Na osnovu člana 71. stav 1. Zakona o državnoj upravi ("Službeni glasnik SRS", br. 20/92) i člana 20. stav 2. Uredbe o stručnom ispitu zaposlenih u organima državne uprave ("Službeni glasnik SRS", br. 80/92),
Ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, donosi
PRAVILNIK
O PROGRAMU POSEBNOG DELA STRUČNOG ISPITA
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 39/94)
Član 1.
Ovim pravilnikom propisuje se program posebnog dela stručnog ispita za pripravnika, zaposlene na poslovima državne uprave i za zaposlene u šumarstvu na poslovima održavanja, obnavljanja i korišćenja šuma, sa srednjom i visokom školskom spremom, a koji su u skladu sa propisima o državnoj upravi i Zakonom o šumama obavezni da polažu stručni ispit (u daljem tekstu: kandidati).
I
Član 2.
Na posebnom delu stručnog ispita proverava se osposobljenost za obavljanje poslova na koje je kandidat sa visokom stručnom spremom raspoređen u okviru sledećih grupa i to:
1. Grupa gajenje šuma obuhvata znanje iz oblasti:
a) Ekološki uslovi razvitka šumskih sastojina: Biotski faktori (flora i fauna i njihove zajednice); abiotski faktori (klima, tlo i oblik zemljišta), i međusobni odnos ovih faktora; postanak i razvoj sastojina (spoljni i unutrašnji); vrste i oblik sastojina; vrste drveća koje obrazuju sastojine i vrste koje se javljaju pojedinačno i u grupama.
b) Biljne zajednice;
Vegetacijska područja Srbije; činioci i razvoj biljnih zajednica.
v) Genetika u šumarstvu:
Naslednost i promenljivost šumskog drveća; vrste razmnožavanja (generativno i vegetativno); oplemenjivanje šumskog drveća; semenski objekti (stabla, semenske sastojine i semenske plantaže).
g) Prirodno obnavljanje šuma:
Vrste seča (čiste, oplodne, prebirne).
Oblik seča (grupimične, na kulise, krugove i dr.).
d) Veštačko obnavljanje šuma:
Tretiranje vegatativnog pokrivača i obrada zemljišta; obnavljanje šuma setvom semena; pošumljavanje sadnjom.
đ) Proizvodnja i čuvanje šumskog semena
e) Rasadnička proizvodnja;
Izbor površina; obrada zemljišta; sejanje i nega sadnog materijala; zaštita od biotičkih šteta u rasadniku (upotreba pesticida i herbicida); zaštita od abiotičkih faktora (zasena, zalivni sistem i dr.); tipovi sadnog materijala (slobodni koren, obložen koren); odnos između sadnog materijala i stanišnih uslova; standardi za šumske sadnice (JUS i Evropska Unija).
Priprema i čuvanje sadnog materijala; metodi sadnje (sa slobodnim korenom, sa obloženim korenom); pošumljavanje sadnicama iz kontejnera.
ž) Nega kultura:
Zaštita kultura; čišćenje i prorede u funkciji odabiranja stabala budućnosti.
z) Plantaže u šumarstvu:
Izbor vrsta (varijeteta ili klonova); izbor staništa; ophodnja i gustina biljaka; nega plantaža; stabilnost plantaža; zaštitne mere i sredstva za zaštitu u plantažama.
Plantaže topola, vrba i dr.
i) Održavanje šuma:
Nega podmlatka; čišćenje mladica; prorede; odabiranje i oblikovanje drveća: podmlađivanje u sastojinama; nega zemljišta.
j) Oblici gajenja šuma:
Sastojine po mešovitosti (čiste i mešovite); jednodobne, razdobne (grupimično); prebirne, (grupimično); po spratnosti (sprat drveća i sprat prizemne flore, višespratne); značaj gajenja; vreme kod oblikovanja sastojina (početak); stabilnost sastojina.
k) Rekonstrukcija šuma:
Uzroci degradacije šumskih sastojina i staništa; prevođenje nižih tipova šuma u visoke; prirodna i veštačka sukcesija - progresija šumskih vegetacija; melioracija degradiranih šuma i staništa; konverzija šuma (po tipu i vrsti).
2. Grupa zaštita šuma obuhvata znanje iz oblasti:
a) Šumski red (higijensko-šumsko-zaštitne mere); uzgojne mere u šumi kao faktor zaštite;
b) Fitopatološke štete u šumama i rasadnicima; glavne bolesti šumskih vrsta u rasadnicima, šumama, šumskim kulturama i plantažama; preventivne i terapijske mere zaštite (biološko, hemijsko i mehaničko suzbijanje bolesti).
v) Entomološke štete:
Glavne štetočine najvažnijih šumskih vrsta; suzbijanje štetočina (dijagnozno prognozna služba - opažanje) planiranje mera (bioloških, mehaničkih i hemijskih).
g) Fungicidi i insekticidi u šumarstvu:
Vrste sredstava i njihova primena; tehničke pripreme sredstava (koncentracije, organizacija posla i kadrova) mere zaštite radnika prilikom primene.
d) Opšte štete (čovek, divljač, stoka, atmosferski faktori i požari) i način suzbijanja.
3. Grupa uređivanje šume obuhvata znanje iz oblasti:
a) Premer dubećih stabala (tablice), tarife, premer oborenost stabla i sortimenata, premer sastojina, prirast (pojam i vrste), utvrđivanje prirasta; utvrđivanje starosti (dubećeg i oborenog stabla i sastojine).
Metodi i instrumenti za utvrđivanje zapremine, prirasta i starosti dubećeg i oborenog stabla i sastojine; praktična primena tablica i tabela (zapremine, prirasta, oblikovisina).
b) Šumsko područje, podela šuma po površini:
Prostor kao osnov planiranja gazdovanja šuma (administrativno-organizacioni, funkcionalno-namenski, prirodno-tehnički).
v) Sistem gazdovanja:
Planiranje u jednodobnim visokim pravilnim i izdaničkim šumama (starost i ophodnja); planiranje u raznodobnim i prebirnim šumama; trajnost gazdovanja; uređajne mere; ciljevi gazdovanja; teksacioni radovi; određivanje zapremine; određivanje prirasta i određivanje prinosa.
4. Grupa korišćenje šuma i projektovanje šumskih saobraćajnica obuhvata znanja iz oblasti:
Izbor načina korišćenja šuma i zasada; faktori troškova korišćenja šuma; faktori stepena korišćenja; oruđa i oprema u korišćenju šuma; standardi i racionalizacija rada u šumarstvu; projektovanje i izgradnja šumskih saobraćajnica i šumska transportna sredstva; stovarišta i čuvanje (konzerviranje) šumskih sortimenata; organizacija rada u šumarstvu; organizacija šumarstva, prirodni i ekonomski uslovi za razvoj šumarstva, osnovni ekonomski pojmovi i vrednosti šuma, prosta i proširena reprodukcija.
5. Grupa lovstvo obuhvata znanja iz oblasti:
Biologija i ekologija divljači (osnovne vrste); određivanje boniteta i kapaciteta lovišta; lovne osnove i planovi gazdovanja lovištem; lovljenje i korišćenje divljači; ocena trofeja; zaštita i ishrana divljači; uređivanje lovišta i planiranje u lovištu.
6. Grupa šumsko i lovno zakonodavstvo obuhvata znanje iz oblasti:
- Zakon o šumama sa pratećim propisima;
- Zakon o semenu i sadnom materijalu sa pratećim propisima;
- republički Zakon o zaštiti bilja;
- savezni Zakon o zaštiti bilja od biljnih bolesti i štetočina sa pratećim propisima i
- Zakon o lovstvu sa pratećim propisima.
II
Član 3.
Na posebnom delu stručnog ispita proverava se osposobljenost za obavljanje poslova na koje je kandidat sa srednjom stručnom spremom (šumski tehničar) raspoređen u okviru sledećih grupa i to:
1. Grupa gajenje šuma obuhvata proveru teorijskih i praktičnih znanja i to:
a) Ekološki uslovi razvitka šumskih sastojina (morfologija, ekologija i biologija najznačajnijih šumskih vrsta kod nas, poznavanje biljnih zajednica i njihovu vezanost za određena staništa); vrste razmnožavanja; semenski šumski objekti; obnavljanje šuma (vrste i oblici seča); odabiranje stabala za seču kod niskih šuma; veštačko obnavljanje šuma (vrste obnavljanja); proizvodnja i čuvanje šumskog semena; rasadnička proizvodnja (sejanje, nega i zaštita); priprema i čuvanje sadnog materijala (metodi i tehnologija sadnje); podizanje plantaža u šumarstu (izbor staništa, nega i zaštita), održavanje šuma (nega, čišćenje mladika, prorede, nega zemljišta); melioracija degradiranih šuma i staništa.
2. Grupa zaštita šuma obuhvata proveru praktičnih i teoretskih znanja i to:
a) Uspostavljanje šumskog reda (higijensko zaštitne i uzgojne mere); fitopatološke štete u šumama i rasadnicima; preventivne i terapijske mere (sredstva i metodi suzbijanja bolesti); entomološke štete (glavne vrste štetočina, izvođenje mera za suzbijanje); praktična primena fungicida, herbicida i insekticida u šumarstvu (vrste, sredstava, priprema i izvođenje radova); opšte štete u šumama izazvane drugim faktorima (čovek, stoka, divljač, klimat, požari i dr.).
3. Grupa uređivanja šuma obuhvata praktična i teoretska znanja i to:
a) Premer stabala (dubeće, oboreno); premer sastojina (pojam i vrste); utvrđivanje prirasta (debljinski, visinski, zapreminski) stabla i sastojine; utvrđivanje starosti (stabla i sastojine); praktična primena tablica i tabela (zapremine, prirasta i oblikovisina); podela šuma po površini (privredno-tehnička i dr.); taksacioni radovi; određivanje zapremine, prirasta i prinosa.
4. Grupa korišćenje šuma i gradnja šumskih saobraćajnica obuhvata praktična i teoretska znanja i to:
a) Način korišćenja šuma; faktori troškova i stepena korišćenja šuma; oruđa i oprema u korišćenju šuma; standardi i racionalizacija rada; gradnja šumskih puteva i drugih saobraćajnica; organizacija rada (seča, manipulacija, skladištenje i transport).
5. Grupa lovstvo obuhvata praktična i teoretska znanja i to:
Biologija i ekologija divljači (osnovne vrste), lovne osnove i planiranje gazdovanja lovištem; lovljenje i korišćenje divljači; ocenjivanje trofeja; zaštita i ishrana divljači; veštačko gajenje fazanske divljači; održavanje i uređivanje lovišta; organizacija rada u lovištu.
6. Grupa šumarsko i lovno zakonodavstvo obuhvata znanja iz propisa navedenih u članu 2. pod tačkom 6. ovog pravilnika.
Član 4.
Za primenu polaganja posebnog dela stručnog ispita koriste se sledeći pravni izvori:
1) Zakon o šumama ("Službeni glasnik RS", br. 46/91, 83/92 i 54/93);
2) Zakon o semenu i sadnom materijalu ("Službeni glasnik RS". broj 54/93);
3) Zakon o zaštiti bilja od bolesti i štetočina koje ugrožavaju celu zemlju ("Službeni list SFRJ", broj 74/89);
4) Zakon o zaštiti bilja od bolesti i štetočina ("Službeni glasnik SRS", broj 14/84);
5) Zakon o standardizaciji ("Službeni list SFRJ", broj 80/91 - prečišćeni tekst) - JUS za drvo;
6) Zakon o lovstvu ("Službeni glasnik RS", broj 39/93);
7) Podzakonska akta iz oblasti navedenih zakona u tač. 1. od 6. ovog člana.
Za primenu polaganja posebnog dela stručnog ispita koristi se i sledeća literatura:
1. dr T. Bunuševac: Gajenje šuma 1. Naučna knjiga, Beograd. 1951;
2. dr S Jovanović: Gajenje šuma, 2, Naučna knjiga, Beograd, 1988;
3. dr Lj. Stojanović, B. Jovanović, T. Bunuševac: Šumarstvo i pejzažna arhitektura - skripta, Šumarski fakultet, Beograd, 1985;
4. dr B. Jovanović: Dendrologija V izmenjeno izdanje, Naučna knjiga, Beograd, 1991;
5. dr M. Gajić: Šumska botanika sa anatomijom drveta, Šumarski fakultet, Beograd, 1988;
6. dr N. Jović, dr Z. Tomić, dr D. Jović: Tipologija šuma - skripta, Šumarski fakultet, Beograd, 1989.
7. dr S. Stilinović: Semenarstvo šumskog i ukrasnog drveća i žbunja, Naučna knjiga, Beograd, 1975;
8. dr S. Stilinović: Proizvodnja sadnog materijala šumskog i ukrasnog drveća i žbunja, Naučna knjiga, Beograd, 1987;
9. dr A Tucović: Genetika sa oplemenjivanjem biljaka, Građevinska knjiga, Beograd, 1979;
10. dr A. Tucović: Fiziologija biljaka - II izmenjeno i dopunjeno izdanje, Šumarski fakultet, Beograd, 1992;
11. Zbornik radova: Savremene metode pošumljavanje, nege i zaštite u očuvanju i proširenju šumskog fonda Srbije, Savez inženjera i tehničara šumarstva i industrije za preradu-drveta Republike Srbije, Beograd, mart 1990;
12. dr M. Gajić i Ž. Tešić: Vrste poda hrasta (Ljuercus L.) u Srbiji, Institut za šumarstvo, Beograd, 1992;
13. M. Jevtić: Nega četinarskih kultura sastojina veštačkog porekla proredom, Prosilva, Beograd, 1992;
14. Pošumljavanje goleti i unapređivanje šumarstva Srbije u periodu 1972-1989. godine - doprinos samoupravne interesne zajednice šumarstva, Institut za šumarstvo i SIZ šumarstva, Beograd, 1990;
15. dr S. Živojinović: Zaštita šuma, Naučna knjiga, Beograd, 1958. i 1963;
16. dr S. Živojinović: Šumarska entomologija, Naučna knjiga, Beograd, 1966;
17. dr M. Josipović: Šumska fitopatologija, Naučna knjiga, Beograd, 1951.
18. Časopis "Šumarstvo" - tematski broj: Sušenje šuma, broj 2-3, Beograd, 1990.
19. dr Ž. Miletić: Uređivanje šuma - prva knjiga, Naučna knjiga, Beograd, 1954.
20. dr Ž. Miletić: Uređivanje šuma - druga knjiga, Naučna knjiga, Beograd, 1958.
21. dr L. Tomanić: Uređivanje šuma - skripta, Šumski fakultet, Beograd, 1989.
22. dr Ž. Milin: Grupimično gazdovanje - Teorijske osnove, osobine i primena, Šumarski fakultet, Beograd, 1988.
23. dr V. Stamenković, dr M. Vučković: Prirast i proizvodnost stabala i sastojina, BIGZ, Beograd, 1988.
24. dr S. Banković: Dendrometrija, Zavod za izdavanje udžbenika i nastavnih sredstava, Beograd, 1993.
25. dr V. Popović: Iskorišćavanje šuma, Naučna knjiga, Beograd 1954.
26. dr S. Nikolić: Iskorišćavanje šuma, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Srbije, Beograd, 1993.
27. dr S. Nikolić: Iskorišćavanje šuma III deo, Zavod za izdavanje udžbenika Srbije, Beograd, 1967.
28. dr S. Nikolić: Iskorišćavanje šuma - priručnik za vežbe, Naučna knjiga, Beograd, 1981.
29. dr V. Popović, dr S. Nikolić: Iskorišćavanje šuma - priručnik za inženjere, Privredni pregled, Beograd, 1972.
30. dr S. Nikolić: - Mehanizacija u šumarstvu, Šumarski fakultet, Beograd, 1990.
31. Šumarska enciklopedija 1, 2, 3, Jugoslovenski leksikografski zavod "Miroslav Krleža", Zagreb, 1987.
32. Zbornik radova: Prošlost, sadašnjost i budućnost srpskog šumarstva kao činioca razvoja Srbije, Savez inženjera i tehničara šumarstva i industrije za preradu drveta Republike Srbije, Beograd, decembar 1991.
33. Šumarstvo i prerada drveta u Srbiji kroz vekove, Savez inženjera i tehničara šumarstva i industrije za preradu drveta Republike Srbije, Beograd, 1992.
34. Grupa autora: Lovački priručnik, Lovački savez Srbije i NIP "Dnevnik", Novi Sad, 1992.
35. mr Ž. Rapajić: Obrada i ocenjivanje lovačkih trofeja, Savez lovačkih organizacija BiH, Sarajevo, 1986.
36. Ž. Radosavljević, S Pavlović: Divljač i lov, Mala poljoprivredna biblioteka, Beograd, 1988.
37. Velika ilustrovana enciklopedija lovstva 1, 2, Građevinska knjiga, Beograd, 1987. i 1992.
Član 5.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".