Na osnovu člana 18. stav 1. tačka 9. a u skladu sa članom 13. Zakona o nacionalnim parkovima ("Službeni glasnik RS", broj 39/93), člana 55. Zakona o zaštiti životne sredine ("Službeni glasnik RS", broj 66/91) i člana 26. Statuta Javnog preduzeća "Nacionalni park Kopaonik",
Upravni odbor Javnog preduzeća "Nacionalni park Kopaonik" je na sednici održanoj 30. marta 2000. godine doneo
PRAVILNIK
O UNUTRAŠNjEM REDU U NACIONALNOM PARKU KOPAONIK
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 50 od 8. decembra 2000)
OSNOVNE ODREDBE
Član 1.
Pravilnikom o unutrašnjem redu u Nacionalnom parku Kopaonik (u daljem tekstu: Pravilnik) uređuju se pravila za sprovođenje režima zaštite i razvoja Nacionalnog parka Kopaonik (u daljem tekstu: Nacionalni park) i to na način i uslovi: kretanja i boravka posetilaca u Nacionalnom parku; korišćenja flore i faune (lekovitog bilja, šumskih plodova, lovne i ribolovne faune, pašnjaka i dr.); korišćenja rekreativnih i drugih javnih površina; kretanja i parkiranja vozila; postavljanja informativnih, reklamnih i drugih oznaka; zaštite prilikom obavljanja naučnih istraživanja i izvođenja istražnih radova; obavljanja turističkih, ugostiteljskih usluga i drugih delatnosti; održavanja čistoće u Nacionalnom parku, davanja saglasnosti i odobrenja u skladu sa ovlašćenjima Javnog preduzeća "Nacionalni park Kopaonik" (u daljem tekstu: Preduzeće), kao i drugi uslovi obezbeđenja režima zaštite sa posebnim zabranama i ograničenjima u sprovođenju zaštite i razvoja u Nacionalnom parku.
Član 2.
Odredbe ovog pravilnika odnose se na sva pravna i fizička lica sa sedištem ili boravištem na području Nacionalnog parka, na posetioce, kao i na sva pravna i fizička lica koja na bilo koji način koriste prirodne vrednosti i područje Nacionalnog parka.
Član 3.
Preduzeće obezbeđuje unutrašnji rad u Nacionalnom parku u skladu sa zakonom, ovim pravilnikom i Pravilnikom o službi nadzora.
KRETANjE I BORAVAK POSETILACA
Član 4.
Posetiocem, u smislu ovog pravilnika, smatra se osoba koja samostalno ili organizovano preko turističke ili druge organizacije dolazi u Nacionalni park radi: upoznavanja sa prirodnim i kulturno-istorijskim vrednostima Nacionalnog parka, odmora, rekreacije ili korišćenja drugih usluga.
Član 5.
Osobe koje imaju prebivalište ili su vlasnici zemljišta na području Nacionalnog parka i osobe koje su zaposlene na području Nacionalnog parka ili obavljaju službene radnje i poslovni partneri Preduzeća ne smatraju se posetiocima u smislu člana 4. ovog pravilnika.
Član 6.
Za vreme boravka u Nacionalnom parku posetioci su dužni da se pridržavaju zakonskih odredaba, odredaba ovog pravilnika i uputstava sa informativnih tabli i drugih oznaka, kao i uputstava ovlašćenih lica i nadzornika Nacionalnog parka.
Član 7.
Ulaz, prolaz i boravak posetilaca na teritoriji Nacionalnog parka Preduzeće kontroliše preko svojih ovlašćenih službi.
Posetilac je dužan da kupi boravišnu kartu za period u kome će boraviti na području Nacionalnog parka po ceni propisanoj posebnim aktom Preduzeća.
Način prodaje boravišne karte, evidentiranje, kontrola i skidanje kontrolnog kupona će se takođe definisati napred navedenim aktom.
Član 8.
Kretanje na području Nacionalnog parka dozvoljeno je po javnim putevima, određenim stazama, površinama namenjenim za sport i rekreaciju, uređenim terenima za alpsko i nordijsko skijanje i drugim određenim i utvrđenim koridorima namenjenim posetiocima Nacionalnog parka.
Posetioci se mogu kretati, saglasno prethodnom stavu: pešice, na konju, zaprežnim i motornim vozilima namenjenim za kretanje po javnim putevima, skijama, snoubordom, sankama, bobom, žičarom, službenim snežnim vozilom, helikopterom, balonom, paraglajdingom, zmajem i drugim dozvoljenim sredstvima prevoza.
Član 9.
U zoni prvog stepena zaštite zabranjeno je kretanje posetilaca, osim uz posebno odobrenje Preduzeća i pod obaveznom kontrolom vodiča Nacionalnog parka.
U zoni drugog stepena zaštite dozvoljeno je kretanje uređenim putevima, stazama i prolazima na način koji neće ugrožavati prirodnu sredinu.
U zoni trećeg stepena zaštite dozvoljeno je kretanje po javnim putevima i rekreativnim i drugim javnim površinama na način kako je to namenom tog prostora predviđeno.
Član 10.
Na teritoriji Nacionalnog parka dozvoljen je boravak posetilaca u svim objektima uz obavezu prijave boravka nadležnom organu.
Kada posetilac dolazi motornim vozilom na teritoriju Nacionalnog parka onda je obavezan da uz prijavu boravka prijavi i registarski broj svog parkiranog vozila.
Može se boraviti i u kampovima na mestima koje je Preduzeće uredilo i odredilo za te namene uz obavezu da se pribavi odobrenje od Preduzeća.
Član 11.
Organizovane grupe i posetioci mogu obilaziti područja Nacionalnog parka koja nisu određena za kretanje i boravak, ali uz prethodnu saglasnost Preduzeća.
KORIŠĆENjE FLORE I FAUNE
Član 12.
Korišćenje flore i faune u Nacionalnom parku (lekovitog bilja, šumskih plodova, gljiva, lovne i ribolovne faune, pašnjaka i dr.) može se vršiti pod sledećim uslovima:
1. mogu se koristiti one vrste flore i faune čije korišćenje i promet nije zakonom i drugim propisima zabranjen, a u skladu sa šumskim, lovnim i ribolovnim osnovama Nacionalnog parka;
2. branje, odnosno sakupljanje lekovitog i drugog bilja, šumskih plodova, gljiva, kao i pčelarenje i pašarenje stokom može se vršiti samo uz prethodno odobrenje Preduzeća, kojim se određuje područje, način i vreme branja i korišćenja;
3. vrste flore i faune koje su zaštićene posebnim aktom o kontroli korišćenja i prometa divljih biljnih i životinjskih vrsta koriste se na način i pod uslovima utvrđenim tim aktom;
4. na ribolovnim vodama u Nacionalnom parku zabranjen je ribolov, izuzev na delovima voda određenim za te namene i to na način i pod uslovima koje odredi Preduzeće;
5. divljač u Nacionalnom parku se ne može loviti, izuzev ako se to predvidi lovnom osnovom, uz odobrenje Preduzeća i uz pratnju nadzornika Nacionalnog parka;
6. pašarenje stoke vrši se na prostoru gde je dozvoljena paša pod nadzorom čuvara stoke.
KORIŠĆENjE REKREATIVNIH I DRUGIH JAVNIH POVRŠINA
Član 13.
Rekreativnim i drugim javnim površinama smatraju se delovi teritorije Nacionalnog parka koji su uređeni i opremljeni za određenu namenu rekreacije, sporta i drugih vidova javnog korišćenja (trgovi, parkovske zone, zabavni parkovi, ski staze, šetališta, izletničke staze i sl.).
Član 14.
Na teritoriji Nacionalnog parka najznačajnije rekreativne površine predstavljaju staze i žičare alpskog skijališta, dok su u manjem obimu zastupljene nordijske ski staze, tenis tereni i igrališta u najvećem broju za male sportove.
U cilju bolje prezentacije vrednosti nacionalnog parka postepeno će se opremati i uređivati šetne staze za edukativno-rekreativnu namenu.
Član 15.
Rekreativne i druge javne površine na području Nacionalnog parka moraju biti uređene i opremljene, održavane, bezbedne i ekološki podobne, o čemu se staraju neposredni korisnici tih površina.
Rekreativne i javne površine koje imaju status građevinskog zemljišta, uređuju se i opremaju u skladu sa Programom uređenja i opremanja građevinskog zemljišta.
Član 16.
Naknada za korišćenje rekreativnih i drugih površina kojima upravlja preduzeće kao i naknada za korišćenje Nacionalnog parka Kopaonik plaća se preduzeću u skladu sa aktom Preduzeća o naknadama za korišćenje Nacionalnog parka Kopaonik i posebnim ugovorima između Preduzeća i korisnika.
Član 17.
Korišćenje rekreativnih i drugih javnih površina radi izlaganja i prodaje proizvoda ili pružanje drugih usluga, odnosno postavljanje privremenih objekata vrši se uz prethodnu saglasnost i uslove koje odredi Preduzeće.
KRETANjE I PARKIRANjE VOZILA
Član 18.
Kretanje i parkiranje vozila, odnosno saobraćaj na putevima na području Nacionalnog parka obavlja se u skladu sa utvrđenim režimom saobraćaja na javnim putevima i pod uslovima utvrđenim ovim pravilnikom:
1. kretanje motornih vozila može se vršiti samo na javnim putevima;
2. kretanje šumskim putevima dozvoljeno je za vozila Preduzeća, Vojske Jugoslavije, MUP-a, hitne pomoći i vatrogasne službe, a izuzetno i za vozila drugih korisnika na osnovu posebne dozvole Preduzeća kojom se utvrđuje pravac kretanja, svrha i vreme zadržavanja;
3. pri kretanju i parkiranju na šumskim putevima vozači su dužni da se pridržavaju postojeće saobraćajne signalizacije, a uputstvo o kontroli kretanja i parkiranja istih donosi direktor Preduzeća;
4. snežna vozila (tabači i službene motorne sanke) mogu se kretati po delovima Nacionalnog parka i koridorima koje određuje Preduzeće na osnovu planskih akata Nacionalnog parka, odnosno posebnog odobrenja u vanrednim okolnostima;
5. vozila za zimsko i letnje održavanje žičara, objekata u prostoru i mobilnih objekata Nacionalnog parka, mogu se kretati po utvrđenim pripremljenim trasama i službenim prolazima;
6. vatrogasna i milicijska vozila i vozila hitne pomoći mogu se radi izvršavanja službenih radnji kretati po svim prohodnim terenima na području nacionalnog parka;
7. u slučaju posebnih potreba, za vozila Vojske Jugoslavije mogu se koristiti delovi Nacionalnog parka i izvan javnih i šumskih puteva, na osnovu posebnih odobrenja i uslova koje određuje Preduzeće uz obaveznu sanaciju terena i poštovanja datih uslova zaštite prirodnih vrednosti;
8. vozila građevinske operative i građevinske mašine mogu se kretati pod uslovima koje odredi Preduzeće;
9. vozila koja prevoze opasne materije mogu se kretati u skladu sa posebnim propisima kojima je regulisan prevoz te vrste tereta uz prijavu prevoza Preduzeću koje daje posebna uputstva, i
10. vozila se mogu parkirati na samo za te namene određenim površinama.
Član 19.
Kod utvrđivanja režima saobraćaja u Nacionalnom parku, broj motornih vozila može se ograničiti u skladu sa graničnim kapacitetima utvrđenim planskim aktima Nacionalnog parka.
Program održavanja javnih i postojećih puteva i režim saobraćaja na njima donose ovlašćene organizacije uz saglasnost Preduzeća.
Održavanje šumskih puteva i režim saobraćaja na tim putevima obezbeđuje Preduzeće.
Član 20.
Informativne i druge oznake na području Nacionalnog parka mogu se postavljati isključivo u skladu sa Pravilnikom o sistemu informativnih oznaka u Nacionalnom parku, a reklame uz prethodno odobrenje Preduzeća.
Postavljene oznake treba da tehnički i likovno budu oblikovane u skladu sa jedinstvenim standardima kojima se obezbeđuje vizuelni identitet Nacionalnog parka i afirmišu njegove prirodne vrednosti i specifičnosti.
Član 21.
Postojeće informativne i druge oznake moraju se uskladiti sa Pravilnikom iz prethodnog člana u roku od 6 meseci od dana objavljivanja ovog pravilnika.
Neusklađene, odnosno neuklonjene oznake u ostavljenom roku iz prethodnog stava, ukloniće Preduzeće na teret korisnika.
Član 22.
Korisnici Nacionalnog parka mogu u reklamne svrhe koristiti ime i znak Nacionalnog parka uz prethodno odobrenje Preduzeća.
Za sve reklame postavljene u Nacionalnom parku plaća se naknada određena aktom Preduzeća.
IZVOĐENjE NAUČNIH I ISTRAŽIVAČKIH RADOVA
Član 23.
Na području Nacionalnog parka mogu se vršiti naučni i istraživački radovi uz prethodnu saglasnost Preduzeća.
Naučni i istraživački radovi se vrše na način kojima se ne izazivaju trajna oštećenja prirodnih dobara a u skladu sa posebnim uslovima koji se određuju u postupku pribavljanja saglasnosti od Preduzeća.
Podaci o izvršenim naučnoistraživačkim radovima (geološkim, hidrološkim i dr.) dostavljaju se Preduzeću radi njihovog evidentiranja na način i u rokovima koje utvrđuje Preduzeće.
OBAVLjANjE TURISTIČKIH, UGOSTITELjSKIH I DRUGIH DELATNOSTI
Član 24.
Turističke, ugostiteljske i druge delatnosti na području Nacionalnog parka obavljaju se u skladu sa zakonom, kao i određenim režimima zaštite i graničnim kapacitetima utvrđenim Prostornim planom Nacionalnog parka.
Na području Nacionalnog parka ne mogu se obavljati delatnosti koje su zabranjene Zakonom o nacionalnim parkovima.
Programi korisnika Nacionalnog parka koji obavljaju delatnost na području Nacionalnog parka moraju se uskladiti sa Programom zaštite i razvoja Nacionalnog parka.
Član 25.
Turističke, ugostiteljske i druge delatnosti i usluge na području Nacionalnog parka obavljaju se u skladu sa sledećim pravilima:
1. privredne delatnosti usmeravaju se i usklađuju sa graničnim kapacitetima i potrebama Nacionalnog parka,
2. turističko i ugostiteljsko korišćenje područja utvrđuje se i usklađuje sa graničnim kapacitetima korišćenja prirodne sredine, i
3. delatnost gazdovanja šumama vrši se u skladu sa Osnovama gazdovanja šumama i u stalnoj zavisnosti je od potrebe trajnog održavanja optimalnog stanja šuma.
Član 26.
Turistički, ugostiteljski i drugi objekti u kojima se obavljaju delatnosti iz prethodnog člana moraju odgovarati nivou objekata u Nacionalnom parku i biti priključeni na infrastrukturne sisteme tako da ne zagađuju i ugrožavaju prirodu Nacionalnog parka.
Svi objekti na području Nacionalnog parka moraju biti maksimalno opremljeni sredstvima za protivpožarnu zaštitu i moraju zameniti postojeće sisteme grejanja čistom ekološkom energijom u zakonom određenim rokovima, sa shodno odredbama Prostornog plana i Programa zaštite i razvoja Nacionalnog parka.
PRAVILA ZA ODRŽAVANjE ČISTOĆE
Član 27.
Održavanje čistoće u Nacionalnom parku obaveza je svih korisnika Nacionalnog parka.
Uklanjanje otpadaka iz objekata obavlja se na način utvrđen Programom komunalnih delatnosti u Nacionalnom parku.
O održavanju čistoće na javnim površinama staraju se vlasnici, odnosno korisnici tih površina.
O održavanju čistoće na pripadajućim parcelama stambenih, vikend ili poslovnih objekata staraju se vlasnici, odnosno korisnici tih objekta.
Na području Nacionalnog parka ne mogu se deponovati komunalni ili industrijski otpaci, radioaktivne i druge opasne materije.
Vlasnici, odnosno korisnici poslovnih i drugih objekata u Nacionalnom parku su dužni da ih uredno održavaju (održavanje i krečenje fasada, održavanje živih i drugih ograda, uređenje dvorišta i drugo).
Član 28.
Kod deponovanja građevinskog i drugog materijala, uklanjanja snega i leda, korova i sličnog materijala, odvođenja otpadnih voda i držanja stoke korisnici Nacionalnog parka dužni su da se pridržavaju sledećih pravila:
1. deponovanje građevinskog i drugog materijala (šut, šljaka, piljevina, ogrevno drvo i dr.), ne može se vršiti na javnim površinama, osim u slučaju nužne potrebe, uz odobrenje Preduzeća, na način i na mestu koje odredi Preduzeće.
2. paljenje korova, lišća, granja i sl. po pravilu se ne može vršiti na području Nacionalnog parka, osim izuzetno i u skladu sa Programom protivpožarne zaštite Nacionalnog parka;
3. pri uklanjanju snega i leda sa puteva i drugih površina, zabranjeno je korišćenje industrijske soli;
4. otpadne vode (uključujući i otpadne vode iz objekata za držanje stoke) ne mogu se ispuštati u podzemne ili nadzemne vode i prostor Nacionalnog parka bez prethodnog pročišćavanja na način i pod uslovima propisanim zakonom (obaveze priključenja u kanalizacioni sistem, odnosno u septičke jame izgrađene u skladu sa sanitarno-tehničkim propisima),
5. deponovanje stajskog đubriva i stočne hrane vrši se na mestima, odnosno objektima na način kojim se obezbeđuje čistoća i ne narušava se pejzažni izgled Nacionalnog parka;
6. nije dozvoljeno bacanje otpadaka izvan za te svrhe postavljenih objekata i sudova.
NAČIN DAVANjA SAGLASNOSTI, ODNOSNO ODOBRENjA
Član 29.
Zahtevi za izdavanje saglasnosti, odnosno odobrenja podnose se Preduzeću.
Organi Preduzeća nadležni za rešavanje zahteva su direktor i Upravni odbor, u skladu sa utvrđenim nadležnostima.
Član 30.
Zahteve za čije rešavanje nije utvrđena nadležnost organa Preduzeća normativnim aktima o organizaciji Preduzeća rešava Upravni odbor.
Prigovore i žalbe na odluke direktora, rešava Upravni odbor Preduzeća.
POSEBNE ZABRANE I OGRANIČENjA
Član 31.
U cilju zaštite izvornih prirodnih dobara, prostora, flore i faune a posebno prirodnih retkosti na celoj teritoriji Nacionalnog parka zabranjeno (zabranjen) je:
1. uništavanje, oštećivanje ili ugrožavanje biljnih i životinjskih vrsta zaštićenih zakonom ili Prostornim planom,
2. čista seča šuma kao i drugi vidovi korišćenja, kojima se uništava priroda ili se dovodi u pitanje stabilnost šumskih ekosistema,
3. unošenje neautohtonih divljih biljnih vrsta izuzev za potrebe regulacionih radova na klizištima u zonama zaštite III stepena,
4. unošenje neautohtonih divljih životinjskih vrsta,
5. branje i iskorišćavanje biljaka ili biljnih delova dekorativnih vrsta u prirodnim sastojinama,
6. branje i sakupljanje šumskih plodova bez dozvole i lekovitog bilja u meri ili na način koji ograničava reproduktivne mogućnosti vrste,
7. kopanje i odnošenje površinskog travnatog sloja zemljišta,
8. kresanje listopadnog i četinarskog drveća bez saglasnosti Preduzeća,
9. korišćenje pašnjaka za pašarenje stoke gde nije dozvoljena paša, ili puštanje stoke bez nadzora čuvara na prostore gde je dozvoljena paša,
10. preoravanje zemljišta sa velikim nagibima,
11. pretvaranje livada ili pašnjaka u oranice,
12. menjanje pravaca vodotoka, pogoršavanje kvaliteta i količine, kao i menjanje prostornog i vremenskog rasporeda voda,
13. kaptiranje izvora i vrela koja Prostornim planom nisu predviđena za potrebe vodosnabdevanja,
14. ispuštanje otpadnih voda iz kanalizacionih sistema u recipijente bez prečišćavanja,
15. izručivanje sadržaja septičkih jama na području Nacionalnog parka,
16. pranje motornih vozila na rečnim tokovima, potocima i izvorištima,
17. korišćenje šumskih puteva za javni saobraćaj,
18. svaki vid izgradnje bez prethodnog pribavljanja saglasnosti, odobrenja i odgovarajuće građevinske dozvole od nadležnih organa,
19. deponovanje otpadnog građevinskog materijala, zemlje, šuta, piljevine ili smeća na području Nacionalnog parka,
20. otvaranje kamenoloma i eksploatacija drugih mineralnih sirovina, osim za privremena pozajmišta, u zonama režima zaštite III stepena, ako je to određeno Prostornim planom,
21. gradnja nadzemnih energetskih ili drugih vodova osim u zoni III stepena zaštite,
22. postavljanje privremenih i pokretnih objekata reklamnih, informativnih i drugih oznaka bez prethodnog odobrenja Preduzeća,
23. izvođenje istražnih radova bez saglasnosti Preduzeća,
24. obavljanje turističko-ugostiteljske i druge delatnosti suprotno pravilima režima zaštite,
25. kretanje i parkiranje vozila izvan određenih mesta ili dozvoljenog puta,
26. servisiranje motornih vozila,
27. kretanje snežnih motornih sanki, osim u službene svrhe,
28. stvaranje buke preko zakonom dozvoljene granice,
29. lov i ribolov i kretanje sa priborom za lov i ribolov bez odobrenja Preduzeća,
30. korišćenje i upotreba vatrenog oružja, izuzev u službene svrhe,
31. kretanje lovačkih i drugih pasa bez povodca i kontrole vlasnika,
32. loženje otvorene vatre u šumi i na šumskom zemljištu, odnosno van uređenih mesta za tu namenu,
33. kretanje van postojećih puteva i uređenih i obeleženih staza,
34. zaustavljanje ili zadržavanje van uređenih ili obeleženih staza ili površina,
35. odlaganje otpada van uređenih i obeleženih mesta i postavljenih sudova,
36. fotografisanje ili snimanje u komercijalne svrhe bez posebne dozvole Preduzeća,
37. oštećenje informativnih i drugih oznaka.
VRŠENjE NADZORA
Član 32.
Nadzor nad sprovođenjem pravila utvrđenih ovim pravilnikom vrši Služba nadzora Preduzeća, odnosno nadzornici i dobrovoljni čuvari.
Nadzornik Nacionalnog parka kontroliše sprovođenje pravila unutrašnjeg reda u Nacionalnom parku, stara se o postavljenim oznakama i obavlja poslove čuvanja šuma, lovišta, ribolovnog područja i obavlja druge poslove u skladu sa zakonom.
Kad nadzornik Nacionalnog parka u vršenju službe ustanovi da je učinjena radnja suprotna odredbama zakona i pravila unutrašnjeg reda, ili kada postoji osnovana sumnja da je učinjeno krivično delo ili prekršaj ovlašćen je da:
1. legitimiše lice u Nacionalnom parku,
2. izvrši pregled svih vrsta vozila i tovara,
3. privremeno oduzme predmet kojim je izvršeno krivično delo ili prekršaj,
4. lice bez ličnih isprava zatečeno u vršenju krivičnog dela ili prekršaja privede nadležnom organu unutrašnjih poslova,
5. na licu mesta naplati novčanu kaznu propisanu zakonom za učinjen prekršaj.
KAZNENE ODREDBE
Član 33.
Preduzeće radi zaštite prirodnih dobara Nacionalnog parka ima pravo aktivne legitimacije u pogledu ostvarivanja režima zaštite i pokretanja krivičnih i prekršajnih postupaka.
Služba nadzora je obavezna da u ostvarivanju režima zaštite koristi prava vezana za aktivnu legitimaciju i da u roku od 24 časa obavesti direktora Preduzeća o svim promenama u prostoru Nacionalnog parka.
Član 34.
Kaznene odredbe predviđene za krivična dela, privredne prestupe i prekršaje neposredno se primenjuju pri korišćenju prava iz aktivne legitimacije i kod naplate novčane kazne na licu mesta od strane nadzornika.
Član 35.
Novčana sredstva koja se ostvaruju naplatom novačnih kazni na licu mesta od strane nadzornika su prihod Preduzeća.
PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 36.
Stupanjem na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o unutrašnjem redu u Nacionalnom parku Kopaonik od 9. decembra 1994. godine br. 425/94.
Član 37.
Ovaj pravilnik, po dobijanju saglasnosti Ministra zaštite životne sredine, stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku RS".