Na osnovu člana 36. stav 1. tačka 3. Zakona o zdravstvenoj ispravnosti životnih namirnica i predmeta opšte upotrebe ("Službeni list SFRJ", br. 55/78), Savezni komitet za rad, zdravstvo i socijalnu zaštitu propisuje
UPUTSTVO
O NAČINU UZIMANjA UZORAKA ZA OBAVLjANjE ANALIZA I SUPERANALIZA NAMIRNICA I PREDMETA OPŠTE UPOTREBE
(Objavljeno u "Sl. listu SFRJ", br. 60/78)
1.
Uzimanje uzoraka za vršenje analiza namirnica i predmeta opšte upotrebe, radi ispitivanja zdravstvene ispravnosti tih namirnica i predmeta, vrši se na način i pod uslovima koji su određeni ovim uputstvom.
2.
Radnici u organu uprave nadležnom za vršenje nadzora nad zdravstvenom ispravnošću namirnica i predmeta opšte upotrebe (u daljem tekstu: ovlašćeni radnici) uzimaju uzorke za vršenje analiza namirnica i predmeta opšte upotrebe u prisustvu predstavnika organizacije udruženog rada ili druge organizacije, odnosno u prisustvu sopstvenika ili drugog lica koji samostalno učestvuju u proizvodnji ili prometu namirnica ili predmeta opšte upotrebe.
Ako se vrši nadzor nad zdravstvenom ispravnošću namirnica ili predmeta opšte upotrebe koji se uvoze, ovlašćeni radnici uzimaju uzorke u prisustvu odgovornog radnika u carinskoj službi.
3.
Uzorak za vršenje analiza namirnica ili predmeta opšte upotrebe uzima se, po pravilu, u dva primerka.
Ako lice iz tačke 2. stav 1. ovog uputstva to zahteva, ovlašćeni radnik dužan je da uzme i treći primerak uzorka koji, zajedno sa jednim primerkom zapisnika o uzimanju uzorka, ostavlja na čuvanje onome čije su namirnice, odnosno predmeti opšte upotrebe od kojih su uzorci uzeti.
4.
Uzorci za vršenje analiza namirnica i predmeta opšte upotrebe uzimaju se tako da u što većoj meri predstavljaju prosečan sastav celokupne količine namirnica, odnosno predmeta opšte upotrebe od kojih se uzimaju.
5.
Broj uzoraka za vršenje analiza određuje se zavisno od stanja namirnica,odnosno predmeta opšte upotrebe zatečenog prilikom uzimanja uzoraka i od njihove količine i vrste, kao i od mesta i datuma njihove proizvodnje.
6.
Svaki uzorak namirnica, odnosno predmeta opšte upotrebe mora se uzeti u količini koja je dovoljna za vršenje potrebnih analiza.
Najmanja količina uzorka pojedine namirnice i najmanja količina uzorka pojedinog predmeta i opšte upotrebe određene su u Listi I, koja je odštampana uz ovo uputstvo i čini njegov sastavni deo.
7.
Od namirnica i predmeta opšte upotrebe koji se nalaze u rasutom stanju, a koji nisu homogeni, uzorci se uzimaju sa više mesta i mešanjem (postupkom četvrtanja) dobijaju se prosečni uzorci za vršenje analize.
Postupak četvrtanja sprovodi se tako što se izdvojena količina namirnica, odnosno predmeta opšte upotrebe rasporedi u obliku kvadrata na ranoj i čistoj površini, dijagonalno razdeli na četiri jednaka dela i od svakog dela uzimaju se uzorci sa suprotnih strana.
Četvrtanje se ponavlja sve dok se ne dobije najmanja količina uzorka za vršenje analize predviđene ovim uputstvom.
8.
Od namirnica i predmeta opšte upotrebe, koji se nalaze u vrećama, buradima, sanducima ili drugim sličnim velikim sudovima, uzorci se uzimaju sa vrha, iz sredine i sa dna ambalaže jedinice u kojoj se nalaze. Ako su te namirnice, odnosno ti predmeti nehomogeni, uzimaju se posebni uzorci od svakog homogenog dela i postupkom četvrtanja dobiva prosečan uzorak, za vršenje analize.
9.
Uzorak namirnica iz tačke 8. ovog uputstva uzima se, i to:
- od količine do 5 ambalažnih jedinica - iz svake ambalažne jedinice;
- od količine od 6 do 10 ambalažnih jedinica - iz svake treće ambalažne jedinice;
- od količine od 11 do 100 ambalažnih jedinica - najmanje iz 6 ambalažnih jedinica;
- od količine od 101 do 500 ambalažnih jedinica - najmanje iz 10 ambalažnih jedinica;
- od količine od 501 do 1000 ambalažnih jedinica - najmanje iz 15 ambalažnih jedinica;
- od količine od 1001 do 2000 ambalažnih jedinica - najmanje iz 25 ambalažnih jedinica;
- od količine preko 2000 ambalažnih jedinica - najmanje iz 50 ambalažnih jedinica.
10.
Uzorak predmeta opšte upotrebe iz tačke 9. ovog uputstva uzima se, i to:
- od količine do 1000 ambalažnih jedinica - najmanje jedan uzorak iz 4 ambalažne jedinice;
- od količine preko 10.000 ambalažnih jedinica - najmanje po jedan uzorak iz svakih 10.000 ambalažnih jedinica.
11.
Od namirnica i predmeta opšte upotrebe, koji se proizvode ili stavljaju u promet u originalnom pakovanju, uzimaju se uzorci, i to:
- ako je pakovanje do 1kg- 1 do 5 uzoraka od količine od 1000 pakovanja, a po jedan uzorak na svaku dalju količinu od 1000 pakovanja;
- ako je pakovanje preko 1kg- 1 do 5 uzoraka od količine od 2000 pakovanja, a po jedan uzorak na svaku dalju količinu od 1000 pakovanja.
12.
Od predmeta opšte upotrebe koji se proizvode ili stavljaju u promet u rolnama dužim od 2 m (folije, hartija, za pakovanje i sl.), uzorci se uzimaju tako što se sa početka, iz sredine i sa kraja rolne iseku trake od po 5cmpreko cele širine rolne s tim da površina uzorka iznosi najmanje 1000cm2.
Od predmeta opšte upotrebe koji se proizvode ili stavljaju u promet u tablama (lim, plastične mase, gume i sl.), uzorci se uzimaju tako što se sa sva četiri ugla i iz sredine table iseku delovi s tim da površina uzorka iznosi najmanje 100cm2.
13.
Uzorci zrnastih namirnica i namirnica u prahu pakuju se u papirne ili plastične kese, kartonske kutije i sudove od stakla ili pečene gline.
Uzorci namirnica u tečnom ili žitkom stanju pakuju se u staklene ili plastične sudove, koji se zatvaraju čistim i suvim zatvaračem.
Uzorci namirnica u čvrstom stanju ili u komadima pakuju se u hartiju, pergament-hartiju ili u plastične folije.
Uzorci namirnica u smrznutom stanju pakuju se u sudove koji obezbeđuju da se uzorci, do vršenja analize, održavaju u smrznutom stanju (suvi led, kaseta-frižideri i sl.).
Uzorci mesa i proizvoda od mesa pakuju se u pergament-hartiju, plastične folije i sudove od stakla ili pečene gline.
Uzroci hleba i peciva pakuju se u dvostruki omot od hartije. Odredbe st. 1, 2. i 3. ove tačke shodno se primenjuju na pakovanje uzoraka predmeta opšte upotrebe.
14.
Ambalaža i drugi materijal i pribor za uzimanje i pakovanje uzoraka namirnica i predmeta opšte upotrebe moraju biti takvog kvaliteta da ne utiču nepovoljno na sastav i organoleptička ili druga svojstva uzoraka.
Ako se uzorci namirnica ili predmeta opšte upotrebe uzimaju radi vršenja mikrobiološke analize, ambalaža i pribor za uzimanje uzoraka moraju biti sterilni. Takvi uzorci stavljaju se, po potrebi, u ohlađene termos-sudove, u ambalažu sa ledom ili u ambalažu sa suvim ledom.
15.
Organi uprave nadležni za vršenje nadzora nad zdravstvenom ispravnošću namirnica i predmeta