-------------------
NAPOMENA REDAKCIJE:
Na osnovu Pravilnika o deklarisanju i označavanju upakovanih namirnica ("Sl. list SCG", br. 4/04), prestale se da važe sve odredbe ovog Pravilnika koje se odnose na deklarisanje i označavanje upakovanih namirnica.
-------------------
NAPOMENA REDAKCIJE:
Prestale su da važe odredbe ovog Pravilnika koje se odnose na uslove upotrebe aditiva na osnovu Pravilnika o kvalitetu i drugim zahtevima za aditive i njihove mešavine za prehrambene proizvode ("Sl. list SCG", broj 56/03).
-------------------

Na osnovu člana 26. stav 1. Zakona o jugoslovenskim standardima i normama kvaliteta proizvoda ("Službeni list SFRJ", br. 2/74), u saglasnosti sa saveznim sekretarom za rad i socijalnu politiku i saveznim sekretarom za poljoprivredu, savezni sekretar za privredu propisuje

PRAVILNIK

O KVALITETU PROIZVODA OD MESA

(Objavljen u "Sl. listu SFRJ" br. 29/74, 13/78, 41/80, 2/85, 55/91, "Sl. listu SCG", br. 56/03)

I. OPŠTE ODREDBE

Član 1.

Ovim pravilnikom propisuju se minimalni uslovi koje u pogledu osnovnih i dodatnih sastojaka i hemijskog sastava, organoleptičkih svojstava i tehnološke obrade moraju ispunjavati proizvodi od mesa stoke za klanje, peradi (živine) i divljači, kao i minimalni uslovi pakovanja, transportovanja i čuvanja tih proizvoda.
Uslovi propisani ovim pravilnikom moraju biti ispunjeni u proizvodnji i prometu proizvoda od mesa.

Član 2.

Za proizvode od mesa za koje je to ovim pravilnikom određeno, proizvođačke organizacije udruženog rada dužne su doneti proizvođačke specifikacije pre početka proizvodnje tih proizvoda.
Proizvodi iz stava 1. ovog člana ne smeju se stavljati u promet pod istim ili sličnim nazivom koji imaju proizvodi za čiju proizvodnju ovim pravilnikom nije predviđeno obavezno donošenje proizvođačke specifikacije, kao ni pod nazivom koji bi mogao dovesti u zabludu potrošače u pogledu njihovog kvaliteta.

Član 3.

Proizvođačka specifikacija mora da sadrži:
1) naziv proizvoda i njegovo trgovinsko ime, ako ga proizvod ima, kao i grupu proizvoda kojoj pripada (na primer: "polutrajna kobasica", "konzerve od mesa u komadima" i sl.);
2) firmu i naziv i sedište proizvođača;
3) vrstu i količinu sirovina i dodataka izraženih u mernim jedinicama ili u procentima;
4) kratak opis tehnološkog postupka za proizvodnju proizvoda;
5) opis organoleptičkih svojstava proizvoda.
O donesenim proizvođačkim specifikacijama vodi se posebna evidencija (knjiga proizvođačkih specifikacija).

Član 4.

Proizvodi od mesa koji se stavljaju u promet moraju biti deklarisani na način propisan ovim pravilnikom.
Deklarisanje proizvoda od mesa vrši proizvođač. Ako pojedine proizvode od mesa ne pakuje proizvođač, deklaracija mora sadržati, pored podataka propisanih ovim pravilnikom za te proizvode, i podatke o firmi i nazivu i sedištu onog ko je proizvod pakovao, kao i datum pakovanja.

Član 5.

U proizvodnji proizvoda od mesa mogu se upotrebljavati samo meso i organi stoke za klanje, peradi i divljači za koje je veterinarskim pregledom utvrđeno da su ispravni za ljudsku ishranu.
Meso i organi stoke za klanje, peradi i divljači koji su veterinarskim pregledom ocenjeni kao manje vredni, mogu se upotrebljavati u proizvodnji proizvoda od mesa samo ako se taj podatak unese u deklaraciju gotovog proizvoda.
Proizvodi od mesa ne smeju da sadrže rezidue antibiotika i hormona.

Član 6.

Ako ovim pravilnikom, drugim propisima o kvalitetu životnih namirnica ili propisima o zdravstvenom nadzoru nad životnim namirnicama nije drukčije određeno, zabranjeno je u proizvodnji proizvoda od mesa upotrebljavati sredstva za konzervisanje, vezivanje vode i povezivanje sastojaka nadeva, kao i za bojenje proizvoda.

Član 7.

Proizvodi od mesa moraju se pakovati, čuvati i transportovati na način koji obezbeđuje očuvanje njihovog kvaliteta i higijenske ispravnosti.

Član 8.

U proizvodnji proizvoda od mesa moraju biti obezbeđeni i uslovi određeni posebnim propisima koji se odnose na proizvodnju i preradu mesa.

Član 9.

Kod proizvoda od mesa pakovanja do 500 g neto-težina može odstupati do 2% od deklarisane neto-težine, a kod proizvoda pakovanja preko 500 g - do 1%, s tim da prosek neto-težine kod 20 pakovanja do 500 g i kod 10 pakovanja preko 500 g mora odgovarati prosečno deklarisanoj neto-težini.

Član 10.

Ako posebnim propisima nije drukčije određeno, odredbe ovog pravilnika primenjuju se i na uvezene proizvode od mesa.

Član 11.

Odredbe ovog pravilnika obavezne su za sve organizacije udruženog rada i druga pravna lica i građane, koji proizvode i stavljaju u promet proizvode od mesa.

II. ZNAČENjE POJEDINIH IZRAZA

Član 12.

U smislu ovog pravilnika podrazumeva se pod:
1) soljenjem - obrada kuhinjskom solju mesa, masnog tkiva i creva;
2) salamurenjem - obrada mesa solima za salamurenje;
3) pasterizovanim (polutrajnim) konzervama - proizvodi koji su termički obrađivani na temperaturi ispod 100 ^oC;
4) sterilizovanim (trajnim) konzervama - proizvodi koji su termički obrađivani na temperaturi iznad 100^oC;
5) mesnim testom (pratom) - mesna masa dobivena usitnjavanjem toplog ili ohlađenog ili smrznutog goveđeg ili svinjskog mesa, uz dodatak kuhinjske soli ili soli za salamurenje i ostalih ingredijencija salamure i vode u količini potrebnoj da se postigne testasta konzistencija, s tim što se mesno testo može proizvoditi samo od mesa I, II ili III kategorije;
6) mesnim obrescima - manji komadi mesa koji se dobijaju prilikom oblikovanja (krojenja) i iskorišćavanja trupa zaklane stoke ili salamurenog mesa koji ne sadrže više od 25% masnog tkiva;
7) masnim obrescima - komadi mesa koji ne sadrže više od 50% masnog tkiva. Masni obresci koji sadrže preko 50% masnog tkiva smatraju se kao masno tkivo;
8) ostacima vezivnog tkiva (štes) - pretežno vezivnotkivni delovi preostali prilikom obrade mesa, bez vratne žile (ligamentum nuchae) a ahilove tetive, ostaci perikarda (osrčja), medijastinuma i sl.;
9) krvnom plazmom - odvojeni tečni ili osušeni deo krvi stabilizovan fosfatima ili citratima (antikoagulansi);
10) bujonom - vodeni ekstrakt mesa dobiven kuvanjem;
11) supom - vodeni ekstrakt jestivih delova stoke za klanje dobiven kuvanjem, s tim što se, po potrebi, može koristiti i začinsko bilje, odnosno začin;
12) ostacima masnog tkiva - ostaci masnog tkiva proizvedeni vlažnim postupkom topljenja masti;
13) emulzijom - homogena smešta masnog tkiva svinja ili goveda i vode, dobivena upotrebom proteinskih preparata životinjskog porekla (natrijum-kazeinata i mišićnih proteina) ili proteina kvasca, odnosno proteina biljnog porekla (izolati soje);
14) praškom za pokrivanje (posipanje i oblaganje) - smeša ili pojedinačno korišćenje sledećih materija: talka, magnezijum-oksida, kalcijum-karbonata, pirinčanog brašna i krompirovog skroba;
15) crnim mrljama u većoj meri - diskoloracija površine sadržaja konzerve u vidu pruga čija dužina prelazi polovinu visine zida limenke, a širina preko 4 mm, ili čija površina mrlja iznosi preko 1 cm². Ako se na sadržaju konzerve nalazi više pruga i mrlja, njihova ukupna površina ne sme da pređe 1 cm² za konzerve do 150 g, odnosno 2 cm² za konzerve preko 150 g;
16) malo izdvojenim želeom i masti - žele i mast u količini većoj od 6% od neto težine proizvoda;
17) osnovnim sastojcima - meso stoke za klanje, svih kategorija, slanina i iznutrice;
18) dodatnim sastojcima - prehrambeni proizvodi koji se upotrebljavaju u proizvodnji proizvoda od mesa;
19) aditivima - sredstva koja se dodaju proizvodima od mesa radi produženja njihovog trajanja, odnosno održavanja i poboljšanja biološke vrednosti, boljeg izgleda, ukusa i mirisa i lakšeg tehnološkog postupka pri proizvodnji.

III. PROIZVODI OD MESA STOKE ZA KLANjE

Član 13.

Proizvodima od mesa stoke za klanje, u smislu ovog pravilnika, smatraju se proizvodi dobiveni usitnjavanjem, soljenjem, salamurenjem sušenjem na vazduhu ili sublimacijom, dimljenjem, ekstrakcijom, termičkom obradom mesa, masnog tkiva, iznutrica i kožica obrađenih trupova stoke za klanje, sa upotrebom dodatnih sastojaka, odnosno bez upotrebe dodatnih sastojaka.
Meso kopitara, ovčije i kozje meso može se upotrebljavati u proizvodnji proizvoda iz stava 1. ovog člana, samo ako je to za pojedine proizvode propisano ovim pravilnikom, s tim što deklaracija proizvoda mora sadržati i podatak o upotrebi tih vrsta mesa.

Član 14.

Pod mesom stoke za klanje koje služi za proizvodnju proizvoda od mesa podrazumeva se skeletna muskulatura sa uraslim masnim i vezivnim tkivom, kostima i rskavicama, krvnim i limfnim sudovima, limfnim čvorovima i živcima goveda, svinja, ovaca, koza i kopitara.
Meso iz stava 1. ovog člana razvrstava se u sledeće kategorije:
1) I kategorija - meso koje je rutinskim radom što potpunije očišćeno od tetiva i većih naslaga masnog tkiva, većih krvnih žila i većih limfnih čvorova;
2) II kategorija - meso bez većih nakupina urašćenog vezivnog i masnog tkiva, kao i mesni obresci;
3) III kategorija - masni obresci sa najviše do 35% masnog tkiva, meso glava i ribića (bošnjaka), s tim što se mesom goveđih glava smatra meso iskošćenih žvakaćih mišića, a mesom svinjskih glava - svi mekani jestivi delovi glava;
4) IV kategorija - masni obresci koji sadrže 35 do 50% masnog tkiva, krvavo meso, ostatke perikadra (osrčja) i medijastinuma i meso goveđe glave ako se upotrebljava cela iskošćena goveđa glava.

Član 15.

Masno tkivo svinja koje se upotrebljava u proizvodnji proizvoda od mesa stoke za klanje razvrstava se na čvrsto masno tkivo i masno tkivo.
Čvrstim masnim tkivom smatra se potkožno masno tkivo vrata, plećke i leđa, a masnim tkivom - ostali delovi masnog tkiva, osim sala i oporaka.
Salom se smatraju naslage (depoi) masnog tkiva u trbušnoj šupljini, a oporcima naslage masnog tkiva između crevnih listova potrbušnice svinja.

Član 16.

Iznutrice stoke za klanje i divljači jesu: mozak i leđna moždina, jezik, srce, meso jednjaka, pluća, grudna žljezda, jetra, slezina, bubrezi, beli bubrezi (testisi), gušterača, creva teladi, predželuci goveda, želuci goveda i svinja, vime i krv ili krvna plazma.
Kožicama stoke za klanje smatraju se obrađena (ošurena) koža svinja, koža glave i nogu teladi i gubice goveda.

Član 17.

U proizvodnji proizvoda od mesa stoke za klanje i divljači mogu se upotrebljavati iznutrice, kožice, emulzije, ostaci vezivnog tkiva i ostaci masnog tkiva, ako je to propisano ovim pravilnikom.

Član 18.

U proizvodnji proizvoda od mesa stoke za klanje, peradi i divljači, mogu se kao dodatni sastojci upotrebljavati: kuhinjska so, začini i njihovi ekstrakti, s tim da se njihova upotreba ne mora deklarisati, kao i proizvodi biljnog i životinjskog porekla koji se smatraju delikatesima (pavlaka, pasta od ribe i sl.) čija se upotreba mora deklarisati.
Ako je to ovim pravilnikom određeno, kao dodatni sastojci mogu se upotrebljavati: skrob, brašno, mleko, obrano mleko, mleko u prahu, obrano mleko u prahu, surutka, surutka u prahu, želatin, jaje (žumance, belance, melanž), pirinač, heljda, geršla, pečurke, povrće, bujon, supa gluten i sirće bez obaveze deklarisanja, s tim da pojedini ili više dodatnih sastojaka zajedno ne prelaze 2% od ukupne mase proizvoda, kao i natrijum-kazeinat, inaktivisani kvasac u prahu, krvna plazma, krvna plazma u prahu, krv, puna krv u prahu, hemoglobin u prahu, izolati i koncentrati biljnih belančevina bez obaveze deklarisanja ako su, pojedinačno ili u kombinaciji, dodati kao emulatori do 2%.
U proizvodnji proizvoda iz stava 1. ovog člana mogu se upotrebljavati aditivi, kao što su: soli za salamurenje, šećeri, glukono-delta-lakton, fosfati, askorbinska i izoaskorbinska kiselina i njihove natrijumove soli, hidrolizati kvasca i biljnih belančevina koji služe kao korigensi ukusa, materija koje je dozvoljeno koristiti za obogaćenje biološke vrednosti namirnica, starter-kulture, koncentrat dima, antioksidansi sa sinergistom, odnosno bez njega, limunska i mlečna kiselina. Upotreba ovih aditiva mora se deklarisati, a ako se proizvodima od mesa doda koncentrat dima, u deklaraciji treba označiti da proizvod nije dimljen prirodnim procesom dimljenja, kao i sastav, količinu i vrstu koncentrata dima.
Dodatni sastojci i aditivi iz st. 1, 2. i 3. ovog člana moraju odgovarati uslovima predviđenim posebnim propisima kojima je određen njihov kvalitet, kao i propisima o zdravstvenoj ispravnosti životnih namirnica i predmeta opšte upotrebe.
Proizvodi od salamurenog mesa ne smeju sadržati više od:
a) 300 mg glukono-delta-laktona na 100 g proizvoda;
b) 20 mg nitrita natrijumovih soli izraženih kao natrijumova so na 100 g proizvoda.
Hidrolizati kvasca, biljnih proteina, askorbinska i izoaskorbinska kiselina dodaju se proizvodima od mesa u količinama uobičajenim u proizvođačkoj praksi.
U proizvodnji proizvoda od mesa zabranjena je upotreba veštačkih (sintetičkih) aroma.

Član 19.

U proizvodnji proizvoda od mesa, osim trajnih kobasica, trajnih suvomesnatih proizvoda i usitnjenog mlevenog mesa, mogu se upotrebljavati polifosfati, s tim da u gotovom proizvodu ne sme biti više od 0,3% dodatnih fosfata izraženih kao fosfor-pentoksid (P₂O₅).
U proizvodnji proizvoda iz stava 1. ovog člana mogu se upotrebljavati i sledeći polifosfati, odnosno fosfati: dinatrijum fosfat, mononatrijum-fosfat, natrijum-heksametaforfat, natrijum-tripolifosfat, natrijum-pirofosfat i kiseli natrijum-pirofosfat.

Član 20.

Ako ovim pravilnikom nije drukčije određeno, proizvodima od mesa koji nisu pojedinačno navedeni u ovom pravilniku (svi proizvodi koji se proizvode po proizvođačkoj specifikaciji) mogu se dodati obezmašćeno ili malomasno sojino brašno, obezmašćeni ili malomasni sojin griz do 3%, ili inaktivisani suvi kvasac do 3% ili strukturni biljni proteini u suvom stanju do 4%, kao i gluten i druge namirnice i njihove kombinacije do 20%.
Pod inaktivisanim kvascem, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se proizvod u vidu amorfnog praha, dobijen inaktivisanjem i sušenjem ostatka pivskog ili na drugi način pripremljenog pekarskog, odnosno alkoholnog kvasca. Gotovo proizvod mora da sadrži najmanje 45% belančevina (N dž 6,25), a može da sadrži vode do 5%, pepela do 10% i ugljenih hidrata do 45%.
Pod proizvodima od soje, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se obezmašćeno ili malomasno sojino brašno, obezmašćen ili malomasni sojin griz ili prekrupa, dobijeni preradom čistog, zdravog i oljuštenog zrna i odstranjivanjem većeg dela ulja i neproteinskih sastojaka. Proizvod mora da sadrži najmanje 47% belančevina (N dž 6,25), a može da sadrži vlage do 7% i mineralnih materija do 5%. Sadržaj masti u malomasnom sojinom, brašnu i u malomasnom sojinom grizu ne sme biti veći od 6%, a u obranom sojinom brašnu i grizu ne sme biti veći od 1%.
Belančevinasti koncentrat i izolovani protein soje ili drugih leguminoza, kao i semena suncokreta, je proizvod dobijen preradom čistog, zdravog i oljuštenog zrna soje, odnosno drugih leguminoza ili oljuštenih zdravih zrna semena suncokreta i odstranjivanjem ulja i neproteinskih sastojaka. Belančevinasti koncentrat soje, drugih leguminoza i suncokreta mora da sadrži najmanje 65% belančevina (N dž 6,25), a može da sadrži masti do 1%, vlage do 8% i mineralnih materija do 7%. Izolovani protein soje, drugih leguminoza ili suncokreta mora da sadrži najmanje 90% belančevina (N dž 6,25), a može da sadrži vlage do 7%, masti do 1% i pepela do 5%.
Strukturni biljni protein je proizvod dobijen različitim tehnološkim postupcima iz obezmašćenog sojinog brašna, obezmašćenog brašna drugih leguminoza ili obezmašćenog semena suncokreta, koncentrata ili izolata soje, drugih leguminoza ili suncokreta. U promet se stavlja u obliku komada različite veličine. Boja strukturnih biljnih proteina zavisi od njihovog porekla, a mogu se bojiti samo prirodnim bojama, da bi se dobio strukturni biljni protein koji podseća na određenu vrstu mesa. Gotovo proizvod mora da sadrži najmanje 45% belančevina (N dž 6,25), a može da sadrži vlage do 9%, masti do 1%, pepela do 12% i ugljenih hidrata do 35%.
U proizvodnji proizvoda od mesa može se dodati gluten kao zamena skrobu, brašnu i mleku u prahu. Gluten je proizvod dobijen kao belančevinasti koncentrat iz žitarica, a mora da sadrži najmanje 50% belančevina (N dž 6,25) i najviše 10% vode.
Pod krvnom plazmom, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se osušeni izdvojeni tečni deo krvi, koji mora da sadrži najmanje 70% belančevina (N dž 6,25) i najviše 10% vode. Pod punom krvi, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se puna krv, odnosno osušeni deo uobličenih krvnih elemenata (eritrocita), koja mora da sadrži najmanje 80% belančevina (N dž 6,25) i najviše 10% vode. Pod hemoglobinom, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se proizvod dobijen sušenjem uobličenih elemenata izdvojenih separiranjem stabilizovane krvi stoke za klanje, koji mora da sadrži najmanje 85% belančevina (N dž 6,25) i najviše 10% vode.
Sojini proteini, ili proteini dobijeni iz drugih leguminoza, kao i suncokret, dodati proizvodu od mesa prema stavu 4. ovog člana, moraju biti naznačeni u nazivu proizvoda.

Član 21.

Proizvodi od mesa stoke za klanje proizvode se i stavljaju u promet kao: usitnjeno meso, kobasice, konzerve, gotova smrznuta jela, suvomesnati proizvodi, slanina, mast, topljeni loj, čvarci i ostali proizvodi od mesa stoke za klanje.

1. Usitnjeno meso

Član 22.

(Brisan)

Usitnjeno mleveno meso

Član 23. do 26.

(Brisani)

Usitnjeno oblikovano meso

Član 27.

(Brisan)

Član 28.

Kosani odrezak (mleveni odrezak) je proizvod dobiven mešanjem usitnjenog goveđeg i svinjskog mesa i masnog tkiva, uz dodatak melanža ili belanca jaja, hleba ili drugih namirnica biljnog porekla, luka, začina i vode, s tim da ukupna količina tih dodatnih sastojaka može iznositi najviše 15%.

Član 29.

Ćevapčići su proizvod duguljastog oblika dobiven usitnjavanjem mesa I i II kategorije kome se dodaju so i začini, a može se dodati i potrebna količina masnog tkiva i vode.
Pljeskavica je proizvod dobiven grubim usitnjavanjem mesa I i II kategorije kome se dodaju so, luk do 10% i drugi začini, a može se dodati i potrebna količina masnog tkiva i vode.

Član 30.

Druge vrste usitnjenog oblikovanog mesa mogu se proizvoditi na osnovu proizvođačke specifikacije od mesa I, II i III kategorije.
U proizvodnji proizvoda iz stava 1. ovog člana mogu se koristiti emulgatori u količini od 2% i namirnice biljnog i životinjskog porekla do 20%, a voda - zavisno od tehnološkog procesa.
U proizvodnji proizvoda iz stava 1. ovog člana može se koristiti i salamureno, soljeno ili dimljeno meso i masno tkivo.
Podaci iz stava 2. ovog člana moraju biti vidno deklarisani po vrsti i količini.

Član 31.

Odredbe čl. 24, 25. i 26. ovog pravilnika važe i za proizvode iz čl. 28, 29. i 30. ovog pravilnika, s tim što se pod datumom proizvodnje usitnjenog oblikovanog mesa podrazumeva dan oblikovanja ili naredni dan posle oblikovanja, zavisno od usvojenog načina proizvodnje (zrnje mesa i posle oblikovanja).

2. Kobasice

Član 32.

Kobasice su proizvodi dobiveni punjenjem prirodnih ili veštačkih omotača (ovitaka) smesom različitih vrsta i količina usitnjenog mesa, masnih tkiva, kožice, iznutrica, ostataka vezivnog tkiva i dodatnih sastojaka.
Izgled, ukus, miris, boja i konzistencija moraju biti svojstveni za odnosnu vrstu kobasica.

Član 33.

Kao prirodni omotači za kobasice mogu se koristiti obrađeni delovi creva stoke za klanje, sluzokože jednjaka goveda i svinja i mokraćna beška goveda, svinja i ovaca.
Veštački omotači koji se koriste u proizvodnji kobasica moraju biti od materijala koji su neškodljivi po zdravlje i moraju ispunjavati uslove predviđene propisima o zdravstvenoj ispravnosti životnih namirnica.
Obojeni veštački omotači mogu se upotrebljavati pod uslovom da boja ne prolazi na sadržaj proizvoda, i da se ne rastvara u nekoj od njegovih komponenata. Boja iz obojenih veštačkih omotača ne sme da se rastvara u vreloj vodi i vrelom 4%-tnom rastvoru sirćetne kiseline u toku 1 časa.
Štamparske boje koje se koriste za označavanje i deklarisanje proizvoda u omotačima ne smeju prolaziti kroz omotač niti prelaziti na sadržaj proizvoda.
Bojeni omotači ne smeju na 1 m² sadržati više od:
1) 0,3 mg arsena;
2) 1 mg olova;
3) 4 mg teških metala, ukupno.
Za zaštitu omotača od plesni, mogu se koristiti rastvori sorbinske, limunske, vinske, mlečne i sirćetne kiseline ili rastvori soli tih kiselina koji nisu škodljivi po zdravlju ljudi.

Član 34.

Prema upotrebljenoj sirovini i načinu proizvodnje, kobasice se proizvode i stavljaju u promet kao: trajne kobasice, polutrajne kobasice, barene kobasice, kobasice od iznutrica, kobasice za pečenje i kuvane kobasice.

Trajne kobasice

Član 35.

Trajne kobasice se proizvode od usitnjenog svinjskog, goveđeg i ovčijeg mesa I ili II kategorije (osnovna masa), čvrstog masnog tkiva i dodatnih sastojaka, i ne podvrgavaju se termičkoj obradi.
U proizvodnji trajnih kobasica mogu se upotrebljavati goveđe i ovčije meso samo ako je to ovim pravilnikom propisano.
U gotovom proizvodu ne sme biti više od 30% vode, ako ovim pravilnikom nije drukčije propisano.

Član 36.

Nadev trajnih kobasica puni se u prirodna ili veštačka creva. Omotači trajnih kobasica ne smeju biti oštećeni, ni znatnije promašćeni.

Član 37.

Trajne kobasice moraju ispunjavati sledeće uslove:
1) da presek ima izgled mozaika sastavljenog od približno ujednačenih komadića mišićnog tkiva crvene boje i čvrstog masnog tkiva beličaste boje;
2) da su komadići čvrstog masnog tkiva ravnomerno raspoređeni u osnovnoj masi i da se prilikom sečenja ne razmazuju i ne ispadaju iz narezaka;
3) da na preseku kobasice nema šupljina i pukotina;
4) da omotač dobro prileže uz nadev i da se nadev može lako seći u tanke listove.

Član 38.

Salame su trajne kobasice punjene u creva prečnika najmanje 50 mm i podvrgnute dužem procesu fermentacije. Ostaci plesni i praška za pokrivanje (posipanje, oblaganje) mora da budu što ravnomernije raspoređeni po površini salame.

Član 39.

Trajne kobasice proizvode se i stavljaju u promet kao: zimska salama, milanska salama, sremska kobasica i kulen, a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste trajnih kobasica i salama.

Član 40.

Zimska salama je proizvod dobiven od sitnije, a milanska salama od krupnije usitnjenog svinjskog mesa I kategorije i čvrstog masnog tkiva, kojima se može dodati do 10% goveđeg mesa I kategorije.
Nadev se puni u soljena tanka konjska ili goveđa creva ili veštačka creva.
Zimska salama može se obmotati kanapom.
U gotovom proizvodu masti ne sme biti više od dvostruke količine belančevina.

Član 41.

Sremska kobasica je proizvod dobiven od grubo usitnjenog svinjskog mesa I kategorije i čvrstog masnog tkiva, kome se može dodati do 10% goveđeg mesa I ili II kategorije.
Pri izradi nadeva za sremske kobasice, odnos između mesa i čvrstog masnog tkiva mora biti 65% prema 35%.
Kulen je proizvod dobiven od vrlo grubo usitnjenog svinjskog mesa I kategorije i čvrstog masnog tkiva, kome se može dodati do 10% goveđeg mesa I ili II kategorije.
U proizvodnji sremske kobasice i kulena upotrebljavaju se kao dodatni sastojci naročito beli luk i paprika.
Nadev sremske kobasice puni se u svinjsko tanko crevo, a nadev kulena u svinjsko slepo crevo ili druge omotače.
U gotovom proizvodu sremske kobasice i kulena ne sme biti više od 35% vode.

Član 42.

Druge vrste trajnih kobasica i salama mogu se proizvoditi samo na osnovu proizvođačke specifikacije i moraju ispunjavati uslove propisane u čl. 35. do 38. ovog pravilnika, s tim što se mogu proizvoditi i od goveđeg ili ovčijeg mesa.
Kobasicama iz stava 1. ovog člana koje se proizvode od svinjskog mesa može se dodati do 35% goveđeg mesa I ili II kategorije. Ako se koristi veći procenat goveđeg mesa, kobasica se mora deklarisati kao "goveđa kobasica".
Dodatak ovčijeg mesa mora biti posebno deklarisan.
U proizvodnji kobasica iz stava 1. ovog člana može se upotrebiti i čvrsto masno tkivo do 35%.
U proizvodnji kobasica iz stava 1. ovog člana može se dodati do 2% belančevina mleka, kvasca ili belančevina soje (malomasnog sojinog brašna ili sojinog griza).
U gotovom proizvodu ne sme biti više od 40% vode.

Član 43.

Deklaracija trajnih kobasica mora da sadrži naziv proizvoda, firmu i naziv i sedište proizvođača i podatke o vrsti i količini upotrebljenih aditiva i dodatnih sastojaka, a proizvodi iz člana 42. ovog pravilnika - i oznaku "trajna kobasica".
Deklaracija za trajne kobasice termičkoj obradi.

Član 45.

Polutrajne kobasice moraju ispunjavati sledeće uslove:
1) da na preseku kobasica nema neprosalamurenog mesa;
2) da su sastojci u nadevu što ravnomernije raspoređeni;
3) da nadev prileže dobro uz omotač;
4) da su masna tkiva beličaste boje i da prilikom sečenja ne ispadaju iz nadeva.

Član 46.

Polutrajne kobasice proizvode se i stavljaju u promet kao: šunkarica, tirolska kobasica, kranjska kobasica, letnja kobasica, lovačka kobasica i goveđa kobasica, a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste polutrajnih kobasica.

Član 47.

Šunkarica je kobasica proizvedena od krupno usitnjenog salamurenog svinjskog mesa I kategorije, mesnog testa do 15% i čvrstog masnog tkiva do 15%.
Nadev se puni u goveđa ili veštačka creva.
U nadevu šunkarice moraju biti vidno uočljivi krupno sečeni komadi salamurenog svinjskog mesa, a delovi čvrstog masnog tkiva moraju biti približno ujednačenog oblika i ravnomerno raspoređeni na preseku.

Član 48.

Tirolska kobasica je kobasica proizvedena od usitnjenog svinjskog mesa I ili II kategorije (od čega 20% može biti zamenjeno goveđim mesom I kategorije), mesnog testa do 20% i čvrstog masnog tkiva do 25%.
Nadev se puni u crno obojena veštačka creva.
U proizvodu se moraju jasno uočavati komadići usitnjenog svinjskog mesa.

Član 49.

Kranjska kobasica je kobasica proizvedena od usitnjenog salamurenog ili nesalamurenog svinjskog mesa I ili II kategorije, mesnog testa do 10% i masnih tkiva do 30%.
Nadev se puni u svinjska tanka creva.
Kranjska kobasica se stavlja u promet sa zavrnutim i sa spojenim krajevima.

Član 50.

Letnja kobasica je kobasica proizvedena od usitnjenog svinjskog mesa I ili II kategorije, mesnog testa do 20% i masnih tkiva do 20%.
Nadev se puni u goveđa ili veštačka creva.

Član 51.

Lovačka kobasica je kobasica proizvedena od usitnjenog svinjskog mesa I ili II kategorije, masnih tkiva do 25%, mesnog testa do 20% i usitnjenog goveđeg mesa do 20%. Polovina goveđeg mesa može se zameniti mesom jednjaka, predželucima goveda, srcem i ostacima vezivnog tkiva, s tim da upotrebljena količina ostataka vezivnog tkiva ne sme preći 5% u odnosu na količinu nadeva.
Nadev se puni u svinjska tanka, goveđa ili veštačka creva.

Član 52.

Goveđa kobasica je kobasica proizvedena od usitnjenog goveđeg mesa I, II ili III kategorije, mesnog testa do 25% i masnih tkiva do 25%.
Goveđe meso može u količini do 25% biti zamenjeno mesom srca i jednjaka.
Nadev se puni u goveđa ili svinjska tanka creva.

Član 53.

Druge vrste polutrajnih kobasica mogu se proizvoditi samo na osnovu proizvođačke specifikacije i moraju ispunjavati uslove iz čl. 44. i 45. ovog pravilnika, s tim što se ove kobasice mogu proizvoditi i od mesa kopitara ili ovčijeg mesa, i to se mora posebno deklarisati.
Kobasice iz stava 1. ovog člana mogu da sadrže od 20% do 50% mesnog testa, a moraju da sadrže najmanje 25 mesa svih kategorija.
Ostatak sadržaja kobasice čine masna tkiva, iznutrice, kožice, ostaci vezivnog i masnog tkiva, kao i dodatni sastojci.
Ako se kobasice iz stava 1. ovog člana proizvode kao slaninske kobasice, takve kobasice moraju sadržati najmanje 20% mesnog testa, a ostali deo sadržaja kobasice čini čvrsto masno tkivo koje može biti zamenjeno usitnjenim svinjskim mesom. Ako se masno tkivo ne dodaje zajedno sa kožicama, do 10% masnog tkiva može se zameniti kožicama.
U proizvodnji kobasica iz stava 1. ovog člana može se upotrebiti do 2% obranog mleka u prahu ili do 2% emulgatora, do 30% sira, do 5% jaja (žumance, belance, melanž) i do 5% maslinki.
Dodatak sira se mora posebno deklarisati (na primer: "kobasica sa sirom" i dr.).
Gotov proizvod ne sme sadržati više od 55% vode.

Član 54.

Deklaracija za sve vrste polutrajnih kobasica mora da sadrži naziv proizvoda, oznaku "polutrajna kobasica", firmu, odnosno naziv ili znak proizvođača i podatke o vrsti i količini upotrebljenih aditiva i dodatnih sastojaka.
Deklaracija se stavlja na omotač ili etiketu pričvršćenu za jedan kraj proizvoda. Polutrajne kobasice koje se stavljaju u promet u nizovima ili parovima mogu imati zajedničku deklaraciju, a etiketa se pričvršćuje na niz ili za više uvezanih parova.

Barene kobasice

Član 55.

Barene kobasice se proizvode od mesnog testa, masnih tkiva, usitnjenog mesa I, II ili III kategorije i dodatnih sastojaka.
Barene kobasice mogu da sadrže do 60% vode i do 30% masti.
Barene kobasice mogu se stavljati u promet i bez omotača, pod uslovom da su upakovane u odgovarajuću ambalažu.

Član 56.

Barene kobasice moraju ispunjavati sledeće uslove:
1) da su jedre i sočne i da pod lakim pritiskom ne otpuštaju tečnost;
2) da su po površini smeđecrvene boje, bez oštećenja, većih nabora i deformacija;
3) da je nadev kod hrenovki, safalada, ekstra-kobasica i parizera ujednačene ružičaste boje;
4) da omotač kod kobasica sa omotačom, čvrsto prileže uz nadev, tako da se prilikom prelamanja kobasice ne odvaja od nadeva.

Član 57.

Barene kobasice proizvode se i stavljaju u promet kao: hrenovke, safalade, pariska kobasica i ekstra-kobasica, a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste barenih kobasica.

Član 58.

Nadev hrenovki i safalada sastoji se od 70% mesnog testa, a ostali deo nadeva čine masna tkiva. Mesno testo u količini do 20% može se zameniti usitnjenim svinjskim mesom I ili II kategorije.
Nadev hrenovki puni se u omotače prečnika od 18 do 24 mm, a nadev safalada u omotače prečnike od 25 do 40 mm ili se nadev termokoagulacijom oblikuje u kobasice tih prečnika. Veštački omotači moraju po kvalitetu odgovarati prirodnim omotačima (da lako pucaju, da nisu žilavi i da se ne odvajaju od nadeva).

Član 59.

Nadev pariske i nadev ekstra-kobasice sastoji se od 65% mesnog testa, a ostali deo nadeva čine masna tkiva. Mesno testo u količini do 20% može biti zamenjeno usitnjenim svinjskim mesom I ili II kategorije. Kockice čvrstog masnog tkiva moraju biti vidljive na preseku pariske kobasice.
Nadev pariske kobasice puni se u goveđe slepo crevo ili veštačko crevo prečnika najmanje 10 cm, a nadev ekstra-kobasice - u goveđe ili veštačko crevo prečnika najmanje 4 cm.

Član 60.

Druge vrste barenih kobasica mogu se proizvoditi samo na osnovu proizvođačke specifikacije i moraju ispunjavati uslove iz čl. 55. i 56. ovog pravilnika.
U proizvodnji kobasica iz stava 1. ovog člana mora se upotrebiti najmanje 50% mesnog testa od koga polovina može biti zamenjena usitnjenim svinjskim mesom I ili II kategorije. Ostali deo nadeva može da sadrži goveđe i svinjsko meso svih kategorija, masna tkiva, iznutrice, kožice i ostatke vezivnog tkiva do 15%.
U proizvodnji kobasica iz stava 1. ovog člana može se upotrebiti do 2% obranog mleka u prahu ili do 2% emulgatora, do 5% jaja (žumance, belance, melanž) i do 5% maslinki. U ovu grupu kobasica spadaju i kobasice sa povrćem (kiseli krastavci, paprika i dr.) koje se može dodati u količini do 10%.
Kobasica kojoj je dodato povrće mora biti deklarisana kao kobasica sa povrćem.

Član 61.

Deklaracija za barene kobasice mora da sadrži naziv proizvoda, firmu i naziv i sedište proizvođača i podatke o vrsti i količini upotrebljenih aditiva i dodatnih sastojaka.
Deklaracija se stavlja na omotač ili etiketu pričvršćenu za jedan kraj proizvoda. Kod sitnijih kobasica koje se stavljaju u promet u nizovima, može ceo niz imati zajedničku deklaraciju koja se može staviti i na ambalažnu jedinicu u kojoj se proizvod prodaje.

Kobasice za pečenje

Član 62.

Kobasice za pečenje proizvode se od mesa I, II i III kategorije, masnih tkiva i dodatnih sastojaka.

Član 63.

Kobasice za pečenje se proizvode i stavljaju u promet kao "domaća kobasica", a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste kobasica za pečenje.

Član 64.

Domaće kobasice su sirovi proizvodi dobiveni od krupnije usitnjenog svinjskog mesa I i II kategorije, masnih tkiva i dodatnih sastojaka. U gotovom proizvodu može biti najviše do 30% masti.

Član 65.

Druge vrste kobasica za pečenje mogu se proizvoditi na osnovu proizvođačke specifikacije. Ako se u proizvodnji ovih kobasica upotrebi ovčije meso više od 10%, kobasica u kojoj je upotrebljeno to meso mora se deklarisati kao kobasica sa ovčijim mesom.
U nadev kobasica iz stava 1. ovog člana mogu se dodati jaja do 5%, emulgator do 2% i potrebna količina vode.
U gotovom proizvodu ne sme biti više od 30% masti.
Odredba člana 24. stav 1. i odredbe čl. 25. ovog pravilnika važe i za kobasice iz stava 1. ovog člana.
Deklaracija kobasice za pečenje mora da sadrži naziv proizvoda, oznaku "kobasica za pečenje", firmu, odnosno naziv ili znak proizvođača i podatke o vrsti i količini upotrebljenih aditiva i dodatnih sastojaka.

Kuvane kobasice (kobasice od iznutrica)

Član 66.

Kuvane kobasice se proizvode od usitnjenog svinjskog i goveđeg mesa, masnih tkiva, iznutrica, kožica, ostataka vezivnog tkiva, krvi, bujona, supe i dodatnih sastojaka. U proizvodnji kuvanih kobasica, osim kod švargle može se upotrebiti do 2% emulgatora.
Nadev se puni u prirodna ili veštačka creva.
Kuvane kobasice mogu se stavljati u promet i bez omotača, pod uslovom da su upakovane u odgovarajuću ambalažu.

Član 67.

Kuvane kobasice moraju ispunjavati sledeće uslove:
1) da omotač dobro prileže uz nadev, da nije oštećen, zaprljan, plesniv, sluzav ili lepljiv;
2) da su sastojci nadeva dobro prokuvani i da su na preseku međusobno dobro povezani;
3) da kobasice koje se stavljaju u promet bez omotača imaju pravilan oblik bez većih deformacija.

Član 68.

Kuvane kobasice proizvode se i stavljaju u promet kao: tlačenica (švargla), krvavica, jetrenjača (džigernjača) i jetrena pašteta u crevu, a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste kuvanih kobasica.

Član 69.

Tlačenica (švargla) se proizvodi od krupno usitnjenog svinjskog mesa i masnih tkiva. U proizvodnji ovih kobasica mogu se upotrebljavati kožice, iznutrice, bujon i supa.
Tlačenica mora da sadrži najmanje 50% usitnjenog svinjskog mesa, a može sadržati i do 15% masnih tkiva.
Crna tlačenica (švargla) je tlačenica koja sadrži do 20% krvi.
Nadev se puni u slepo crevo, svinjske želuce ili u veštačka creva većih prečnika.

Član 70.

Krvavica je kuvana kobasica proizvedena od krvi i drugih iznutrica, usitnjenog svinjskog ili goveđeg mesa, masnih tkiva, čvaraka do 10%, masti, supe, kožica i bujona. U proizvodnji ovih kobasica može se upotrebiti do 20% belog hleba, pirinča, geršle, prosa, heljde ili kukuruznog brašna, kao i do 2% obranog mleka u prahu ili natrijum-kazeinata, odnosno drugog emulgatora.
Krvavica može da sadrži krvi do 20%, a kožica do 15%.
Nadev se puni u goveđa tanka i svinjska debela creva ili u veštačke omotače.

Član 71.

Jetrenjača je kuvana kobasica proizvedena od usitnjenog svinjskog mesa, masnih tkiva, supe, kožica, jetre i drugih iznutrica. U proizvodnji ovih kobasica mora biti upotrebljeno najmanje 40% mesa i najmanje 15% jetre.
Nadev se puni u goveđe tanko ili ravno crevo, svinjsko debelo crevo ili veštačko crevo.
Gotov proizvod ne sme da sadrži više od 45% masti.

Član 72.

Jetrena pašteta u crevu je kuvana kobasica koja sadrži najmanje 15% mlevene jetre, najmanje 10% mesa I, II, III i IV kategorije, a ostali deo nadeva čine druge iznutrice, usitnjeno svinjsko ili goveđe meso, masna tkiva, mast i supa.
Nadev jetrene paštete mora da bude na preseku ujednačene karakteristične boje, a konzistencija mora da je maziva, ali ne lepljiva.
Gotov proizvod ne sme da sadrži više od 45% masti.
Nadev se puni u prirodne ili veštačke omotače.
U proizvodnji jetrene paštete može se upotrebiti do 2% emulgatora.

Član 73.

Druge vrste kuvanih kobasica mogu se proizvoditi samo na osnovu proizvođačke specifikacije i moraju ispunjavati uslove iz čl. 66. i 67. ovog pravilnika.
U proizvodnji kobasica iz stava 1. ovog člana mora biti upotrebljeno najmanje 30% usitnjenog svinjskog ili goveđeg mesa III i IV kategorije. Ostali deo nadeva čine masna tkiva (uključujući i masno tkivo goveda), mast, iznutrice, bujon, suna, kožice i ostaci vezivnog tkiva.
U proizvodnji kobasica iz stava 1. ovog člana mogu se upotrebiti malomasno sojino brašno i griz do 3%, geršla, heljda, pirinač, brašno, obrano mleko do 4%, mleko u prahu do 2% i jaja do 5% (žumance, belance i melanž).

Član 74.

Deklaracija za kuvane kobasice mora da sadrži naziv proizvoda, oznaku "kuvana kobasica", firmu, odnosno naziv ili znak proizvođača i podatke o vrsti i količini upotrebljenih aditiva i dodatnih sastojaka.
Deklaracija se stavlja na etiketu pričvršćenu za jedan kraj proizvoda ili na ambalažnu jedinicu u kojoj se proizvod prodaje.

Član 75.

Proizvodi koji ispunjavaju uslove iz čl. 66. do 74. ovog pravilnika, a nisu punjeni u creva, odnosno omotače i nemaju oblik kobasica, mogu se stavljati u promet pod nazivom: "mesni hleb", "jetreni sir", "kavurma" i sl.

3. Konzerve

Član 76.

Konzerve se proizvodi dobiveni od mesa, masnih tkiva, iznutrica, kožica, ostataka vezivnog i masnog tkiva i dodatnih sastojaka, koji se posle obrade podvrgavaju dejstvu toplote u hermetički zatvorenim sudovima (limenke, staklenke, tube, sudovi i omotači od dozvoljenog plastičnog i aluminijumskog materijala).

Član 77.

Konzerve moraju ispunjavati sledeće uslove:
1) da nisu deformisane;
2) da je spoljna površina čista i bez znakova korozije;
3) da su dno i poklopac neznatno ulegnuti, da pod pritiskom ne federiraju, osim kod limenki sa poklopcem od aluminijuma koji je narezan i otvara se na potez (tir hop), koje mogu blago federirati i dno može biti ravno ili neznatno izbočeno, kao i da su osude dobro napunjene;
4) da su dupli šavovi limenke prazilno formirani, bez deformacija na šavovima i u njihovoj okolini;
5) da je uzdužni šav limenke preklopni ili dupli, s tim što limenke s preklopnim uzdužnim šavom moraju biti zaštićene dopunskim slojem laka posle izrade uzdužnog šava;
6) da su unutrašnje površine limenke zaštićene prevlakom laka koja mora biti hemijski otporna prema dejstvu sadržaja limenke i imati dobru athezivnost;
7) da mrke ili crne mrlje ne prelaze u većoj meri na sadržaj;
8) da su pasterizovane konzerve održive pod uslovima skladištenja do 10^oC, a sterilizovane konzerve - na normalnim sobnim temperaturama;
9) da su izgled, sastav, ukus, miris, boja i konzistencija svojstveni za odnosnu vrstu proizvoda.

Član 78.

Prema upotrebljenoj sirovini i tehnološkom procesu proizvodnje, konzerve se proizvode i stavljaju u promet kao: konzerve od mesa u komadima, konzerve od mesa u sopstvenom soku, konzerve od usitnjenog mesa, jela u limenkama i kobasice u limenkama.

Konzerve od mesa u komadima

Član 79.

Konzerve od mesa u komadima su konzerve proizvedene od komada salamurenog ili salamurenog i dimljenog svinjskog, goveđeg ili ovčijeg mesa, jezika, čvrstog masnog tkiva i dodatnih sastojaka.
U proizvodnji konzervi iz stava 1. ovog člana može se upotrebiti i želatin.

Član 80.

Konzerve od mesa u komadima moraju ispunjavati i sledeće uslove:
1) da imaju boju, miris i ukus, koji su svojstveni kuvanom salamurenom mesu;
2) da je meso očišćeno od grubog vezivnog tkiva i limfnih čvorova, a sloj masnog tkiva po površini da ne prelazi 15 mm, a ako se proizvede sa kožicom - u proizvodu moraju biti zastupljeni prirodni odnosi mesa i masnog tkiva;
3) da je meso u gotovom proizvodu čvrste konzistencije, a pojedini delovi mesa međusobno povezani;
4) da ne sadrže u većim količinama izdvojene masti i tečnosti i da je dodati želatin što bolje rastvoren;
5) da se u njima ne nalaze posebno dodate kožice ili supa;
6) da ne sadrži više od 14% izdvojenog želea, računato na neto-težinu proizvoda.

Član 81.

Prema vrsti upotrebljenog mesa i načinu prerade, konzerve od mesa u komadima proizvode se i stavljaju u promet kao šunka ili plećka, a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste konzervi od mesa u komadima.

Član 82.

Šunka je konzerva dobivena od mesa salamurenih svinjskih butova iz kojih su odstranjene kosti, veće naslage masnog i grubog vezivnog tkiva.
Plećka je proizvod dobiven od mesa salamurenih svinjskih plećki iz kojih su odstranjene kosti, veće naslage masnog i grubog tkiva.
Praznine u šunkama i plećkama nastale posle odvajanja kostiju, moraju biti popunjene mišićnim tkivom buta, plećke ili kolenice.

Član 83.

Druge vrste konzervi od mesa u komadima mogu se proizvoditi na osnovu proizvođačkih specifikacija i moraju ispunjavati uslove iz čl. 77, 78. 79. i 80. ovog pravilnika.

Član 84.

Proizvodi koji ispunjavaju uslove iz čl. 79, 80, 82. i 83. ovog pravilnika mogu se stavljati u promet i u prirodnim ili veštačkim crevima ili odgovarajućoj ambalaži, kao i bez ambalaže. Ovi proizvodi stavljaju se u promet pod nazivom "kuvana šunka", "presovana šunka", "kuvana plećka", "kuvane presovane glave", "kuvani polani vrat" i sl.
Proizvodi iz stava 1. ovog člana ne smeju imati izdvojenog želea.

Konzerve od mesa u sopstvenom soku

Član 85.

Konzerve od mesa u sopstvenom soku proizvode se od mesa stoke za klanje I i II kategorije, osim mesa kopitara, kožica ili ostataka vezivnog tkiva, želatina i dodatnih sastojaka.

Član 86.

Konzerve od mesa u sopstvenom soku moraju ispunjavati sledeće uslove:
1) da imaju boju, ukus, miris i konzistenciju svojstvene kuvanom salamurenom ili nesalamurenom mesu;
2) da su komadi mesa očišćeni od grubog vezivnog tkiva i limfnih čvorova, kao i većih naslaga masnog tkiva;
3) da je sadržaj konzervi ohlađen do 10^oC i toliko kompaktan da se može narezivati;
4) da u gotovom proizvodu ima najmanje 60% mesa u sitnijim ili krupnijim komadima.
Površina konzervi iz stava 1. ovog člana može biti prekrivena želatinom i naslagama izdvojene masti.

Član 87.

Konzerve od mesa u sopstvenom soku proizvode se prema proizvođačkoj specifikaciji i moraju ispunjavati uslove iz čl. 76. i 77. ovog pravilnika.

Konzerve od usitnjenog mesa

Član 88.

Konzerve od usitnjenog mesa su konzerve proizvedene od salamurenog ili nesalamurenog usitnjenog svinjskog, goveđeg ili ovčijeg mesa. U proizvodnji ovih konzervi mogu se upotrebljavati masna tkiva, iznutrice, ostaci vezivnog tkiva, kožice i dodatni sastojci.
Konzerve iz stava 1. ovog člana proizvode se i stavljaju u promet kao konzerve od krupnijeg i sitnijeg usitnjenog mesa i kao konzerve od fino usitnjenog mesa.
Dodatak ovčijeg mesa mora se posebno deklarisati.

Član 89.

Konzerve od usitnjenog mesa moraju ispunjavati i sledeće uslove;
1) da je sadržaj proizvoda kompaktan, da nije maziv, da se može narezivati i da ima postojanu ujednačenu boju;
2) da na površini sadržaja nema crnih mrlja u većoj meri;
3) da je mast u sadržaju što ravnomernije raspoređena.
Na površini sadržaja proizvoda može biti malo izdvojenog želea ili masti.

Konzerve od krupnije i sitnije usitnjenog mesa

Član 90.

Prema vrsti upotrebljenog mesa i načinu prerade, konzerve od krupnije i sitnije usitnjenog mesa proizvode se i stavljaju u promet kao mesni doručak i druge vrste konzervi od usitnjenog mesa.
Gotov proizvod može da sadrži najviše do 30% masti.

Član 91.

Mesni doručak mora da sadrži najmanje 80% usitnjenog salamurenog svinjskog mesa ili goveđeg mesa I, II i III kategorije, a može se dodati do 4% skroba razmućenog u istoj količini vode i ukupno do 14% kožica i iznutrica, s tim da krvne plazme može biti do 4%. Umesto polovine kožice i iznutrica može se upotrebiti emulzija.
Mesni doručka mora ispunjavati i sledeće uslove:
1) da na preseku sadrži vidljive komadiće usitnjenog mesa homogeno pomešane sa sitno mlevenim mesom i masnim tkivom;
2) da ima svojstven ukus i miris.

Član 92.

Druge vrste konzervi od usitnjenog mesa mogu se proizvoditi na osnovu proizvođačke specifikacije i moraju ispunjavati uslove iz čl. 88. i 89. ovog pravilnika, s tim da se u proizvodnji ovih konzervi može upotrebljavati svinjsko, goveđe, ovčije meso i meso kopitara I, II i III kategorije.
Konzerve iz stava 1. ovog člana moraju sadržati najmanje 55% mesa, a ostali deo sadržaja čine masna tkiva, iznutrice do 25% - od čega može biti do 4% krvne plazme, skroba do 6% razmućenog u istoj količini vode, kožica i ostataka masnog tkiva - ukupno do 10%.
Gotov proizvod iz stava 1. ovog člana može da sadrži do 35% masti.

Konzerve od fino usitnjenog mesa

Član 93.

Konzerve od fino usitnjenog mesa proizvode se na osnovu proizvođačke specifikacije.
U proizvodnji konzervi iz stava 1. ovog člana mora se upotrebiti 20% do 50% mesnog testa i 25% mesa. Ostatak sadržaja čine masna tkiva, iznutrice, kožice, ostaci vezivnog i masnog tkiva, emulzija, skrob do 6% razmućen u istoj količIni vode, kao i dodatni sastojci. Ukupna količina masti u gotovom proizvodu ne sme iznositi više od 30%, a vode više od 55%.
Sadržaj konzerve može biti homogenizovan, a na preseku sadržaja mogu se uočavati komadići masnog tkiva.

Član 94.

Konzerve iz člana 93. ovog pravilnika mogu se proizvoditi i stavljati u promet samo pod nazivom "narezak za sendvič" ili "Luncheon meat".

Jela u limenkama

Član 95.

Jela u limenkama (gotova jela) su konzerve proizvedene od mesa I, II i III kategorije, iznutrica, ili proizvoda od mesa, sa povrćem ili bez povrća ili drugih namirnica biljnog porekla, jaja i drugih dodatnih sastojaka.

Član 96.

Jela u limenkama proizvode se i stavljaju u promet kao: jela od mesa, jela od iznutrica, jela od mesa ili iznutrica ili proizvoda od mesa sa povrćem ili drugim namirnicama biljnog porekla i jela od povrća ili drugih namirnica biljnog porekla sa mesom ili iznutricama ili proizvodima od mesa.
Jela u limenkama mogu se obogatiti vitaminima i proteinima biljnog i životinjskog porekla u količini od 3%, što se mora posebno deklarisati.

Član 97.

Jela od mesa u limenkama proizvode se i stavljaju u promet kao gulaš, a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste jela od mesa u limenkama.
Gotovo proizvod mora sadržati najmanje polovinu mesa u odnosu na tečni deo proizvoda.

Član 98.

Gulaš se proizvodi od goveđeg mesa (goveđi gulaš), svinjskog mesa (svinjski gulaš) ili drugih vrsta mesa I, II ili III kategorije sa zaprškom, začinima i dodatnim sastojcima.
U proizvodnji gulaša mogu se koristiti bujon, supa i paradajz.
U proizvodnji gulaša može se upotrebljavati i kuvano meso (meso koje je prethodno korišćeno za dobijanje mesnog ekstrakta), što mora biti posebno deklarisano.
Meso u gulašu mora biti isečeno u približno jednake komade. Zaprška za gulaš spravlja se od svinjske masti ili jestivog ulja i brašna, s tim da u zapršci za goveđi gulaš može biti do 50% masti zamenjene lojem
Količina brašna u zapršci u odnosu na gotovo jelo ne sme biti veća od 2%, a u tečnom delu gulaša ne sme biti grudvica zaprške, kao ni većih delova luka.

Član 99.

Druga jela od mesa u limenkama proizvode se na osnovu proizvođačke specifikacije i moraju ispunjavati uslove iz čl. 95, 96. i 97. ovog pravilnika.

Član 100.

Jela od iznutrica i limenkama proizvode se i stavljaju u promet kao: škembići (fileki), srca, bubrezi i jezici u umaku, a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste jela od iznutrica u limenkama. Gotov proizvod mora da sadrži najmanje 40% osnovnih sastojaka.
Jela od iznutrica u limenkama proizvode se na osnovu proizvođačke specifikacije.

Član 101.

Jela od mesa ili iznutrica ili proizvoda od mesa sa povrćem ili drugim namirnicama biljnog porekla moraju, kao gotovi proizvodi, sadržati najmanje 30% mesa, iznutrica, odnosno proizvoda od mesa.
U proizvodnji proizvoda iz stava 1. ovog člana mogu se upotrebljavati jaja i druge namirnice životinjskog porekla.

Član 102.

Jela od povrća ili drugih namirnica biljnog porekla sa mesom ili iznutricama ili proizvodima od mesa, kao gotovi proizvodi, moraju sadržati najmanje 20% mesa, iznutrica, odnosno proizvoda od mesa.
U proizvodnji proizvoda iz stava 1. ovog člana mogu se upotrebljavati jaja i druge namirnice životinjskog porekla.

Član 103.

Jela od povrća ili drugih namirnica biljnog porekla sa mesom ili iznutricama ili proizvodima od mesa koja se deklarišu kao: supe (juhe), prelivi, umokci i sl. moraju sadržati najmanje 10% mesa.

Član 104.

Količina mesa, iznutrica i drugih proizvoda od mesa upotrebljenih u proizvodima iz čl. 100, 101, 102. i 103. ovog pravilnika mora biti deklarisana u odnosu na neto-težinu gotovog proizvoda.

Kobasice u limenkama

Član 105.

Kobasice u limenkama mogu se proizvoditi i stavljati u promet kao hrenovke, jetrene paštete i druge vrste barenih i kuvanih kobasica.
Kobasice u limenkama moraju u pogledu sastava i svojstava odgovarati odredbama ovog pravilnika koje se odnose na kobasice, osim odredaba i količini vode u nadevu kobasica.

Član 106.

Deklaracija za konzerve mora da sadrži sledeće podatke:
1) naziv proizvoda i njegovo trgovinsko ime, ako ga proizvod ima;
2) firmu i naziv i sedište proizvođača;
3) datum proizvodnje utisnut na poklopcu limenke koji može biti kod trajnih konzervi šifrovan, odnosno odštampan neizbrisivim tušem na poklopcu, dnu ili na prostranom zidu limenke;
4) neto-težinu proizvoda;
5) sastav proizvoda po količinskom redosledu, s tim da mora biti deklarisana vrsta upotrebljenog mesa, vrsta aditiva iz člana 18. stav 3. ovog pravilnika i količina iznutrica.
Deklaracija za polutrajne konzerve mora da sadrži i vidno upozorenje da se ove konzerve čuvaju na temperaturi do 10^oC.
Deklaracija se stavlja na limenku litografijom, suvim žigom i sl. ili na etiketu koja se obavija oko limenke.

4. Gotova smrznuta jela

Član 107.

Gotova smrznuta jela su termički obrađeni i smrznuti proizvodi dobiveni od svih vrsta mesa, osim mesa kopitara, iznutrica ili proizvoda od mesa, sa povrćem ili bez povrća ili drugih namirnica životinjskog ili biljnog porekla i dodatnih sastojaka.
Gotova smrznuta jela mogu se obogatiti vitaminima i proteinima biljnog i životinjskog porekla do 3%, što mora biti posebno deklarisano.
U pogledu pripremanja, sastava, izgleda i drugih svojstava, gotova smrznuta jela moraju odgovarati odnosnoj vrsti jela.

Član 108.

Gotova smrznuta jela proizvode se na osnovu proizvođačke specifikacije i stavljaju se u promet kao:
1) gotova smrznuta jela od mesa;
2) gotova smrznuta jela od iznutrica;
3) gotova smrznuta jela od povrća ili namirnica biljnog porekla uz dodatak mesa, proizvoda od mesa ili iznutrica.

Član 109.

Gotova smrznuta jela od mesa, kao gotov proizvod, moraju sadržati najmanje 30% mesa I, II ili III kategorije.
Gotova smrznuta jela od iznutrica, kao gotov proizvod, moraju da sadrže najmanje 30% iznutrica.
Gotova smrznuta jela od povrća ili namirnica biljnog porekla uz dodatak mesa, kao gotov proizvod, moraju da sadrže najmanje 15% mesa.

Član 110.

Deklaracija za gotova smrznuta jela mora sadržati sledeće podatke:
1) naziv proizvoda i njegovo trgovinsko ime, ako ga proizvod ima;
2) firmu i naziv i sedište proizvođača;
3) datum proizvodnje koji mora biti označen na spoljašnjoj strani ambalaže;
4) neto-težinu proizvoda;
5) sastav proizvoda po količini osnovnih sastojaka, s tim da mora biti deklarisana vrsta upotrebljenog mesa, iznutrica i vrsta dodatnih sastojaka;
6) uputstvo o načinu čuvanja i pripremanja.

Član 111.

Ambalaža za pakovanje gotovih smrznutih jela mora odgovarati propisima o zdravstvenoj ispravnosti životnih namirnica.

Član 112.

Gotova smrznuta jela smrzavaju se u tunelima hladnjača na temperaturi nižoj od - 30^oC.
Gotova smrznuta jela čuvaju se na temperaturi od -18^oC i nižoj, a mogu se transportovati na temperaturi koja ne prelazi -10^oC.

5. Suvomesnati proizvodi

Član 113.

Suvomesnati proizvodi, u smislu ovog pravilnika, su proizvodi dobiveni soljenjem ili salamurenjem i sušenjem ili termičkom obradom sa dimljenjem ili bez dimljenja, svinjskog, goveđeg i ovčijeg mesa ili mesa kopitara.

Član 114.

Suvomesnati proizvodi moraju ispunjavati sledeće uslove:
1) da im je površina čista i suva, po kojoj mogu biti mestimično i u tanjem sloju manje naslage plesni;
2) da imaju miris i ukus svojstvene za taj proizvod, i vrstu upotrebljenog mesa, a ako su dimljeni - i na dim;
3) da su što pravilnijeg oblika, uredno obrezanih rubova i bez zaseka;
4) da su mesnati delovi proizvoda svetlocrvene do zatvorenocrvene boje, s tim da periferni delovi mogu biti tamnije boje;
5) da je masno tkivo plastično i bele boje, a površinski slojevi mogu imati žućkastu nijansu;
6) da su dovoljno osušeni i da izgled, miris, ukus, konzistencija i druga svojstva odgovaraju odnosnom proizvodu, a ako su dimljeni - da imaju miris i ukus na dim.
Suvomesnati proizvodi stavljaju se u promet sa kožom ili bez kože. Ako je proizvod sa kožom, ona mora biti svetle do tamnosmeđe boje, bez zaseka i drugih oštećenja.

Član 115.

Prema vrsti i delovima mesa od koga su proizvedeni, načinu tehnološke obrade i trajnosti, suvomesnati proizvodi stavljaju se u promet kao trajni i polutrajni proizvodi.
Trajni, odnosno termički neobrađeni, sušeni na dimu ili bez dima, suvomesnati proizvodi stavljaju se u promet kao: dalmatinski pršut, istarski pršut, njeguški pršut, suva šunka, suva plećka, suva vratina, suva vratina u crevu ili mrežici, suva svinjska pečenica, suvi svinjski kare, suva rebra, goveđi pršut i ovčija i kozja pastrma.
Polutrajni, odnosno termički obrađeni suhomesnati proizvodi stavljaju se u promet kao: dimljena šunka, dimljena plećka, dimljeni kare, dimljena pečenica, dimljena vratica, dimljena vratina u crevu ili mrežici, suva rebra, suva glava, suva kolenica, suva nogica i suvi rep.
Pored proizvoda iz st. 2. i 3. ovog člana, mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste trajnih i polutrajnih suvomesnatih proizvoda.

Član 116.

Dalmatinski pršut je soljen ili salamuren i na hladnom dimu i vazduhu sušen svinjski but sa kožom, bez krsne i karlične kosti, repa i nogica, a odlikuje se specifičnim ukusom.
Dalmatinski pršut mora biti na preseku tamnocrvene boje, konzistencija proizvoda mora biti elastična, a masno tkivo mora imati belu ili ružičastu nijansiranu boju.

Član 117.

Suva šunka i suva plećka su proizvodi dobiveni salamurenjem, dimljenjem i sušenjem butova, odnosno plećki odraslih mesnatih svinja.
Suva šunka je but, sa kožom ili bez kože, sa koga su odstranjene nogice, karlična kost, krsna kost i rep. Debljina slojeva slanine po površini ne sme biti veća od 25 mm.
Suva plećka je plećka sa kožom ili bez kože, sa koje su odstranjene nogice.

Član 118.

Suva vratina sa kostima je salamureni i dimljeni svinjski vrat u dužini svih vratnih i prva tri grudna pršljena sa pripadajućim delom rebara u širini vratnih pršljenova.
Suva vratina bez kostiju je proizvod iz stava 1. ovog člana iz koga su izvađene kosti.
Suva vratina u crevu je salamurena vratina bez kostiju, uvijena u slepo ili zadnje goveđe crevo, serozne ili veštačke omotače, mrežice i dr.
Suva vratina u crevu, koja se stavlja u promet pod nazivom "buđola", proizvodi se dužom fermentacijom i ne podvrgava se termičkoj obradi.

Član 119.

Suva svinjska pečenica je proizvod dobiven od soljenog ili salamurenog, dimljenog i sušenog spoljašnjeg dela svinjskih leđa sa kojih su prethodno odstranjene kosti, vezivno i masno tkivo.

Član 120.

Suvi kare (svinjska leđa) je proizvod dobiven salamurenjem i dimljenjem prepolovljenih leđa, bez kičmene moždine, u dužini od četvrtog grudnog pršljena najdalje do krsne kosti, sa pripadajućim delom rebara dugim najviše 3 cm, računato od pečenice. Sloj slanine na suvom kareu ne sme biti deblji od 0,6 cm.
Kare sa kožom proizvodi se kao i suvi kare, s tim što se na njemu ostavljaju masno tkivo i kožica u prirodnim odnosima.

Član 121.

Suva rebra su proizvod dobiven salamurenjem ili dimljenjem grudnog koša sa koga je skinut gornji sloj masnog tkiva.

Član 122.

Suva glava je proizvod dobiven soljenjem ili salamurenjem i dimljenjem polovine glave, bez vilice i čeljusne kosti, mozga i jezika, a koja je od trupa odsečena u zglobu lobanje.

Član 123.

Suve kolenice su proizvod dobiven salamurenjem i dimljenjem prednjih i zadnjih svinjskih kolenica, podlaktice i potkolenice.

Član 124.

Suve nogice su proizvod dobiven soljenjem ili salamurenjem i dimljenjem prednjih i zadnjih svinjskih nogica, odsečenih u skočnom, odnosno kolenom zglobu, sa kojih su odstranjeni papci.

Član 125.

Suvi rep je proizvod sa krsnom kosti ili bez krsne kosti, dobiven soljenjem ili salamurenjem i dimljenjem svinjskog repa.

Član 126.

Goveđi pršut, ovčija i kozja pastrma su soljeni ili salamureni i na hladnom dimu i vazduhu dobro prosušeni manji ili veći delovi goveđeg trupa, celih ovčijih ili kozjih trupova, polutki i četvrti, sa kostima ili bez njih.

Član 127.

Ostali suvomesnati proizvodi mogu se proizvoditi samo na osnovu proizvođačke specifikacije i moraju ispunjavati uslove iz člana 114. ovog pravilnika.

Član 128.

Deklaracija za suvomesnate proizvode mora da sadrži naziv proizvoda, firmu i naziv i sedište proizvođača, s tim da se u nazivu proizvoda mora označiti da li je proizvod trajni ili polutrajni.
Deklaracija se stavlja na proizvod ili na etiketu koja mora biti pričvršćena uz proizvod. Kod manjih komada suvomesnatih proizvoda (suve nogice, suvi rep, suvi jezici i sl.) može veći broj proizvoda imati zajedničku deklaraciju.

6. Slanina

Član 129.

Slanina je proizvod dobiven soljenjem, salamurenjem, sušenjem, dimljenjem, pečenjem ili kuvanjem čvrstog masnog tkiva ili masnog tkiva svinja, sa kožom ili bez kože.
Slanina se proizvodi i stavlja u promet kao sirova soljena slanina, suva slanina, pečena slanina i kuvana slanina.

Sirova soljena slanina

Član 130.

Sirova soljena slanina je proizvod dobiven soljenjem leđne slanine.
Sirova soljena slanina mora ispunjavati sledeće uslove:
1) da je pravilno oblikovana, bez delova koji vise;
2) da je čista, bele boje;
3) da ima svojstven miris i ukus.
Sirova slanina se stavlja u promet sa kožicom ili bez nje.

Suva i pečena slanina

Član 131.

Suva slanina je proizvod dobiven od salamurenog ili soljenog i dimljenog čvrstog masnog tkiva i masnog tkiva svinja.
Pečena slanina dobiva se na isti način kao i suva slanina, s tim što se ne mora dimiti, ali mora biti obrađen suvom toplotom na temperaturi od 70^oC do 80^oC.
Suva i pečena slanina moraju ispunjavati sledeće uslove:
1) da su pravilno oblikovane, bez zasekotina i delova koji vise;
2) da imaju čiste i suve površine, bez plesni, a boju žutosmeđu do smeđu, osim papricirane slanine;
3) da masno tkivo na preseku ima belu boju koja po površini može biti svetložuta, a mesnati delovi ujednačenu crvenu boju;
4) da su čvrsto elastične, ali ne žilave, tako da se mogu lako seći u tanke listove;
5) da imaju miris i ukus svojstven za pojedinu vrstu slanine.

Član 132.

Suva slanina se proizvodi i stavlja u promet kao: suvi podbradnjak (goder), leđna slanina, plećna slanina, carsko meso i mesnata slanina, a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste suve slanine.
Pečena slanina se stavlja u promet kao plećna slanina, carsko meso i mesnata slanina.

Član 133.

Podbradnjak (goder) je donji deo vratne slanine.
Leđna slanina je slanina leđa od vrata do krsne kosti, debljine najmanje 2 cm na najtanjem delu.
Plećna slanina je četvrtasto oblikovana plećka (lopatica) bez kosti, zajedno sa kožom i slaninom.
Carsko meso je deo grudnog koša sa potrbušinom i slabinom mesnatih svinja, a može se stavljati u promet u jednom komadu ili prepolovljeno po dužini.
Mesnata slanina je četvrtasto oblikovani deo grudnog koša mesnatih svinja sa delom potrbušine i slabine, bez rebara i kostiju, s tim da sloj slanine ne sme biti tanji od 3 cm, ni deblji od 8 cm.
Trbušna slanina je slaninski deo potrbušine debelih svinja.

Kuvana slanina

Član 134.

Kuvana slanina stavlja se u promet kao papricirana slanina, a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste kuvane slanine.
Papricirana slanina je leđna slanina bez kože, duguljasto oblikovana sa pravim uglovima, debljine do 4 cm, suvo soljena i natrljana mlevenom crvenom paprikom.

Član 135.

Druge vrste slanine mogu se proizvoditi na osnovu proizvođačke specifikacije i moraju ispunjavati uslove iz čl. 130. i 131. ovog pravilnika.

Član 136.

Deklaracija za slaninu mora da sadrži naziv proizvoda, oznaku oblika termičke obrade (suva, pečena, kuvana) i firmu i naziv i sedište proizvođača.
Deklaracija se stavlja na proizvod ili na etiketu pričvršćenu uz proizvod.

7. Mast

Član 137.

Mast, u smislu ovog pravilnika, je proizvod dobiven topljenjem masnog tkiva, sala i oporaka svinja i goveda.
Prema vrsti životinje od koje potiče masno tkivo, mast se proizvodi i stavlja u promet kao svinjska mast i goveđi loj.

Član 138.

Svinjska mast se proizvodi i stavlja u promet kao domaća svinjska mast i svinjska mast.

Član 139.

Domaća svinjska mast je proizvod dobiven suvim postupkom topljenja masnih tkiva, sala i oporaka svinja.
Domaća svinjska mast mora ispunjavati sledeće uslove:
1) da je bele boje, ili bele boje sa slabom žućkastom ili sivkastom nijansom;
2) da ima miris i ukus na sveže čvarke, s tim da ne sme imati nikakav strani miris;
3) da je na temperaturi od 70^oC potpuno prozračna, uz pojavu slabo zlatnožute nijanse;
4) da je mazive konzistencije pri temperaturi od 15 do 20^oC;
5) da je glatke ili zrnaste strukture;
6) da ne sadrži talog od čvaraka više od 0,2%;
7) da ne sadrži više od 0,3% vode i da kiselinski stepen nije veći od 3.

Član 140.

Svinjska mast je proizvod dobiven vlažnim postupkom topljenja masnih tkiva, sala i oporaka svinja.
Svinjska mast mora ispunjavati sledeće uslove:
1) da je bele boje, da ima miris i ukus na kuvano svinjsko meso;
2) da nema nikakav strani ili nespecifični ukus i miris;
3) da je potpuno prozračen na temperaturi od 70^oC;
4) da je plastična i glatka na temperaturi od 15^oC;
5) da ne sadrži preko 0,3% vode i da kiselinski stepen nije veći od 3.

Član 141.

U proizvodnji masti iz čl. 139. i 140. ovog pravilnika mogu se upotrebljavati antioksidansi i sinergisti.

Član 142.

Zabranjeno je rafinisanje užegle ili na drugi način pokvarene masti.

Član 143.

Goveđi loj je proizvod dobiven topljenjem masnog tkiva goveda.

Član 144.

Goveđi loj mora ispunjavati sledeće uslove:
1) da je svež i čist;
2) da je bele, beložućkaste ili žućkaste boje;
3) da je svojstvenog mirisa i ukusa;
4) da ne sadrži više od 0,3% vode i da kiselinski stepen nije veći od 3.

Član 145.

Deklaracija za mast mora da sadrži firmu i naziv i sedište proizvođača, oznaku vrste masti (domaća svinjska mast, svinjska mast, goveđi loj) i vrstu i procent antioksidansa i sinergista izraženu u neto-težini, kao i datum proizvodnje. Ove oznake stavljaju se na ambalažu u koju se pakuje mast.
Deklaracija za mast koja se stavlja u promet u buradima, sanducima ili kartonskim kutijama, mora da sadrži, pored podataka iz stava 1. ovog člana, i podatke o bruto-težini i tari. Ovi podaci se stavljaju šablonom ili vatrenim žigom.

Član 146.

Čvarci, u smislu ovog pravilnika su ostaci masnog tkiva svinja dobiveni u proizvodnji domaće svinjske masti.
Čvarci moraju ispunjavati sledeće uslove;
1) da nisu preprženi, zagoreli i užegli;
2) da ne sadrže dlake, veće ostatke kožica ili druge primese;
3) da su svojstvenog mirisa i ukusa.

8. Ostali proizvodi od mesa stoke za klanje

Član 147.

U ostale proizvode od mesa stoke za klanje, u smislu ovog pravilnika, spadaju jela u želeu (aspiku), mesne salate i pihtije (hladetina), a na osnovu proizvođačke specifikacije mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste sličnih proizvoda.
U proizvodnji proizvoda iz stava 1. ovog člana mora biti upotrebljeno najmanje 35% sirovog mesa I, II ili III kategorije.

Član 148.

Jela u želeu su termički obrađeni odresci ili naresci mesa ili naresci proizvoda od mesa preliveni želeom, kojima se mogu dodati povrće i druge namirnice biljnog porekla.
Žele mora biti bez grudvica, prozračan i čvrste kozistencije na sobnoj temperaturi.

Član 149.

Mesne salate su proizvodi od mesa koji sadrže nareske termički obrađenog mesa ili proizvoda od mesa, prerađeno ili nepreraĐeno povrće ili druge namirnice biljnog porekla i dodatne sastojke.
U proizvodnji proizvoda iz stava 1. ovog člana mogu se upotrebljavati vinska i limunska kiselina, kao i sirće.

Član 150.

Pihtije (hladetina) su proizvod dobiven od isečenog svežeg ili salamurenog mesa i zakiseljenog bujona, koji posle hlađenja prelazi u galertu.
Noge, uši, njuška i kožice koje se upotrebljavaju za proizvodnju pihtija, moraju biti prethodno dobro očišćeni.
U proizvodnji pihtija mogu se upotrebljavati želatin, vinsko sirće, povrće i uobičajeni dodatni sastojci.

Član 151.

Deklaracija za proizvode iz člana 147. ovog pravilnika mora da sadrži naziv proizvoda, firmu i naziv i sedište proizvođača, kao i datum proizvodnje za proizvod koji se stavlja u promet u originalnom pakovanju.

IV. PROIZVODI OD MESA KOPITARA

Član 152.

Proizvodi od mesa kopitara proizvode se i stavljaju u promet kao kobasice, a mogu se proizvoditi i stavljati u promet i druge vrste proizvoda od mesa kopitara, s tim što se ti proizvodi moraju deklarisati kao proizvodi od mesa kopitara.

V. PROIZVODI OD MESA PERNATE ŽIVINE

Član 153. do 161.

(Brisani na osnovu Pravilnika o kvalitetu mesa pernate živine - "Sl. list SFRJ", br. 55/91)

VI. PROIZVODI OD MESA DIVLjAČI

Član 162.

Proizvodi od mesa divljači mogu se proizvoditi na osnovu proizvođačke specifikacije, s tim da u konzervama i kobasicama od mesa divljači mora biti najmanje 25% tog mesa.

VII. PROIZVODI OD MESA MANjE VREDNOSTI

Član 163.

Proizvodi od mesa koji su proizvedeni upotrebom mesa iz člana 5. stav 2. ovog pravilnika, stavljaju se u promet sa oznakom "proizvodi manje vrednosti".
Pod oznakom "proizvodi manje vrednosti" stavljaju se u promet i proizvodi koji zbog tehnoloških grešaka i drugih uslova kvaliteta odstupaju u manjoj meri od uslova propisanih ovim pravilnikom (elastičnost, konzistencija, miris, ukus, boja i dr.) imaju manja oštećenja omotača, neznatno ulubljene i zarđale limenke i slične nedostatke.
Proizvodi iz st. 1. i 2. ovog člana mogu se prodavati na malo samo izdvojeno od ostalih proizvoda od mesa, i po srazmerno nižoj ceni.

Član 164.

Proizvodi koji ne ispunjavaju uslove kvaliteta propisane ovim pravilnikom mogu se preraditi u druge proizvode.

VIII. PAKOVANjE, TRANSPORTOVANjE I ČUVANjE PROIZVODA OD MESA

Član 165.

Trajne i polutrajne kobasice, konzerve, suvomesnati proizvodi, čvarci, proizvodi od mesa peradi i proizvodi od mesa divljači pakuju se u kartonske kutije, korpe i drvene sanduke ili sličnu ambalažu, a barene kobasice, kobasice za pečenje, kobasice za kuvanje i proizvodi od mesa iz člana 147. ovog pravilnika - u sanduke od metala koji ne rđa ili u drugu odgovarajuću ambalažu, kao što su posude od plastičnih masa ili kartonska ambalaža koja je sa spoljašnje i unutrašnje strane prevučena plastičnom masom.
Ambalaža od drveta ili od kartona u koju se pakuju proizvodi iz stava 1. ovog člana mora biti sa unutrašnje strane obložena čistom, belom i neupotrebljavanom hartijom ili folijom od plastičnih masa.
Na ambalaži iz stava 1. ovog člana moraju biti na pogodan i vidan način istaknute sledeće oznake: naziv proizvoda, firma i naziv sedište proizvođačka, bruto i neto-težina proizvoda, a za konzerve - broj komada i težina pojedinih komada.

Član 166.

Jela u želeu i mesna salate pakuju se u aluminijumske folije, sudove od plastičnih masa i kartonsku ambalažu. Ako se ovi proizvodi pakuju u kartonsku ambalažu, ona mora biti obložena sa unutrašnje strane folijama od plastičnih masa.
Pihtije se stavljaju u promet u limenkama, goveđoj bešici, veštačkom crevu ili u otvorenim sudovima.
Gotova jela u posebnoj ambalaži stavljaju se u promet u aluminijumskim i drugim otvorenim sudovima ili sličnoj ambalaži.

Član 167.

Mast se pakuje u drvenu ili limenu burad, drvene sanduke ili kartonske kutije, koji moraju iznutra biti obloženi pergamentnom hartijom ili folijama od veštačkih masa.
Mast se može pakovati i u limenke od verniranog belog lima ili aluminijuma, kao i u omote od pergamentne hartije ili u folije od veštačkih masa.

Član 168.

Polutrajne kobasice, barene kobasice prethodno ohlađene, kobasice za pečenje, suvomesnati proizvodi, polutrajne konzerve i čvarci transportuju se uobičajenim transportnim sredstvima, a ako transport traje duže vremena - u rashladnim transportnim sredstvima.

Član 169.

Trajne i polutrajne kobasice i suvomesnati proizvodi čuvaju se u osvetljenim i suvim prostorijama. Ovi proizvodi moraju da vise, ne smeju dodirivati zid, drugo meso i sl. i moraju biti zaštićeni od glodara i insekata. U tim prostorijama se ne sme nalaziti druga vrsta robe sa stranim mirisom.

Član 170.

Trajne i polutrajne konzerve čuvaju se na suvom mestu i moraju biti zaklonjene od svetlosti, s tim da kod čuvanja polutrajnih konzervi temperatura ne sme biti veća od 10^oC.

Član 171.

Mast se čuva u hladnim, tamnim, suvim i provetrenim prostorijama.
Čvarci se čuvaju na hladnom i suvom mestu.

Član 172.

Ostali proizvodi od mesa čuvaju se i prodaju pod uslovima koji obezbeđuju očuvanje njihovog kvaliteta i higijenske ispravnosti.

IDž. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 173. i 174.

(Brisani)

Član 175.

Ovaj pravilnik stupa na snagu po isteku roka tri meseca od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".