Na osnovu člana 30. st. 1. i 5. i člana 49. stav 2. Zakona o standardizaciji ("Službeni list SFRJ", br. 38/77 i 11/80), u saglasnosti sa predsednikom Saveznog komiteta za energetiku i industriju i saveznim sekretarom za unutrašnje poslove, direktor Saveznog zakona za standardizaciju propisuje
PRAVILNIK
O TEHNIČKIM NORMATIVIMA ZA SISTEME ZA ODVOĐENjE DIMA I TOPLOTE NASTALIH U POŽARU
(Objavljen u "Sl. listu SFRJ", br. 45 od 26.8.1983. godine)
Član 1.
Ovim pravilnikom propisuju se tehnički normativi za sisteme za odvođenje, prirodnim putem, dima i toplote nastalih u požaru, koji se postavljaju na krovove zatvorenih prizemnih objekata i na krovove poslednjeg sprata u objektima sa više spratova, u kojima je tavanica ujedno i krov.
Odredbe ovog pravilnika ne primenjuju se na:
1) stepeništa;
2) objekte koji se štite uređajima za gašenje požara inertnim gasovima;
3) skladišta sa visokim regalima i skladišta materijala skladištenog iznad maksimalne visine skladištenja prema tabeli br. 4;
4) dimnjake i ventilacione uređaje, koji se koriste za postizanje određenih mikroklimatskih uslova u radnim prostorijama.
Član 2.
Niže navedeni izrazi, u smislu ovog pravilnika, imaju sledeća značenja:
1) debljina bezdimne zone je srednja konstrukciona visina objekta umanjena za računsku debljinu dimne zone;
2) dimni podsektor je deo prostora koji zahvataju vezni i drugi građevinski elementi ispod krova, koji se spuštaju više od 25% računske debljine dimne zone i ograničavaju širenje dima i toplote;
3) dimni sektor je prostor ispod tavanice ili krova koji je oformljen zavesama za dim i toplotu;
4) efektivna površina otvora na uređajima za odvođenje dima i toplote je površina koja se, kad su ti uređaji otvoreni, može aerodinamički izračunati i odrediti;
5) efektivna površina otvora na sistemu za odvođenje dima i toplote je zbir svih efektivnih površina pojedinačnih uređaja za odvođenje dima i toplote;
6) računska debljina dimne zone je debljina dima prema tabeli br. 5;
7) sistem za odvođenje dima i toplote su svi uređaji koji namenski služe za to da, u slučaju požara, od određenog trenutka počinju da odvode dim i toplotu u određenom obimu;
8) srednja konstrukciona visina je rastojanje od gornjeg nivoa poda do sredine između najniže i najviše tačke tavanice ili krovne konstrukcije;
9) uređaji za odvođenje dima i toplote su otvori čiji se poklopci otvaraju automatski, ručno ili kombinovano i služe za odvođenje dima i toplote prirodnim putem;
10) zavesa za dim i toplotu je element od negorivog materijala koji vertikalno deli prostor od donje strane krova nadole do određene visine iznad poda i onemogućava širenje dima i toplote.
Član 3.
Uređaji za odvođenje dima i toplote postavljaju se tako da onemoguće prelazak vatre sa jednog objekta na drugi.
Najmanji razmak uređaja za odvođenje dima i toplote od zida otpornog prema požaru do 3 h iznosi 5 m, od zida otpornog prema požaru preko 3 h iznosi 7 m, a od fasadnog zida iznosi 1/8 srednje konstrukcione visine objekta.
Razmak uređaja za odvođenje dima i toplote međusobno i od fasadnog zida ne sme biti veći od 20 m.
Uređaji za odvođenje dima i toplote u odnosu na objekte na krovu moraju biti postavljeni tako da vetar ne ometa njihov rad.
Član 4.
Otvori uređaja za odvođenje dima i toplote postavljeni su pretežno prema pravcu duvanja vetra, ali tako da obezbeđuju nesmetano odvođenje dima i toplote bez obzira na pravac duvanja vetra.
Član 5.
Ako je nagib krova do 12o, postavlja se najmanje jedan uređaj za odvođenje dima i toplote na svakih 200 m2površine poda, na visini iznad srednje konstrukcione visine krova.
Ako je nagib krova od 13odo 30o, postavlja se najmanje jedan uređaj za odvođenje dima i toplote na svakih 400 m2površine poda, što je moguće više prema gornjoj konstrukcionoj visini krova, pri čemu ravan površine otvora mora biti u vodoravnom položaju.
Ako krovna konstrukcija obrazuje dimne podsektore, na svaki podsektor postavlja se najmanje jedan uređaj za odvođenje dima i toplote.
Uređaji za odvođenje dima i toplote ugrađuju se u šed-krovove tako da vetar ne ometa njihov rad.
Član 6.
Dužina stranice ili prečnik otvora uređaja za odvođenje dima i toplote ne sme biti veći od 2,50 m.
Član 7.
Ako se sistem za odvođenje dima i toplote aktivira i pomoću uređaja za ručno aktiviranje, takvo aktiviranje mora se izvoditi sa bezbednog mesta.
Na uređaju za ručno aktiviranje sistema za odvođenje dima i toplote mora biti vidno naznačeno za koji dimni sektor je namenjen i da li je aktiviran ili nije.
Uređaj za ručno aktiviranje sistema za odvođenje dima i toplote mora biti zaštićen tako da ne postoji mogućnost za nenamerno aktiviranje.
Član 8.
Pri grupnom aktiviranju sistema za odvođenje dima i toplote, istovremeno se otvaraju samo uređaji za odvođenje dima i toplote iz jednog dimnog sektora.
Pri automatskom grupnom aktiviranju sistema za odvođenje dima i toplote predviđa se na svakih 400 m2najmanje jedan dimni ili dva termička detektora, osim na mestima sa visokim požarnim opterećenjem ili sa materijama koje pospešuju požar, na koje se postavlja dodatni detektor.
Detektori moraju biti postavljeni tako da su izloženi požarnim veličinama.
Član 9.
U prostorijama koja se štite šprinkler-uređajima za gašenje požara, uređaji za odvođenje dima i toplote smeju se otvarati samo posle aktiviranja šprinkler-uređaja.
Pri aktiviranju sistema za odvođenje dima i toplote pomoću termičkih detektora požara, nazivna temperatura termičkog detektora požara za aktiviranje tog sistema mora biti za najmanje 18oCveća od nazivne temperature za aktiviranje šprinkler-uređaja.
Član 10.
U dimnim sektorima opremljenim šprinkler-uređajima i drenčer-uređajima, detektori požara za sisteme za odvođenje dima i toplote moraju se zaštititi od neposrednog prskanja vodom.
Član 11.
Dimni sektori ne smeju biti veći od 1600 m2, a dužina sektora ne sme iznositi više od 60 m.
Član 12.
Uređaji za odvođenje dima i toplote moraju biti konstruisani i održavani tako da funkcionišu bez obzira na opterećenje usled vetra, snega ili leda.
Član 13.
Uređaji za odvođenje dima i toplote moraju raditi i ako nastane prekid u snabdevanju energijom.
Aktiviran uređaj za odvođenje dima i toplote mora ostati otvoren i ako je oštećena instalacija za snabdevanje energijom.
Član 14.
Instalacije za napajanje i aktiviranje uređaja za odvođenje dima i toplote moraju biti raspoređeni tako da su što manje izložene vatri i da izdrže povećanu temperaturu za vreme dok se uređaj ne otvori.
Član 15.
Oko uređaja za odvođenje dima i toplote mora biti ugrađen takav materijal koji u pogledu širenja plamena po površini ima najmanje iste karakteristike kao i materijal od kog je napravljen krovni pokrivač.
Član 16.
Zavese za dim i toplotu moraju biti stabilne i nepropusne za dim i toplotu i pri porastu temperature okoline od 298 +-5 K (25 +- 5oC) na 773 K (500oC) u toku 30 minuta.
Član 17.
Zavese za dim i toplotu moraju činiti nepropusnu vezu sa tavanicom ili krovnim pokrivačem. Viseće tavanice ne smeju sprečavati funkcionisanje zavese za dim i toplotu i ne smeju ometati odvođenje dima i toplote.
Zavesa za dim i toplotu spušta se u prostor najmanje toliko koliko iznosi računska visina dimne zone.
Član 18.
Prostorija koja je opremljena sistemom za odvođenje dima i toplote mora imati otvore za dovođenje svežeg vazduha čiji se poklopci, u slučaju požara, moraju što pre otvoriti.
Član 19.
Geometrijska površina preseka otvora za dovođenje svežeg vazduha mora biti najmanje dva puta veća od geometrijske površine otvora sistema za odvođenje dima i toplote iz sektora sa najvećom efektivnom površinom otvora.
Član 20.
Prozori i vrata ispod jedne polovine srednje konstrukcione visine objekta, koji se u slučaju požara mogu otvoriti i sa spoljašnje strane, smatraju se otvorima za dovođenje svežeg vazduha.
Svaka zastakljena površina koja se nalazi u donjem delu konstrukcione visine objekta i na kojoj se staklo može razbiti smatra se otvorom za dovođenje svežeg vazduha.
Član 21.
Efektivna površina otvora na uređajima za odvođenje dima i toplote ne sme se zbog deformisanja uređaja prilikom požara smanjiti u toj meri