Na osnovu člana 28. stav 3, člana 32. stav 4. i člana 35. stav 4. Zakona o merama za unapređenje stočarstva ("Službeni glasnik SRS", br. 61/91),
Ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, donosi
PRAVILNIK
O NAČINU ISPITIVANjA SVOJSTAVA PRIPLODNE STOKE I O USLOVIMA PROIZVODNjE I TRANSPORTA ŽIVINE
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 21 od 16. maja 1996, 94/09, 103/09)
I. OSNOVNE ODREDBE
Član 1.
Ovim pravilnikom utvrđuju se uslovi koje ispunjava kvalitetna priplodna stoka i pčele u pogledu rasnih osobina, porekla i proizvodnih svojstava, način ispitivanja produktivnosti stoke i prenošenja osobina na potomstvo, način obeležavanja i matična i druga evidencija priplodne stoke i pčela, uslovi koje treba da ispune proizvođači živine u pogledu objekata i opreme, kao i uslovi u pogledu opreme za pakovanje i transport živine izležene.
Član 2.
Kvalitetna priplodna stoka, u pogledu morfoloških i fizioloških osobina vrste i rase, registruje se, prati kontroliše i vodi u matičnoj evidenciji.
Član 3.
Podaci o rasnim osobinama i poreklu kvalitetne priplodne stoke upisuju se u matičnu evidenciju prilikom umatičenja, a podaci o proizvodnim svojstvima najkasnije u roku od sedam dana od dana oplodnje, porođaja, zalučenja i merenja.
Član 4.
Utvrđivanje plodnosti vrši se kontrolom oplodnje i utvrđivanjem bremenitosti sa evidentiranjem porođaja i kontrolom kvaliteta podmlatka.
Utvrđivanje bremenitosti kod krava i kobila vrši se rektalnim pregledom, a kod krmača, ovaca, koza i kunića detektorom.
Član 5.
Ispitivanje prirasta grla i kvaliteta mesa, kod svih vrsta stoke, vrši se po odgovarajućim priznatim metodologijama za pojedine vrste i kategorije stoke.
Član 6.
Masa grla utvrđuje se merenjem pri rođenju, prilikom zalučenja (odbijanja podmlatka), prevođenja u stariju kategoriju i kod završenog porasta grla u testovima.
Član 7.
Utvrđivanje količine i kvaliteta mleka kod krava, koza i ovaca vrši se merenjem namuženog mleka i određivanjem sadržaja (procenta), količine mlečne masti i proteina.
Utvrđivanju količine i kvaliteta mleka podležu sve plotkinje u matičnom zapatu i vrši se u toku cele laktacije, mesečno jedanput u 24 časa, na bazi dvokratne, odnosno trokratne muže, a u intervalu od 26 do 33 dana.
Količina mleka određuje se na osnovu dobijenog mleka u toku 24 časa, a procenat mlečne masti i proteina na bazi prosečnog uzorka uzetog od ukupne dnevne količine mleka.
Član 8.
Utvrđivanje količine i kvaliteta vune vrši se pri redovnoj striži ovaca.
Količina vune utvrđuje se merenjem runa po striži i izražava se u kilogramima. Kvalitet vune utvrđuje se u laboratoriji merenjem dužine, vijugavosti i finoće uzoraka sa plećke, rebara i sapi.
Član 9.
Ispitivanje proizvodnje, količine i kvaliteta jaja kod živine obuhvata: broj jaja dobijenih godišnje po useljenoj nosilji, prosečnu težinu jajeta, broj jaja sposobnih za nasad i prosečnu oplođenost jaja.
Član 10.
Ocena priplodne vrednosti priplodnjaka i plotkinja vrši se na osnovu podataka o grlu, njegovih potomaka i srodnika.
Ispitivanje i ocenjivanje potomaka iz stava 1. ovog člana vrši se samo u zapatima proizvođača kvalitetnih priplodnih grla, odnosno u kontrolisanom delu populacije i testnim stanicama.
Kvalitetna priplodna grla koja se ispituju potiču od odabranih roditelja, a u slučajevima predviđenim ovim pravilnikom prethodno su ocenjena i rangirana.
II. NAČIN OCENjIVANjA I RAZVRSTAVANjA U KLASE KVALITETNIH PRIPLODNIH GRLA
Član 11.
U klase se razvrstavaju i ocenjuju: goveda, svinje, ovce, koze, konji i kunići.
Ocenjivanju i razvrstavanju u klase podležu muška i ženska grla, kao i njihov podmladak.
Priplodna živina koja ispunjava svojstva u pogledu kvaliteta propisanih ovim pravilnikom ne podleže ocenjivanju i razvrstavanju u smislu st. 1. i 2. ovog člana.
Član 12.
Ocenjivanje telesne razvijenosti i tipa kvalitetne priplodnosti stoke vrši se po utvrđenim kriterijumima za pojedine vrste i proizvodne genotipove grla.
Član 13.
Na osnovu kriterijuma utvrđenih ovim pravilnikom, grla se ocenjuju i razvrstavaju u klase: E (elita),Ia,I,IIiIII.
Član 14.
Ocenjivanje i razvrstavanje u klase kvalitetnih priplodnih grla vrši se pojedinačno ili na selekcijskim smotrama neposrednim uvidom u izgled i stanje grla, njegovih proizvodnih osobina i na osnovu osobina o poreklu (roditeljima i srodnicima).
Po izvršenom ocenjivanju i razvrstavanju grla u klase sastavlja se zapisnik.
Član 15.
Kvalitetna priplodna grla i podmladak obeležavaju se na način kojim se trajno obezbeđuje njihov identitet.
Obeležavanje kvalitetnih priplodnih grla vrši se kod goveda, svinja, ovaca, koza, konja i kunića.
Obeležavanje se vrši tetoviranjem, rovašenjem, žigosanjem, a po potrebi i metalnim ili plastičnim markicama.
1. Goveda
Član 16.
Ocenjivanje i razvrstavanje goveda u klase, radi utvrđivanja njihove proizvodne i priplodne vrednosti, vrši se na osnovu:
1) porekla grla (uzimaju se u obzir proizvodna svojstva samo roditelja);
2) ocene telesne razvijenosti tipa a za krave i vimena;
3) prinosa mleka i sadržaja i prinose mlečne masti, a sadržaja i prinose proteina po mogućnosti;
4) rezultata ispitivanja (koriste se podaci iz direktnog testa i podaci o proizvodnim svojstvima potomaka i srodnika).
Prilikom ocenjivanja grla stečene mane ne uzimaju se u obzir.
Za ocenu proizvodnosti mleka, mlečne masti i proteina koriste se podaci iz redovne kontrole mlečnosti u toku cele laktacije.
Član 17.
Prilikom ocenjivanja vimena mogu se uzeti u obzir i podaci o ispitivanju brzine protoka mleka i indeks vimena.
Ocenjivanje vimena vrši se do pet meseci po teljenju.
Ocena okvira, muskuloznosti i izgleda grla i vimena vrši se za svaku od ovih osobina poentiranjem od 1 od 9, a ocena teladi i teljenja poentiranjem od 2 do 5 poena.
Član 18.
Odrasla kvalitetna priplodna grla razvrstavaju se u klase: E (elita),Ia,I,IIiIII.
Priplodni podmladak razvrstava se uI,IIiIIIklasu.
a) Ocenjivanje i razvrstavanje bikova u klase
Član 19.
Priplodna vrednost bikova dobija se ocenjivanjem sledećih svojstava na srodnicima u prvoj laktaciji (od 30. do 150. dana laktacije) neposredno pre muže:
KOMBINOVANI TIP
------------------------------------------------------
Svojstvo Poeni
------------------------------------------------------
1. OKVIR GRLA
------------------------------------------------------
- visina tela 1 - 9
- dužina tela 1 - 9
- širina tela 1 - 9
- dubina tela 1 - 9
------------------------------------------------------
2. MUSKULOZNOST GRLA
------------------------------------------------------
- muskuloznost prednjeg dela tela 1 - 9
- muskuloznost srednjeg/zadnjeg dela tela 1 - 9
------------------------------------------------------
3. FORMA (IZGLED) GRLA
------------------------------------------------------
- povezanost plećki 1 - 9
- čvrstina leđa i leđna linija 1 - 9
- položaj sapi 1 - 9
- stav zadnjih nogu 1 - 9
------------------------------------------------------
4. VIME (broj pasisa izražava se u procentima)
------------------------------------------------------
- povez. prednj. vimena 1 - 9
- dužina vimena 1 - 9
- povezanost vimena 1 - 9
- položaj sisa 1 - 9
- dužina i oblik sisa 1 - 9
------------------------------------------------------
MLEČNI TIP
------------------------------------------------------
Svojstvo Poeni
------------------------------------------------------
1. TELESNA GRAĐA
------------------------------------------------------
- visina tela 1 - 9
- snaga i kapacitet 1 - 9
- mlečne karakteristike 1 - 9
- širina karlice 1 - 9
- položaj karlice 1 - 9
- položaj zadnjih nogu 1 - 9
------------------------------------------------------
2. VIME (broj pasisa izražava se u procentima)
------------------------------------------------------
- povezanost prednjeg vimena 1 - 9
- visina zadnjeg vimena 1 - 9
- širina zadnjeg vimena 1 - 9
- dubina vimena 1 - 9
- jačina centralnog ligamenta 1 - 9
- skladnost vimena 1 - 9
- položaj sisa 1 - 9
- dužina sisa 1 - 9
------------------------------------------------------
Ukupna ocena za