NAPOMENA REDAKCIJE:
Odredba člana 284. Zakona o radu ("Sl. glasnik RS", br. 24/2005, 61/2005) glasi:
Odredbe kolektivnog ugovora koji je na snazi na dan stupanja na snagu ovog zakona, a koje nisu u suprotnosti sa ovim zakonom, ostaju na snazi do zaključivanja kolektivnog ugovora u skladu sa ovim zakonom.
Odredbe opšteg i posebnih kolektivnih ugovora zaključenih pre 21. decembra 2001. godine, a koje su na snazi na dan stupanja na snagu ovog zakona i koje nisu u suprotnosti sa ovim zakonom ostaju na snazi do zakljucivanja kolektivnih ugovora u skladu sa ovim zakonom, a najduže šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
-----------------------------
Na osnovu Zakona o kolektivnim ugovorima ("Sl. glasnik SRS", br. 6/90 i 42/91), člana 2. Opšteg kolektivnog ugovora ("Sl. glasnik RS", broj 18/90),
Republički odbor sindikata radnika državne uprave, pravosuđa i društvenih organizacija Srbije i društvene organizacije i udruženja građana Srbije, zaključuju
POSEBAN
KOLEKTIVNI UGOVOR ZA ZAPOSLENE U DRUŠTVENIM ORGANIZACIJAMA I UDRUŽENjIMA GRAĐANA U REPUBLICI SRBIJI
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 69 od 28. septembra 1992; 23/95, 27/95 i 6/97)
I. OSNOVNE ODREDBE
Član 1.
Ovim kolektivnim ugovorom uređuju se prava i dužnosti u društvenim organizacijama i udruženjima građana Republike Srbije, način ostvarivanja prava zaposlenih u skladu sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom, kao i prava i obaveze organizacije (u daljem tekstu: poslodavca) prema zaposlenima.
Član 2.
Ovim kolektivnim ugovorom, u skladu sa zakonom, uređuju se prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih radnika i poslodavca iz oblasti rada i radnih odnosa, kao i međusobni odnosi učesnika ovog kolektivnog ugovora.
Član 3.
Ovim kolektivnim ugovorom utvrđuje se način, postupak i slučajevi kada se može tražiti izmena, uslovi i rokovi i način otkazivanja Kolektivnog ugovora.
II. RADNI ODNOS
1. Zasnivanje radnog odnosa
Član 4.
Radni odnos se zasniva dobrovoljno radi obavljanja određenih poslova i ostvarivanja ličnog dohotka (zarade i drugih prava koja se stiču na radu i po osnovu rada).
Ovlašćeno lice poslodavca odlučuje o potrebi zasnivanja radnog odnosa, i slobodno radno mesto kao i uslove na tom radnom mestu prijavljuje organizaciji obaveznog socijalnog osiguranja nadležnoj za poslove zapošljavanja, koja je dužna da ga u roku od pet dana od dana prijema prijave, javno oglasi u sredstvima javnog informisanja, odnosno javno oglašavanje se ne vrši u slučajevima predviđenim zakonom.
Član 5.
U organizaciji radni odnos se zasniva nakon što poslodavac utvrdi da radnik ispunjava opšte i posebne uslove za zasnivanje radnog odnosa.
Član 6.
Odluku o izboru između prijavljenih kandidata donosi ovlašćeno lice poslodavca koje je dužno da, u roku od 30 dana od dana isteka roka za podnošenje prijave na oglas, obavesti učesnike oglasa o rezultatima izbora. Ovlašćeno lice poslodavca je dužno da, sa licem koje zasniva radni odnos, zaključi ugovor o radu u pisanom obliku.
Radnik ostvaruje prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa od dana početka rada.
Član 7.
Ovlašćeno lice poslodavca zasniva radni odnos sa radnicima zaključivanjem ugovora o radu.
Ovlašćeno lice poslodavca zasniva radni odnos, na osnovu odluke o izboru, ugovorom o radu, koji zaključuju organ koji ga bira, odnosno postavlja i ovlašćeno lice poslodavca.
Član 8.
Opštim aktom poslodavca utvrđuju se radna mesta za koja je, kao poseban uslov za rad, predviđena prethodna provera radnih sposobnosti kandidata. Prethodnu proveru radnih sposobnosti kandidata vrši posebna komisija, sastavljena od lica koja imaju najmanje isti stepen stručne spreme određene vrste zanimanja, kao i lice čije se sposobnosti proveravaju i koji ne moraju biti u radnom odnosu kod poslodavca.
Član 9.
Poslodavac može zaključiti ugovore o obavljanju privremenih i povremenih poslova zbog kojih se ne zasniva radni odnos.
2. Prava, obaveze i odgovornosti radnika organizacije
Član 10.
Radnik je dužan da:
- obavlja savesno i na vreme zadatke i poslove na radnom mestu za koje je zasnovao radni odnos, odnosno na koje ga poslodavac rasporedi u skladu sa zakonom ovim kolektivnim ugovorom,
- ekonomski celishodno i odgovorno koristi poverena sredstva.
Član 11.
Poslodavac je dužan da u organizovanju rada primeni zakon i druge propise o delatnosti koju obavlja i odredbe ovog kolektivnog ugovora, a posebno u oblasti prava:
- na zdravstvenu zaštitu radnika, prava u slučaju bolesti, gubitka radne sposobnosti ili njenog smanjenja i drugo,
- na penzijsko osiguranje,
- zaštite žena - radnica,
- zaštite invalida - radnika,
- raspoređivanju radnika na druge poslove i radne zadatke,
- obrazovanje i usavršavanje radnika,
- propisa o odmorima i odsustva sa posla,
- sindikalna prava i druga prava utvrđena zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom.
Član 12.
Poslodavac donosi odluke koje se odnose na raspoređivanje radnika od zasnivanja do prestanka radnog odnosa, u skladu sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom.
Član 13.
Rešavanje tehnološkog i drugog viška radnika vrši se u skladu sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom.
3. Osnovna cena rada, zarade i druge naknade zaposlenih
Član 14.
Zarade radnika u društvenim organizacijama i udruženjima građana prate rast zarada u Republici.
Najnižu cenu rada čini prosečna zarada po zaposlenom, isplaćena za prethodni mesec u Republici, prema zvaničnim podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike, s tim što se tako utvrđena cena može umanjiti najviše do 40%.
Najniža cena rada utvrđuje se prema zvaničnim statističkim pokazateljima republičkog organa nadležnog za poslove statistike.
Član 15.
Osnovna cena rada utvrđuje se tako što se najniža cena rada za najjednostavniji rad, utvrđena ovim ugovorom, pomnoži sa sledećim koeficijentom, po grupama zadataka i poslova:
---------------------------------------------------------------------------
Grupa Zahteva se stručnost tipična radna mesta Koeficijent
zadataka
i poslova
---------------------------------------------------------------------------
1 2 3
---------------------------------------------------------------------------
I Ne zahteva se stručnost
- nekvalifikovani radnik 1,20
- fizički radnik 1,20
II Zahteva se stručna osposobljenost u trajanju od 6 meseci (I stepen)
- spremačica, kurir servirka, pomoćni radnik u kuhinji,
- vešerka i telefonista 1,30
- čuvar objekta, pomoćni ložač, radnik na umnožavanju
materijala i radnik u magacinu 1,40
III Zahteva se stručna osposobljenost od preko 6 meseci do
2 godine (II stepen)
- radnik na prijemu i ekspediciji pošte, pomoćni kuvar 1,60
- daktilograf 1,70
IV Zahteva se stručnost koja se stiče srednjim obrazovanjem
u trajanju 2-3 godine (KV radnik III stepen)
- ekonom, nabavljač, domar 1,85
- KV vozač-mehaničar, ložač, kuvar, serviser 2,00
V Zahteva se stručnost koja se stiče srednjim obrazovanjem,
u trajanju od 4 i više godina (IV stepen)
- knjigovođa 2,20
- administrativni referent, ref. daktilograf, blagajnik
likvidator 2,30
- magacioner, serviser saradnik za akcije, tehnički
sekretar, sekretar poslodavca, sekretar redakcije 2,40
VI Zahteva se stručnost koja se stiče specijalizacijom na
osnovu stručnog srednjeg obrazovanja (V stepen VKV radnik)
- vozač, bravar, druga zanatska zanimanja 2,50
- vozač autobusa, vozač-mehaničar, serviser, glavni
kuvar 2,60
VII Zahteva se stručnost koja se stiče višim obrazovanjem (VI stepen,
odnosno stručnost stečena radom)
- stručni saradnik, knjigovođa glavne knjige, sekretar
oblasti delovanja 2,70
- kontista, bilansista 2,80
- šef računovodstva, šef servisa, zamenik šefa službe,
šef službe 3,00
VIII Zahteva se stručnost koja se stiče fakultetskim odnosno
visokim obrazovanjem (VII stepen stručnosti)
- stručni saradnik, novinar, sekretar organa 3,40
- upravnik odmarališta, organizator programa 3,50
- pravnik, šef računovodstva 3,80
IDž Zahteva se stručnost koja se stiče magistraturom ili
specijalizacijom na osnovu fakultetskog, odnosno visokog
obrazovanja (VII stepen)
- samostalni stručni saradnik, savetnik,
novinar-urednik 3,85
- urednik programa izdanja, pravnik sa pravosudnim
ispitom i specijalizacijom 3,90
- rukovodilac službe - sektora 4,00
Dž Zahteva se stručnost koja se stiče doktoratom nauka (VIII stepen)
- viši savetnik 4,10
- odgovorni urednik 4,20
- glavni i odgovorni urednik 4,30
- zamenik sekretara, zamenik predsednika 4,40
DžI Najsloženiji poslovi rukovođenja
- sekretar, sekretar organizacije, rukovodilac
organizacije, predsednik 4,50-5,00
---------------------------------------------------------------------------
Za izborna i imenovana lica u društvenim organizacijama i udruženjima građana, koeficijent se određuje po odredbama ovog kolektivnog ugovora, koji se odnosi na ovlašćeno lice poslodavca. Viši koeficijent može da odredi i organ koji imenuje ili postavlja ovlašćeno lice poslodavca.
Poslodavac je dužan da zaposlenima obezbedi deo zarade po osnovu ostvarene dobiti ili po osnovu ostvarenih natprosečnih rezultata rada. Iznos trinaeste plate, odnosno isplate po osnovu ostvarenih natprosečnih rezultata rada utvrđuje se u rasponu od 50% do 100% od novembarske zarade zaposlenog i isplaćuje počev od treće dekade decembra.
Odredba stava 3. ovog člana primenjuje se od 1. decembra 1996. godine.
Član 16.
Poslodavac je dužan da isplati radniku potpun i konačan obračun svih finansijskih potraživanja iz prošlog meseca (neto mesečnu zaradu i druge eventualne zarade).
Pri obračunu vodi se računa, da se isplata vrši najmanje jedanput mesečno, i to do 10. u mesecu za prethodni mesec.
Član 17.
Kada poslodavac, usled poremećaja u poslovanju, nije u mogućnosti da obezbedi sredstva za isplatu zarada zaposlenima u skladu sa ovim kolektivnim ugovorom, ili na nivou višem od sredstava potrebnih za isplatu garantovane neto zarade, dužan je da zaposlenom isplati garantovanu neto zaradu, radi obezbeđivanja njegove materijalne i socijalne sigurnosti.
Poslodavac j dužan da, na kraju poslovne godine, ukoliko očekivani finansijski rezultati po godišnjem obračunu to omogućuju, zaposlenom isplati razliku između garantovane neto zarade koju je primio i zarade koju bi ostvario u skladu sa ovim kolektivnim ugovorom.
Odluku o isplati garantovane neto zarade donosi upravni odbor poslodavca, na predlog ovlašćenog lica poslodavca, po prethodno pribavljenom mišljenju sindikata.
Ako kod poslodavca nije obrazovan upravni odbor, odluku donosi ovlašćeno lice poslodavca, po prethodno pribavljenom mišljenju sindikata, bilo osnovne organizacije bilo republičke.
Period u kome je poslodavac dužan da zaposlenom isplati garantovanu neto zaradu, ne može biti duži od godinu dana.
Iznos garantovane neto zarade utvrđuje Vlada Republike Srbije, po prethodno pribavljenom mišljenju Veća Saveza sindikata Srbije i Privredne komore Srbije.
Nalozi za isplatu garantovane neto zarade izvršavaju se pre svih ostalih dospelih obaveza.
Član 18.
Obračun zarade za sve zaposlene vrši se svakog meseca i sadrži:
- obračun zarade prema ostvarenim časovima rada;
- uvećanje osnovne zarade po osnovu radnog staža, 0,5% za svaku započetu godinu radnog staža;
- naknade po osnovu rada (bolovanje, godišnji odmor, plaćeno odsustvo i sl.).
Član 19.
Pri svakoj isplati bruto zarade zaposlenom se u pismenom obliku uručuje obračun koji sadrži podatke o svim osnovama po kojima je zarada obračunata.
Član 20.
Zaposlenom koji pokaže izuzetne rezultate rada može se dodeliti novčana ili druga materijalna stimulacija.
Visina dodatka iz stava 1. ovog člana utvrđuje se u iznosu od 20% od vrednosti zarade zaposlenog.
U slučaju kada zaposleni ne ostvari planirane zadatke i poslove, zarada se može smanjiti do 20% od vrednosti njegove zarade.
Povećanje, odnosno smanjenje zarade zaposlenom iz stava 2. odnosno stava 3. ovog člana vrši se na osnovu ocene poslodavca.
Deo zarade zaposlenom po osnovu povećanja, odnosno smanjenja može se utvrditi za svaki mesec.
Član 21.
Zaposlenom pripada poseban dodatak na zaradu po radnom času u sledećim slučajevima:
- za rad na dan državnog i verskog praznika, za koji je zakonom predviđeno da se ne radi, odnosno odsustvuje sa rada - za 5%;
- za rad noću između 22,00 i 6,00 časova narednog dana - za 35%;
- za prekovremeni rad, u koji se ne uračunava radno vreme, unapred određeno, na osnovu izvršene godišnje preraspodele radnog vremena - za 35%.
1. Naknada na teret organizacije
Član 22.
Zaposlenom pripada naknada zarade za vreme odsustvovanja sa rada, u visini od 100% zarade zaposlenog kao da je na radu, u sledećim slučajevima:
- korišćenja godišnjeg odmora, nagradnih odsustva, državnih i verskih praznika, za koje je zakonom predviđeno da se ne radi, odnosno odsustvuje sa rada, privremene nesposobnosti za rad, ako je nesposobnost prouzrokovana na radu ili profesionalnom bolešću;
- davanja krvi, tkiva i drugih delova tela;
- korišćenja plaćenog odsustva;
- stručnog osposobljavanja i usavršavanja;
- čekanja na ostvarivanje jednog od prava po osnovu rada, za zaposlenog za čijim je radom prestala potreba.
Član 23.
Zaposlenom pripada naknada zarade za vreme odsustvovanja sa rada u visini od 90% od zarade koju bi ostvario na radnom mestu u mesecu za koji se vrši obračun, u sledećim slučajevima:
- zbog privremene nesposobnosti za rad prouzrokovane bolešću ili povredom van rada;
- zbog čekanja na raspoređivanje na druge poslove, prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju.
2. Naknade na teret drugih
Član 24.
Zaposlenom pripada naknada zarade koja se isplaćuje na teret drugih organizacija, ukoliko zakonom nije drugačije određeno u sledećim slučajevima:
- odsutnost sa rada zbog bolesti preko 60 dana,
- odsutnost sa rada zbog nege člana uže porodice i porodiljskog odsustva,
- odsustvovanja zbog učešća na vojnoj vežbi, učešća u TO, CZ, odazivanja na poziv vojnih i drugih organa do kojih je došlo bez krivice radnika,
- smanjenje radnih sposobnosti zbog invalidnosti i drugih slučajeva utvrđenih zakonom.
Osnova za naknadu radnika koja se isplaćuje na teret drugih utvrđuje se zakonom i propisima drugih organizacija.
Član 25.
Zaposlenom pripada naknada razlike zarade za vreme rada sa skraćenim radnim vremenom ili rada na drugim odgovarajućim poslovima za koje je predviđena manja cena rada.
Za vreme privremenog udaljavanja sa rada radniku pripada naknada zarade u iznosu od 50% ukupne zarade, a ukoliko radnik izdržava porodicu u iznosu od 75% zarade koju je ostvario u prethodna tri meseca, ukoliko zakonom nije drugačije određeno.
3. Naknade na teret materijalnih troškova
Član 26.
Zaposlenom u organizaciji pripada naknada za povećane troškove koji su u funkciji izvršenja poslova, a koji imaju karakter poslovnih rashoda ukoliko nije na drugi način regulisano pokriće tih troškova i to:
- naknada troškova prevoza u javnom saobraćaju radi odlaska na rad i povratka sa rada u visini cene prevozne karte;
- mesečna naknada za ishranu u toku rada u visini od 25% od prosečne neto zarade po zaposlenom isplaćene u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku Republičkog zavoda za statistiku, odnosno u visini na koju se prema zakonu ne plaćaju porezi i doprinosi, ako je taj iznos veći. Poslodavac u zavisnosti od ekonomskih uslova poslovanja, može isplatiti i veći iznos od iznosa na koji se ne plaćaju porezi i doprinosi;
- troškovi službenog putovanja, u visini stvarnih troškova prema priloženom računu, ili u visini cene prevoza javnog međugradskog saobraćaja;
- troškovi prenoćišta, u visini stvarnih troškova, prema priloženom računu, osim troškova noćenja u hotelima de-ludž kategorije za koje se troškovi priznaju u visini cene prenoćišta u hotelima "A" kategorije u mestu odredišta službenog putovanja;
- dnevnice za službeno putovanje u zemlji, u visini od 8% od prosečne mesečne neto zarade po zaposlenom, isplaćene u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku Republičkog zavoda za statistiku odnosno u visini na koju se prema zakonu ne plaćaju porezi i doprinosi, ako je taj iznos veći. Poslodavac, u zavisnosti od ekonomskih uslova poslovanja, može isplatiti i veći iznos od iznosa na koji se ne plaćaju porezi i doprinosi;
- dnevnice za službeno putovanje u inostranstvo u skladu sa važećim propisima za radnike saveznih organa;
- dnevna naknada za povećane troškove rada i boravka na terenu - terenski dodatak, u visini od 3% od prosečne mesečne neto zarade po zaposlenom isplaćene u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku Republičkog zavoda za statistiku, odnosno u visini na koju se prema zakonu ne plaćaju porezi i doprinosi, ako je taj iznos veći. Poslodavac, u zavisnosti od ekonomskih uslova poslovanja, može isplatiti i veći iznos od iznosa na koji se ne plaćaju porezi i doprinosi;
- naknada troškova prevoza sopstvenim automobilom u službene svrhe, u visini do 30% od cene jednog litra super benzina po pređenom kilometru, odnosno u visini na koju se prema zakonu ne plaćaju porezi i doprinosi, ako je taj iznos veći. Poslodavac, u zavisnosti od ekonomskih uslova poslovanja, može isplatiti i veći iznos od iznosa na koji se ne plaćaju porezi i doprinosi.
4. Ostala primanja
Član 27.
Poslodavac zaposlenom u okviru ostalih primanja obezbeđuje:
1. regres za korišćenje godišnjeg odmora, u visini prosečne mesečne neto zarade po zaposlenom u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku Republičkog zavoda za statistiku, odnosno u visini na koju se prema zakonu ne plaćaju porezi i doprinosi, ako je taj iznos veći;
2. otpremninu pri prestanku radnog odnosa radi korišćenja prava na penziju ili prestanku radnog odnosa po sili zakona zbog gubitka radne sposobnosti, najmanje u visini trostrukog iznosa neto zarade koju bi zaposleni ostvario za mesec koji prethodi mesecu za koji se isplaćuje otpremnina;
3. otpremninu kod otpuštanja sa posla, u visini od najmanje 24, a najviše 36 neto zarada zaposlenog koju bi zaposleni ostvario po odredbama ovog kolektivnog ugovora;
4. jubilarnu nagradu, za svakih navršenih 10 godina neprekidnog staža kod poslodavca, u visini od 50% od prosečne neto zarade kod poslodavca u mesecu u kome se jubilarna nagrada isplaćuje;
5. solidarnu pomoć u slučaju smrti radnika ili člana njegove uže porodice, najmanje u iznosu petostruke prosečne mesečne neto zarade po zaposlenom u privredi Republike, u mesecu u kome se vrši isplata.
6. solidarnu pomoć za slučaj duže ili teže bolesti, zdravstvene rehabilitacije, nastupanja teže invalidnosti radnika ili člana njegove porodice, najmanje u iznosu dvostruke prosečne neto zarade po zaposlenom u privredi Republike, u mesecu u kome se vrši isplata;
7. pomoć u slučaju nabavke lekova, lečenja zaposlenog ili člana njegove porodice, do iznosa troškova prema priloženom računu;
8. kredit za nabavu ogreva, zimnice, udžbenika, do iznosa dvostruke prosečne neto zarade po zaposlenom kod poslodavca, odnosno u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku Republičkog zavoda za statistiku, sa pripadajućom kamatom, koja ne može biti viša od komercijalne kamate, koja se primenjuje u mesecu u kome se odobrava kredit i rokom vraćanja koji ne može biti duži od 6 meseci.
5. Radno vreme
Član 28.
Radno vreme iznosi 40 časova nedeljno.
Subota se smatra radnim danom u pogledu ostvarivanja prava po osnovu rada, ako je to neophodno u izvršenju i preraspodeli poslova.
Član 29.
Zaposleni je dužan da radi duže od punog radnog vremena kada postoji opasnost od elementarne nepogode, epidemije i zaraze, požara ili eksplozije i u slučajevima kada to zahteva proces rada.
Član 30.
Rad između 22 časa do 5 časova narednog dana smatra se noćnim radom. Radno vreme provedeno na radu noću smatra se kao poseban uslov rada prilikom utvrđivanja prava radnika po osnovu rada.
Član 31.
Zaposleni može raditi u više preduzeća u skladu sa zakonom.
6. Odmor i odsustva
Član 32.
Zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju od najmanje 18, a najviše 25 radnih dana za godinu dana rada, a ukoliko u kalendarskoj godini nema godinu dana rada, a u radnom odnosu je najmanje mesec dana, ima pravo na godišnji odmor srazmerno vremenu provedenom na radu.
Dužina godišnjeg odmora utvrđuje se tako što se zakonski minimum od 18 radnih dana uvećava:
- po osnovu doprinosa u radu, odnosno složenosti poslova radnog mesta do 5 radnih dana;
- po osnovu uslova rada do 4 radna dana;
- po osnovu radnog iskustva do 3 radna dana;
- invalidu rada i vojnom invalidu 3 radna dana;
- samohranom roditelju sa detetom do 14 godina života 2 radna dana;
- roditelju koji ima više od troje dece do 14 godina života 2 radna dana.
Pri utvrđivanju dužine godišnjeg odmora radna nedelja se računa kao 5 radnih dana.
Zaposleni sa navršenih 30 godina penzijskog staža ili 55 godina života i zaposlena - žena sa navršenih 25 godina penzijskog staža ili sa navršenih 50 godina života, kao, i zaposleni mlađi od 18 godina, ima pravo na godišnji odmor u trajanju od 30 radnih dana.
Zaposlenom kome se skraćuje radno vreme, jer radi na naročito teškim, napornim i za zdravlje štetnim poslovima, može se odobriti korišćenje godišnjeg odmora u trajanju do 40 radnih dana.
Član 33.
Zaposleni ima pravo na plaćeno odsustvo od 7 radnih dana u toku jedne kalendarske godine u slučaju stupanja radnika u brak, smrti roditelja, bračnog druga zaposlenog, brata ili sestre i članova zajedničkog porodičnog domaćinstva zaposlenog, rođenja deteta, selidbe, zaštite i otklanjanja štetnih posledica u domaćinstvu prouzrokovanih elementarnom nepogodom, polaganja stručnog, magistarskog i doktorskog ispita, na plaćeno odsustvo od 2 radna dana u slučaju polaganja ispita, na plaćeno odsustvo do tri radna dana radi neodložnih ličnih i porodičnih poslova.
Član 34.
Pored slučajeva utvrđenih zakonom, radnik ima pravo na neplaćeno odsustvo do 30 dana u jednoj kalendarskoj godini u sledećim slučajevima:
- za negovanje bolesnog člana uže porodice,
- za slučaj smrti srodnika koji nisu navedeni u članu 33. ovog ugovora,
- za obavljanje neodložnih ličnih poslova.
Poslodavac svojim rešenjem odobrava korišćenje neplaćenog odsustva i dužinu tog odsustva.
7. Zaštita radnika na radu
Član 35.
Poslodavac je dužan da, preduzimanjem potrebnih mera obezbedi zaštitu radnika na radu od vlage, buke, štetnih materija i drugih štetnih uticaja.
Predsednik sindikata ima pravo da se neposredno upozna sa primenjenim merama zaštite na radu i uslovima rada i da poslodavcu predloži preduzimanje određenih mera.
Poslodavac je dužan da obavesti sindikat o preduzetim merama.
8. Prestanak potrebe za radom radnika
Član 36.
Prestanak potrebe za zaposlenim zbog tehnoloških i drugih unapređenja, ekonomskih teškoća i strukturnih promena i sl. utvrđuje poslodavac polazeći od sledećih kriterijuma:
- u slučajevima kada je prestala potreba da na određenom radnom mestu radi dva ili više izvršilaca, polazi se od uspešnosti u radu, o čemu ocenu daje ovlašćeno lice organa,
- u slučajevima da radnici ostvaruju jednake rezultate u radu, primenjivaće se sledeći kriterijumi, po navedenom redosledu:
1. stručna sprema, pri čemu prednost ima zaposleni koji ima odgovarajuću stručnu spremu,
2. socijalno stanje radnika, pri čemu prednost ima zaposleni čiji je ukupni mesečni prihod po članu domaćinstva ispod 50% iznosa zajamčene zarade,
3. radno iskustvo, pri čemu prednost ima zaposleni koji duže radi na odnosnom radnom mestu,
4. staž osiguranja, pri čemu prednost ima zaposleni sa dužim stažom osiguranja osim u slučajevima kada je zaposleni stekao uslove za ostvarivanje prava na penziju u smislu propisa o penzijskom i invalidskom osiguranju i drugih propisa,
5. zdravstveno stanje zaposlenog pri čemu prednost ima radnik sa teškim i hroničnim oboljenjem.
Pre donošenja odluke poslodavac je dužan da zatraži mišljenje organizacije sindikata.
Član 37.
Zaposlenom ne može prestati radni odnos po osnovu člana 36. ovog ugovora ako je radnik:
- invalid,
- samohrani roditelj, usvojilac ili staratelj maloletnog deteta,
- radnici preko tri meseca trudnoće, na porodiljskom odsustvu ili sa detetom do 2 godine života.
Član 38.
Poslodavac je dužan da radnike i sindikat informiše o svim postupcima u vezi sa organizacijom i tehnološkim promenama koje mogu izazvati nastanak i rešavanje viška radnika, a radnici za čijim radom prestaje potreba po ovom osnovu moraju biti lično i neposredno upoznati sa svojim pravima i uslovima njihovog ostvarivanja.
Član 39.
Poslodavac ima pravo na potraživanja (naknade štete) u slučaju da radnik napusti posao suprotno odredbama ovog kolektivnog ugovora.
9. Zaštita prava radnika
Član 40.
Na odluku i u slučajevima primene kolektivnog ugovora na način da je povređeno pravo zaposlenog, zaposleni ili organizacija sindikata podnosi prigovor nadležnom organu.
Član 41.
U slučaju da zaposleni, odnosno organizacija sindikata nije zadovoljna rešenjem nadležnog organa, u drugostepenom postupku, podnosi se zahtev nadležnom sudu.
10. Disciplinska odgovornost
Član 42.
Za povrede radnih obaveza zaposlenom se može izreći jedna od sledećih disciplinskih mera:
- novčana kazna,
- prestanak radnog odnosa.
Novčana kazna se može izreći u visini od 20% od akontacije mesečne zarade zaposlenog, u trajanju od jednog meseca do 6 meseci. Akontacija zarade zaposlenog ostvarena u mesecu u kome je odluka izrečena uzima se kao osnov za utvrđivanje visine novčane kazne.
Novčana kazna može se izreći za sledeće povrede radnih obaveza:
1. neopravdano izostajanje sa rada, najviše 5 radnih dana sa prekidima, u toku 12 meseci;
2. dolazak na rad u napitom stanju ili opijanje u toku rada;
3. davanje netačnih podataka koji su od uticaja za donošenje odluka nadležnih organa;
4. izazivanje nereda i učestvovanje u tuči;
5. druge povrede radnih obaveza utvrđene opštim aktom poslodavca.
Član 43.
Prestanak radnog odnosa izriče se za sledeće povrede radnih obaveza:
1. neblagovremeno, nesavesno i nemarno izvršavanje radnih dužnosti i obaveza;
2. nezakonito raspolaganje sredstvima;
3. neostvarivanje predviđenih rezultata rada iz neopravdanih razloga u periodu od 3 meseca uzastopno;
4. povreda propisa o zaštiti od požara, eksplozije, elementarnih nepogoda i štetnog delovanja otrovnih i drugih materija, kao i povrede propisa i nepreduzimanje mera radi zaštite zaposlenih, sredstava rada i životne sredine;
5. zloupotreba položaja i prekoračenje ovlašćenja;
6. odavanje poslovne, službene ili druge tajne, utvrđene zakonom, Opštim kolektivnim ugovorom ili opštim aktom poslodavca;
7. zloupotreba prava korišćenja bolovanja;
8. ometanje jednog ili više zaposlenih u procesu rada kojim se izričito otežava izvršavanje radnih obaveza;
9. odbijanje zaposlenog da obavlja poslove radnog mesta na kome je raspoređen;
10. necelishodno i neodgovorno korišćenje sredstava rada;
11. falsifikovanje novčanih i drugih dokumenata,
12. povreda radne obaveze koja predstavlja krivično delo.
Meri prestanka radnog odnosa može se izreći i za druge povrede radnih obaveza pod uslovom da su predviđene pojedinačnim kolektivnim ugovorom ili opštim aktom poslodavca.
Član 44.
Zaposleni je odgovoran za štetu koju je na radu ili u vezi sa radom, namerno ili krajnjom nepažnjom, prouzrokovao poslodavcu.
Postojanje štete, njenu visinu, okolnosti pod kojima je nastala, ko je štetu prouzrokovao i kako se nadoknađuje, utvrđuje posebna komisija koju obrazuje ovlašćeno lice poslodavca.
Član 45.
Ako je radnik u takvom materijalnom položaju da bi isplata naknade štete njega i njegovu porodicu dovela do teške materijalne oskudice, visina naknade štete se smanjuje za 50%.
Teška materijalna oskudica nastupa kada radnik i članovi njegove porodice imaju, po članu domaćinstva, mesečni prihod koji je manji od 50% od zajamčene zarade.
III. USLOVI ZA RAD SINDIKATA
Član 46.
Poslodavac je dužan da sindikatu omogući delovanje u skladu sa njegovom ulogom i zadacima koji proizlaze iz Opšteg kolektivnog ugovora.
Član 47.
Predstavnici sindikata ne mogu trpeti štetne posledice zbog svoje sindikalne aktivnosti.
IV. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
1. Rešavanje sporova
Član 48.
U cilju otklanjanja nesporazuma i rešavanja sporova do kojih dođe u vreme trajanja Ugovora obrazuje se Arbitražna komisija.
Arbitražna komisija sastoji se od tri člana.
Po jednog člana određuje poslodavac i sindikat, a trećeg člana biraju zajednički, koji je istovremeno predsednik Komisije.
Mandat Komisije traje četiri godine.
Član 49.
Komisija se sastaje po zahtevu jedne od ugovornih strana.
Ukoliko komisija donosi odluku, takva odluka je obavezna za stranke po sporu.
Član 50.
Rad Arbitražne komisije uređuje se Poslovnikom o radu.
V. STUPANjE NA SNAGU KOLEKTIVNOG UGOVORA
Član 51.
Ovaj kolektivni ugovor zaključuje se na neodređeno vreme, a može prestati sporazumom ili otkazom.
Izmene i dopune Ugovora mogu se tražiti kada nastanu promene u propisima i Opštem kolektivnom ugovoru, koji su od bitnog uticaja na pitanja koja čine sadržinu ovog ugovora.
Član 52.
Ovaj ugovor stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjivaće se od 1. juna 1992. godine.