Na osnovu člana 6. stav 1. Zakona o tehničkim merama ("Službeni list SFRJ", br. 12/65 i 55/69) i člana 89. stav 1. i 3. Osnovnog zakona o izgradnji investicionih objekata ("Službeni list SFRJ", br. 20/67, 30/68 i 55/69), savezni sekretar za privredu propisuje

PRAVILNIK

O TEHNIČKIM MERAMA I USLOVIMA ZA ZAŠTITU ČELIČNIH KONSTRUKCIJA OD KOROZIJE

(Objavljen u "Sl. listu SFRJ", br. 32 od 23. jula 1970)

I. OPŠTE ODREDBE

Član 1.

Odredbama ovog pravilnika propisuju se tehničke mere i uslovi za zaštitu od korozije stalnih i privremenih nosećih čeličnih konstrukcija i čeličnih delova drugih nosećih konstrukcija, koji se nalaze u normalnim uslovima eksploatacije (u daljem tekstu: čelične konstrukcije).

Član 2.

Pri izvođenju radova na zaštiti čeličnih konstrukcija od korozije primenjuju se i drugi odgovarajući tehnički propisi i jugoslovenski standardi, kao i propisi o zaštiti na radu, ako ovim pravilnikom nije drukčije određeno.

Član 3.

Pod čeličnim konstrukcijama, u smislu ovog pravilnika, podrazumevaju se čelične konstrukcije u građevinarstvu, kao što su čelične konstrukcije: mostova, dizalica, prenosnica, okretnica, transportera; stambenih, administrativnih i drugih javnih zgrada; industrijskih, poljoprivrednih i drugih privrednih objekata; industrijskih i rudarskih uređaja; kao i stubovi, tornjevi i jarboli, hidromehanička oprema, cevovodi, rezervoari i drugi čelični objekti i čelični delovi objekata.

Član 4.

Za specijalne čelične konstrukcije i za čelične konstrukcije koje se nalaze u posebnim uslovima eksploatacije mogu se odrediti posebne tehničke mere i posebni tehnički uslovi za zaštitu od korozije u stepenu većem od zaštite određene ovim pravilnikom.

Član 5.

Čelične konstrukcije koje su u dodiru sa vazduhom, vodom, zemljom i drugim materijama koje prouzrokuju koroziju (sredina u kojoj se nalaze) zaštićuju se od korozije odgovarajućim sistemom zaštite.
Zavisno od sredine u kojoj se čelične konstrukcije nalaze, korozija može biti:
1) atmosferska korozija (u slobodnom i zatvorenom prostoru);
2) korozija u vodi;
3) korozija u zemlji;
4) korozija koja nastaje u dodiru s drugim materijama.

Član 6.

Pri izboru sistema zaštite od korozije uzimaju se u obzir: vrsta čelika, stanje površine konstrukcije, vrsta i način oblikovanja konstrukcije, vrsta opterećenja konstrukcije, položaj i stepen izloženosti konstrukcije spoljnim uticajima, spoljna sredina i klimatski uslovi (temperaturne promene, stepen vlažnosti, vetrovi i dr.).
Pri određivanju sistema zaštite od atmosferske korozije vodi se računa da li se radi o normalnoj atmosferi, industrijskoj atmosferi, ekstremno agresivnoj atmosferi ili primorskoj atmosferi.

Član 7.

Radi utvrđivanja merila za izbor sistema zaštite od korozije, čelične konstrukcije se razvrstavaju u tri klase, i to:
1) u 1. klasu - značajne čelične konstrukcije u otvorenom prostoru (mostovi i druge konstrukcije koje služe javnom saobraćaju, tornjevi i jarboli za transmisiju i sl.);
2) u 2. klasu - ostale čelične konstrukcije u otvorenom prostoru (zgrade, uređaji, stubovi, cevovodi, rezervoari i sl.);
3) u 3. klasu - čelične konstrukcije u zatvorenom prostoru (krovne konstrukcije, noseće konstrukcije zgrada i sl.).

II. IZGRADNjA ČELIČNIH KONSTRUKCIJA

Član 8.

Radi zaštite čeličnih konstrukcija od korozije i radi smanjenja korozije, mora se izvršiti izbor odgovarajuće vrste čelika i moraju se racionalno primenjivati odgovarajuće mere pri izgradnji (projektovanju, izradi i montaži) čeličnih konstrukcija.

Član 9.

Za izradu čeličnih konstrukcija upotrebljava se, po pravilu, ona vrsta čelika čije osobine i hemijski sastav utiču na povećanje otpornosti prema koroziji, s tim što se pri tome vodi računa o tehničkim i ekonomskim uslovima.

Član 10.

Za izradu čeličnih konstrukcija kraćeg veka trajanja, u normalnim atmosferskim uslovima i bez jačih korozionih agenasa, može se, bez zaštite od korozije, upotrebiti niskolegirani čelik povećane otpornosti prema koroziji.

Član 11.

Konstrukcioni čelici sa visokim procentom legirajućih elemenata povećane otpornosti prema koroziji mogu se, bez zaštite od korozije, upotrebiti za čelične konstrukcije u normalnim atmosferskim uslovima.

Član 12.

Čelične konstrukcije moraju se oblikovati tako da budu što otpornije prema koroziji.

Član 13.

Čelične konstrukcije se, po pravilu, izgrađuju tako da na njima ne bude udubljenja i mrtvih uglova u kojima se mogu zadržavati nečistoća i voda.

Član 14.

Svi delovi čeličnih konstrukcija moraju biti lako pristupačni.
Na velikim čeličnim konstrukcijama (mostovima i sl.) postavljaju se, po pravilu, posebni uređaji koji služe za pregled i održavanje takvih konstrukcija.

Član 15.

Na delove čeličnih konstrukcija na kojima je naročito povećana opasnost od korozije i na kojima bi dejstvo korozije moglo biti opasno za ljude ili imovinu (dilatacioni spojevi i sl.), primenjuje se specijalna lokalna zaštite od korozije, i to zaštitnim premazom ili metalizacijom.

Član 16.

Elementi čeličnih konstrukcija sa zatvorenim neprohodnim presecima hermetički se zatvaraju zavarivanjem i zaštićuju od korozije samo na spoljnim površinama.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, elementi čeličnih konstrukcija 3. klase (član 7. tačka 3) ne moraju se hermetički zatvarati zavarivanjem, ako se njihove unutrašnje površine zaštićuju od korozije i ako im je obezbeđeno dobro provetravanje i odvodnjavanje.
Elementi čeličnih konstrukcija sa zatvorenim prohodnim presecima zaštićuju se od korozije na spoljnim i unutrašnjim površinama.

Član 17.

Za vreme toplog cinkovanja elemenata čeličnih konstrukcija sa zatvorenim presecima, mora se ostaviti najmanje jedan otvor za odvođenje vazduha iz unutrašnjeg prostora.
Posle završenog toplog cinkovanja, otvor iz stava 1. ovog člana, mora se potpuno zatvoriti.

Član 18.

Čelične konstrukcije se, po pravilu, izgrađuju tako da vazduh u njima može slobodno da cirkuliše.
Odredba stava 1. ovog člana ne odnosi se na elemente čeličnih konstrukcija sa zatvorenim presecima i na slične zatvorene prostore koji su pogodni za hermetičko zatvaranje.

Član 19.

Čelične konstrukcije se izgrađuju tako da sa svih njihovih delova voda može brzo da otiče (površine u nagibu, otvori i cevi za odvodnjavanje i sl.).
Čelične konstrukcije ne smeju, po pravilu imati površine i prostore na kojima se može nagomilavati atmosferski talog ili nečistoća.

Član 20.

Čelične konstrukcije i konstrukcije od čelika i betona projektuju se i izvode sa pogodnim izolacijama, okapnicama i sistemima za odvodnjavanje.

Član 21.

Betonski temelji u koje se ugrađuju čelične konstrukcije ili delovi čeličnih konstrukcija, moraju biti najmanje 10cmiznad terena od tucanika ili šljunka, odnosno najmanje 20cmiznad ma kog drugog terena.
Oblik temelja mora omogućavati brzo oticanje vode sa mesta dodira čelika i betona.

Član 22.

Hemijsko i elektrolitičko dejstvo između čelika i drugih materijala u čeličnoj konstrukciji, mora se izbeći.
Neposredan dodir čelika u čeličnoj konstrukciji s drugim metalom, drvetom ili korozionim građevinskim materijalom, mora se onemogućiti odgovarajućom izolacijom.

III. PRIPREMA POVRŠINA ČELIČNIH KONSTRUKCIJA ZA ZAŠTITU OD KOROZIJE

1. Zajedničke odredbe

Član 23.

Sa površina čeličnih konstrukcija (u daljem tekstu: čelične površine) moraju se ukloniti masnoća, nečistoća, kovarina od valjanja ili žarenja, rđa i strane materije (oštećeni delovi postojećeg premaza odnosno prevlake i dr.).

Član 24.

Postoje tri stepena čišćenja čeličnih površina, i to:
1)