ZAKON
O OSNOVNIM PRAVIMA NOSILACA "PARTIZANSKE SPOMENICE 1941"
(Objavljen u "Sl. listu SFRJ", br. 53/82, 25/85, 75/85, 44/89, 87/89, 20/90, 42/90 i 24/98)
-------------------
NAPOMENA REDAKCIJE:
Na osnovu Zakona o osnovnim pravima boraca, ... ("Sl. list SRJ", broj 42/98), ovaj zakon je prestao da važi osim odredaba članova 1a, 2, 3, 5, 6a, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 18, 18a, 19, 20, 20, 22, 23a i 23b.
Navedeni članovi se odnose na numeraciju u tekstu Zakona o osnovnim pravima nosilaca "Partizanske spomenice 1941", važećem pre donošenja prečišćenog teksta objavljenog u "Sl. listu SFRJ", br. 53/82.
Pošto je naš tekst urađen na osnovu prečišćenog teksta ("Sl. SFRJ" 53/82) i svih naknadnih izmena i dopuna, došlo je do nesaglasnosti u nuneraciji članova, što nas je onemugućilo da napravimo korektan važeći prečišćeni tekst.
Zbog toga smo važeće stanje (prema našem tumačenju) označili u tekstu na sledeći način:
* - članovi koji su važeći
** - članovi koji su ukinuti
------------------
I. UVODNA ODREDBA
Član 1.**
Ovim zakonom uređuju se osnovna prava nosilaca "Partizanske spomenice 1941" i članova njihovih porodica.
II. OSNOVNA PRAVA
Član 2.*
Nosilac "Partizanske spomenice 1941" (u daljem tekstu: nosilac Spomenice) ima sledeća osnovna prava:
1) pravo na zdravstvenu zaštitu i novčane naknade u vezi sa ostvarivanjem zdravstvene zaštite;
2) pravo na banjsko i klimatsko lečenje;
3) pravo na dodatak uz penziju;
4) pravo na stalno mesečno novčano primanje;
5) pravo na godišnje novčano primanje za oporavak;
6) pravo na besplatnu i povlašćenu vožnju;
7) pravo na godišnji odmor.
Član 3.*
Članovi porodice nosioca Spomenice imaju pravo na zdravstvenu zaštitu.
Posle smrti nosioca Spomenice članovi njegove porodice imaju sledeća osnovna prava:
1) pravo na zdravstvenu zaštitu;
2) pravo na dodatak uz penziju;
3) pravo na stalno mesečno novčano primanje;
4) pravo na naknadu troškova sahrane.
Članovi porodice nosioca Spomenice, u smislu ovog zakona, su:
1) bračni drug, deca rođena u braku ili van braka i usvojena deca, kao i pastorčad i unuci bez roditelja koje je nosilac Spomenice izdržavao - do navršene 15. godine života, odnosno ako su na školovanju - do navršene 26. godine, a ako su nesposobna za privređivanje - dok nesposobnost traje, pod uslovom da je nastala pre 15, odnosno 26. gdoine;
2) roditelji, kao i očuh, maćeha i usvojilac.
Nesposobnost dece za privređivanje utvrđuje se pod uslovima i po postupku koji su propisani za utvrđivanje nesposobnosti za privređivanje članova porodice vojnih invalida po propisima kojima se uređuju prava vojnih invalida i porodice palih boraca.
1. Zdravstvena zaštita i novčane naknade u vezi sa ostvarivanjem zdravstvene zaštite
Član 4.*
Nosilac Spomenice ima pravo na zdravstvenu zaštitu u obimu propisanom za vojne invalide, odnosno u visini osnova za određivanje naknade ličnog dohotka za vreme privremene sprečenosti za rad po propisima o zdravstvenom osiguranju ako je to za njega povoljnije.
Članovi porodice nosioca Spomenice i članovi porodice umrlog nosioca Spomenice koji su korisnici stalnog mesečnog novčanog primanja po ovom zakonu imaju pravo na zdravstvenu zaštitu u obimu propisanom za korisnike porodične invalidnine po odredbama saveznog zakona kojim se uređuju osnovna prava vojnih invalida i porodica palih boraca.
Član 5.**
Nosilac Spomenice koji je u radnom odnosu, za vreme privremene sprečenosti za rad u smislu propisa o zdravstvenom osiguranju, ima pravo na naknadu ličnog dohotka u visini njegovog prosečnog mesečnog ličnog dohotka ostvarenog za poslednjih 12 meseci pre meseca u kome je nastala privremena sprečenost za rad.
Nosilac Spomenice ima pravo na naknadu ličnog dohotka u visini utvrđenoj u stavu 1. ovog člana i za vreme lečenja u zdravstvenoj organizaciji udruženog rada u kojoj ima smeštaj i ishranu, kao i za vreme korišćenja banjskog i klimatskog lečenja.
Nosiocu Spomenice koji je korisnik penzije, dodatka uz penziju, novčanih naknada po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju ili stalnog mesečnog novčanog primanja po ovom zakonu, za vreme lečenja u zdravstvenoj organizaciji udruženog rada u kojoj ima smeštaj i ishranu isplaćuje se penzija, dodatak uz penziju, novčana naknada ili stalno mesečno novčano primanje u nesmanjenom iznosu.
Član 6.*
Nosilac Spomenice može zdravstvenu zaštitu ostvariti kod vojnih sanitetskih organa i ustanova na način i po postupku koji su propisani za vojna lica.
Nosilac Spomenice koji je zdravstveno osiguran kao vojni osiguranik može zdravstvenu zaštitu ostvarivati kod zdravstvenih organizacija udruženog rada, na način i po postupku koji su propisani za osiguranike - radnike.
Član 7.**
Odredbe saveznog zakona kojim se uređuju osnovna prava vojnih invalida i porodica palih boraca, koje se odnose na zdravstvenu zaštitu vojnih invalida i korisnika porodične invalidnine, primenjuju se i na nosioce Spomenice i članove njihovih porodica.
2. Banjsko i klimatsko lečenje
Član 8.*
Nosilac Spomenice ima pravo na banjsko i klimatsko lečenje u obimu koji je propisan za vojne invalide.
Pravo iz stava 1. ovog člana nosilac Spomenice ostvaruje pod uslovima, na način i po postupku koji su propisani za ostvarivanje prava vojnih invalida na banjsko i klimatsko lečenje.
Ako nosilac Spomenice ostvari pravo na banjsko i klimatsko lečenje kao vojni invalid ili narodni heroj, ne može ostvariti to pravo u istoj kalendarskoj godini i po ovom zakonu.
3. Dodatak uz penziju
Član 9.*
Nosilac Spomenice koji je korisnik penzije po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju ima pravo na dodatak uz penziju u visini razlike između penzije i iznosa njegovog prosečnog mesečnog ličnog dohotka ostvarenog za poslednjih 12 meseci pre dana penzionisanja, ili, ako je to za njega povoljnije, u visini razlike između penzije i iznosa penzijskog osnova od kog mu je određena penzija.
Nosiocu Spomenice koji je korisnik penzije po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju vojnih osiguranika dodatak uz penziju iz stava 1. ovog člana određuje se u visini razlike između penzije i iznosa plate i drugih primanja koji su uzeti kao osnov za određivanje njegove penzije.
Član 10.*
Nosilac Spomenice kome penzija, određena, odnosno usklađena po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju, sa dodatkom uz penziju određenim u smislu člana 9. ovog zakona, iznosi manje od prosečnog mesečnog ličnog dohotka u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji iz prethodne godine, uvećanog za 30%, ima pravo na dodatak uz penziju u visini razlike između penzije i prosečnog mesečnog ličnog dohotka u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji iz poslednjeg tromesečja prethodne godine, uvećanog za 30%.
Član 11.*
Izuzetno od odredaba čl. 9. i 10. ovog zakona, nosilac Spomenice koji je ostvario pravo na penziju sa penzijskim stažom manjim od 15 godina i stažom osiguranja manjim od 10 godina ima pravo na dodatak uz penziju u visini razlike između penzije i iznosa od 85% od prosečnog mesečnog ličnog dohotka u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji iz prethodnog tromesečja, uvećanog za 30%.
Član 12.*
Članovi porodice umrlog nosioca Spomenice koji imaju pravo na porodičnu penziju po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju, odnosno po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju vojnih osiguranika, imaju i pravo na dodatak uz penziju koji se određuje na isti način i u istom procentu kao porodična penzija.
Član 13.**
Dodatak uz penziju usklađuje u visini, na način i u rokovima koji se samoupravnim opštim aktima nadležne samoupravne interesne zajednice penzijskog i invalidskog osiguranja utvrđuju za usklađivanje penzija.
Član 14.*
O pravu na dodatak uz penziju rešava i visinu tog dodatka određuje nadležna samoupravna interesna zajednica penzijskog i invalidskog osiguranja, odnosno zajednica penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika istim rešenjem kojim rešava o pravu na penziju.
Dodatak uz penziju isplaćuje, istovremeno sa penzijom, samoupravna interesna zajednica penzijskog i invalidskog osiguranja, odnosno zajednica penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika.
4. Stalno mesečno novčano primanje
Član 15.*
Nosilac Spomenice koji nije korisnik penzije ili nije u radnom odnosu, niti samostalno u vidu zanimanja obavlja profesionalnu delatnost, niti samostalno ličnim radom obavlja delatnost sredstvima rada u svojini građana, ima pravo na stalno mesečno novčano primanje.
Pravo na stalno mesečno novčano primanje imaju i članovi porodice umrlog nosioca Spomenice ako, u pogledu godina života ili nesposobnosti, ispunjavaju uslove za ostvarivanje prava na porodičnu penziju propisane saveznim zakonom kojim se uređuju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika.
Roditelji umrlog nosioca Spomenice imaju pravo na stalno mesečno novčano primanje ako to pravo ne ostvaruju bračni drug i deca.
Bračnom drugu umrlog nosioca Spomenice koji je korisnik stalnog mesečnog novčanog primanja prestaje to pravo danom stupanja u brak.
Član 16.**
Visina stalnog mesečnog novčanog primanja određuje se članovima porodice umrlog nosioca Spomenice na način i u procentu koji su predviđeni za određivanje porodične penzije po saveznom zakonu kojim se uređuju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika.
Član 17.**
Stalno mesečno novčano primanje pripada od dana ispunjenja uslova za priznavanje prava na stalno mesečno novčano primanje, ako je zahtev podnesen u roku od 3 meseca od dana ispunjenja uslova. Ako je zahtev podnesen po isteku ovog roka, stalno mesečno novčano primanje pripada od prvog dana od narednog meseca po podnošenju zahteva.
Član 18.*
O pravu na stalno mesečno novčano primanje rešava i to primanje isplaćuje nadležni organ u republici, odnosno autonomnoj pokrajini.
Član 19.*
Nosilac Spomenice koji je korisnik stalnog mesečnog novčanog primanja ima pravo na dodatak za negu i pomoć od strane drugog lica, u visini i pod uslovima koji su za osiguranike radnike utvrđeni u samoupravnoj interesnoj zajednici penzijskog i invalidskog osiguranja radnika na čijem području nosilac Spomenice ima prebivalište.
Pravo na dodatak iz stava 1. ovog člana nosilac Spomenice ostvaruje na način i po postupku koji su propisani za ostvarivanje prava vojnih invalida na dodatak za negu i pomoć od strane drugog lica.
5. Godišnje novčano primanje za oporavak
Član 20.*
Nosilac Spomenice ima pravo na godišnje novčano primanje za oporavak u visini prosečnog mesečnog ličnog dohotka u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji iz prethodne godine, uvećanog za 13%.
O pravu na godišnje novčano primanje za oporavak rešava i to primanje isplaćuje savezni organ uprave nadležan za pitanja boraca i vojnih invalida.
6. Besplatna i povlašćena vožnja
Član 21.*
Nosilac Spomenice ima pravo na:
1) jedno besplatno putovanje godišnje železnicom (I razred), brodom (I razred), autobusom ili avionom (II razred);
2) četiri putovanja godišnje železnicom, brodom ili autobusom, uz povlasticu od 75% od redovne vozne cene;
3) dva putovanja godišnje avionom, uz povlasticu od 50% od redovne vozne cene.
Član 22.**
Pod jednim putovanjem, u smislu ovog zakona, podrazumeva se odlazak od polaznog do uputnog mesta (vožnja u odlasku) i povratak iz uputnog u polazno mesto ili koje drugo mesto (vožnja u povratku).
Pri vožnji u odlasku i pri vožnji u povratku mogu se, od polaznog do uputnog mesta ili obrnuto, koristiti prevozna sredstva svih grana saobraćaja naznačena u članu 20. ovog zakona.
Član 23.*
Besplatna i povlašćena vožnja po ovom zakonu koristi se na osnovu legitimacije koju propisuje i izdaje funkcioner koji rukovodi saveznim organom uprave nadležnim za pitanja boraca i vojnih invalida.
Legitimacija se izdaje za period od pet godina, u decembru mesecu poslednje godine važenja legitimacije koja je u upotrebi.
Ako nosilac Spomenice izgubi legitimaciju, izdaće mu se nova, na osnovu dokaza da je izgubljena legitimacija oglašena nevažećom u "Službenom listu SFRJ".
7. Godišnji odmor
Član 24.**
Nosilac Spomenice koji je u radnom odnosu ima pravo na godišnji odmor u trajanju od 30 radnih dana, nezavisno od radnog staža i dužine neprekidnog rada.
8. Naknada troškova sahrane
Član 25.*
U slučaju smrti nosioca Spomenice, članovi porodice koji sahrane umrlog imaju pravo na naknadu troškova sahrane u visini tri prosečna mesečna lična dohotka u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji iz prethodne godine.
Ako nosioca Spomenice ne sahrane članovi porodice, pravo na naknadu iz stava 1. ovog člana ima lice koje sahrani umrlog.
Naknadu iz stava 1. ovog člana isplaćuje nadležni organ u republici, odnosno autonomnoj pokrajini.
Pravo članova porodice na naknadu troškova sahrane i posmrtne pomoći po propisima o zdravstvenom osiguranju ne utiče na pravo na naknadu iz stava 1. ovog člana.
Pravo iz stava 1. ovog člana može se ostvariti ukoliko pravo na naknadu troškova sahrane nije ostvareno po saveznom zakonu kojim se uređuju osnovna prava lica odlikovanih Ordenom narodnog heroja ili ukoliko pravo na novčanu pomoć u slučaju smrti nije ostvareno po saveznom zakonu kojim se uređuju osnovna prava vojnih invalida i porodica palih boraca.
Član 26.*
Članovi porodice, drugo lice ili društveno-pravno lice koje izvrši prevoz umrlog nosioca Spomenice od mesta u kome je umro do mesta u kome je sahranjen ima pravo na naknadu stvarnih troškova tog prevoza.
Naknadu iz stava 1. ovog člana isplaćuje nadležni organ u republici, odnosno autonomnoj pokrajini.
III. OSTALE ODREDBE
Član 27.**
Prosečni mesečni lični dohodak u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji iz prethodne godine, uvećan za 30%, čini osnov za određivanje visine dodatka uz penziju iz čl. 10. i 11. ovog zakona.
Osnov za određivanje stalnog mesečnog novčanog primanja utvrđen po odredbi stava 1. ovog člana usklađuje se za januar tekuće godine prema kretanju prosečnog mesečnog ličnog dohotka u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji u januaru tekuće godine u odnosu na prethodnu godinu.
Osnov za određivanje stalnog mesečnog novčanog primanja usklađen po odredbi stava 2. ovog člana usklađuje se od 1. jula tekuće godine prema kretanju prosečnog mesečnog ličnog dohotka u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji u prvom polugodištu tekuće godine.
Izuzetno od odredbe stava 3. ovog člana, osnov za određivanje stalnog mesečnog novčanog primanja usklađuje se, prema kretanju prosečnog mesečnog ličnog dohotka u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, i u toku prvog i drugog polugodišta tekuće godine od prvog u narednom mesecu ako prosečni mesečni lični dohodak poraste ili se smanji više od 5% u odnosu na poslednji mesec koji je obuhvaćen prethodnim usklađivanjem.
Funkcioner koji rukovodi saveznim organom uprave nadležnim za pitanja boraca i vojnih invalida utvrđuje visinu osnova za određivanje stalnog mesečnog novčanog primanja po odredbama st. 1. i 2. ovog člana i visinu godišnjeg novčanog primanja za oporavak i naknade troškova sahrane na osnovu zvaničnih podataka savezne organizacije nadležne za poslove statistike.
Član 28.**
Dodatak uz penziju i stalno mesečno novčano primanje mogu biti predmet izvršenja ili obezbeđenja, i to:
1) do polovine - za zakonsko izdržavanje i
2) do trećine - za ostala potraživanja.
Član 29.**
Sredstva za ostvarivanje i korišćenje prava propisanih ovim zakonom obezbeđuju se u budžetu federacije, a koriste se na način i pod uslovima koji su propisani saveznim zakonom kojim se uređuje finansiranje federacije.
Obaveze federacije za ostvarivanje i korišćenje prava na zdravstvenu zaštitu, banjsko i klimatsko lečenje, kao i za troškove koji proizlaze iz izvršavanja obaveza federacije za ostvarivanje prava po ovom zakonu, utvrđuju se u obimu i na način koji su propisani saveznim zakonom kojim se uređuju osnovna prava vojnih invalida i porodica palih boraca.
Član 30.**
Nadležni organ u republici, odnosno autonomnoj pokrajini vodi evidenciju o isplatama koje vrši na osnovu ovog zakona.
Član 31.**
Nosilac Spomenice ili član porodice umrlog nosioca Spomenice ne mogu koristiti prava propisana ovim zakonom za vreme izdržavanja kazne zatvora u trajanju dužem od šest meseci, na koju su osuđeni pravosnažnom sudskom presudom za krivična dela protiv osnova socijalističkog samoupravnog društvenog uređenja i bezbednosti Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, kao i za krivična dela protiv privrede i jedinstva jugoslovenskog tržišta.
Prava propisana ovim zakonom ne može koristiti nosilac Spomenice koji živi u inostranstvu i aktivno deluje protiv osnova socijalističkog samoupravnog društvenog uređenja i bezbednosti Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije.
Prava propisana ovim zakonom ne može koristiti ni član porodice nosioca Spomenice iz stava 2. ovog člana.
Član 32.**
Funkcioner koji rukovodi saveznim organom uprave nadležnim za pitanja boraca i vojnih invalida donosi propis o načinu isplate godišnjeg novčanog primanja za oporavak, stalnog mesečnog novčanog primanja, naknade troškova sahrane i naknade troškova prevoza umrlog nosioca Spomenice, kao i način vođenja evidencije o tim isplatama i dostavljanja izveštaja o sredstvima utrošenim po ovom zakonu.
Odredbe saveznog zakona kojim se uređuju osnovna prava vojnih invalida i porodica palih boraca koje se odnose na vršenje nadzora nad sprovođenjem tog zakona, kao i odredbe o naknadi štete, primenjuju se i na vršenje nadzora nad sprovođenjem ovog zakona, odnosno za potraživanja po osnovu naknade štete po ovom zakonu.
Član 33.**
Nosilac Spomenice i članovi njegove porodice koji koriste prava propisana saveznim zakonom kojim se uređuju osnovna prava boraca španskog nacionalnooslobodilačkog i revolucionarnog rata od 1936. do 1939. godine ne mogu koristiti i prava propisana ovim zakonom.
Član 34.**
Za vreme ratnog stanja, nosiocima Spomenice i članovima porodice umrlih nosioca Spomenice obezbeđuje se pravo na stalno mesečno novčano primanje, pod uslovima, na način i po postupku koji su propisani ovim zakonom.
Za vreme ratnog stanja, nosiocima Spomenice i članovima porodice nosilaca Spomenice, kao i članovima porodice umrlih nosilaca Spomenice koji su korisnici stalnog mesečnog novčanog primanja, obezbeđuju se zdravstvena zaštita i druga prava u vezi sa ostvarivanjem zdravstvene zaštite, u obimu, na način i po postupku po kome ta prava, za vreme ratnog stanja, ostvaruju vojni invalidi, odnosno korisnici porodične invalidnine.
Prava propisana ovim zakonom, osim prava iz st. 1. i 2. ovog člana, ne obezbeđuju se za vreme ratnog stanja.
Obezbeđenje sredstava za ostvarivanje prava iz st. 1. i 2. ovog člana vrši se po propisu kojim je uređeno finansiranje federacije za vreme ratnog stanja.
Način isplate primanja iz stava 1. ovog člana propisuje funkcioner koji rukovodi saveznim organom uprave nadležnim za pitanja boraca i vojnih invalida u sporazumu sa funkcionerom koji rukovodi saveznim organom uprave nadležnim za poslove finansija.