ZAKON

O DRUŠTVENIM ORGANIZACIJAMA I UDRUŽENjIMA GRAĐANA

(Objavljen u "Sl. glasniku SRS", br. 24/82, 39/83, 17/84, 50/84, 45/85, 12/89 i "Sl. glasniku RS", br. 53/93, 67/93, 48/94 i 101/2005)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

U ostvarivanju ustavom zajemčenih sloboda udruživanja, radni ljudi i građani slobodno i dobrovoljno se udružuju i osnivaju društvene organizacije i udruženja građana u skladu sa zakonom.

Član 2.

Udruživanjem radnih ljudi i građana u društvene organizacije i udruženja građana doprinosi se daljem razvoju društveno-političkog sistema, stvaranju novih sadržaja i elemenata kojima se podstiče izgrađivanje čoveka kao slobodne i stvaralačke ličnosti u samoupravnom socijalističkom društvu.

Član 3.

U društvenim organizacijama i udruženjima građana radni ljudi i građani, kroz različite oblike i sadržaje aktivnosti, ostvaruju svoje interese i usklađuju ih sa osnovnim ciljevima i principima samoupravnog društvenog sistema, učestvuju u ostvarivanju delegatskog sistema i doprinose izgradnji zajedništva, socijalističke etike, normi ponašanja i samoupravnih odnosa društva u celini i vrše određene društvene poslove.

Član 4.

U društvene organizacije i udruženja građana radni ljudi i građani se udružuju u cilju razvijanja ličnih sklonosti i stvaralaštva u društvenim humanitarnim, socijalnim, privrednim, tehničkim, naučnim, kulturnim, obrazovno-vaspitnim, sportskim i drugim aktivnostima, koje se ostvaruju u organizacijama udruženog rada, mesnim zajednicama i društveno-političkim zajednicama.

Član 5.

Društvenu organizaciju i udruženje građana mogu da osnuju radni ljudi i građani.
Izuzetno od stava 1. ovog člana društvenu organizaciju mogu da osnuju i radni ljudi i građani organizovani u samoupravne organizacije i zajednice, društveno-političke i druge društvene organizacije, kao i u društveno-političke zajednice. Na ovako osnovane društvene organizacije shodno se primenjuju odredbe ovog zakona.
U slučaju osnivanja društvene organizacije po odredbi stava 2. ovog člana, članovi društvene organizacije postaju oni radni ljudi i građani koji su se lično izjasnili za osnivanje te društvene organizacije.

Član 6.

Radni ljudi i građani pod jednakim uslovima, utvrđenim statutom, mogu postati članovi društvene organizacije, odnosno udruženja građana.

Član 7.

Društvena organizacija i udruženje građana samostalni su u ostvarivanju svojih ciljeva i zadataka koji su utvrđeni njihovim statutom.

Član 8.

Društvena organizacija i udruženje građana može da vrši samo one aktivnosti kojima se ostvaruju ciljevi i zadaci utvrđeni njihovim statutom.

Član 9.

Ako se udruživanjem radnih ljudi i građana ostvaruju takvi ciljevi i zadaci kojima se doprinosi ostvarivanju opštih ili širih društvenih interesa, odnosno ciljevi i zadaci od značaja za razvoj samoupravnih odnosa u društvu i ostvarivanje društveno-političkog sistema, u tom slučaju osniva se društvena organizacija.
Društvenim dogovorom mogu se bliže razraditi merila od kojih treba polaziti pri utvrđivanju postojanja obeležja društvene organizacije u smislu odredbe stava 1. ovog člana. U zaključivanju ovog dogovora učestvuje Izvršno veće Skupštine Socijalističke Republike Srbije, Republička konferencija Socijalističkog saveza radnog naroda i zainteresovane društveno-političke organizacije.

Član 10.

Društvena organizacija i savez društvenih organizacija su društvena pravna lica.
Udruženje građana i savez udruženja građana su građanska pravna lica.
Svojstvo pravnog lica društvena organizacija, odnosno udruženje građana i njihovi savezi, stiču danom upisa u registar.

Član 11.

Društvenom organizacijom, odnosno udruženjem građana upravljaju radni ljudi i građani - članovi, odlučivanjem u zborovima i drugim oblicima ličnog izjašnjavanja i putem delegata u organima tih organizacija i udruženja.
Upravljanje društvenom organizacijom i udruženjem građana mora biti utvrđeno tako da radni ljudi i građani što neposrednije ostvaruju svoja prava i interese i da vrše kontrolu nad radom organa u toj organizaciji.

Član 12.

Organ upravljanja u društvenoj organizaciji, odnosno odgovarajući organ u udruženju građana bira se na delegatskim osnovima i ima prava, dužnosti i odgovornosti utvrđene statutom ili drugim aktom o osnivanju organizacije, odnosno udruženja.
Mandat članova organa u društvenoj organizaciji i udruženju građana i način njihovog izbora utvrđuje se statutom.

Član 13.

Organizacija, sastav i način rada kolektivnih organa u društvenoj organizaciji i udruženju građana uređuju se tako da se obezbeđuje kolektivni rad, odlučivanje i odgovornost i ravnopravnost članova tih organa u ostvarivanju njihovih prava, dužnosti i odgovornosti.

Član 14.

Radi što potpunijeg ostvarivanja ciljeva i zadataka i neposrednijeg ostvarivanja svojih prava i obaveza radni ljudi i građani mogu, u okviru društvene organizacije, odnosno udruženja građana da organizuju podružnice, aktive, klubove, sekcije i druge oblike unutrašnje organizacije kao i delove te organizacije i udruženja.
Statutom društvene organizacije i udruženja građana može se predvideti da pojedini delovi organizacije, odnosno udruženja organizovani u smislu stava 1. ovog člana, imaju svojstvo pravnog lica, ako u njima članovi ostvaruju određena prava, obaveze i odgovornosti i raspolažu sredstvima.

Član 15.

Društvena organizacija i udruženje građana mogu da stiču i koriste sredstva i njima raspolažu za izvršenje poslova kojima se ostvaruju ciljevi i zadaci koji su utvrđeni statutom organizacije, odnosno udruženja.

Član 16.

Društvena organizacija može, radi ostvarivanja svojih ciljeva utvrđenih statutom, da osnuje radnu organizaciju.
Društvena organizacija može, ako posebnim zakonom nije drukčije određeno, privrednu i drugu društvenu delatnost da obavlja neposredno, u slučaju dok ne postoje uslovi za osnivanje radne organizacije zbog manjeg obima ili privremenog karaktera.
Društvena organizacija može, kad je to predviđeno statutom, neposredno da obavlja privrednu i drugu društvenu delatnost samo radi ostvarivanja svojih ciljeva, pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.
Udruženje građana može neposredno da obavlja određenu privrednu i drugu društvenu delatnost samo u slučajevima i od uslovima utvrđenim posebnim zakonom.

Član 17.

Društvena organizacija i udruženje građana u ostvarivanju svojih ciljeva i zadataka ostvaruje saradnju sa društveno-političkim organizacijama i sa organima društveno-političkih zajednica.
U ostvarivanju svojih ciljeva i zadataka društvena organizacija i udruženje građana ostvaruju saradnju i sa organizacijama udruženog rada i drugim samoupravnim organizacijama i zajednicama i mogu samoupravnim sporazumima, odnosno ugovorima o toj saradnji na trajnijoj osnovi da uređuju međusobne odnose.

Član 18.

Ako se na osnovu posebnog zakona ili odlukom skupštine društveno-političke zajednice donete na osnovu zakona, poveri društvenoj organizaciji ili udruženju građana da svojim aktima uređuje određene odnose od šireg interesa ili da rešava u pojedinačnim stvarima o određenim pravima i obavezama ili da vrši druga javna ovlašćenja, društvena organizacija, odnosno udruženje građana su dužni da svoju unutrašnju organizaciju urede tako da mogu u potpunosti da obavljaju poslove u skladu sa datim ovlašćenjima.

Član 19.

Društvena organizacija, odnosno udruženje građana mogu se udruživati u saveze društvenih organizacija i saveze udruženja građana.
Savezi društvenih organizacija i savezi udruženja građana obrazuju se samoupravnim sporazumom koji zaključuju organizacije i udruženja na način utvrđen njihovim statutima.
Odredbe ovog zakona o društvenim organizacijama i udruženjima građana shodno se primenjuju na saveze društvenih organizacija i saveze udruženja građana, ako zakonom nije drukčije određeno.

Član 20.

Organi društvene organizacije, odnosno udruženja građana su dužni da obezbede redovno i blagovremeno obaveštavanje članova organizacije i udruženja o svim značajnijim pitanjima ostvarivanja ciljeva i zadataka, koji su od interesa za ostvarivanje prava članova i odlučivanje.
Način i rokovi obaveštavanja uređuju se statutom i drugim opštim aktima društvene organizacije, odnosno udruženja