ZAKON

O DRUŠTVENIM DELATNOSTIMA

(Objavljen u "Sl. glasniku SRS", br. 1 od 13. januara 1990)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim zakonom se uređuju uslovi i postupak osnivanja, organizovanja i ukidanja radnih organizacija i načela za organizaciju i rad fondova u društvenim delatnostima.
Obrazovanje, nauka, kultura, zdravstvo, društvena briga o deci, socijalna zaštita i fizička kultura, kao društvene delatnosti, su delatnosti od posebnog društvenog interesa (u daljem tekstu: društvene delatnosti).

Član 2.

Radna organizacija koja obavlja društvenu delatnost osniva se i radi kao ustanova.
Radi obavljanja određenih društvenih delatnosti može se osnovati preduzeće u skladu sa zakonom.
Kada se u društvenim delatnostima osnuje ili organizuje preduzeće, na njegovu organizaciju i rad primenjuju se poseban zakon i propisi o preduzećima.
Građani i građansko pravna lica mogu osnovati preduzeće za obavljanje društvene delatnosti u skladu sa zakonom.
Privatna preduzeća ne mogu se osnivati za obavljanje onih društvenih delatnosti za koje je zakonom propisana zabrana njihovog obavljanja ličnim radom.

Član 3.

Ustanova obavlja delatnost, odnosno poslove od posebnog društvenog interesa radi kojih je osnovana.
Način ostvarivanja posebnog društvenog interesa u ustanovama i preduzećima u kojima se obavljaju društvene delatnosti određuje se zakonom.
Ustanova može da obavlja više društvenih delatnosti.
Ustanovi se zakonom može poveriti vršenje javnih ovlašćenja.

Član 4.

Rad ustanove je javan.
Ustanova podnosi godišnji izveštaj o svom radu i ostvarivanju poslova radi kojih je osnovana osnivaču, fondu i kada je to zakonom predviđeno, drugim organima.

Član 5.

Ustanova može da stiče sredstva za ostvarivanje svoje delatnost:
- iz fondova društvenih delatnosti;
- Iz budžeta društveno-političke zajednice preko fonda;
- neposredno od korisnika;
- prodajom proizvoda i usluga na tržištu, iz drugih izvora.
Sredstva ustanove za obavljanje delatnosti od posebnog društvenog interesa, ne mogu biti predmet izvršenja.

II. OSNIVANjE I UKIDANjE USTANOVA

Član 6.

Zakonom se određuje ko može da osnuje ustanovu i preduzeće za obavljanje društvene delatnosti.
Pre donošenja akta (odluka ili zakon) o osnivanju ustanove, osnivač usvaja elaborat o opravdanosti njenog osnivanja.
Osnivač elaboratom o društvenoj i ekonomskoj opravdanosti osnivanja ustanove iskazuje potrebu za osnivanjem ustanove i uslove koje obezbeđuje za osnivanje i rad ustanove.
Osnivač o elaboratu pribavlja mišljenje od organa, organizacija i zajednica određenih zakonom i saglasnost fonda koji bi trebalo da obezbeđuje sredstva ili deo sredstava za rad ustanove.
Osnivač pribavlja mišljenja, odnosno saglasnost iz stava 4. ovog člana i u slučaju promene delatnosti ustanovi.

Član 7.

Aktom o osnivanju ustanove utvrđuje se:
1) naziv osnivača;
2) naziv i sedište ustanove;
3) delatnost ustanove;
4) iznos sredstava za osnivanje i rad ustanove i način obezbeđenja sredstava;
5) prava i obaveze osnivača prema ustanovi;
6) prava i obaveze ustanove prema osnivaču;
7) lice koje će obavljati poslove privremenog poslovodnog organa i njegova ovlašćenja;
8) sastav i ovlašćenje organa osnivača (matična komisija)
9) uslovi i način zasnivanja radnog odnosa radnika;
10) rok za donošenje statuta i za izbor poslovodnog organa i organa upravljanja;
11) druga međusobna prava i obaveze osnivača i ustanove koja se osniva.

Član 8.

Ako ustanovu osniva više osnivača, njihova međusobna prava, obaveze i odgovornosti uređuju se sporazumom.

Član 9.

Ustanova, odnosno preduzeće koje obavlja društvenu delatnost može se upisati u sudski registar, kad nadležni organ uprave utvrdi da su ispunjeni uslovi za početak rada i obavljanje delatnosti utvrđenih zakonom.
Upisom u sudski registar ustanova, odnosno preduzeće koje obavlja društvenu delatnost stiče pravnu i poslovnu sposobnost.
Poslovi određene društvene delatnosti mogu se obavljati i u posebnoj organizacionoj jedinici preduzeća, na način i pod uslovima predviđenim zakonom.

Član 10.

Javni konkurs za imenovanje poslovodnog organa ustanove, kada je predviđen posebnim zakonom, raspisuje se najkasnije u roku od 30 dana od dana upisa ustanove u sudski registar.

Član 11.

Ustanova ima naziv, koji određuje osnivač. Sedište ustanove je mesto u kome ona obavlja delatnost.

Član 12.

Na samoupravno organizovanje i odlučivanje radnika ustanove primenjuju se propisi kojima su ova pitanja uređena za društvena preduzeća, ako posebnim zakonom nije drukčije određeno.
Ustanova donosi elaborat o samoupravnom organizovanju, uz pribavljenu saglasnost osnivača o predloženom samoupravnom organizovanju.

Član 13.

Ustanova može biti ukinuta:
1) ako ne ispunjava zakanom propisane uslove za obavljanje delatnosti;
2) ako ne postoje uslov za obavljanje njene delatnosti;
3) ako je obezbeđeno racionalnije ostvarivanje zakona i utvrđenih prava radnih ljudi i građana u drugoj ustanovi.
Uslovi za obavljanje delatnosti ustanove u smislu Stava 1. tačka 2. ovog člana ne postoje ako:
1) više ne postoji potreba za obavljanjem njene delatnosti;
2) ne ostvaruje zakonom utvrđene ciljeve i zadatke.

Član 14.

Odluku o ukidanju ustanove donosi osnivač, ako zakonom nije drukčije određeno.

Član 15.

Ako nadležni organ uprave utvrdi da ustanova ne ispunjava propisane uslove za rad, odrediće rak za ispunjenje tih uslova.
Ukoliko ustanova ne ispuni propisani uslov u određenom roku, nadležni organ uprave zabraniće dalji rad ustanove.
Organ uprave koji je doneo rešenje o zabrani rada Ustanove obavestiće o tome osnivača.

Član 16.

Postupak za ukidanje ustanove pokreće osnivač ili drugi ovlašćeni organ kada se za to steknu uslovi predviđeni ovim zakonom.
Osnivač gore donošenja akta o ukidanju ustanove pribaviće mišljenje fonda iz koga ta ustanova stiče sredstava i kada je to zakonom predviđeno, drugog odgovaraju organa, organizacije ili ustanove.
Na osnovu pravosnažne odluke o ukidanju ustanove sprovodi se postupak likvidacije, u skladu sa zakonom.

III. FONDOVI U DRUŠTVENIM DELATNOSTIMA

Član 17.

Skupština Socijalističke Republike Srbije, odnosno skupština socijalističke autonomne pokrajine, kao organ društvenog samoupravljanja i najviši organ vlasti u okviru prava i dužnosti Republike, odnosno pokrajine utvrđuje politiku razvoja društvenih delatnosti i obezbeđuje uslove za njeno sprovođenje.
Izvršno veće Skupštine Socijalističke Republike Srbije, odnosno izvršno veće skupštine autonomne pokrajine odgovorno je Skupštini Socijalističke Republike Srbije, odnosno skupštini socijalističke autonomne pokrajine za stanje u društvenim organizacijama, za sprovođenje utvrđene politike, izvršavanje zakona i drugih propisa u svim oblastima i za usmeravanje i usklađivanje rada odgovarajućih republičkih, odnosno pokrajinskih organa uprave u izvršavanju obaveza utvrđenih zakonom.
Odgovarajući republički, odnosno pokrajinski organi uprave dužni su obezbeđivati sprovođenje zakona i drugih propisa u skladu sa politikom utvrđenom u Skupštini Socijalističke Republike Srbije i skupštinama socijalističkih autonomnih pokrajina i načelnim stavovima i smernicama Izvršnog veća Skupštine Socijalističke Republike Srbije i izvršnih veća skupština socijalističkih autonomnih pokrajina.

Član 18.

Radi obezbeđivanja sredstava za rad ustanova, ostvarivanje određenih programa od društvenog značaja i ostvarivanja prava građana utvrđenih zakonom (u daljem tekstu: potrebe društva), osniva se fond kao oblik samoupravnog organizovanja u skladu sa zakonom.
Fond ima svojstvo pravnog lica.
Fond osniva skupština društveno-političke zajednice.
Fond je