Na osnovu člana 32. stav 1. i člana 81. stav 2. Zakona o standardizaciji ("Službeni list SFRJ", br. 38/77 i 11/80), u saglasnosti sa predsednikom Saveznog komiteta za poljoprivredu, predsednikom Saveznog komiteta za rad, zdravstvo i socijalnu zaštitu i saveznim sekretarom za tržište i opšte privredne poslove, direktor Saveznog zavoda za standardizaciju propisuje
PRAVILNIK
O KVALITETU OSVEŽAVAJUĆIH BEZALKOHOLNIH PIĆA
(Objavljen u "Sl. listu SFRJ", br. 52/83 i 56/83)
OPŠTE ODREDBE
Član 1.
Ovim pravilnikom propisuju se minimalni uslovi koje u pogledu kvaliteta moraju da ispunjavaju osvežavajuća bezalkoholna pića, sirupi, praškovi i pastile za osvežavajuća bezalkoholna pića (u daljem tekstu: proizvodi), kao i minimalni uslovi za obezbeđenje i očuvanje kvaliteta tih proizvoda.
Uslovi propisani ovim pravilnikom moraju biti ispunjeni u proizvodnji i prometu proizvoda.
Član 2.
Za proizvode za koje ovim pravilnikom nisu propisani uslovi kvaliteta i uslovi za obezbeđenje i očuvanje kvaliteta shodno se primenjuju uslovi propisani ovim pravilnikom za grupu srodnih proizvoda.
Za proizvode iz stava 1. ovog člana, kao i za proizvode za koje je to ovim pravilnikom izričito predviđeno, proizvođač je dužan da pre početka proizvodnje donese proizvođačku specifikaciju.
Pored podataka navedenih u deklaraciji (član 5), proizvođačka specifikacija mora da sadrži i kratak opis tehnološkog postupka proizvodnje odnosnog proizvoda, kao i izveštaj o izvršenoj laboratorijskoj analizi u pogledu osnovnih sastojaka.
Proizvođač je dužan da vodi evidenciju o donesenoj proizvođačkoj specifikaciji i da u nju unosi sledeće podatke:
1) evidencijski broj specifikacije;
2) naziv proizvoda i njegovo trgovačko ime, ako ga proizvod ima;
3) datum donošenja specifikacije;
4) datum početka proizvodnje po proizvođačkoj specifikaciji;
5) grupu kojoj proizvod pripada prema odredbama ovog pravilnika;
6) podatke o izvršenoj laboratorijskoj analizi.
Član 3.
Proizvodi se stavljaju u promet samo u originalnom pakovanju, ako za pojedine proizvode ovim pravilnikom nije drukčije propisano.
Pod originalnim pakovanjem, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se pakovanje proizvoda u ambalažu kojom se obezbeđuje očuvanje kvaliteta proizvoda do momenta potrošnje.
Član 4.
Ako ovim pravilnikom nije drukčije propisano, zabranjeno je bojenje, zaslađivanje i aromatizovanje proizvoda veštačkim sredstvima, zračenje jonizujućim zracima i dodavanje hemijskih sredstava koja prema odredbama ovog pravilnika nisu dozvoljena.
Član 5.
Ako za pojedine proizvode ovim pravilnikom nije drukčije propisano, svi proizvodi koji se stavljaju u promet u originalnom pakovanju moraju na posudi, omotu ili etiketi imati deklaraciju koja sadrži:
1) naziv proizvoda i njegovo trgovačko ime, ako ga proizvod ima;
2) firmu, odnosno naziv i sedište proizvođača;
3) datum proizvodnje (dan, mesec i godinu) ili godinu i mesec, odnosno tromesečje, u kom slučaju se računa da je proizvod proizveden prvog dana označenog meseca ili tromesečja, odnosno godine.
Ako je proizvod upakovan u staklenu ambalažu sa trajnom deklaracijom, datum proizvodnje i naziv OOUR-a može biti stavljen na krunski ili zavojni zatvarač;
4) neto-količinu (masu, zapreminu) proizvoda;
5) podatak o konzervisanju, odnosno hemijski naziv i upotrebljenu količinu sredstava za konzervisanje, ako je proizvod konzervisan hemijskim sredstvima;
6) podatak da je proizvod obojen ili aromatizovan dozvoljenim prirodnim ili veštačkim bojama, odnosno aromama, ako su upotrebljene;
7) podatke o vrsti i količini materija od biološke vrednosti, ako su dodate proizvodu;
8) rok upotrebe proizvoda;
9) osnovne sastojke proizvoda i njihove količine izražene u mernim jedinicama ili procentima u odnosu na neto-količinu proizvoda;
10) druge podatke od interesa za potrošača (uputstvo za pripremanje i sl.), ako je to za pojedine proizvode određeno ovim pravilnikom.
Deklaracija mora biti lako uočljiva, jasna i čitka.
Tekst deklaracije koji se odnosi na bojenje, konzervisanje ili aromatizovanje proizvoda (npr. "obojeno veštačkom bojom", "aromatizovano veštačkom aromom" i sl.) mora biti uočljiv i napisan neposredno ispod naziva proizvoda.
Isticanje slike, oznake ili crteža voća zastupljenog u osvežavajućem bezalkoholnom piću, prašku ili pastilama za osvežavajuće bezalkoholno piće nije dozvoljeno.
Slova kojima je odštampan naziv proizvoda ne mogu biti manja od 3 mm. Ne ograničava se veličina slova za trgovačko ime proizvoda, niti za firmu, odnosno naziv i sedište proizvođača.
Staklena ambalaža koja je naručena pre objavljivanja ovog pravilnika, čija trajna deklaracija ne sadrži sve podatke propisane ovim pravilnikom, može se koristiti samo ako se iznad svakog prodajnog mesta, na najpogodniji način, vidno istaknu svi podaci koji se, prema odredbama ovog pravilnika, moraju deklarisati za odgovarajuću grupu proizvoda. Ova dopunska deklaracija mora se isticati sve dok se 50% postojećih boca ne zameni novim bocama sa potpunom deklaracijom.
Član 6.
Ako proizvode ne pakuje proizvođač, pored podataka navedenih u članu 5. ovog pravilnika, deklaracija mora da sadrži firmu, odnosno naziv i sedište organizacije udruženog rada koja pakuje proizvod, kao i datum pakovanja proizvoda u pojedinačno pakovanje.
Član 7.
Proizvod koji nije upakovan u originalno pakovanje mora pri stavljanju u promet da ima deklaraciju samo ako je to predviđeno ovim pravilnikom.
Član 8.
Ako se osvežavajuća bezalkoholna pića, sirupi, praškovi i pastile za osvežavajuća bezalkoholna pića stavljaju u promet upakovani u pojedinačna originalna pakovanja, od deklarisane neto-količine može se odstupiti na način određen u sledećoj tabeli:
---------------------------------------
Deklarisana Najviše dozvoljeno
neto-količina odstupanje, u procentima
u ml ili g (plus, minus)
---------------------------------------
50 8
100 6
200 4
500 3
1000 2
2000 1,5
---------------------------------------
Za neto-količine proizvoda koje su na pojedinačnim pakovanjima deklarisane između vrednosti naznačenih u tabeli stava 1. ovog člana dozvoljava se prosečno odstupanje (plus, minus) koje je propisano za dve najbliže neto-količine.
Prosek najmanje deset originalnih pakovanja proizvoda mora da odgovara deklarisanoj neto-količini proizvoda.
Član 9.
Proizvodi se moraju čuvati i uskladištavati na način kojim se obezbeđuje očuvanje njihovog kvaliteta.
POSEBNE ODREDBE
I. Osvežavajuća bezalkoholna pića
Član 10.
Pod osvežavajućim bezalkoholnim pićima, u smislu ovog pravilnika, podrazumevaju se proizvodi dobijeni, po odgovarajućem tehnološkom postupku, od vode ili mineralne vode, šećera, voćnog soka, baze, biljnih ekstrakata, žitarica, proizvoda od žitarica i aroma, odnosno sirupa za osvežavajuća bezalkoholna pića, uz dodatak ugljen-dioksida i aditiva propisanih ovim pravilnikom.
Zavisno od pojedinih sastojaka i aditiva, osvežavajuća bezalkoholna pića se proizvode i stavljaju u promet kao:
1) osvežavajuće bezalkoholno piće sa voćnim sokom;
2) osvežavajuće bezalkoholno piće od baze;
3) osvežavajuće bezalkoholno piće od biljnih ekstrakata;
4) osvežavajuće bezalkoholno piće od žitarica;
5) aromatizovano osvežavajuće bezalkoholno piće;
6) soda-voda.
1) Osvežavajuća bezalkoholna pića sa voćnim sokom
Član 11.
Pod osvežavajućim bezalkoholnim pićem sa voćnim sokom, u smislu ovog pravilnika, podrazumevaju se bistri ili mutni tečni proizvodi dobijeni od vode ili mineralne vode, šećera i voćnog soka, uključujući koncentrisani i dehidrisani voćni sok, uz dodatak ugljen-dioksida i drugih aditiva propisanih ovim pravilnikom za osvežavajuća bezalkoholna pića sa voćnim sokom.
Član 12.
Osvežavajuća bezalkoholna pića sa voćnim sokom, pored vode ili mineralne vode, mogu da sadrže sledeće osnovne sastojke:
1) voćni sok, dehidrisani voćni sok i koncentrisani voćni sok;
2) šećere: šećer (saharozu), šećerni sirup, glukozu, glukozni sirup, dekstrozu, dekstrozni sirup, fruktozu, fruktozni sirup, maltozni sirup i glukozo-fruktozni (visokofruktozni) sirup.
Član 13.
U proizvodnji osvežavajućih bezalkoholnih pića sa voćnim sokom mogu se upotrebljavati i sledeći aditivi:
1) organske kiseline: limunska, jabučna i vinska;
2) L-askorbinska kiselina kao antioksidans;
3) prirodne arome voća;
4) dozvoljene prirodne boje;
5) benzoeva i sorbinska kiselina i njihove soli;
6) ugljen-dioksid, prema odredbama propisa o jugoslovenskom standardu za kvalitet ugljen-dioksida;
7) sredstva za vezivanje i zgušnjavanje: agar-agar, pektin, alginati, prirodne gume, mlevene koštice rogača, derivati celuloze, skrob i derivati skroba, preparati na bazi soje, gliceridi masnih