Na osnovu člana 24. stav 2. Zakona o srednjoj školi ("Službeni glasnik RS", br. 50/92, 53/93, 67/93, 48/94, 24/96, 23/2002, 25/2002, 62/2003 i 64/2003),
Ministar prosvete i sporta i Ministar vera na usaglašeni predlog tradicionalnih crkava i verskih zajednica donose

Pravilnik

o nastavnom planu i programu predmeta Verska nastava za srednje škole

(Objavljeno u "Prosvetni glasnik", br. 6 od 10 oktobra 2003)

Član 1.

Ovim pravilnikom utvrđuje se nastavni plan i program predmeta Verska nastava za srednju školu.
Verska nastava se ostvaruje kao izborni predmet, a izuzetno kao fakultativan predmet za učenike koji su upisani u prvi razred srednje škole školske 2001/2002. godine.

Član 2.

Broj časova nastave predmeta Verska nastava u svim razredima iznosi po jedan čas sedmično.

Član 3.

Nastavni plan i program predmeta Verska nastava deo je propisanog nastavnog plana i programa za srednju školu.
Nastavni program predmeta iz stava 1. ovog člana odštampan je uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 4.

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Prosvetnom glasniku".

Broj 080-04-19/2002-08

U Beogradu, 16. septembra 2003. godine

Ministar vera, prof. dr Vojislav Milovanović, s.r.

Ministar prosvete i sporta, prof. dr Gašo Knežević, s.r.

VERSKA NASTAVA

Pravoslavni katihizis (veronauka)

Islamska vjeronauka (Ilmuddin)

Katolički vjeronauk

Evangeličko-luteranski vjeronauk

Slovačke evangeličke crkve a. v.

Versko vaspitanje Reformatske hrišćanske crkve

Hrišćanska etika Evangeličke hrišćanske crkve a. v.

Veronauka - Judaizam

CILjEVI I ZADACI:

CILjEVI verske nastave, kao izbornog predmeta, u okviru srednjoškolskog obrazovanja i vaspitanja jesu da se njome posvedoče sadržaj vere i duhovno iskustvo tradicionalnih crkava i verskih zajednica koje žive i delaju na našem životnom prostoru, da se učenicima pruži celovit religijski pogled na svet i život i da im se omogući slobodno usvajanje duhovnih i životnih vrednosti crkve ili zajednice kojoj istorijski pripadaju, odnosno čuvanje i negovanje sopstvenog verskog i kulturnog identiteta. Pritom upoznavanje učenika sa verom i duhovnim iskustvima sopstvene, istorijski date crkve ili verske zajednice treba da se ostvaruje u otvorenom i tolerantnom dijalogu, uz uvažavanje drugih religijskih iskustava i filosofskih pogleda, kao i naučnih saznanja i svih pozitivnih iskustava i dostignuća čovečanstva.

ZADACI verske nastave su da kod učenika:

- razvija otvorenost i odnos prema Bogu, drugačijem i savršenom u odnosu na nas, kao i otvorenost i odnos prema drugim ličnostima, prema ljudima kao bližnjima, a time se budi i razvija svest o zajednici sa Bogom i sa ljudima i posredno se suzbija ekstremni individualizam i egocentrizam;
- budi potreba i sposobnost za postavljanje pitanja o celini i konačnom smislu postojanja čoveka i sveta, o ljudskoj slobodi, o životu u zajednici, o fenomenu smrti, o odnosu sa prirodom koja nas okružuje, kao i o sopstvenoj odgovornosti za druge, za svet kao tvorevinu Božju i za sebe;
- razvija i neguje težnja ka odgovornom oblikovanju zajedničkog života sa drugim ljudima iz sopstvenog naroda i sopstvene Crkve ili verske zajednice, kao i sa ljudima, narodima, verskim zajednicama i kulturama drugačijim od sopstvene, ka iznalaženju ravnoteže između zajednice i svoje vlastite ličnosti i ka ostvarivanju susreta sa svetom, sa prirodom i, pre i posle svega, sa Bogom;
- izgrađuje sposobnost za dublje razumevanje i vrednovanje kulture i civilizacije u kojoj žive, istorije čovečanstva i ljudskog stvaralaštva u nauci i drugim oblastima;
- izgrađuje svest i uverenje da svet i život imaju večni smisao, kao i sposobnost za razumevanje i preispitivanje sopstvenog odnosa prema Bogu, ljudima i prirodi.

PRAVOSLAVNI KATIHIZIS (VERONAUKA)

CILj nastave pravoslavnog katihizisa (veronauke) u srednjem obrazovanju i vaspitanju jeste da pruži celovit pravoslavni pogled na svet i život, uvažavajući dve dimenzije: istorijski hrišćanski život (istorijsku realnost Crkve) i eshatološki (budući) život (dimenziju idealnog). To znači da učenici sistematski upoznaju pravoslavnu veru u njenoj doktinarnoj, liturgijskoj, socijalnoj i misionarskoj dimenziji, pri čemu se izlaganje hrišćanskog viđenja života i postojanja sveta obavlja u veoma otvorenom, tolerantnom dijalogu sa ostalim naukama i teorijama o svetu, kojima se nastoji pokazati da hrišćansko viđenje (liturgijsko, kao i podvižničko iskustvo Pravoslavne Crkve) obuhvata sva pozitivna iskustva ljudi, bez obzira na njihovu nacionalnu pripadnost i versko obrazovanje. Sve ovo sprovodi se kako na informativno-saznajnom tako i na doživljajnom i na delatnom planu, uz nastojanje da se doktrinarne postavke sprovedu u svim segmentima života (odnos sa Bogom, sa svetom, sa drugim ljudima i sa sobom).

ZADACI u nastavi pravoslavnog katihizisa (veronauke) su da kod učenika:

- razvije otvorenost i odnos prema Bogu kao Drugoj i drugačijoj Ličnosti u odnosu na nas, kao i otvorenost i odnos prema drugom čoveku kao ikoni Božjoj, ličnosti, takođe, drugačijoj u odnosu na nas, te da se između ove dve relacije ostvari uzajamno zavisna veza (svest o zajednici);
- razvije sposobnost za postavljanje pitanja o celini i najdubljem smislu postojanja čoveka i sveta, ljudskoj slobodi, životu u zajednici, fenomenu smrti, odnosu sa prirodom koja nas okružuje i drugo, kao i za odgovaranje na pitanja u svetlu pravoslavne hrišćanske vere i iskustva Crkve;
- izgradi sposobnost dubljeg razumevanja i vrednovanja kulture i civilizacije u kojoj žive, uspona i padova u istoriji čovečanstva, kao i dostignuća u raznim oblastima stvaralaštva (pri čemu se ostvaruje komplementarnost sa drugim naukama);
- pomogne u odgovornom oblikovanju zajedničkog života sa drugim, u iznalaženju ravnoteže između vlastite ličnosti i zajednice, u ostvarenju susreta sa svetom (sa ljudima različitih kultura, religija i pogleda na svet, sa društvom, sa prirodom) i sa Bogom; najzad,
- izgradi uverenje da je svet i sve što je u njemu, stvoren za večnost, da su svi stvoreni da budu pričasnici večnog života, te da se iz te perspektive kod učenika razvije sposobnost razumevanja, preispitivanja i vrednovanja sopstvenog odnosa prema drugom čoveku kao neponovljivom biću i prema tvorevini Božjoj i izgradi spremnost na pokajanje.

PRVI RAZRED

SADRŽAJI PROGRAMA

Irazred (1 čas nedeljno, 35 godišnje)

CILj nastave pravoslavnog katihizisa (veronauke) u prvom razredu srednje škole jeste da se kod učenika izgradi svest o tome da je hrišćanstvo Crkva, tj. konkretna Liturgijska zajednica, kao i da se skrene pažnja učenicima na to da je pojam ličnosti ključni pojam bez koga se hrišćanstvo ne može razumeti. Bez pravilnog shvatanja pojma ličnosti, ne može se pojmiti to da je hrišćanska vera u Boga život a, ne akademska doktrina, ili pak ideologija.

Uvod

- upoznavanje učenika i veroučitelja, upoznavanje sa sadržajima rada.

Hrišćanstvo je Crkva

- Hrišćanstvo - Crkva kao Zajednica (objašnjenje pojma Crkva).
- Hristos - Posrednik između Boga i sveta (bogočovečanski Lik Hristov u Bibliji i u veri Crkve).
- Sveta Liturgija - prisutni Hristos (objašnjenje prirode Liturgije i bića Crkve kao liturgijske zajednice).

Pojam o Bogu

- Vera i ateizam (objašnjenje pojma vere i ateizma).

O mogućnostima Bogopoznanja

- Problem saznanja (osnovi gnoseologije i znanja kao opštenje).
- Poznanje Boga kroz Isusa Hrista (objašnjenje pojma bogopoznanja kao ličnog doživljaja Hrista u Crkvi, za razliku od "znanja o Bogu".

Bogopoznanje kroz Liturgijsko - podvižničko iskustvo

- Liturgijsko-podvižničko iskustvo vere (objašnjenje vere kao iskustva i odnosa, za razliku od vere kao teoretskog verovanja).
- Bogoljublje - čovekoljublje (objašnjenje ljubavi prema Bogu i prema čoveku kao konkretnog poznanja Boga i čoveka).
- Lična zajednica sa Bogom - osnov vere u Boga (objašnjenje vere kao ploda međuličnog susreta i zajednice Boga i čoveka).
- Vera - znanje - život (pokazati trojedini karakter i antološku saprirodnost vere, znanja i života).
- Zajednica sa Bogom - osnov života (objašnjenje autentičnog biblijskog i crkvenog shvatanja tajne života kao slobodnog učešća u životu).

Hrišćani veruju u Boga koji je sveta trojica:

Otac, Sin i Sveti Duh

- Bog kao Biće zajednice (iznošenje biblijskih i drugih činjenica koje nam govore da se Bog otkriva kao Sveta Trojica).
- Bog kao ličnost (upoznavanje učenika sa suštinom hrišćanskog učenja o Bogu).
- Ličnost ili individua? (objašnjenje razlike u pojmovima ličnost i individua).
- Religija ili Crkva? (objašnjenje sličnosti i razlika između pojma Crkva i pojma religija).

Ontološke posledice vere u Boga kao Svetu Trojicu

- Sloboda u ljubavi (razvijanje pojma