Na osnovu člana 52 stav 2, u vezi sa članom 38 Osnovnog zakona o zaštiti na radu ("Službeni list SFRJ", br 15/65 i 28/66), u saglasnosti sa saveznim sekretarom za privredu, Savezni savet za rad propisuje

PRAVILNIK

O SREDSTVIMA LIČNE ZAŠTITE NA RADU I LIČNOJ ZAŠTITNOJ OPREMI

(Objavljen u "Sl. listu SFRJ", br. 35 od 21. avgusta 1969)

IOPŠTE ODREDBE

Član 1

Radi zaštite organizma i delova tela, licima koja su za vreme rada izložena određenim vrstama opasnosti i štetnosti stavljaju se na raspolaganje sredstva lične zaštite (u daljem tekstu sredstva) odnosno stavlja se na raspolaganje lična zaštitna oprema (u daljem tekstu oprema), ako se dejstvo opasnosti i štetnosti se može drugim merama zaštite na radu otkloniti.
Radovi na kojima se koriste sredstva i oprema, uslovi koje u pogledu materiJala, dimenzija i oblika mora da ispunjava sredstvo odnosno oprema, kao i određene vrste opasnosti i štetnosti čiJem su dejstvu lica na radu izložena - određuJu se ovim pravilnikom.

Član 2

Radna organizaciJa određuje opštim aktom, u smislu člana 59 Osnovnog zakona o zaštiti na radu, na kojim radovima odnosno na kojim radnim mestima i koja se sredstva odnosno oprema, zavisno od vrste i stepena opasnosti i štetnosti, koristi za sprečavanje dejstva stalnih opasnosti i štetnosti, a koja za otklanjanje dejstva odnosno zaštitu od dejstva iznenadnih odnosno povremenih ili kratkotrajnih opasnosti i štetnosti.

IISREDSTVA I OPREMA

1 Zajedničke odredbe

Član 3

Materijal od kog se izrađuju sredstva i optrema, odnosno njihovi delovi, ne sme neugodno mirisati, nadraživati kožu i otpuštati boju.
Sredstva odnosno oprema koja se upotrebljava na radnim mestima na kojima postoji opasnost od požara, mora biti izrađena od negorivog materijala ili od teško zapaljivog materijala.
Sredstva odnosno oprema koja se upotrebljava na radnim mestima na kojima može doći do mehaničkog, električnog, toplotnog ili sličnog udara, mora biti dovoljno otporna prema kidanju, udaru i lomu odnosno električnoj i toplotnoj sprovodljivosti.
Pored ispunjavanja uslova iz st 1 do 3 ovog člana, materiJal od kog se izrađuju sredstva i oprema mora biti dovoljno otporan prema koroziji, promeni temperature i dejstvu dezinfekcionih sredstava.

Član 4

Smatra se da materijal od kog se izrađuju sredstva i oprema ne otpušta boju, ako posle jednog sata držanja u rastvoru običnog deterdženta za pranje u koncentraciji koju propisuje proizvođač, zagrejanom na temperaturu od 40 stepenC(+/- 1 stepenC), zadrži posle sušenja svoju prvobitnu boju a rastvor ostane bezbojan.
Proveravanje u smislu stava 1 ovog člana ne odnosi se na delove sredstava i opreme (cedila, filtre i dr), koji ne smeju dolaziti u dodir sa tečnostima.

Član 5

Otpornost materijala (kože, gume, tekstila, veštačke mase) prema gorenju, od kog su izrađeni sredstva i oprema, utvrđuje se važećim jugoslovenskim standardima odnosno priznatim inostranim standardima za odnosno sredstvo ili odnosnu opremu Ako za odnosno sredstvo ili odnosnu opremu nije propisan standard, za otpornost materijala prema gorenju, od kog je izrađeno sredstvo ili oprema, važe standardi doneti za odnosni materijal.

Član 6

Metalni delovi sredstava odnosno opreme smatrajU se dovoljno otpornim prema koroziji, ako posle 15 minuta držanja u ključalom 10%-tnom rastvoru kuhinjske soli, a zatim 15 minuta držanja u hladnom 10%-tnom rastvoru kuhinjske soli, kao i posle sušenja na sobnoj temperaturi od 20 stepenC(+/- 1 stepenC) u trajanju od 24 časa - posmatrani golim okom i pod jakim svetlom ne pokazuju nikakva oštećenja od.

Član 7

Postojanost materijala prema visokoj i niskoJ temperaturi, od kog su izrađeni sredstva i oprema, utvrđuje se važećim jugoslovenskim standardima odnosno priznatim inostranim standardima za od-nosno sredstvo ili odnosnu opremu Ako za odnosno sredstvo ili odnosnu opremu nije propisan standard, za postojanost materijala prema visokoj i niskoj temperaturi, od kog je izrađeno sredstvo ili oprema, važe standardi doneti za odnosni materijal.

Član 8

Sredstva i oprema smatraju se dovoljno otpornim prema dejstvu dezinfekcionih sredstava, ako posle 10 minuta držanja u rastvoru jednog dela 40%-tnog formaldehida i devet delova vode temperature 20 stepenC+/- 1 stepenC) - izvađeni iz rastvora i posmatrani golim okom ne pokazuju nikakva oštećenja niti deformacije.
Proveravanje otpornosti u smislu stava 1 ovog člana ne odnosi se na delove sredstava i opreme, koji ne smeju dolaziti u dodir sa tečnostima.

Član 9

Otpornost materijala prema mehaničkoj čvrstoći (kidanju, udaru, lomu), od kog su izrađeni sredstva i oprema, utvrđuje se važećim jugoslovenskim standardima odnosno priznatim inostranim standardima za odnosno sredstvo ili odnosnu opremu Ako za odnosno sredstvo ili odnosnu opremu nije propisan standard, za otpornost materiJala prema mehaničkoj čvrstoći, od kog je izrađeno sredstvo ili oprema, važe standardi doneti za odnosni materiJal.

2 Sredstva i oprema za zaštitu glave

Član 10

Radi zaštite glave od pada predmeta ili udara pri vršenju radova u rudarstvu, građevinarstvu, metalurgiji, kamenolomima, na eksploataciji šuma, izvorima nafte, zatim pri miniranju, gašenju po žara, izgradnji ili remontu plovnih objekata, podizanju, spuštanju ili remontu čeličnih i drugih konstrukcija i postrojenja, utovarno-istovarnim radovima, radi zaštite glave od udara o svod (strop) i druge predmete u podzemnim prostorijama i sl , kao i radi zaštite glave od udara električne struJe pri slučajnom dodiru sa električnim vodom - licima koja vrše takve radove daje se na korišćenje zaštitni šlem (rudarski šlem, vatrogasni šlem, građevinski šlem i sl).

Član 11

Zaštitni šlem mora potpuno pokrivati gornji i zadnji deo lobanje i mora imati obod za zaštitu čela i vrata Šlem mora imati ugodnu kolevku, koja se može podešavati prema veličini glave i mora sa obe strane imati trake za vezivanje ispod brade, koJe omogućavaju čvrsto ležanje šlema na glavi s tim da odstojanje unutrašnje površine šlema od temena glave iznosi najmanje 25mmŠlem za zaštitu glave pri podzemnim radovima mora imati nosač lampe a, po potrebi, na zadnjoj strani i nosač električnog provodnika (kabla).
Zaštitni šlem mora biti izrađen od materijala koji nije zapaljiv i koji je otporan prema udaru i dejstvu vode, kiseline i toplote.
Zaštitni šlem koji se koristi na radnim mestima na kojima postoji opasnost od udara električne struje, mora biti izrađen od materijala koji ispunjava uslove iz stava 2 ovog člana i koji ne sprovodi električnu struju.
Zaštitni šlem mora, pored uslova iz st 1 do 3 ovog člana ispunjavati i tehničke uslove propisane važećim jugoslovenskim standardima.

Član 12

Radi zaštite od sunčanice pri vršenju radova na otvorenom prostoru (poljoprivrednih i melioracionih radova, ribarenja i dr) - licima koja vrše takve radove daju se na korišćenje šeširi od slame ili drugog materijala, marame ili slična sredstva odnosno oprema za pokrivanje glave, ako pri takvom radu ne preti opasnost iz člana 10 ovog pravilnika.

Član 13

Šeširi za zaštitu od sunčanice moraju biti izrađeni u uobičajenim veličinama (brojevima) i u obliku koji potpuno štiti glavu, i moraju biti ugodni za nošenje.
Materijal od kog se izrađuje šešir mora biti loš sprovodnik toplote (slama i sl), mora biti svetle boje radi odbijanja (refrakcije) sunčevih zrakova i mora biti lagan za nošenje.
Šešir mora imati rupice za ventilaciju ako materiJal odnosno pletivo od kog je izrađen sprečava lako provetravanje, kao i dovoljno širok obod za zaštitu čela i vrata.

Član 14

Radi zaštite glave od prašine i zaštite kose od uvlačenja u mašine pri vršenju radova u neposrednoj blizini rotirajućih delova mašina (automatskih strugova, valjaka i sl) - licima koja vrše takve radove daju se na korišćenje kape, kačketi, guste mrežice, marame ili slična sredstva odnosno oprema za pokrivanje glave.
Sredstva odnosno oprema iz stava 1 ovog člana mora biti lagana i ugodna za nošenje i pogodna za povremeno pranje.

3. Sredstva i oprema za zaštitu očiju i lica

Član 15

Radi zaštite očiju pri radovima koji se vrše ručno (pri turpijanju, malterisanju, bojenju, meša nju i prosejavanju materijala i sl) na kojima po stoji opasnost povrede od sitnih čestica koje doleću manjim brzinama iz čeonog pravca - licima koja vrše takve radove daju se na korišćenje zaštitne naočari.
Zaštitne naočari sastoje se od običnog (standardnog) okvira i providnih stakala odnosno drugog providnog materijala.
Providna stakla odnosno drugi providni materijal mora imati debljinu od 2,5 do 3,5mmi mora biti blago ispupčen Umesto providnog stakla mogu se, po potrebi, u okvir naočari ugraditi korekciona stakla, ali samo po uputu lekaras-pecijalista.

Član 16

Radi zaštite očiju pri mašinskim radovima (pri bušenju, struganju, glodanju, piljenju, rendisanju, obradi metala, drveta i drugih tvrdih materijala i sl) na kojima postoji opasnost povrede od sitnih čestica koje doleću većim brzinama iz čeonog i bočnog pravca - licima koja vrše takve radove daju se na korišćenje zaštitne naočari.
Zaštitne naočari sastoje se od okvira sa bočnom zaštitom i providnih stakala odnosno drugog providnog materiJala.
U pogledu oblika, debljine i vrste stakala za štitnih naočari iz stava 1 ovog člana važe odredbe člana 15 stav 2 ovog pravilnika.

Član 17

Radi zaštite očiju pri ručnim i mašinskim radovima (pri kovanju, zakivanju, razbiJanju i klesanju