Na osnovu člana 6. stav 1. Zakona o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti ("Službeni glasnik RS", broj 36/09),
Ministar rudarstva i energetike donosi
PRAVILNIK
O TEHNIČKIM ZAHTEVIMA ZA POVRŠINSKU EKSPLOATACIJU LEŽIŠTA MINERALNIH SIROVINA
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 96 od 18. decembra 2010)
I. OSNOVNE ODREDBE
Član 1.
Ovim pravilnikom propisuju se tehnički zahtevi za površinsku eksploataciju ležišta mineralnih sirovina (ugalj, metalne i nemetalne mineralne sirovine i bituminozni škriljci), i to za:
1) otvaranje, pripremu i trajnu i privremenu obustavu radova u površinskoj eksploataciji ležišta mineralnih sirovina;
2) pomoćne radove;
3) osnovne i pomoćne mašine i postrojenja koji se koriste pri površinskoj eksploataciji;
4) zaštitu od požara.
Član 2.
Pod površinskom eksploatacijom, u smislu ovog pravilnika podrazumevaju se radovi na osnovnom tehnološkom procesu (otkopavanje, transport i odlaganje), kao i pomoćni i pripremni radovi na površinskim kopovima (bušačko-minerski radovi, odvodnjavanje i dr.).
Član 3.
Nadzorno osoblje površinskog kopa mora najmanje jedanput u smeni, (u slučajevima posle jačih padavina, u vreme otapanja snega i popuštanja mrazeva i više puta) pregledati sva čela radilišta kao i puteve za prevoz i prolaz radi utvrđivanja da li ima opasnosti od klizanja masa odrona ili obrušavanja otkopanog materijala.
Član 4.
Ako se rad na površinskom kopu privremeno obustavi duže od 15 dana svi prilazi i opasna mesta u njemu moraju biti osigurani da se ne bi ugrožavali sigurnost i bezbednost ljudi, opreme i životne sredine. O obustavi rada tehnički rukovodilac dužan je odmah da obavesti rudarsku inspekciju u skladu sa zakonom kojim se uređuje rudarstvo.
Član 5.
Ako se eksploatacija u jednom delu ili na celom površinskom kopu završi ili trajno obustavi, završne kosine etaža moraju se ostaviti pod nagibom koji garantuje geomehaničku stabilnost kosina i to u zoni površinskog kopa i zoni odlagališta.
Član 6.
Ako se područje površinskog kopa nalazi iznad mesta stare podzemne eksploatacije, čime bi se mogla ugroziti sigurnost radnika i postrojenja na površinskom kopu, površinska eksploatacija može se vršiti samo pod uslovom da su preduzete mere za otkrivanje mesta stare eksploatacije i za otklanjanje opasnosti za normalan rad na površinskom kopu, kao što su predvrtavanje, geofizičke metode za utvrđivanje šupljih prostora, zapunjavanje šupljih prostora i drugo, prema specifičnim uslovima.
Član 7.
Pri istovremenoj podzemnoj i površinskoj eksploataciji istog ležišta mineralnih sirovina moraju se predvideti mere za sprečavanje opasnosti od zarušavanja i sleganja terena.
Član 8.
Sva udubljenja na površinskom kopu, dublja od 1,25m i sa kosinama od 50oi više, nastala usled sleganja masa ili od rudarskih radova, moraju biti zatrpana ili ograđena i obeležena tablama sa čitkim i trajnim natpisima upozorenja.
Član 9.
Na dovoljnoj udaljenosti od gornje ivice površinskog kopa i od donje ivice spoljnjeg odlagališta u radu moraju se izgraditi sigurnosne prepreke (ograda, jarak, zemljani nasip) ili postaviti table sa upozorenjem i zabranom prilaza površinskom kopu, odnosno spoljašnjem odlagalištu.
Putevi koje je presekao površinski kop moraju biti zatvoreni sigurnom preprekom (branik, nasip i dr), na bezbednoj udaljenosti od gornje ivice površinskog kopa.
Član 10.
Na prilazima rudničkim objektima i postrojenjima moraju se postaviti table sa vidljivo ispisanim tekstom o zabrani prilaza.
Član 11.
Mašinama i uređajima na površinskim kopovima mogu rukovati samo lica koja su za to stručno osposobljena.
II. BUŠENjE I MINIRANjE NA POVRŠINSKIM KOPOVIMA
Član 12.
Eksplozivnim sredstvima i miniranjem mogu rukovati samo lica koja su za to stručno osposobljena.
Član 13.
Minsko polje treba vidno obeležiti, pomeriti visokonaponske kablove iz minskog polja, prekontrolisati udaljenost mehanizacije od minske serije i preduzeti druge mere za sigurno miniranje.
Član 14.
Početak i završetak minerskih radova mora se pravovremeno objaviti predviđenim postupkom i signalnim sredstvima.
Obaveštenja o vremenskom rasporedu miniranja i o signalima za obaveštenje o miniranju, treba postaviti na glavnim prilazima i putevima površinskom kopu.
Član 15.
Za svaku minsku seriju sačinjava se skica i utvrđuje se:
1) broj, raspored i dubina minskih bušotina;
2) vrsta eksplozivnih sredstava, pribor i alat za miniranje;
3) vrsta sredstava za iniciranje i paljenje mina;
4) potrebna količina eksploziva za svaku minsku bušotinu;
5) način začepljivanja minskih bušotina;
6) način iniciranja i redosled paljenja;
7) i drugo (ovodnjenost bušotina itd.), a sve u cilju sigurnog miniranja.
Član 16.
Pri radu sa pojačnicima detonacije (busterima) mora se voditi računa o sledećem:
1) očistiti ušće bušotine, a posebno ukloniti ili obrušiti u bušotinu labave i viseće komade stenske mase;
2) iseći detonirajući štapin potrebne dužine;
3) kalem sa detonirajućim štapinom udaljiti od minske bušotine;
4) vezati pojačnike detonirajućim štapinom i iste pažljivo spuštati u minske bušotine, ali tako da kada su bušotine suve oni vise na 0,5 m, a kada su mokre na 1 m od dna same bušotine;
5) kod punjenja bušotine, vozilo sa eksplozivnom smešom, zbog sigurnosti, treba da bude što više udaljeno od bušotine, crevo za punjenje ne sme biti povijeno ili ukršteno i kod istakanja isto spustiti što dublje u bušotinu kako bi se smanjila visina padanja eksplozivne smeše.
Član 17.
Pri aktiviranju minske serije prirodni ili veštački zakloni moraju biti sigurni i zaštićeni od letećih komada stena i vazdušnog udara.
Prostor za miniranje je bezbedan za rad kada se slegnu gasovi i prašina i kada se izvrši pregled radilišta i konstatuju uslovi za bezbedan nastavak radova.
Član 18.
Neeksplodirano minsko punjenje vidno se obeležava i preduzimaju se mere za njegovo uništenje.
O neaktiviranom minskom punjenju mora se voditi evidencija u "Knjizi zatajenih mina" i to sa opisom položaja minske bušotine i načinom njenog onesposobljavanja ili uklanjanja.
Sve dok neeksplodirana minska bušotina ne bude uništena, ne smeju se u blizini izvoditi bilo kakvi radovi koji se ne odnose na uništavanje iste.
Neeksplodirane - zatajene mine uništavaju se prema uputstvu o upotrebi i uništavanju eksplozivnih sredstava.
Član 19.
O svakom masovnom miniranju mora se voditi dnevnik miniranja sa skicom minskog polja, geodetskim planovima i geološkim profilima, brojem minskih bušotina, njihovom ukupnom dužinom, vrstom i količinom eksploziva po bušotinama i svim utrošenim eksplozivnim sredstvima, odnosno tačna evidencija upotrebljenog eksplozivnog materijala.
Član 20.
Minska polja koja se nalaze na površinskim kopovima u području pojačanih dejstava atmosferskih pražnjenja moraju biti zaštićena od neželjenih (nekontrolisanih) aktiviranja.
Član 21.
Za minerske radove na površinskim kopovima koriste se minske bušotine.
Minske bušotine mogu biti vertikalne, kose (paralelne nagibu etaže) i horizontalne.
Član 22.
Bušaće garniture u procesu bušenja minskih bušotina moraju biti postavljene na očišćenu površinu u horizontalan i stabilan položaj. Ako prema tehničkim karakteristikama bušaće garniture mogu raditi pod nagibom, one se moraju postaviti u stabilan položaj.
Ako je nagib terena veći od nagiba koji obezbeđuje stabilnost bušaće garniture, potrebna stabilnost mora se osigurati na odgovarajući