ZAKON
O ZDRAVSTVENOJ ISPRAVNOSTI ŽIVOTNIH NAMIRNICA I PREDMETA OPŠTE UPOTREBE
(Objavljen u "Sl. listu SFRJ", br. 53/91, "Sl. listu SRJ", br. 24/94, 28/96, 37/02, "Sl. glasnik RS" 79/05 i 101/2005)
I. OSNOVNE ODREDBE
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se uslovi koje u pogledu zdravstvene ispravnosti moraju da ispunjavaju životne namirnice i predmeti opšte upotrebe koji se proizvode ili uvoze radi stavljanja u promet na domaćem tržištu i nadzor nad zdravstvenom ispravnošću tih namirnica i predmeta.
Odredbe ovog zakona odnose se i na sirovine za proizvodnju životnih namirnica i predmeta opšte upotrebe, na začine i supstancije koji se dodaju namirnicama radi postizanja određenih svojstava (aditivi), kao i na životne namirnice i predmete opšte upotrebe koji se privremeno uvoze radi prerade, dorade i obrade.
Član 2.
Pod životnim namirnicama, u smislu ovog zakona (u daljem tekstu: namirnice), podrazumeva se sve što se upotrebljava za hranu ili piće u prerađenom ili neprerađenom stanju.
Pod namirnicom, u smislu ovog zakona, podrazumeva se i voda koja služi za javno snabdevanje stanovništva kao i voda za piće ili za proizvodnju namirnica namenjenih prodaji.
Član 3.
Pod predmetima opšte upotrebe, u smislu ovog zakona, podrazumevaju se:
1) posuđe, pribor, postrojenja, uređaji i ambalaža za namirnice;
2) dečije igračke;
3) sredstva za održavanje lične higijene, negu i ulepšavanje lica i tela i ambalaža za ta sredstva;
4) sredstva za održavanje čistoće;
5) duvan, duvanske prerađevine i pribor za pušenje;
6) određeni predmeti koji pri upotrebi dolaze u neposredan dodir sa kožom ili sluznicom.
II. ZDRAVSTVENA ISPRAVNOST NAMIRNICA I PREDMETA OPŠTE UPOTREBE
Član 4.
Pod zdravstvenom ispravnošću namirnica, u smislu ovog zakona, podrazumeva se higijenska ispravnost namirnica i ispravnost njihovog sastava u pogledu energetskih, gradivnih i zaštitnih materija koja ima uticaja na biološku vrednost namirnica.
Član 5.
Higijenski neispravnim smatraju se namirnice, odnosno predmeti opšte upotrebe:
1) ako sadrže patogene mikroorganizme ili patogene parazite, odnosno njihove izlučevine ili druge mikroorganizme, odnosno parazite i štetočine koji mogu štetno uticati na zdravlje ljudi;
2) ako sadrže pesticide, metale, metaloide i druge otrovne supstancije, hemioterapeutike, anabolike i druge supstancije u količinama koje mogu štetno uticati na zdravlje ljudi;
3) ako potiču od uginulih životinja ili od životinja obolelih od bolesti koje štetno utiču na zdravlje ljudi;
4) ako su mehanički zagađeni primesama koje mogu biti štetne za zdravlje ljudi ili izazivaju gađenje;
5) ako sadrže aditive koji nisu dozvoljeni za proizvodnju namirnica ili predmeta opšte upotrebe, ili ako sadrže nedozvoljene količine aditiva ili ako su aditivi tehnološki nepravilno primenjeni;
6) ako su im sastav ili organoleptička svojstva (ukus, miris, izgled) usled fizičkih, hemijskih, mikrobioloških i drugih procesa izmenjeni pa nisu upotrebljivi za ishranu;
7) ako sadrže radionuklide iznad određene granice ili su ozračeni iznad granice određene propisima;
8) ako zbog sastava ili drugih svojstava mogu štetno uticati na zdravlje ljudi.
Član 6.
Higijenski neispravnim smatraju se i namirnice, odnosno predmeti opšte upotrebe kojima je istekao rok upotrebe označen u deklaraciji, ili im nedostaje deklaracija, ili se iz deklaracije ne može utvrditi rok upotrebe, ako se u promet stavljaju u originalnom pakovanju.
Higijenski neispravnim smatraju se namirnice, odnosno predmeti opšte upotrebe koji nisu u originalnom pakovanju, odnosno koji se prodaju u rasutom stanju (rinfuzi) ako na ambalaži iz koje se prodaju nemaju podatke iz deklaracije.
Član 7.
Neispravnim u pogledu sastava smatraju se namirnice koje ne sadrže hranljive sastojke u količinama određenim propisima o kvalitetu takvih namirnica ili ne odgovaraju proizvođačkoj specifikaciji u pogledu hranljivih sastojaka, a kojima je usled toga smanjena biološka vrednost.
Član 8.
Namirnice i predmeti opšte upotrebe koji se uvoze moraju u pogledu zdravstvene ispravnosti odgovarati uslovima koji su propisani u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji.
Pošiljke namirnica i predmeta opšte upotrebe koje se uvoze moraju biti snabdevene ispravom nadležnog organa zemlje izvoznika da su zdravstveno ispravne.
Član 9.
Odredbe ovog zakona koje se odnose na zdravstveni nadzor nad uvozom namirnica i predmeta opšte upotrebe i na organ nadležan za vršenje tog nadzora primenjuju se i na namirnice i predmete opšte upotrebe koji su bili izvezeni ako se takve namirnice i predmeti opšte upotrebe vraćaju izvozniku.
Član 10.
Namirnice i predmeti opšte upotrebe koji se stavljaju u promet moraju biti snabdeveni ispravom proizvođača da na osnovu laboratorijskih ispitivanja odgovaraju propisima o zdravstvenoj ispravnosti.
Član 11.
Namirnicama i predmetima opšte upotrebe mogu se u proizvodnji i prometu dodavati aditivi koji su dozvoljeni propisom o kvalitetu aditiva i propisima o kvalitetu i zdravstvenoj ispravnosti namirnica i predmeta opšte upotrebe.
Propisima iz stava 1. ovog člana određuju se aditivi koji se mogu dodavati i količine tih aditiva, kao i uslovi za njihovu upotrebu u proizvodnji i prometu pojedinih namirnica, odnosno predmeta opšte upotrebe.
Član 12.
Deklaracija namirnica i određenih predmeta opšte upotrebe koji se stavljaju u promet na domaćem tržištu u originalnom pakovanju, a u čijoj su proizvodnji ili prometu upotrebljeni aditivi, mora da sadrži oznaku o grupi upotrebljenih aditiva (na primer: "Obojeno veštačkim bojama", "Konzervisano konzervansima" i sl.).
U slučajevima predviđenim propisima o zdravstvenoj ispravnosti namirnica i predmeta opšte upotrebe i propisima o kvalitetu, deklaracija pojedinih namirnica i predmeta opšte upotrebe mora da sadrži i oznake o nazivu i količini upotrebljenih aditiva.
Član 13.
Pojedinim namirnicama mogu se dodavati vitamini, mineralne soli i drugi hranljivi sastojci radi obogaćivanja biološke vrednosti namirnica, pod uslovima određenim propisima o kvalitetu tih namirnica.
Deklaracija namirnica iz stava 1. ovog člana mora da sadrži podatak o sastojcima koji su dodati radi obogaćivanja i količinu tih sastojaka.
Član 14.
Namirnicama namenjenim za ishranu lica kod kojih je potrebno postići određena dejstva kontrolisanom upotrebom namirnica mogu se u procesu proizvodnje promeniti sastav ili fizička, hemijska, biološka ili druga svojstva u odnosu na istovrsne namirnice normalnog sastava.
Namirnice iz stava 1. ovog člana moraju u deklaraciji imati oznaku "Dijetetski proizvod".
Član 15.
Predmeti opšte upotrebe ne smeju sadržavati supstance koje mogu štetno da deluju na zdravlje ljudi, ili da nepovoljno utiču na organoleptička svojstva i sastav namirnica ili da zagađuju životnu sredinu.
Za proizvodnju pojedinih vrsta predmeta opšte upotrebe mogu se, u