ZAKON
O SEMENU
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 45 od 31. maja 2005)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim zakonom uređuju se uslovi i način proizvodnje, dorade, korišćenja, prometa, uvoza i ispitivanje kvaliteta semena poljoprivrednog bilja, rasada poljoprivrednog bilja i micelija jestivih i lekovitih gljiva, priznavanje novostvorenih domaćih sorti i odobravanje uvođenja u proizvodnju stranih sorti i upis sorti poljoprivrednog bilja u Registar sorti poljoprivrednog bilja.

Član 2.

Odredbe ovog zakona ne odnose se na proizvodnju i promet genetički modifikovanog semena poljoprivrednog bilja, rasada poljoprivrednog bilja i micelija jestivih i lekovitih gljiva.
Odredbe ovog zakona ne odnose se i na uzorke semena koje preduzeće i drugo pravno lice koje se bavi poslovima ispitivanja i oplemenjivanja bilja u oblasti ratarstva i povrtarstva proizvodi, umnožava, prima ili šalje drugom pravnom licu koje se bavi poslovima ispitivanja i oplemenjivanja u ovim oblastima u cilju naučnih istraživanja i izvođenja eksperimenata, u količinama koje služe za ogledne svrhe ili za banke biljnih gena.
Odredbe ovog zakona kojima se utvrđuje priznavanje sorti poljoprivrednog bilja ne odnose se na sorte cveća, lekovitog, aromatičnog, začinskog i ukrasnog bilja, smeše trava za parkove i sportske terene i micelije jestivih i lekovitih gljiva.

Član 3.

Pojedini izrazi, upotrebljeni u ovom zakonu, imaju sledeće značenje:
1) seme poljoprivrednog bilja (u daljem tekstu: seme) jesu generativni ili vegetativni delovi biljaka (seme žita, industrijskog, krmnog, povrtarskog, lekovitog, aromatičnog, začinskog bilja, cveća, krtole, lukovice, češnjevi, rasad, micelije jestivih i lekovitih gljiva) koji se koriste za umnožavanje i proizvodnju poljoprivrednog bilja;
2) sorta poljoprivrednog bilja (u daljem tekstu: sorta) jeste skup gajenih biljaka jedne biljne vrste koje se razlikuju po bilo kom svojstvu (morfološkom, proizvodnom i dr.) unutar iste biljne vrste od drugih sorti i koje posle generativnog ili vegetativnog umnožavanja zadržavaju uniformnost, stabilnost, kao i druga svojstva po kojima se razlikuju od drugih sorti;
3) sortno seme jeste seme sorti koje se nalaze u Registru sorti poljoprivrednog bilja, uključujući i roditeljske komponente i sve kategorije semena proizvedene umnožavanjem predosnovnog semena sorti, a sertifikovano je kao sortno seme;
4) nesortno seme jeste seme koje nije obuhvaćeno tačkom 3. ovog člana, čija je proizvodnja odobrena i kontrolisana, a sertifikovano je kao nesortno seme (seme cveća, aromatično, lekovito i začinsko bilje);
5) naturalno seme jeste nedorađeno i nedeklarisano seme;
6) sertifikovano seme jeste seme proizvedeno od semena poznatog genetičkog porekla i genetičke čistoće čija je proizvodnja kontrolisana i koje je ispitano, dorađeno i deklarisano u skladu sa odredbama ovog zakona;
7) kategorija semena poljoprivrednog bilja jeste određena generacija umnožavanja semena;
8) proizvođač semena jeste privredno društvo, odnosno preduzeće, drugo pravno lice ili preduzetnik koje se bavi proizvodnjom, prometom ili uvozom semena;
9) rasad poljoprivrednog bilja (u daljem tekstu: rasad) jeste biljni materijal dobijen generativnim ili vegetativnim putem, a koji se koristi za umnožavanje poljoprivrednog bilja;
10) micelija jeste vegetativno telo gljiva umnoženo na čvrstoj ili tečnoj hranljivoj podlozi koje služi za dalje umnožavanje gljiva, a koristi se za ishranu ljudi ili u lekovite svrhe;
11) oplemenjivač sorte (u daljem tekstu: oplemenjivač) jeste privredno društvo, odnosno preduzeće, drugo pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice koje je stvorilo ili otkrilo novu sortu;
12) održavalac sorte jeste oplemenjivač ili proizvođač koji održava sortu po propisanim metodama i garantuje da je sorta ostala nepromenjena tokom održavanja i da je kao takva uniformna i stabilna;
13) standardni uzorak jeste uzorak semena koji oplemenjivač dostavlja nadležnom organu u momentu upisa sorte u Registar sorti poljoprivrednog bilja, a koji se koristi kao kontrolni uzorak;
14) dorada semena jeste proces u kome se seme poljoprivrednog bilja priprema za tržište a obuhvata sušenje, prečišćavanje, selektiranje, kalibriranje, poliranje, piliranje, inkrustriranje, granuliranje i dr), kao i tretiranje semena pesticidima ili biostimulatorskim sredstvima registrovanim za tu namenu;
15) kvalitet semena jeste sortna originalnost (sortnost) i genetička čistoća, sadržaj vlage, klijavost, čistoća, vlaga, zdravstveno stanje semena, kao i prilagođenost semena za setvu, sadnju ili razmnožavanje;
16) uzorak semena jeste najmanja propisana količina semena koja reprezentuje partiju iz koje je uzeta, a radi utvrđivanja kvaliteta;
17) uzorkovač jeste fizičko lice ovlašćeno za uzorkovanje semena;
18) partija semena jeste određena količina semena poreklom sa iste parcele i iste godine proizvodnje čija masa ne prelazi najveću dozvoljenu količinu, homogena je, fizički se može identifikovati i označena je jedinstvenim brojem;
19) postkontrolna ispitivanja jesu ispitivanja kojima se proverava originalnost (sortnost) i genetička čistoća sorte koja se nalazi u proizvodnji, doradi ili prometu;
20)ISTAsertifikat jeste dokument o kvalitetu partije semena u međunarodnom prometu (ISTA- Međunarodna organizacija za ispitivanje semena);
21)OECDsertifikat jeste dokument o sortnosti semena u međunarodnom prometu (OECD- Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj);
22) priznavanje sorti jeste priznavanje domaćih novostvorenih sorti i odobravanje uvođenja u proizvodnju stranih sorti;
23)DUStest jeste test kojim se utvrđuje različitost, uniformnost i stabilnost sorte u skladu sa odredbamaUPOV(Međunarodna unija za zaštitu novih biljnih sorti);
24)VCUtest jeste test kojim se utvrđuje proizvodna i upotrebna vrednost sorte;
25) sorta standard jeste sorta upisana u Registar sorti poljoprivrednog bilja, a koja se ističe po svojim proizvodnim i upotrebnim vrednostima i kao takva služi u postupku priznavanja sorte;
26) odomaćena sorta jeste autohtona domaća i odomaćena strana sorta upisana u Registar sorti poljoprivrednog bilja;
27) referentna kolekcija jeste zbirka sorti jedne biljne vrste specifičnih morfoloških karakteristika određenih poUPOVkriterijumima koja služi u oceni novih sorti na svojstva različitosti, uniformnosti i stabilnosti (DUStest);
28) banka biljnih gena jeste mesto čuvanja, opisivanja, sakupljanja i upotrebe biljnih genetičkih resursa.

Član 4.

Kategorije sortnog semena, u smislu ovog zakona, jesu:
1) predosnovno;
2) osnovno;
3) sertifikovano seme prve generacije;
4) sertifikovano seme druge generacije;
5) proizvodno.
Predosnovno seme jeste elita samooplodnih biljnih vrsta, samooplodne linije, super elita krompira i seme roditeljskih komponenti. Proizvodi ga i održava održavalac, a koristi se za proizvodnju osnovnog semena. U prometu je označeno etiketom bele boje sa dijagonalnom linijom roze boje.
Osnovno seme jeste original samooplodnih biljnih vrsta, komponente hibrida i elita krompira. Proizvodi se pod kontrolom ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: Ministarstvo), a koristi se za proizvodnju sertifikovanog semena prve generacije. U prometu je označeno etiketom bele boje.
Sertifikovano seme prve generacije jeste prva sortna reprodukcija samooplodnih biljnih vrsta, prva generacija hibrida i original krompira, koristi se za proizvodnju semena druge generacije. Proizvodi se pod kontrolom Ministarstva. U prometu je označeno etiketom plave boje.
Sertifikovano seme druge generacije jeste druga sortna reprodukcija samooplodnih biljnih vrsta i prva sortna reprodukcija krompira. Proizvodi se pod kontrolom Ministarstva. U prometu je označeno etiketom crvene boje.
Proizvodno seme cveća, aromatičnog, lekovitog i začinskog bilja, kao i bilja koje nema priznate sorte a zadovoljava po autentičnosti i čistoći vrste. Proizvodi se pod kontrolom proizvođača.
Ministar nadležan za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: ministar) propisuje kategoriju semena do koje je dopušteno umnožavati seme za pojedine vrste poljoprivrednog bilja.
U nedostatku kategorija sortnog semena iz stava 1. ovog člana Ministarstvo može da odobri proizvodnju u tekućoj godini i niže kategorije semena poljoprivrednog bilja iz domaće proizvodnje.

II. PROIZVODNjA SEMENA

Član 5.

Proizvodnjom semena može da se bavi privredno društvo, odnosno preduzeće, drugo pravno lice i preduzetnik (u daljem tekstu: proizvođač), koji je upisan u Registar proizvođača semena, rasada, micelija jestivih i lekovitih gljiva.
Proizvodnjom semena može da se bavi i fizičko lice na osnovu zaključenog ugovora o saradnji sa proizvođačem semena, a seme proizvedeno u toj saradnji smatra se proizvodnjom proizvođača.

Član 6.

Upis u Registar proizvođača semena, rasada, micelija jestivih i lekovitih gljiva (u daljem tekstu: Registar) vrši se na osnovu zahteva koji proizvođač podnosi Ministarstvu.
Zahtev za upis u Registar sadrži:
1) podatke o proizvođaču (naziv, sedište, adresa, matični broj i poreski broj);
2)