NAPOMENA:
Ovaj zakonik primenjivaće se od 31. decembra 2010. godine, izuzev odredaba čl. 107, 110, čl. 117. do 122. i čl. 333. do 335. ovog zakonika koje će se primenjivati od dana stupanja na snagu zakonika.
--------------------
ZAKONIK
O KRIVIČNOM POSTUPKU
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 46 od 2. juna 2006, 49/07, 122/08)
Deo prvi
OPŠTE ODREDBE
GlavaI
OSNOVNA PRAVILA
Svrha Zakonika o krivičnom postupku
Član 1.
(1) Ovaj zakonik sadrži pravila čiji je cilj da se omogući pravično vođenje krivičnog postupka, tako da niko nevin ne bude osuđen, a da se učiniocu krivičnog dela izrekne krivična sankcija pod uslovima predviđenim Krivičnim zakonikom i na osnovu zakonito sprovedenog postupka.
(2) Pre donošenja pravnosnažne presude ili rešenja o kažnjavanju, prava okrivljenog i njegove slobode se mogu ograničiti samo pod uslovima koje određuje ovaj zakonik i samo u onoj meri koja je neophodna radi ostvarivanja svrhe krivičnog postupka iz stava 1. ovog člana.
Pravo suda da izriče krivične sankcije
Član 2.
Krivičnu sankciju učiniocu krivičnog dela može svojom odlukom izreći samo nadležni sud u postupku koji je pokrenut i sproveden po ovom zakoniku.
Pretpostavka nevinosti
Član 3.
(1) Svako će se smatrati nevinim dok se njegova krivica ne utvrdi pravnosnažnom odlukom nadležnog suda.
(2) Državni organi, sredstva javnog informisanja, udruženja građana, ličnosti iz javnog života i druga lica, dužni su da se pridržavaju pravila iz stava 1. ovog člana i da svojim javnim izjavama o krivičnom postupku koji je u toku ne vređaju druga pravila postupka, prava okrivljenog i oštećenog, sudsku nezavisnost i nepristrasnost.
(3) Istražni sudija tokom prethodne istrage i istrage, odnosno predsednik suda nakon što je istraga završena ili posle podnošenja neposredne optužnice, će po službenoj dužnosti ili na predlog stranaka, branioca, oštećenog, odnosno njegovog punomoćnika, licu koje prekrši dužnost iz stava 2. ovog člana, izreći javnu opomenu, koja se o trošku tog lica objavljuje u sredstvima javnog informisanja.
(4) Ako je dužnost iz stava 2. ovog člana prekršena na osobito težak način, a naročito ako iz svih okolnosti očigledno proizilazi da je to učinjeno radi uticanja na sud i druge nadležne organe ili u cilju prouzrokovanja teških posledica po okrivljenog ili oštećenog, odnosno po druge učesnike krivičnog postupka, fizičkom licu se uz javnu opomenu može izreći novčana kazna do 150.000 dinara, a pravnom licu do 1.500.000 dinara.
(5) Ako fizičko lice i nakon mere iz stava 3, odnosno stava 4. ovog člana prekrši dužnost iz stava 2. ovog člana, izriče mu se novčana kazna do 300.000 dinara, a novčanom kaznom do 3.000.000 dinara se kažnjava pravno lice, koje nakon javne opomene prekrši dužnost iz stava 2. ovog člana. Za svako sledeće kršenje dužnosti iz stava 2. ovog člana, fizičkom licu se može izreći novčana kazna do 450.000 dinara, a pravnom licu do 4.500.000 dinara, a svako novo obrazloženo rešenje o kažnjavanju se može o trošku kažnjenog lica objaviti putem sredstava javnog informisanja.
(6) Protiv rešenja o kažnjavanju iz st. 4. i 5. ovog člana može se izjaviti žalba o kojoj rešava predsednik suda, ako je rešenje doneo istražni sudija, a o žalbi protiv rešenja o kažnjavanju koje je doneo predsednik suda, rešava veće iz člana 24. stav 6. ovog zakonika.
Pravilo u sumnji u korist okrivljenog
Član 4.
Ako i nakon pribavljanja svih raspoloživih dokaza i njihovog izvođenja u krivičnom postupku, ostane samo sumnja u odnosu na postojanje nekog bitnog obeležja krivičnog dela ili u pogledu činjenica od kojih zavisi primena neke odredbe Krivičnog ili ovog zakonika, sud, odnosno drugi nadležni organ će uvek doneti odluku koja je povoljnija za okrivljenog.
Pravo na odbranu okrivljenog
Član 5.
(1) Okrivljeni će se pre prvog saslušanja upozoriti da sve što izjavi može biti upotrebljeno kao dokaz protiv njega.
(2) Okrivljeni već na prvom saslušanju mora biti obavešten o delu za koje se tereti i o dokazima na kojima je zasnovana optužba.
(3) Okrivljeni ne sme biti primoran da svedoči protiv samog sebe ili da prizna krivicu.
(4) Okrivljeni mora imati mogućnost da se izjasni o svim činjenicama i dokazima koji ga terete i da iznese sve činjenice i dokaze koji mu idu u prilog.
(5) Okrivljenom se mora obezbediti dovoljno vremena i mogućnosti za pripremanje odbrane.
(6) Okrivljeni ima pravo da se brani sam ili uz stručnu pomoć branioca, koga sam izabere iz reda advokata i koji može prisustvovati njegovom saslušanju.
(7) Pre prvog saslušanja, okrivljeni će se poučiti o pravu da uzme branioca i da branilac može prisustvovati njegovom saslušanju.
(8) Okrivljeni ima pravo da mu sud postavi branioca onda kad je to određeno ovim zakonikom.
(9) Osumnjičeni ima pravo na branioca u skladu sa ovim zakonikom.
Zabrana ponovnog suđenja posle pravnosnažnog sudskog odlučivanja
Član 6.
(1) Niko ne može da bude gonjen i kažnjen za krivično delo za koje je pravnosnažnom presudom oslobođen ili osuđen ili je za to delo postupak protiv njega pravnosnažno obustavljen ili optužba pravnosnažno odbijena.
(2) U postupku povodom vanrednog pravnog leka, pravnosnažna sudska odluka se ne može izmeniti na štetu okrivljenog.
Prava lica lišenog slobode
Član 7.
(1) Lice lišeno slobode od strane nadležnog državnog organa, mora biti odmah obavešteno, na svom jeziku ili jeziku koji razume, o razlozima lišenja slobode i o svemu što mu se stavlja na teret, kao i o sledećim svojim pravima:
1) da nije dužno ništa da izjavi i da svaka njegova izjava može biti upotrebljena kao dokaz protiv njega;
2) da uzme branioca po svom izboru;
3) da neometano opšti sa braniocem;
4) da branilac prisustvuje njegovom saslušanju;
5) da zahteva da se o vremenu, mestu i svakoj promeni mesta lišenja slobode, bez odlaganja obaveste lica po njegovom izboru, kao i diplomatsko-konzularni predstavnik države čiji je državljanin odnosno predstavnik odgovarajuće međunarodne organizacije, ako se radi o izbeglici ili licu bez državljanstva;
6) da ako je stranac ili lice bez državljanstva, neometano opšti sa diplomatsko-konzularnim predstavnikom odnosno predstavnikom odgovarajuće međunarodne organizacije iz tačke 5. ovog stava;
7) da ako ne zna jezik koji je u službenoj upotrebi, može sudu upućivati podneske na svom jeziku;
8) da zahteva u svako doba i o njegovom trošku da ga bez odlaganja pregleda lekar po njegovom izboru, a ako on nije dostupan, po izboru organa lišenja slobode;
9) da pokrene postupak pred sudom radi ispitivanja zakonitosti lišenja slobode;
10) da zahteva naknadu štete zbog neosnovanog lišenja slobode.
(2) Lice koje je lišeno slobode bez odluke suda, mora biti odmah sprovedeno nadležnom istražnom sudiji, osim u slučaju iz člana 264. stav 1. ovog zakonika.
(3) Lice lišeno slobode ima pravo da pokrene postupak u kome će nadležni istražni sudija hitno ispitati zakonitost lišenja slobode i naložiti puštanje na slobodu ako je lišenje slobode nezakonito.
Službeni jezik u krivičnom postupku i pravo na upotrebu svog jezika
Član 8.
(1) U krivičnom postupku je u službenoj upotrebi srpski jezik ekavskog i ijekavskog izgovora i ćirilično pismo ili latinično pismo, u skladu sa ustavom i zakonom.
(2) U sudovima na čijim područjima žive pripadnici nacionalnih manjina, u službenoj upotrebi u krivičnom postupku su i njihovi jezici i pisma, u skladu sa zakonom.
(3) Sudovi saobraćaju međusobno i ukazuju jedni drugima pravnu pomoć na jeziku koji je u službenoj upotrebi u sudu.
(4) Stranke, svedoci i druga lica koja učestvuju u postupku imaju pravo da u postupku upotrebljavaju svoj jezik.
(5) Tužbe, žalbe i druga pismena upućuju se sudu na jeziku koji je u službenoj upotrebi u sudu.
(6) Sud upućuje pozive, odluke i druga pismena na srpskom jeziku, odnosno na jeziku nacionalne manjine koji je u skladu sa zakonom u službenoj upotrebi u sudu, a ako lice kome se vrši upućivanje ne zna srpski jezik, njemu se pozivi, odluke i druga pismena upućuju prevedena na jezik koji razume, govori i čita.
(7) Ako se postupak ne vodi na jeziku nekog lica iz stava 4. ovog člana, obezbediće se usmeno prevođenje onoga što ono, odnosno drugi iznosi, kao i pismeno prevođenje isprava i drugog pisanog dokaznog materijala. Prevođenje se poverava tumaču.
(8) O pravu na prevođenje poučiće se lice iz stava 4. ovog člana, koje se može odreći tog prava ako govori i razume jezik na kome se vodi postupak. U zapisniku će se zabeležiti da je data pouka i izjava učesnika.
Zabrana nasilja i iznuđivanja iskaza u krivičnom postupku
Član 9.
Zabranjeno je i kažnjivo svako nasilje nad licem lišenim slobode i licem kojem je sloboda ograničena, kao i nasilje prema okrivljenom ili drugom