ZAKON

O AGRARNOJ REFORMI I UNUTRAŠNjOJ KOLONIZACIJI

(Objavljen u "Sl. glasniku NRS", br. 5/48, 11/49, 34/56)

IOPŠTE ODREDBE

Član 1

Zemljoradnikom se smatra lice koje od pre 10 jula 1945 godine:
a) samo ili sa svojom porodicom obrađuje svoju ili tuđu zemlju;
b) obrađuje svoju zemlju uz upotrebu najamne radne snage, ako sa svojom porodicom živi na svojoj zemlji i fizički učestvuje u radovima na gazdinstvu i ako mu je zemljoradnja glavno zanimanje.
Kao zemljoradnici smatraće se i:
a) radnici, pečalbari i iseljenici koji su sopstvenici zemlje, a tu zemlju obrađuje njihova porodica;
b) zemljoradničke i radničke porodice kao i porodice seoskih zanatlija, koje su usled rata ili drugih okolnosti ostale bez dovoljno radne snage, te su usled toga prinuđene da svoju zemlju daju drugim licima na obradu.
Kao zemljoradnik smatra se i lice nezemljoradničkog zanimanja koje se pre 28 avgusta 1944 godine sa svojom porodicom stalno nastanilo na svom zemljišnom posedu i od tada se isključivo bavi zemljoradnjom, pod uslovom da je konačno napustilo svoju raniju profesiju.

Član 2

Kao obradiva zemlja smatra se zemljište pod oranicom, vinogradom, voćnjakom, industrijskim biljem, livadom i vrtom, kao i oni pašnjaci koji su pogodni za neposrednu obradu.

IIEKSPROPRIJACIJA

Član 3

Da bi se stvorio zemljišni fond za izvođenje agrarne reforme i unutrašnje kolonizacije kao i radi ostvarenja ciljeva predviđenih u čl. 11, 20, 21 i 27 Zakona o agrarnoj reformi i kolonizaciji, od 23 avgusta 1945 godine, oduzeće se od sadašnjih sopstvenika i preći u ruke države ova poljoprivredna i šumska dobra:
1) veliki posedi tj. takva poljoprivredna i šumska dobra čija ukupna površina prelazi 45 ha odnosno 25 ha obradive površine, ako sopstvenik nije zemljoradnik;
2) zemljišni posedi u svojini banaka, preduzeća, deoničarskih društava i drugih privatno-pravnih lica, izuzimajući delove onih zemljišta koji se mogu ostaviti sopstvenicima za industriske, građevinske, naučne i druge društveno korisne svrhe o čemu će donositi rešenje Ministar poljoprivrede;
Pod odredbe ovoga člana ne spadaju zemljišta koja su zajednička svojina zemljišnih zajednica, imovnih opština, sela, opština, bratstava, plemena i države, sem poseda grada Sremskih Karlovaca zvanog "Jarkovac" u Srezu staro-pazovačkom.
3) zemljišni posedi bogomolja, manastira, verskih ustanova i svih vrsta zadužbina, svetovnih i verskih;
Od postojećih poseda pojedinih bogomolja, manastira i verskih ustanova oduzeće se samo višak preko 10 ha njihove ukupne površine njiva, bašta, vinograda, voćnjaka, utrina i šuma. Verskim ustanovama (bogomoljama, manastirima, organima verskih zajednica i sl.) većeg značaja ili veće istorijske vrednosti ostaviće se od sadašnjeg njihovog poseda do 30 ha obradive zemlje i do 30 ha šume. Rešenje o ovome, a po mišljenju Ministra prosvete, donosi Ministar poljoprivrede.
4) zemljišni posedi, koji su u toku rata ostali ma iz kog razloga bez sopstvenika i pravnog naslednika;
5) višak zemljoradničkih poseda iznad zakonom određenog maksimuma;
6) višak poseda iznad 3 ha a kod isključivo šumskih poseda iznad 5 ha čiji sopstvenici nisu zemljoradnici po ovom zakonu, a posed im je manji od maksimuma određenog u tač. 1 ovog člana.

Član 4

Zemljišni posed koji se oduzima po čl. 3 tač. 1, 2 i 4 ovog Zakona oduzima se u celini zajedno sa svim zgradama i postrojenjima i sa celokupnim živim i mrtvim poljoprivrednim inventarom koji se zatekao na posedu na dan 28 avgusta 1945 godine bez ikakve naknade sopstvenicima. Isto tako neće se platiti naknada za ono što se oduzima po čl. 3 tač. 3 ovog Zakona.
Ako se ustanovi da sopstvenik poseda iz čl. 3 tač. 1 ovog Zakona nema osim toga poseda nikakve druge imovine niti drugog zanimanja od čega bi mogao živeti i da su mu prihodi sa toga poseda bili isključivo sredstvo izdržavanja tako da bi eksproprijacijom u smislu st. 1 ovog člana ostao bez sredstava za izdržavanje, ostaviće se izuzetno takvom sopstveniku, pored kuće za stanovanje s pripadajućim stvarima, 5 ha obradive zemlje i ovoj površini zemlje odgovarajuće poljoprivredne zgrade i odgovarajući živi i mrtvi inventar, a sav ostali posed, zgrade i inventar oduzima se bez naknade.
Ako posednik iz čl. 3 tač. 1 ovog Zakona nema više od jedne kuće za stanovanje ova mu se neće oduzeti. Zamkovi (dvorovi) ne mogu se računati kao kuće za stanovanje.
Ako ima smetnje da se posedniku iz st. 2 ovog člana zemlja i kuća ostavi na dosadašnjem posedu, to će mu se naknaditi na drugome mestu u toj okolini.
U slučajevima iz st. 2, 3 i 4 ovog člana rešenje u prvom stepenu donosi izvršni odbor sreskog narodnog odbora a žalba se podnosi Ministru poljoprivrede u roku od osam dana od dana prijema rešenja. Rešenje Ministra je konačno.
Bogomoljama, manastirima i verskim ustanovama ostaviće se srazmeran deo zgrade, inventara i prinosa prema ostavljenom zemljištu u smislu tač. 3 čl. 3 ovog Zakona.
U slučaju kada se oduzima samo višak zemlje (čl. 3 tač. 5 i 6 ovog Zakona) sopstveniku će se isplatiti naknada za oduzeto zemljište u visini srednjeg jednogodišnjeg prinosa.
Kada se oduzima višak zemlje (čl. 3 st. 5 i 6 ovog Zakona) dotadašnjem sopstveniku ostaviće se maksimum srazmerno po kulturama. 50% zemljišta koje se ostavlja kao maksimum može da bira sopstvenik a 50% mu određuju organi koji vrše eksproprijaciju. Izuzetno od ovog propisa sopstvenik može zadržati voćnjake i vinograde do određenog maksimuma. U slučaju da je deo zemljišta pogodan za javne svrhe po rešenju mesnih vlasti, sopstvenik ne može izabrati ovo zemljište.
Ako se na oduzetom zemljištu po čl. 3 tač. 5 i 6 ovog Zakona nalaze zgrade ili druga postrojenja a sopstvenik je u smislu prethodnog stava mogao birati 50% od ostavljenog mu maksimuma on može odneti samo zgrade i postrojenja koja se mogu prenositi bez rušenja, a ostale zgrade i postrojenja ne može ni rušiti ni odnositi i za njih ne pripada mu naknada.
Ako sopstvenik nije mogao birati 50% od ostavljenog mu maksimuma, jer je mesna vlast eksproprisano zemljište na kojem se nalaze zgrade ili postrojenja odabrala za javne svrhe, on može odneti zgrade i druga postrojenja koja se mogu prenositi a za ostale zgrade i postrojenja daće mu se naknada u novcu po proceni komisije koju sačinjavaju predstavnik sopstvenika eksproprisanog zemljišta i po jedan predstavnik mesnog sreskog narodnog odbora.

Član 5

Maksimum zemljoradničkog poseda, koji će ostati svojina zemljoradnika odrediće se u granicama od 20 - 35 ha obradive računajući okućnicu, ili do 45 ha ukupne površine. Organ za izvršenje eksproprijacije odrediće maksimum za svaki pojedini slučaj, s obzirom na kvalitet i plodnost zemljišta i vrstu kulture.
Odredbe o eksproprijaciji viška zemljišta preko maksimuma koji se ostavlja zemljoradničkim porodicama, primenjivaće se u slučaju porodičnih zadruga tako da će se svaka uža porodica koja je bila član zadruge na dan 28 avgusta 1945 godine i koja ima pravo na svoj deo u slučaju deobe zadruge, smatrati samostalnom zemljoradničkom porodicom tj. kao da je već odeljena.
Ovo određivanje maksimuma za porodične zadruge ne utiče ni u kom slučaju na način eventualne kasnije deobe zadruge.

Član 6

Od viška poseda koji je oduzet u korist zemljišnog fonda po čl. 3 tač. 6 ovog Zakona, srodnicima ranijeg sopstvenika zaključno do četvrtog stepena krvnog srodstva može se dodeliti onoliko zemlje koliko je potrebno da sa sopstvenim posedom imaju najviše 5 ha obradivog zemljišta, ako ispunjavaju uslove iz čl. 29. ovog Zakona.
Dodeljivanje oduzetog viška srodnicima vršiće se po pravu nasleđa i običaju s obzirom na njihovo imovno i porodično stanje, stanje zemljišnog fonda toga mesta kao i s obzirom na potrebe i broj mesnih agrarnih interesenata.
Srodnicima se ne može dodeliti oduzeti višak poseda, ako je taj višak prema rešenju mesnog narodnog odbora potreban za javne svrhe.

IIIZEMLjIŠNI FOND

Član 7

U zemljišni fond agrarne reforme i unutrašnje kolonizacije po izuzimanju zemljišta iz čl. 11, 20 i 27 saveznog Zakona o agrarnoj reformi i kolonizaciji od 23 avgusta 1945 godine ulazi:
1) zemlja eksproprisana po čl. 3 ovog Zakona;
2) zemlja državljana nemačkog Rajha i lica nemačke narodnosti konfiskovana prema odluci Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije od 21 novembra 1944 godine, koja je određena za naseljavanje boraca po čl. 18 saveznog Zakona o agrarnoj reformi i kolonizaciji od 23 avgusta 1945 godine;
3) zemljišni posed narodnih neprijatelja i drugih lica koji je konfiskovan na osnovu izvršne sudske presude;
4) zemlja koju država izdvoji iz svog vlasništva u cilju dodeljivanja siromašnim zemljoradnicima. Ovo izdvajanje vrši Ministar privrede u sporazumu sa resornim ministrima Vlade Narodne Republike Srbije;
5) zemlja koju privatni sopstvenik pokloni državi propisno overenom pismenom izjavom, ukoliko nadležni državni organ poklon prihvati.

IVDODELjIVANjE ZEMLjE

Član 8

Zemlja iz zemljišnog fonda dodeljuje se slobodna od svih dugova i tereta. Sopstvenik ostaje zadužen srazmerno delu koji mu je ostao u svojini. Pitanje dugova i tereta na oduzetim zemljištima rešava se posebnim zakonom.
Kad se višak zemlje, koji se oduzima, dodeljuje srodnicima, dugovi i tereti preneće se srazmerno na nove sopstvenike