Na osnovu člana 21. stav 1. Zakona o Narodnoj banci Srbije ("Službeni glasnik RS", br. 72/2003 i 55/2004) i tačke 11. Odluke o jedinstvenom načinu obračuna i objavljivanja efektivne kamatne stope na depozite i kredite ("Službeni glasnik RS", broj 57/2006),
Guverner Narodne banke Srbije donosi

UPUTSTVO

ZA PRIMENU ODLUKE O JEDINSTVENOM NAČINU OBRAČUNA I OBJAVLjIVANjA EFEKTIVNE KAMATNE STOPE NA DEPOZITE I KREDITE

(Objavljeno u "Sl. glasniku RS", br. 57 od 30. juna 2006; 88/2006)

1.
Ovim uputstvom bliže se uređuje način na koji se obračunavaju i objavljuju troškovi, kamate i naknade bankarskih usluga, i to naročito po osnovu depozitnih i kreditnih poslova (u daljem tekstu: efektivna kamatna stopa), kao i bliži uslovi i način obaveštavanja klijenata banke propisani Odlukom o jedinstvenom načinu obračuna i objavljivanja efektivne kamatne stope na depozite i kredite (u daljem tekstu: Odluka).
2.
Pojedini pojmovi, u smislu ovog uputstva, imaju sledeće značenje:
1) diskontinuirana kapitalizacija je način obračuna kamate, koja se obračunava na početku ili na kraju perioda obračunavanja na istu ili promenljivu glavnicu depozita ili kredita, primenom stalne ili promenljive kamatne stope, i to u periodu za koji je položen depozit, odnosno odobren kredit;
2) diskontovanje je svođenje na sadašnju vrednost svih budućih primanja (priliva) i izdataka (odliva) novčanih sredstava po određenom ugovoru o depozitu, odnosno kreditu (interna stopa prinosa);
3) depozit je novac koji deponent - pravno ili fizičko lice polaže u banku - depozitara, s namenom ili bez namene, pri čemu se u ugovoru o depozitu banka obavezuje da će novčana sredstva depozita, uvećana za kamatu, vratiti u roku i pod uslovima utvrđenim ugovorom;
4) kredit je novac koji banka - zajmodavac daje na korišćenje korisniku kredita - zajmoprimcu, s namenom ili bez namene, a koji je korisnik kredita obavezan da vrati uz ugovorenu kamatu, u roku i pod uslovima utvrđenim ugovorom;
5) kamata je cena depozita, odnosno kredita, koja zavisi od iznosa depozita, odnosno nominalnog dela kredita (glavnice), od načina i roka povraćaja, odnosno isplate novčanih sredstava, kao i od ugovorene ili propisane kamatne stope;
6) kamatna stopa je relativan broj P koji pokazuje koliku zaradu donosi suma od 100 novčanih jedinica u određenom vremenskom periodu (period za obračun);
7) period obračuna ili vreme ukamaćivanja ili period kapitalizacije jeste vremenski period u kome se obračunava kamata;
8) plan otplate je tabelarni pregled svih hronološki prikazanih tokova novčanih priliva i odliva, sastavni je deo ugovora o depozitu, odnosno kreditu i namenjen je potpunom informisanju zajmoprimaca, odnosno deponenata - radi ažurnijeg praćenja njihovih finansijskih prava i obaveza koji proističu iz ugovora o depozitu, odnosno kreditu;
9) novčani depozit je instrument obezbeđenja povraćaja kredita, odnosno novčana sredstva koja zajmoprimac prenosi na račun banke, na način i pod uslovima utvrđenim ugovorom o kreditu;
10) učešće kod ugovora o kreditu koje obezbeđuje zajmoprimac jesu sredstva zajmoprimca kojima on u određenom procentu učestvuje u finansiranju kredita koji mu je potreban, a koja ne ulaze u obračun efektivne kamatne stope;
11) period do dospeća je deo obračunskog perioda od momenta posmatranja položenog depozita, odnosno odobrenog kredita do momenta njegove konačne isplate, odnosno naplate utvrđene ugovorom o depozitu, odnosno kreditu;
12) godišnja kamatna stopa jeste stopa koja primenom na neto novčane tokove kredita daje diskontovane neto novčane tokove tih kredita tako da njihov zbir iznosi nula (0).
Kamatna stopa iz stava 1. odredba pod 6, ove tačke može biti stalna ili promenljiva - i to u periodu kapitalizacije, a za periode jednake dužine. Kamatna stopa za osnovni obračunski period naziva se nominalnom kamatnom stopom. Primenom konformnog obračuna će se, za istu glavnicu dobiti ista kamata, nezavisno od dužine perioda na koji se nominalna kamatna stopa odnosi. Primenom složenog kamatnog obračuna (koji se zasniva na postupku da se kamata obračunata u prvom obračunskom periodu pripisuje početnoj glavnici), kamata se u narednom obračunskom periodu uvećava za iznos kamate iz prvog perioda. U svakom sledećem periodu ukamaćivanja, kamata se obračunava na preostalu glavnicu, uvećanu za kamatu prethodnog perioda, odnosno obračunava se kamata na kamatu (kamatno-kamatni račun). Primenom dekurzivnog kamatnog obračuna, kamata se obračunava na kraju perioda obračuna, i to na iznos glavnice na početku osnovnog perioda kapitalizacije, a isplaćuje se na kraju perioda obračuna kamate.
3.
Efektivna kamatna stopa (u daljem tekstu:EKS) jeste dekurzivna kamatna stopa koja se obračunava na godišnjem nivou, i to primenom složenog kamatnog računa - obračun konformnom metodom, s tim što se pri obračunuEKS-ana kredite koristi korektivni faktor za diskontovane novčane prilive i odlive sredstava depozita položenog kao sredstvo obezbeđenja tih kredita (novčani depozit).
Jedinstveni način izračunavanjaEKS-a zasniva se na metodu neto sadašnje vrednosti.
EKSse iskazuje u procentima s dve decimale, uz zaokruživanje druge decimale, i važi od dana obračuna (primer:EKS%= x,xx%).
4.
Pod novčanim tokovima, u smislu ovog uputstva, podrazumevaju se svi tokovi novca između banke i klijenta koji su u vezi sa odobravanjem kredita, odnosno koji su deo uslova korišćenja kredita (npr. isplata glavnice, otplata anuiteta, jednokratna provizija za odobrenje kredita, naknada za servisiranje kreditne partije i sl.) ili uslovljavaju odobravanje kredita (naknada za obradu kreditnog zahteva i dr.).
Kod kreditnog odnosa, neto novčanim tokom u određenom periodu smatra se razlika između svih uplata u korist banke poverioca i svih isplata u korist korisnika kredita dužnika u toku ugovorenog roka.
Kod depozitnog odnosa, neto novčanim tokom u određenom periodu smatra se razlika između svih uplata u korist banke primaoca depozita i svih isplata u korist deponenta banke u toku ugovorenog roka.
5.
Osnovnim periodom, u smislu ovog uputstva, smatra se jedan dan.
6.
Jedan primerak plana isplate depozita i plana otplate kredita iz tačke 7. Odluke, s pomoćnim kolonama za izračunavanjeEKS-a, banka zadržava u svojoj dokumentaciji. Plan isplate depozita i plan otplate kredita su izrađeni na obrascima koji su, kao prilozi 3 i 4, odštampani uz ovo uputstvo i njegov su sastavni deo.
7.
Pregled osnovnih podataka o depozitu/kreditu banka izrađuje na obrascu, u dva primerka, od kojih jedan uručuje klijentu a drugi zadržava u svojoj dokumentaciji. Ovaj obrazac je, kao Prilog 1, odštampan uz ovo uputstvo i njegov je sastavni deo.
Pregled bitnih elemenata otplate kredita, uručuje se klijentu na način utvrđen u tački 7. Odluke i dat je na obrascu koji je, kao Prilog 2, odštampan uz ovo uputstvo i njegov je sastavni deo.
8.
Plan isplate depozita (Prilog 3) sačinjava se uz pretpostavku da će ugovorne strane uredno izvršavati svoje obaveze.
Prilog 3 popunjava se na sledeći način:
1) u kolonu Period unosi se redni broj perioda u kome je došlo do određenog novčanog toka. Nulti period je period prvog novčanog toka ili ugovoreni datum stavljanja depozita na raspolaganje, zavisno od toga koji od ta dva perioda nastupa ranije. Poslednji period je period poslednjeg novčanog toka;
2) u kolonu Datum dospeća unosi se tačan datum dospeća (prema kalendarskom broju dana u mesecu i 365/366 dana u godini);
3) u kolonu Uplata depozita unosi se iznos depozita (odnosno dela depozita) koji treba da se uplati na račun banke, i to na onaj datum kada je izvesno da će doći do uplate;
4) u kolonu Uplate u korist klijenta upisuju se iznosi sredstava koje banka obračunava u korist klijenta (npr. iznos pripisane kamate, bonusi tokom trajanja ili produženja depozita i sl.);
5) u kolonu Druge uplate upisuju se druge uplate koje deponent (vlasnik sredstava) izvršava na zahtev banke, u skladu sa internim propisima banke (npr. naknada za vođenje računa i sl.);
6) u kolonu Iznos depozita za isplatu upisuje se iznos sredstava koja se isplaćuju na datum kada je izvesno da će doći do isplate (npr. nakon isteka roka dospeća depozita i sl.);
7) u kolonu Iznos kamate upisuje se iznos kamate koji će se isplaćivati u određenom periodu;
8) u kolonu Isplate po depozitu upisuju se zaduženja klijenta koja se obustavljaju na teret depozita (npr. obustava naknade za vođenje računa);
9) u kolonu Druge isplate unose se druge isplate koje banka isplaćuje deponentu na osnovu ugovora o depozitu (npr.