za teritoriju opština Kosovska Mitrovica, Zubin Potok, Zvečan i Srbica, sa odeljenjem suda u Zubinom Potoku;
62) Opštinski sud u Koceljevi, za teritoriju opštine Koceljeva;
63) Opštinski sud u Kragujevcu, za teritoriju opština Kragujevac i Knić;
64) Opštinski sud u Kraljevu, za teritoriju opštine Kraljevo;
65) Opštinski sud u Krupnju, za teritoriju opštine Krupanj;
66) Opštinski sud u Kruševcu, za teritoriju opštine Kruševac;
67) Opštinski sud u Kuli, za teritoriju opštine Kula;
68) Opštinski sud u Kuršumliji, za teritoriju opština Kuršumlija i Podujevo sa odeljenjem suda u Podujevu;
69) Opštinski sud u Kučevu, za teritoriju opštine Kučevo;
70) Opštinski sud u Klini, za teritoriju opštine Klina;
71) Opštinski sud u Lazarevcu, za teritoriju opštine Lazarevac;
72) Opštinski sud u Lajkovcu, za teritoriju opštine Lajkovac;
73) Opštinski sud u Lebanu, za teritoriju opština Bojnik, Lebane i Medveđa;
74) Opštinski sud u Leskovcu, za teritoriju opštine Leskovac;
75) Opštinski sud u Lipljanu, za teritoriju opštine Lipljan;
76) Opštinski sud u Loznici, za teritoriju opština Loznica i Mali Zvornik;
77) Opštinski sud u Leposaviću, za teritoriju opštine Leposavić;
78) Opštinski sud u Ljigu, za teritoriju opštine Ljig;
79) Opštinski sud u Ljuboviji, za teritoriju opštine Ljubovija;
80) Opštinski sud u Majdanpeku, za teritoriju opštine Majdanpek;
81) Opštinski sud u Mionici, za teritoriju opštine Mionica;
82) Opštinski sud u Mladenovcu, za teritoriju opštine Mladenovac;
83) Opštinski sud u Negotinu, za teritoriju opštine Negotin;
84) Opštinski sud u Nišu, za teritoriju opština Gadžin Han, Doljevac, Niš i Bela Palanka, sa odeljenjem suda u Beloj Palanci;
85) Opštinski sud u Novoj Varoši, za teritoriju opštine Nova Varoš;
86) Opštinski sud u Novom Bečeju, za teritoriju opštine Novi Bečej;
87) Opštinski sud u Novom Kneževcu, za teritoriju opština Novi Kneževac i Čoka;
88) Opštinski sud u Novom Sadu, za teritoriju opština Bački Petrovac, Beočin, Žabalj, Novi Sad i Sremski Karlovci, sa odeljenjima suda u Bačkom Petrovcu, Beočinu i Žablju;
89) Opštinski sud u Novom Pazaru, za teritoriju opštine Novi Pazar;
90) Opštinski sud u Obrenovcu, za teritoriju opštine Obrenovac;
91) Opštinski sud u Orahovcu, za teritoriju opštine Orahovac;
92) Opštinski sud u Osečini, za teritoriju opštine Osečina;
93) Opštinski sud u Odžacima, za teritoriju opštine Odžaci;
94) Opštinski sud u Pančevu, za teritoriju opština Pančevo i Opovo;
95) Opštinski sud u Paraćinu, za teritoriju opštine Paraćin;
96) Opštinski sud u Petrovcu, za teritoriju opštine Petrovac;
97) Opštinski sud u Peći, za teritoriju opština Peć i Dečane;
98) Opštinski sud u Pirotu, za teritoriju opštine Pirot;
99) Opštinski sud u Požarevcu, za teritoriju opština Malo Crniće i Požarevac
100) Opštinski sud u Požegi, za teritoriju opštine Požega;
101) Opštinski sud u Preševu, za teritoriju opštine Preševo;
102) Opštinski sud u Priboju, za teritoriju opštine Priboj;
103) Opštinski sud u Prizrenu, za teritoriju opštine Prizren;
104) Opštinski sud u Prijepolju, za teritoriju opštine Prijepolje;
105) Opštinski sud u Prokuplju, za teritoriju opština Blace, Žitorađa, Merošina i Prokuplje, sa odeljenjem suda u Blacu;
106) Opštinski sud u Prištini, za teritoriju opština Glogovac, Priština, Obilić, Kosovo Polje i Novo Brdo;
107) Opštinski sud u Rači, za teritoriju opštine Rača;
108) Opštinski sud u Rekovcu, za teritoriju opštine Rekovac;
109) Opštinski sud u Raški, za teritoriju opštine Raška;
110) Opštinski sud u Rumi, za teritoriju opština Irig, Pećinci i Ruma, sa odeljenjima suda u Irigu i Pećincima;
111) Opštinski sud u Svetozarevu, za teritoriju opštine Svetozarevo;
112) Opštinski sud u Svilajncu, za teritoriju opštine Svilajnac;
113) Opštinski sud u Svrljigu, za teritoriju opštine Svrljig;
114) Opštinski sud u Senti, za teritoriju opštine Senta;
115) Opštinski sud u Sjenici, za teritoriju opštine Sjenica;
116) Opštinski sud u Smederevu, za teritoriju opštine Smederevo;
117) Opštinski sud u Smederevskoj Palanci, za teritoriju opštine Smederevska Palanka;
118) Opštinski sud u Somboru, za teritoriju opštine Sombor;
119) Opštinski sud u Sopotu, za teritoriju opštine Sopot;
120) Opštinski sud u Sokobanji, za teritoriju opštine Sokobanja;
121) Opštinski sud u Sremskoj Mitrovici, za teritoriju opštine Sremska Mitrovica;
122) Opštinski sud u Staroj Pazovi, za teritoriju opštine Stara Pazova;
123) Opštinski sud u Subotici, za teritoriju opštine Subotica;
124) Opštinski sud u Suvoj Reci, za teritoriju opštine Suva Reka;
125) Opštinski sud u Surdulici, za teritoriju opštine Surdulica;
126) Opštinski sud u Temerinu, za teritoriju opštine Temerin;
127) Opštinski sud u Titelu, za teritoriju opštine Titel;
128) Opštinski sud u Užicu, za teritoriju opštine Užice;
129) Opštinski sud u Topoli, za teritoriju opštine Topola;
130) Opštinski sud u Trsteniku, za teritoriju opštine Trstenik;
131) Opštinski sud u Tutinu, za teritoriju opštine Tutin;
132) Opštinski sud u Ćupriji, za teritoriju opštine Ćuprija;
133) Opštinski sud u Ubu, za teritoriju opštine Ub;
134) Opštinski sud u Uroševcu, za teritoriju opština Uroševac, Kačanik, Štimlje i Štrpce, sa odeljenjem suda u Štrpcima;
135) Opštinski sud u Čačku, za teritoriju opštine Čačak;
136) Opštinski sud u Čajetini, za teritoriju opštine Čajetina;
137) Opštinski sud u Šapcu, za teritoriju opštine Šabac;
138) Opštinski sud u Šidu, za teritoriju opštine Šid.
Član 19.
Za teritoriju grada Beograda nadležni su:
1) Prvi opštinski sud u Beogradu, za vršenje poslova međunarodne pravne pomoći za teritoriju grada Beograda i za postupanje po zamolnicama sudova za teritoriju Prvog, Drugog, Trećeg, Četvrtog i Petog opštinskog suda u Beogradu;
2) Drugi opštinski sud u Beogradu, u zemljišnoknjižnim stvarima za teritoriju Prvog, Drugog, Trećeg i Petog opštinskog suda u Beogradu;
3) Treći opštinski sud u Beogradu, u predmetima izvršenja krivičnih sankcija.
4) Četvrti opštinski sud u Beogradu, u predmetima izvršenja za teritoriju Prvog, Drugog, Trećeg, Četvrtog i Petog opštinskog suda u Beogradu.
5) Peti opštinski sud u Beogradu, u parničnim stvarima izdavanja platnih naloga, i u sporovima koji nastaju povodom prigovora izjavljenih protiv platnih naloga za teritoriju Prvog, Drugog, Trećeg, Četvrtog i Petog opštinskog suda u Beogradu.
Član 20.
Za rešavanje krivičnih predmeta maloletnika i vršenje poslova međunarodne pravne pomoći iz nadležnosti više opštinskih sudova iz istog mesta, kao i iz nadležnosti više opštinskih sudova sa područja istog okružnog suda, određuju se:
1) Prvi opštinski sud u Beogradu i za Drugi opštinski sud u Beogradu, Treći opštinski sud u Beogradu, Četvrti opštinski sud u Beogradu, Peti opštinski sud u Beogradu, Opštinski sud u Sopotu i Opštinski sud u Obrenovcu;
2) Opštinski sud u Valjevu i za Opštinski sud u Mionici, Opštinski sud u Osečini, Opštinski sud u Ubu, Opštinski sud u Lajkovcu i Opštinski sud u Ljigu;
3) Opštinski sud u Gnjilanu i za Opštinski sud u Vitini i Opštinski sud u Kosovskoj Kamenici;
4) Opštinski sud u Nišu, i za Opštinski sud u Svrljigu;
5) Opštinski sud u Šapcu, i za Opštinski sud u Bogatiću, Opštinski sud u Vladimircima i Opštinski sud u Koceljevi;
6) Opštinski sud u Loznici, i za Opštinski sud u Krupnju i Opštinski sud u Ljuboviji;
7) Opštinski sud u Smederevu, i za Opštinski sud u Velikoj Plani i Opštinski sud u Smederevskoj Palanci;
8) Opštinski sud u Peći, i za Opštinski sud u Istoku;
9) Opštinski sud u Prizrenu i za Opštinski sud u Dragašu. Opštinski sud u Orahovcu i Opštinski sud u Suvoj Reci;
10) Opštinski sud u Prištini, i za Opštinski sud u Lipljanu;
11) Opštinski sud u Užicu, i za Opštinski sud u Arilju, Opštinski sud u Bajinoj Bašti, Opštinski sud u Čajetini, Opštinski sud u Kosjeriću i Opštinski sud u Požegi;
12) Opštinski sud u Prijepolju, i za Opštinski sud u Novoj Varoši i Opštinski sud u Priboju;
13) Opštinski sud u Svetozarevu, i za Opštinski sud u Svilajncu i Opštinski sud u Rekovcu;
14) Opštinski sud u Ćupriji, i za Opštinski sud u Paraćinu i Opštinski sud u Despotovcu;
15) Opštinski sud u Vranju, i za Opštinski sud u Surdulici i Opštinski sud u Vladičinom Hanu;
16) Opštinski sud u Zaječaru i za Opštinski sud u Boljevcu i Opštinski sud u Sokobanji;
17) Opštinski sud u Negotinu, i za Opštinski sud u Kladovu i Opštinski sud u Majdanpeku;
18) Opštinski sud u Kosovskoj Mitrovici, i za Opštinski sud u Vučitrnu;
19) Opštinski sud u Pirotu, i za Opštinski sud u Babušnici i Opštinski sud u Dimitrovgradu;
20) Opštinski sud u Leskovcu, i za Opštinski sud u Vlasotincu i Opštinski sud u Lebanu;
21) Opštinski sud u Čačku, i za Opštinski sud u Gornjem Milanovcu i Opštinski sud u Guči;
22) Opštinski sud u Požarevcu, i za Opštinski sud u Velikom Gradištu, Opštinski sud u Kučevu i Opštinski sud u Žabarima;
23) Opštinski sud u Petrovcu, i za Opštinski sud u Žagubici;
24) Opštinski sud u Kragujevcu, i za Opštinski sud u Rači i Opštinski sud u Batočini;
25) Opštinski sud u Novom Pazaru, i za Opštinski sud u Tutinu i Opštinski sud u Sjenici;
26) Opštinski sud u Aranđelovcu, i za Opštinski sud u Topoli;
27) Opštinski sud u Kruševcu, i za Opštinski sud u Trsteniku;
28) Opštinski sud u Zrenjaninu, i za Opštinski sud u Novom Bečeju;
29) Opštinski sud u Kikindi i za Opštinski sud u Novom Kneževcu.
Okružni sudovi
Član 21.
Okružni sudovi su:
1) Okružni sud u Beogradu, za područja Prvog opštinskog suda, Drugog opštinskog suda, Trećeg opštinskog suda, Četvrtog opštinskog suda i Petog opštinskog suda u Beogradu i opštinskih sudova u Obrenovcu, Lazarevcu, Sopotu i Mladenovcu;
2) Okružni sud u Valjevu, za područja opštinskih sudova u Valjevu, Lajkovcu, Ljigu, Mionici, Osečini i Ubu;
3) Okružni sud u Vranju, za područja opštinskih sudova u Bosilegradu, Bujanovcu, Vladičinom Hanu, Vranju, Preševu i Surdulici;
4) Okružni sud u Zaječaru, za područja opštinskih sudova u Boljevcu, Boru, Zaječaru, Knjaževcu i Sokobanju;
5) Okružni sud u Zrenjaninu, za područja opštinskih sudova u Zrenjaninu, Kikindi, Novom Bečeju i Novom Kneževcu;
6) Okružni sud u Kragujevcu, za područja opštinskih sudova u Aranđelovcu, Batočini, Kragujevcu, Rači i Topoli;
7) Okružni sud u Kraljevu, za područja opštinskih sudova u Kraljevu, Raški i Vrnjačkoj Banji;
8) Okružni sud u Kruševcu, za područja opštinskih sudova u Aleksandrovcu, Brusu, Varvarinu, Kruševcu i Trsteniku;
9) Okružni sud u Leskovcu, za područja opštinskih sudova u Vlasotincu, Lebanu i Leskovcu;
10) Okružni sud u Negotinu, za područja opštinskih sudova u Kladovu, Majdanpeku i Negotinu;
11) Okružni sud u Nišu, za područja opštinskih sudova u Aleksincu, Nišu i Svrljigu;
12) Okružni sud u Novom Sadu, za područja opštinskih sudova u Novom Sadu, Bačkoj Palanci, Bečeju, Vrbasu, Titelu i Temerinu;
13) Okružni sud u Novom Pazaru, za područja opštinskih sudova u Novom Pazaru, Sjenici i Tutinu;
14) Okružni sud u Pančevu, za područja opštinskih sudova u Alibunaru, Beloj Crkvi, Kovačici, Kovinu, Vršcu i Pančevu;
15) Okružni sud u Peći, za područja opštinskih sudova u Peći, Istoku, Klini i Đakovici;
16) Okružni sud u Pirotu, za područja opštinskih sudova u Babušnici, Dimitrovgradu i Pirotu;
17) Okružni sud u Požarevcu, za područja opštinskih sudova u Velikom Gradištu, Žagubici, Žabarima, Kučevu, Petrovcu i Požarevcu;
18) Okružni sud u Prizrenu, za područja opštinskih sudova u Dragašu, Orahovcu, Prizrenu i Suvoj Reci;
19) Okružni sud u Prištini, za područja opštinskih sudova u Lipljanu, Prištini i Uroševcu;
20) Okružni sud u Prokuplju, za područja opštinskih sudova u Kuršumliji i Prokuplju;
21) Okružni sud u Svetozarevu, za područja opštinskih sudova u Despotovcu, Paraćinu, Svetozarevu, Svilajncu, Rekovcu i Ćupriji;
22) Okružni sud u Smederevu, za područja opštinskih sudova u Velikoj Plani, Smederevu i Smederevskoj Palanci;
23) Okružni sud u Somboru, za područja opštinskih sudova u Apatinu, Kuli, Odžacima i Somboru;
24) Okružni sud u Sremskoj Mitrovici, za područja opštinskih sudova u Inđiji, Rumi, Sremskoj Mitrovici, Staroj Pazovi i Šidu;
25) Okružni sud u Subotici, za područja opštinskih sudova u Adi, Bačkoj Topoli, Kanjiži, Senti i Subotici;
26) Okružni sud u Užicu, za područja opštinskih sudova u Arilju, Bajinoj Bašti, Ivanjici, Kosjeriću, Novoj Varoši, Požegi, Priboju, Prijepolju, Užicu i Čajetini;
27) Okružni sud u Čačku, za područja opštinskih sudova u Gornjem Milanovcu, Guči i Čačku;
28) Okružni sud u Šapcu, za područja opštinskih sudova u Bogatiću, Vladimircima, Koceljevi, Krupnju, Loznici, Ljuboviji i Šapcu;
29) Okružni sud u Gnjilanu, za područja opštinskih sudova u Vitini, Gnjilanu i Kosovskoj Kamenici;
30) Okružni sud u Kosovskoj Mitrovici, za područja opštinskih sudova u Vučitrnu, Kosovskoj Mitrovici i Leposaviću.
Član 22.
Privredni sudovi su:
1) Privredni sud u Beogradu, za teritoriju grada Beograda;
2) Privredni sud u Valjevu, za teritoriju opština: Valjevo, Lajkovac, Loznica, Ljig, Mionica, Ub, Osečina, Vladimirci, Koceljeva, Bogatić, Krupanj, Ljubovija, Mali Zvornik i Šabac;
3) Privredni sud u Zaječaru, za teritoriju opština: Boljevac, Bor, Kladovo, Knjaževac, Majdanpek, Negotin, Zaječar i Sokobanja;
4) Privredni sud u Zrenjaninu, za teritoriju opština: Zrenjanin, Kikinda, Novi Bečej, Novi Kneževac, Nova Crnja, Sečanj, Čoka i Žitište;
5) Privredni sud u Kraljevu, za teritoriju opština: Aleksandrovac, Brus, Čačak, Ćićevac, Gornji Milanovac, Kraljevo, Kruševac, Lučani, Novi Pazar, Raška, Sjenica, Trstenik, Tutin, Varvarin i Vrnjačka Banja, sa odeljenjem suda u Čačku za teritoriju opština: Čačak, Gornji Milanovac i Lučani;
6) Privredni sud u Kragujevcu, za teritoriju opština: Aranđelovac, Batočina, Despotovac, Knić, Kragujevac, Paraćin, Rača, Lapovo, Rekovac, Svetozarevo, Svilajnac, Topola i Ćuprija;
7) Privredni sud u Leskovcu, za teritoriju opština: Bosilegrad, Bujanovac, Bojnik, Vlasotince, Vladičin Han, Vranje, Lebane, Leskovac, Medveđa, Preševo, Surdulica, Trgovište i Crna Trava;
8) Privredni sud u Nišu, za teritoriju opština: Aleksinac, Babušnica, Bela Palanka, Blace, Dimitrovgrad, Doljevac, Gadžin Han, Žitorađa, Kuršumlija, Podujevo, Merošina, Niš, Pirot, Prokuplje, Ražanj i Svrljig;
9) Privredni sud u Novom Sadu, za teritoriju opština: Bač, Bačka Palanka, Bački Petrovac, Beočin, Bečej, Vrbas, Žabalj, Novi Sad, Srbobran, Titel, Temerin i Sremski Karlovci;
10) Privredni sud u Pančevu, za teritoriju opština: Alibunar, Bela Crkva, Kovačica, Kovin, Vršac, Opovo, Pančevo i Plandište;
11) Privredni sud u Požarevcu, za teritoriju opština: Veliko Gradište, Velika Plana, Golubac, Žabari, Žagubica, Kučevo, Malo Crniće, Petrovac, Požarevac, Smederevo i Smederevska Palanka;
12) Privredni sud u Prištini, za teritoriju opština: Vitina, Vučitrn, Glogovac, Gnjilane, Gora, Đakovica, Zvečani, Zubin Potok, Istok, Kosovska Kamenica, Kosovo Polje, Klina, Leposavić, Lipljan, Novo Brdo, Opolje, Orahovac, Obilić, Peć, Podujevo, Priština, Prizren, Srbica, Suva Reka, Kosovska Mitrovica, Uroševac, Štrpce, Dečani, Kačanik i Štimlje;
13) Privredni sud u Somboru, za teritoriju opština: Apatin, Kula, Odžaci i Sombor;
14) Privredni sud u Sremskoj Mitrovici, za teritoriju opština: Inđija, Irig, Pećinci, Ruma, Sremska Mitrovica, Stara Pazova i Šid;
15) Privredni sud u Subotici, za teritoriju opština: Ada, Bačka Topola, Kanjiža, Mali Iđoš, Senta i Subotica;
16) Privredni sud u Užicu, za teritoriju opština: Arilje, Bajina Bašta, Ivanjica, Kosjerić, Nova Varoš, Požega, Priboj, Prijepolje, Užice i Čajetina.
Član 23.
Viši privredni sud ima sedište u Beogradu.
Glava III
ORGANIZACIJA RADA SUDOVA
1. Sudska odeljenja i sednice svih sudija
Član 24.
U sudovima u kojima ima više veća, odnosno sudija pojedinaca, koji odlučuju u stvarima iz iste pravne oblasti, obrazuju se sudska odeljenja u čiji sastav ulaze sudije koji odlučuju u stvarima iz iste pravne oblasti.
U opštinskim i okružnim sudovima obrazuju se veća za rešavanje radnih sporova.
Član 25.
U sudovima se održavaju sednice svih sudija na kojima se razmatraju pitanja od interesa za rad suda.
Član 26.
Način rada sudskih odeljenja i sednice svih sudija bliže se uređuju sudskim poslovnikom.
2. Opšta sednica Vrhovnog suda
Član 27.
Opštu sednicu Vrhovnog suda sačinjavaju predsednik i sudije Suda.
Vrhovni sud u opštoj sednici:
1) utvrđuje načelne pravne stavove i načelna pravna mišljenja radi jedinstvene primene zakona i drugih propisa od strane sudova;
2) utvrđuje postojanje razloga za prestanak sudijske funkcije i razrešenje sudija i o tome obaveštava Narodnu skupštinu;
3) odlučuje o stavljanju predloga za ocenjivanje ustavnosti i zakonitosti zakona i drugih opštih akata;
4) daje mišljenja o zakonima i drugim propisima kojima je uređena nadležnost i rešavanje drugih pitanja od značaja za rad suda;
5) razmatra pitanja koja se odnose na rad sudova, primenu zakona i drugih propisa i utvrđuje godišnji pregled rada suda i o ovome, po potrebi, izveštava Narodnu skupštinu;
6) donosi Poslovnik o radu i organizaciji Vrhovnog suda;
7) vrši druge poslove određene zakonom.
3. Sudska uprava
Član 28.
Sudska uprava obuhvata poslove koji se odnose na obezbeđivanje uslova za rad i poslovanje suda, a naročito:
1) organizovanje unutrašnjeg poslovanja u sudu;
2) vođenje statistike i izveštaja suda;
3) poslove pozivanja i raspoređivanja sudija porotnika;
4) poslove u vezi sa stalnim sudskim tumačima i veštacima;
5) poslove izvršenja krivičnih sankcija;
6) finansijsko-materijalno poslovanje suda;
7) poslove overa namenjenih za upotrebu u inostranstvu;
8) poslove u vezi sa pritužbama stranaka na rad suda.
Član 29.
Predsednik suda obavlja poslove utvrđene zakonom, organizuje rad i preduzima mere u cilju urednog i blagovremenog obavljanja poslova u sudu. Obavljanje pojedinih poslova sudske uprave predsednik suda može poveriti predsednicima odeljenja i sudijama.
Predsednik suda se bira na četiri godine iz reda sudija i može biti ponovo biran.
U slučaju sprečenosti ili odsutnosti, predsednika suda zamenjuje sudija određen rasporedom poslova.
Predsednik suda je, u okviru svojih ovlašćenja odgovoran za ažuran, efikasan i pravilan rad suda.
Predsednik suda predstavlja sud prema drugim organima i organizacijama.
Odredbe ovog zakona o sudijama odnose se i na predsednika suda, ukoliko zakonom nije drukčije određeno.
Ukoliko se utvrdi odgovornost predsednika suda za neizvršavanje poslova u sudu, predsednik će se razrešiti te dužnosti, a ako ne postoje razlozi za razrešenje od sudijske funkcije, ostaje u sudu kao sudija.
Član 30.
Predsednik suda utvrđuje raspored poslova u sudu i obezbeđuje njegovo izvršavanje.
Predsednik neposredno višeg suda, u odnosu na niži sud preduzima radnje radi praćenja rada i brine se o pravilnom funkcionisanju sudske uprave i predlaže preduzimanje odgovarajućih mera.
Član 31.
Predsednik neposredno višeg suda može tražiti od sudova na svom području podatke i obaveštenja koja su mu potrebna radi praćenja i proučavanja sudske prakse, primene zakona i u odnosu na druga pojedinačna pitanja koja se pojavljuju u ostvarivanju sudske funkcije, kao i radi postupanja po predstavkama i predlozima građana.
Radi ostvarivanja funkcije iz stava 1. ovog člana, neposredno viši sud može vršiti neposredni uvid u rad suda na svom području.
Glava IV
PRAVOSUDNA UPRAVA
Član 32.
Ovlašćenja u vezi organizovanja i praćenja rada sudova vrši Ministarstvo pravde, a odnose se na:
a) 1) obezbeđivanje sprovođenja zakona i drugih propisa i mera u vezi sa organizacijom i radom sudova;
2) obezbeđivanje materijalnih, kadrovskih i drugih uslova za rad;
3) sprovođenje postupka po zahtevu lica neopravdano osuđenih i neopravdano lišenih slobode, radi postizanja sporazuma o postojanju, vrsti i visini naknade;
4) vršenje metodoloških i informaciono-dokumentacionih poslova koji obuhvataju obradu statističkih podataka, dokumentacionih materijala, radi praćenja stanja u sudovima;
5) traženje od sudova podataka potrebnih radi vršenja poslova iz svog delokruga;
b) 1) propisivanje sudskog poslovnika;
2) utvrđivanje orijentacionih merila o potrebnom broju sudija u sudovima;
3) postavljanje i razrešavanje stalnih sudskih tumača, propisivanje uslova i visine naknada i nagrada za njihov rad;
4) davanje predloga Narodnoj skupštini o broju sudija i sudija porotnika u sudovima;
5) donošenje drugih akata kojima se uređuju pojedina pitanja od značaja za rad pravosudnih organa.
Član 33.
Sudskim poslovnikom uređuje se naročito: rad sudske uprave; vođenje evidencija i sudske statistike; rad stalnih sudskih veštaka; pružanje pravne pomoći građanima i održavanje sudskih dana; informisanje javnosti o radu sudova, evidencija, pozivanje i raspoređivanje sudija porotnika; vršenje pripravničke prakse; načela unutrašnje organizacije i poslovanja sudova; način organizovanja i rada sudskih odeljenja; postupanje po pritužbama i predstavkama; vođenje postupka i dostavljanje odluka na jezicima narodnosti; vođenje upisnika i pomoćnih knjiga; postupanje po sudskim spisima; rad na sednicama sudskih odeljenja i sednicama sudija; vršenje poslova međunarodne pravne pomoći; organizovanje zajedničkih službi u mestima u kojima je smešteno više sudova odnosno više pravosudnih organa; naplata novčanih kazni, troškova krivičnog postupka; oduzete imovinske koristi i postupanje sa sudskim depozitom.
Član 34.
Ministarstvo pravde vrši nadzor u sudovima, nad primenom sudskog poslovnika.
Član 35.
Kada ovlašćeni radnik Ministarstva pravde u vršenju nadzora iz člana 34. ovog zakona utvrdi da postoji povreda sudskog poslovnika, sačiniće zapisnik o vrsti i načinu izvršenja povrede kao i o odgovornom radniku, i u roku od osam dana od dana izvršenog nadzora dostaviti predsedniku neposredno višeg suda i ministru pravde zapisnik i predlog za preduzimanje mera prema odgovornom radniku.
Član 36.
Vrhovni sud, neposredno ili preko predsednika odgovarajućeg suda, vrši nadzor u sudovima u odnosu na postupanje po predmetima u propisanim rokovima i postupanje po predstavkama i pritužbama.
Kada se u vršenju nadzora iz stava 1. ovog člana utvrdi postojanje činjenica i okolnosti koje ukazuju na neblagovremeno i nesavesno postupanje sudije odgovarajućeg suda, predsednik Vrhovnog suda pokrenuće postupak za utvrđivanje odgovornosti sudije.
Član 37.
U vršenju nadzora, Ministarstvo pravde i Vrhovni sud ne mogu preduzimati radnje kojima se utiče na odlučivanje suda u pojedinim sudskim predmetima.
Glava V
SUDIJE I SUDIJE POROTNICI
1. Izbor sudija i sudija porotnika
Član 38.
Za sudiju može biti biran državljanin Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije koji ispunjava opšte uslove za stupanje na rad u državnim organima, koji je završio pravni fakultet, položio pravosudni ispit i uživa ugled za vršenje sudijske funkcije.
Za sudiju može biti izabrano lice koje pored uslova iz stava 1. ovog člana ima i radno iskustvo na poslovima pravne struke:
- za sudiju opštinskog suda, tri godine;
- za sudiju okružnog suda, sedam godina;
- za sudiju privrednog suda, četiri godine;
- za sudiju višeg privrednog suda, osam godina;
- za sudiju Vrhovnog suda, dvanaest godina.
Član 39.
Za sudiju porotnika može biti biran državljanin Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije koji je punoletan i uživa ugled za vršenje sudijske funkcije.
Sudija porotnik bira se na inicijativu predsednika odgovarajućeg suda.
Sudija porotnik bira se na vreme od četiri godine i može biti ponovo biran.
Sudija porotnik opštinskog, okružnog i Vrhovnog suda, za suđenje maloletnicima, pored uslova iz stava 1. ovog člana, treba da ima i iskustvo u vaspitanju maloletnika.
Član 40.
Predlog za izbor i predlog za razrešenje predsednika suda, sudija i sudija porotnika podnosi nadležno telo Narodne skupštine.
Član 41.
Ministar pravde, po svojoj inicijativi ili na inicijativu predsednika suda za koji se sudija bira, oglašava slobodno mesto sudije u "Službenom glasniku Republike Srbije" i drugim sredstvima javnog informisanja.
Rok za podnošenje prijava ne može biti kraći od 15 niti duži od 30 dana od dana oglašavanja.
Član 42.
Ministar pravde pribavlja mišljenje o stručnim, radnim i drugim uslovima za vršenje sudijske funkcije za sve prijavljene kandidate, od kolegijuma suda, organa ili organizacije u kojima su kandidati obavljali poslove pravne struke.
Ministar pravde dostavlja mišljenje iz stava 1. ovog člana zajedno sa svojim mišljenjem, nadležnom telu Narodne skupštine.
Član 43.
Izabrani sudija dužan je stupiti na dužnost u roku koji ne može biti duži od dva meseca od dana izbora.
Ako izabrani sudija bez opravdanog razloga ne stupi na dužnost u roku iz stava 1. ovog člana, smatra se kao da nije izabran.
Član 44.
Sudija i sudija porotnik, pre stupanja na dužnost, polažu zakletvu.
Tekst zakletve glasi:
"Zaklinjem se da ću se u svom radu pridržavati ustava i zakona, da ću svoju dužnost u sudu vršiti savesno i nepristrasno i da ću štititi ustavnost i zakonitost".
Predsednik Vrhovnog suda polaže zakletvu pred Narodnom skupštinom.
Predsednici ostalih sudova i sudije polažu zakletvu pred predsednikom Narodne skupštine ili licem koje on odredi, a sudije porotnici pred predsednikom suda za koji su izabrani.
2. Prestanak funkcije i razrešenje sudija i sudija porotnika
Član 45.
Sudiji prestaje sudijska funkcija kada to sam zatraži ili kada mu radni odnos prestane zbog ispunjenja uslova za penziju.
Vrhovni sud, po izvršenom uvidu u odgovarajuće dokaze, utvrđuje da li postoje razlozi za prestanak sudijske funkcije i o tome obaveštava Narodnu skupštinu.
Obaveštenje iz stava 2. ovog člana, Vrhovni sud dostavlja nadležnom telu Narodne skupštine u roku od 60 dana od dana prijema dokaza o ispunjenosti uslova za prestanak funkcije.
Narodna skupština donosi odluku o prestanku funkcije, kojom utvrđuje i dan prestanka funkcije.
Ukoliko Narodna skupština ne donese odluku o prestanku sudijske funkcije kada to sam sudija zatraži, u roku od dva meseca od dana podnetog zahteva za prestanak sudijske funkcije, smatraće se da mu je istekom tog roka prestala funkcija.
Odredbe ovog člana, shodno se primenjuju i kada sudija porotnik zatraži da mu prestane funkcija.
Član 46.
Sudija i sudija porotnik, razrešiće se, od sudijske dužnosti, protiv svoje volje:
1) ako bude osuđen za krivično delo na bezuslovnu kaznu zatvora u trajanju od najmanje šest meseci ili ako bude osuđen za kažnjivo delo koje ga čini nepodobnim za vršenje sudijske funkcije;
2) ako se, na osnovu nalaza i mišljenja nadležne zdravstvene ustanove, utvrdi da je zbog zdravstvenog stanja trajno izgubio radnu sposobnost za vršenje sudijske funkcije;
3) ako se utvrdi da nestručno i nesavesno obavlja sudijsku funkciju;
4) ako se utvrdi da obavlja funkciju suprotno članu 5. ovog zakona.
Član 47.
Odluka o razrešenju od dužnosti sudije zbog razloga iz člana 46. stav 3. može se doneti samo ako je prethodno sproveden postupak za utvrđivanje razloga za razrešenje i ako je u tom postupku sudiji odnosno sudiji porotniku, omogućeno da se izjasni o tom razlogu.
Član 48.
Predsednik Vrhovnog suda pokreće postupak za razrešenje sudije.
Nadležno telo Narodne skupštine pokreće postupak za razrešenje predsednika Vrhovnog suda.
Inicijativu za pokretanje postupka za razrešenje sudije, mogu dati predsednik suda i sednica svih sudija za sudije odnosnog suda, predsednik neposredno višeg suda, ministar pravde i nadležno telo Narodne skupštine.
Inicijativu za pokretanje postupka za razrešenje sudije porotnika može dati i predsednik suda u kojem sudija porotnik vrši dužnost.
U inicijativi se navode razlozi za pokretanje postupka za razrešenje sudije, odnosno sudije porotnika.
Inicijativa se dostavlja, zajedno sa potrebnim podacima i dokazima Vrhovnom sudu.
Vrhovni sud, sprovodi postupak u kome utvrđuje da li postoje razlozi za razrešenje i o tome obaveštava Narodnu skupštinu u roku od 60 dana od dana kada mu je dostavljena inicijativa za pokretanje postupka za razrešenje.
Član 49.
Narodna skupština obaveštava sudiju, odnosno sudiju porotnika koji je razrešen, kao i sud čiji je sudija, odnosno sudija porotnik razrešen.
Narodna skupština obaveštava Vrhovni sud i Ministarstvo pravde u slučaju razrešenja sudije.
Protiv odluke o utvrđivanju prestanka sudijske funkcije i odluke o razrešenju sudije, nije dopuštena sudska zaštita.
Član 50.
Sudija koji je razrešen od sudijske funkcije ostvaruje prava po osnovu rada, na način i pod uslovima utvrđenim zakonom.
3. Udaljenje od dužnosti sudije i sudije porotnika
Član 51.
Sudija će biti udaljen od dužnosti dok traje istraga ili dok se nalazi u pritvoru.
Sudija može biti udaljen od dužnosti ako je pokrenut postupak za njegovo razrešenje.
Odluku o udaljenju od dužnosti u slučajevima iz st. 1. i 2. ovog člana, donose za sudije - predsednik suda, za predsednika suda - predsednik neposredno višeg suda, a za predsednika Vrhovnog suda - Narodna skupština.
Član 52.
Ako je protiv sudije porotnika pokrenuta istraga ili je pokrenut postupak za njegovo razrešenje od dužnosti predsednik suda neće pozivati sudiju porotnika za vršenje dužnosti dok se ne završi krivični postupak, odnosno postupak za razrešenje.
4. Raspoređivanje i privremeno upućivanje na rad sudija u drugi sud
Član 53.
Sudija opštinskog, okružnog i privrednog suda može se rasporediti na rad, uz njegov pristanak, i pristanak odnosnih sudova, u drugi sud iste nadležnosti.
Rešenje o rasporedu donosi predsednik Vrhovnog suda.
Član 54.
Sudija opštinskog, okružnog i privrednog suda može se, po svom pristanku, privremeno uputiti na rad u drugi sud.
Privremeno upućivanje na rad u drugi sud, vrši se samo ako zbog sprečenosti ili izuzeća sudija ili iz drugih opravdanih razloga bude dovedeno u pitanje redovno vršenje poslova u tom sudu.
U opštinski sud može biti privremeno upućen na rad sudija okružnog suda ili sudija opštinskog suda sa područja istog okružnog suda, u okružni sud sudija drugog okružnog suda a u privredni sud sudija drugog privrednog suda.
Rešenje o privremenom upućivanju na rad u drugi sud na području okružnog suda donosi predsednik okružnog suda, a o upućivanju na rad sudije okružnog suda u drugi okružni sud i sudije privrednog suda u drugi privredni sud, predsednik Vrhovnog suda.
Sudija koji je privremeno upućen na rad u drugi sud ima pravo na platu, naknade i ostala primanja, prema posebnim propisima.
5. Naknade i nagrade sudija porotnika
Član 55.
Sudiji porotniku pripada naknada troškova učinjenih zbog vršenja sudijske dužnosti, naknada za izgubljenu zaradu i nagrada.
Uslove i visinu naknada i nagrade iz stava 1. ovog člana, utvrđuje Vlada Republike Srbije.
6. Naknada štete koju učini sudija i sudija porotnik
Član 56.
Republika Srbija odgovara za štetu koju sudija ili sudija porotnik učini svojim nezakonitim ili nepravilnim radom građanima ili pravnim licima.
Ako je šteta učinjena namerno ili iz krajnje nepažnje, Republika Srbija može od sudije ili sudije porotnika tražiti naknadu isplaćenog iznosa.
Zahtev prema sudiji zastareva u roku od šest meseci od dana isplaćene naknade štete trećem licu.
Glava VI
STRUČNI SARADNICI, PRIPRAVNICI I DRUGI RADNICI SUDA
Član 57.
Sudovi imaju potreban broj stručnih saradnika, sudijskih pripravnika i drugih radnika za vršenje administrativnih, tehničkih i drugih poslova.
Član 58.
Za stručnog saradnika u sudu može biti primljen na rad diplomirani pravnik sa položenim pravosudnim ispitom.
Broj stručnih saradnika, pripravnika i drugih radnika u sudu utvrđuje se aktom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji poslova i zadataka suda, u skladu sa orijentacionim merilima o potrebnom broju sudija.
Član 59.
Stručni saradnik pomaže sudiji u radu, proučava pravna pitanja u vezi sa radom sudija u pojedinim predmetima, izrađuje nacrte sudskih odluka i priprema pravne stavove za publikovanje, uzima na zapisnik tužbe, predloge i druge podneske i izjave stranaka i vrši samostalno, ili pod nadzorom i po uputstvima sudije, druge stručne poslove predviđene zakonom, sudskim poslovnikom ili drugim propisom, u skladu sa zakonom.
Član 60.
Stručni saradnik se raspoređuje u zvanja na način i pod uslovima predviđenim za radnike zaposlene u državnim organima.
Član 61.
Za sudijskog pripravnika može biti primljen diplomirani pravnik koji ispunjava opšte uslove za sticanje svojstva radnika u državnim organima.
Pripravnik se prima na određeno vreme a najduže tri godine i postupno se raspoređuje na sve poslove kako bi stekao praksu u svim oblastima sudskog rada.
Pripravnik se može na određeno vreme uputiti na obuku u drugi sud, javno tužilaštvo, javno pravobranilaštvo, ili drugi državni organ.
Trajanje pripravničke prakse, uslovi za sticanje prava za polaganje pravosudnog ispita, program i način polaganja tog ispita, uređuju se posebnim zakonom.
Član 62.
Sud može, u skladu sa posebnim zakonom, primati na praksu i lica koja su diplomirani pravnici, radi stručnog osposobljavanja i sticanja uslova za polaganje pravosudnog ispita.
Član 63.
Sud može imati sekretara koji pomaže predsedniku suda u vršenju poslova uprave.
Predsednik suda može preneti na sekretara suda vršenje određenih poslova sudske uprave.
Član 64.
Na zaposlene u sudovima, ukoliko ovim ili drugim zakonom, nije drukčije predviđeno, primenjuju se odredbe posebnih propisa kojima su utvrđeni položaj, prava i obaveze zaposlenih u državnim organima.
Glava VII
SREDSTVA ZA RAD SUDA
Član 65.
Sredstva za rad suda obezbeđuju se u budžetu Republike.
Član 66.
Nadležni organi utvrđuju i doznačavaju sredstva za rad suda, u skladu sa potrebom blagovremenog i urednog izvršavanja njegove funkcije.
Član 67.
U okviru odobrenih sredstava utvrđuju se posebno za svaku godinu sredstva za lična primanja, za materijalne troškove sa troškovima postupka i za opremanje i unapređivanje rada suda.
Član 68.
Vlada Republike Srbije propisuje uslove, visinu naknade i način korišćenja sredstava koja stranke i ostali učesnici u postupku plaćaju za podmirenje troškova u sudskim postupcima.
Glava VIII
ARBITRAŽE I MIROVNA VEĆA
Član 69.
Organizacije, pojedinci i drugi pravni subjekti, mogu obrazovati arbitraže, za rešavanje međusobnih sporova koji nastanu iz ekonomskih i drugih poslovnih odnosa koje ovi subjekti samostalno uređuju ili koji proizilaze iz prava kojima oni slobodno raspolažu, ukoliko za njihovo rešavanje nije nadležan sud.
Arbitraže rešavaju sporove iz stava 1. ovog člana usaglašavanjem, posredovanjem, poravnanjem i donošenjem odluka.
Aktom o obrazovanju arbitraže utvrđuje se: naziv, sedište i nadležnost arbitraže, broj članova arbitraže, način njihovog izbora i razrešenja, vreme za koje se biraju, način obezbeđivanja sredstava i uslova rada arbitraže i uslova za rad, postupak pred arbitražom i druga pitanja od značaja za njen rad.
Član 70.
Pri organima lokalne samouprave, za rešavanje međusobnih sporova građana o pravima kojima slobodno raspolažu, mogu se obrazovati mirovna veća, ukoliko rešavanje ovih sporova nije stavljeno u isključivu nadležnost suda.
Statutom opštine uređuju se pitanja organizacije, postupanja i rada mirovnih veća.
Glava IDž
PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 71.
Organizacija sudova po odredbama ovog zakona sprovešće se do 31. decembra 1991. godine.
Odredbe o stvarnoj nadležnosti sudova primenjivaće se od 1. januara 1992. godine.
Izbor sudija svih sudova izvršiće se najkasnije do 31. decembra 1992. godine.
Član 72.
Odredbe ovog zakona koje se odnose na obezbeđivanje sredstava za rad sudova, za sudove za koje prema važećim propisima sredstva za rad nisu obezbeđivana u budžetu Republike, primenjivaće se od 1. januara 1992. godine.
Član 73.
Predmete primljene u rad kod sudova do 31. decembra 1991. godine dovršiće ti sudovi ukoliko ovim zakonom nije predviđeno njihovo ukidanje. Ako viši sud nakon 31. decembra 1991. godine ukine odluku nižeg suda, predmet će se ustupiti sudu nadležnom po ovom zakonu.
Član 74.
Danom početka primene ovog zakona prestaju sa radom:
- Vrhovni sud Vojvodine,
- Vrhovni sud Kosova,
- Sud udruženog rada Srbije,
- Sud udruženog rada Vojvodine,
- Sud udruženog rada Kosova;
- osnovni sudovi udruženog rada u Beogradu, Šapcu, Zaječaru, Čačku, Kragujevcu, Nišu, Požarevcu, Titovom Užicu, Vranju, Subotici, Somboru, Novom Sadu, Zrenjaninu, Pančevu, Sremskoj Mitrovici, Kikindi, Bečeju, Prištini i Đakovici;
- Okružni privredni sud u Đakovici;
- Opštinski sud u Srbici.
Opštinski sudovi u Blacu, Beloj Palanci, Ražnju, Podujevu, Baču, Bačkom Petrovcu, Beočinu, Plandištu, Žablju, Irigu, Novoj Crnji, Pećincima, Sečnju, Srbobranu i Zubinom Potoku nastavljaju sa radom kao odeljenja odgovarajućih opštinskih sudova iz člana 18. ovog zakona.
Viši privredni sud Srbije nastavlja sa radom kao Viši privredni sud sa nadležnošću utvrđenom ovim zakonom.
Član 75.
Predmete primljene do početka primene ovog zakona vrhovni sudovi autonomnih pokrajina kao i arhivu predaće Vrhovnom sudu, izuzev predmeta i arhive privrednih odeljenja koje će predati Višem privrednom sudu.
Član 76.
Predmete primljene do početka primene ovog zakona sudovi udruženog rada predaće odgovarajućim sudovima i to:
- opštinskim sudovima prvostepene predmete iz dosadašnje prvostepene nadležnosti sudova udruženog rada;
- privrednim sudovima - predmete o statusnim promenama u preduzećima i drugim pravnim subjektima;
- okružnim sudovima predmete po redovnim pravnim lekovima;
- Vrhovnom sudu, predmete po vanrednim pravnim lekovima.
U nedovršenim predmetima u kojima nije doneta prvostepena odnosno drugostepena odluka postupak će se nastaviti po propisima koji se primenjuju pred sudovima iz ovog zakona.
U pravosnažno završenim predmetima pred sudovima udruženog rada do početka primene ovog zakona, dozvoljena su samo ona pravna sredstva koja su bila dozvoljena u vreme vođenja postupka pred tim sudovima.
Član 77.
Predmet primljen do početka primene ovog zakona sudovi iz člana 74. ovog zakona predaće odgovarajućim sudovima iz ovog zakona.
Ako odeljenje suda ne počne sa radom do dana početka primene ovog zakona, poslove iz nadležnosti tog odeljenja obavljaće do početka rada tog odeljenja sud u čijem je sastavu odeljenje.
Predmete privrednih sporova primljene do početka primene ovog zakona, sudovi će predati odgovarajućim privrednim sudovima.
Član 78.
Nekretnine i sredstva kao i prava i obaveze u vezi s tim nekretninama i sredstvima sudova u Republici prenose se na Republiku Srbiju.
Prenete nekretnine i sredstva rada koristiće se za smeštaj i opremu pravosudnih organa.
Ministar pravde, obrazovaće Komisiju za vršenje poslova iz stava 2. ovog člana.
Član 79.
Sudije izabrane po dosadašnjim propisima ostaju na dužnosti posle stupanja na snagu ovog zakona do završetka postupka izbora sudija, u skladu sa ovim zakonom.
Član 80.
Sudijama koji ne budu izabrani za sudiju u smislu odredaba ovog zakona pripadaju prava, pod uslovima i u obimu, predviđenim posebnim propisima koji su važili na dan stupanja na snagu Ustavnog zakona za sprovođenje Ustava Republike Srbije.
Član 81.
Radnici sudova koji ne budu preuzeti u sudove iz ovog zakona imaju prava utvrđena propisima koji su važili na dan stupanja na snagu Ustavnog zakona za sprovođenje Ustava Republike Srbije.
Član 82.
Lica iz čl. 80. i 81. ovog zakona ostvaruju svoja prava u sudu u kome su obavljali funkciju, odnosno bili u radnom odnosu, a ako je sud, u skladu sa odredbama ovog zakona, prestao sa radom, svoja prava ostvaruje u sudu koji je preuzeo njegovu nadležnost.
Član 83.
Danom početka primene ovog zakona prestaje da važi:
1) Zakon o redovnim sudovima ("Službeni glasnik SRS", br. 45/89 i 57/89),
2) Zakon o redovnim sudovima ("Službeni list SAP Vojvodine", br. 32/89, 33/89 i 37/89),
3) Zakon o redovnim sudovima SAP Kosova ("Službeni list SAP Kosova", br. 14/90 i 21/90),
4) Zakon o sudovima udruženog rada ("Službeni glasnik SRS", br. 32/75, 7/82, 16/83, 46/84 i 44/86),
5) Zakon o sudovima udruženog rada ("Službeni list SAP Vojvodine", broj 20/86),
6) Zakon o sudovima udruženog rada ("Službeni list SAP Kosova", br. 32/76, 43/80 i 44/84),
7) Zakon o samoupravnim sudovima ("Službeni glasnik SRS", br. 15/82 i 21/83),
8) Zakon o mirovnim većima ("Službeni glasnik SRS", br. 43/79 i 18/80),
9) Zakon o mirovnim većima ("Službeni list SAP Vojvodine", br. 1/76),
10) Zakon o mirovnim većima ("Službeni list SAP Kosova", broj 28/80).
Član 84.
Do donošenja izvršnih propisa predviđenih ovim zakonom, primenjivaće se odgovarajući važeći propisi, ukoliko nisu u suprotnosti sa ovim zakonom.
Član 85.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".