-------------------
NAPOMENA REDAKCIJE:
Zakon je ukinut na osnovu Zakona o zdravstvenoj zaštiti ("Sl. list RCG", br. 39/04) i Zakona o zdravstvenom osiguranju ("Sl. list RCG", br. 39/04).
-------------------

ZAKON

O ZDRAVSTVENOJ ZAŠTITI I ZDRAVSTVENOM OSIGURANjU

(Objavljen u "Službenom listu SRCG", br. 39/90 i 21/91 i "Službenom listu RCG", br. 48/91, 17/92, 30/92, 58/92, 6/94, 27/94, 30/94, 16/95, 20/95, 22/95 i 23/96)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Zdravstvenu zaštitu, u smislu ovog zakona, čine mjere, aktivnosti i postupci na očuvanju i unapređivanju zdravlja, životne i radne sredine, koje organizuju i sprovode građani, zdravstvene ustanove, preduzeća, Republika, Republički fond za zdravstvo i druge organizacije i zajednice.
<%-3>U sprovođenju zdravstvene zaštite, zdravstvene ustanove i zdravstveni radnici preduzimaju mjere, aktivnosti i postupke za očuvanje zdravlja građana, rano otkrivanje oboljenja i stanja, blagovremeno i efikasno liječenje, sprečavanje i suzbijanje oboljenja, povreda i drugih poremećaja zdravlja i pravovremenu rehabilitaciju.<%0>

Član 2.

Građani su dužni da čuvaju i unapređuju svoje zdravlje i zdravlje drugih lica i uslova životne i radne sredine.
<%-2>Građani su dužni da, u granicama svojih mogućnosti, pruže drugome prvu pomoć, a u težim slučajevima, da obavijeste zdravstvenu ustanovu koja može pružiti odgovarajuću medicinsku pomoć.<%0>

Član 3.

U zdravstvenoj djelatnosti obezbjeđuje se ostvarivanje javnog interesa na način utvrđen zakonom.

Član 3a.

Građanin ima pravo na slobodan izbor zdravstvene ustanove i zdravstvenog radnika u ostvarivanju zdravstvene zaštite.

Član 4.

Pravo na zdravstvenu zaštitu i pravo na naknadu, utvrđene ovim zakonom, osiguranicima i članovima njihovih porodica, obezbjeđuje se zdravstvenim osiguranjem.

Član 5.

Zdravstvenu zaštitu obavljaju zdravstvene ustanove.
Zdravstvenu zaštitu mogu obavljati i ustanove socijalne, dječje i boračko-invalidske zaštite i ugostiteljsko-turistička preduzeća pod uslovima propisanim ovim zakonom za lica smještena u njima.
Određene poslove i zadatke zdravstvene djelatnosti mogu obavljati i preduzeća za svoje radnike pod uslovom i na način utvrđen ovim zakonom.

Član 6.

<%-3>Zdravstvene ustanove mogu se osnivati u svim oblicima svojine.<%0>

Član 7.

Poslove i zadatke zdravstvene djelatnosti mogu obavljati zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici koji ispunjavaju uslove propisane ovim zakonom.

Član 8.

Republički fond za zdravstvo (u daljem tekstu: Fond) obezbjeđuje efikasno i racionalno ostvarivanje prava iz oblasti zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja.

Član 9.

Rad zdravstvenih ustanova, zdravstvenih radnika i zdravstvenih saradnika podliježe nadzoru nad stručnim radom.

Član 10.

Nadzor nad zakonitošću rada zdravstvenih ustanova, Fonda i Ljekarske, odnosno Farmaceutske komore vrši ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

II. PRAVA I DUŽNOSTI GRAĐANA U OSTVARIVANjU ZDRAVSTVENE ZAŠTITE

Član 11.

Zdravstvena zaštita ostvaruje se pod uslovima i na način propisan ovim zakonom i drugim propisima.
Zdravstvena ustanova obavezna je da, u okviru svoje djelatnosti, pruži zdravstvenu zaštitu u toku radnog vremena, a za hitne slučajeve stalno.
Ukoliko zdravstvena ustanova nije u mogućnosti da građaninu pruži zdravstvenu zaštitu u okviru svoje djelatnosti, obavezna je da ga uputi u odgovarajuću zdravstvenu ustanovu.

Član 12.

Zdravstvena ustanova u okviru svoje djelatnosti, obavezna je da obezbijedi uslove za pružanje odgovarajuće hitne medicinske pomoći i da tu pomoć pruži.
Hitnom medicinskom pomoći, u smislu ovog zakona, smatra se pomoć koja je neophodna da bi se otklonila neposredna opasnost po život građana.

Član 13.

Hirurške ili druge medicinske intervencije, ako zakonom nije drugačije određeno, mogu se preduzeti samo po prethodnom pristanku oboljelog ili povrijeđenog lica, odnosno njegovog roditelja, usvojioca ili staraoca ako je to lice maloljetno ili lišeno poslovne sposobnosti. Ukoliko se radi o maloljetnom licu starijem od 15 godina uzima se u obzir i njegovo mišljenje.
Kada je u opasnosti život lica, a oboljelo ili povrijeđeno lice je u takvom stanju da ne može samo donijeti odluku ili usljed hitnosti nije moguće pribaviti pristanak roditelja, usvojioca, odnosno staraoca, hirurške i druge medicinske intervencije, mogu se preduzeti, po pravilu, na osnovu konzilijarnog nalaza i bez prethodnog pristanka lica iz stava 1. ovog člana.
Ukoliko oboljelo ili povrijeđeno lice, njegov roditelj, usvojilac ili staralac ne prihvate predloženu medicinsku intervenciju, nadležni doktor medicine, odnosno doktor stomatologije dužan je da im ukaže na posljedice koje mogu da nastanu zbog odbijanja medicinske intervencije.
Ako lice iz stava 3. ovog člana ne pristane na predloženu medicinsku intervenciju, dužno je da o tome da pismenu izjavu koja se čuva u dokumentaciji o liječenju, a ako odbije davanje pismene izjave, sačiniće se o tome službena zabilješka u prisustvu svjedoka.

Član 14.

Odnosi između zdravstvenih i drugih radnika u zdravstvenoj ustanovi i građana prilikom ostvarivanja zdravstvene zaštite zasnivaju se na međusobnom uvažavanju i očuvanju dostojanstva ličnosti.
Pravo građanina u toku ostvarivanja zdravstvene zaštite je da bude blagovremeno upoznat sa stanjem svog zdravlja, odnosno prirodom svoje bolesti ili povrede i sa opasnostima i neželjenim posljedicama koje mogu nastupiti u procesu liječenja i rehabilitacije.
Izuzetno, ako po mišljenju doktora medicine odnosno doktora stomatologije, koji liječi oboljelog ili povrijeđenog, saopštavanje podataka može da dovede do pogoršanja njegovog zdravlja ili da umanji uspješnost liječenja, podaci se saopštavaju članovima njegove porodice, odnosno staraocu.

Član 15.

Za vrijeme liječenja i ostvarivanja drugih vidova zdravstvene zaštite u zdravstvenim ustanovama, građani su dužni da se pridržavaju uslova boravka i ponašanja propisanih aktima zdravstvenih ustanova.

Član 16.

Duševni bolesnici koji mogu ugroziti svoj život, život građana ili imovinu, smjestiće se u hitnim slučajevima na privremeno stacionarno liječenje u odgovarajuću zdravstvenu ustanovu.
Ako takva lica prilikom upućivanja u zdravstvenu ustanovu pružaju fizički otpor, zdravstveni radnici će zatražiti pomoć organa za unutrašnje poslove koji je dužan da tu pomoć pruži.
Zdravstvena ustanova koja je primila bolesnika iz stava 1. ovog člana, dužna je da o tome bez odlaganja, obavijesti opštinski sud i organ starateljstva, prema mjestu njegovog prebivališta, a ako je prebivalište nepoznato, sud i organ starateljstva, prema sjedištu zdravstvene ustanove.

Član 17.

U slučaju da građanin koji se nalazi na bolničkom liječenju zahtijeva da prekine to liječenje i pored upozorenja doktora medicine odnosno doktora stomatologije na moguće posljedice, dužan je da o tome da pismenu izjavu.
Ukoliko građanin iz stava 1. ovog člana, odbije da da pismenu izjavu, sačiniće se o tome službena zabilješka u prisustvu svjedoka, koja se čuva u dokumentaciji o liječenju.

Član 18.

U cilju obezbjeđivanja potrebnih količina krvi za redovne potrebe i za slučaj vanrednog stanja (elementarnih nepogoda, nesreća većeg obima, ratnog stanja i sl.), ministarstvo nadležno za poslove zdravlja donosi program prikupljanja rezervi krvi, kojim se određuju minimalne rezerve krvi.

III. OSIGURANICI

Član 19.

Osiguranici, u smislu ovog zakona, su:
1) radnici u preduzeću i ustanovi u svim oblicima svojine, radnici izabrani ili imenovani na javne funkcije u državnim organima i organima lokalne samouprave, drugim organizacijama i zajednicama i njihovim udruženjima i u političkim i drugim organizacijama, ako im je to jedino ili glavno zanimanje i ako za taj rad primaju plate, članovi zanatskih i ribarskih zadruga kojima je rad u zadruzi jedino ili glavno zanimanje (u daljem tekstu: radnici u organizacijama);
2) građani koji obavljaju djelatnost ličnim radom odnosno ličnim radom i sredstvima rada u svojini građana, odnosno kod građanskog pravnog i fizičkog lica i vlasnici preduzeća i ustanova u privatnoj, mješovitoj i zadružnoj svojini i radnici koji su kod njih u radnom odnosu;
3) državljani Savezne Republike Jugoslavije upućeni na rad u inostranstvu i državljani Savezne Republike Jugoslavije u službi kod međunarodnih organizacija i ustanova, stranih konzularnih i diplomatskih predstavništava, ako nijesu obavezno zdravstveno osigurani po zakonu zemlje u kojoj su zapošljeni ili po međunarodnom sporazumu, koji su prije zapošljavanja u inostranstvu imali prebivalište na teritoriji Republike;
4) zemljoradnici koji se bave zemljoradnjom kao jedinim ili glavnim zanimanjem koji su organizovani u zemljoradničku zadrugu ili druge oblike udruživanja zemljoradnika, odnosno koji su osnovali poljoprivredno gazdinstvo;
5) zemljoradnici i članovi njihovog zajedničkog domaćinstva koji se bave zemljoradnjom kao jedinim ili glavnim zanimanjem, koji rade sredstvima na kojima postoji pravo svojine i nijesu udruženi u jedan od oblika organizovanja;
6) uživaoci socijalno zaštitnih prava, ako nijesu osigurani po drugom osnovu;
7) uživaoci penzije i invalidnine i korisnici prava na profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje, koji su ova prava stekli po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju;
8) državljani Savezne Republike Jugoslavije, koji primaju penziju ili invalidninu isključivo od inostranog nosioca osiguranja, dok borave na teritoriji Republike;
9) nezaposlena lica koja su prijavljena Zavodu za zapošljavanje i lica koja se stručno osposobljavaju u organizaciji Zavoda za zapošljavanje, pod uslovima utvrđenim posebnim zakonom;
10) lica koja se po završenom školovanju nalaze na obaveznom praktičnom radu ili na dobrovoljnoj praksi, kad je to zakonom predviđeno, koja ne ostvaruju platu (volonteri);
11) lica upućena na redovno ili vanredno školovanje i lica na stručnom osposobljavanju ili postdiplomskim studijima;
12) lica koja organizacija prije zasnivanja radnog odnosa uputi kao svoje stipendiste na praktični rad u drugu organizaciju radi stručnog osposobljavanja i usavršavanja i učenici i studenti za vrijeme trajanja praktične nastave, odnosno dok vrše praktični rad.
13) učesnici radnih akcija i lica koja učestvuju u zaštiti od elementarnih nepogoda i epidemija;
14) lica koja se nalaze na osposobljavanju i obučavanju za opštenarodnu odbranu i društvenu samozaštitu u centrima za obuku;
15) učesnici narodnooslobodilačkog rata i ranijih oslobodilačkih ratova od 1912. do 1918. godine, civilni invalidi rata i korisnici invalidskog dodatka, ako nijesu osigurani po drugom osnovu;
16) članovi porodice osiguranika iz tač. 1, 2, 3, 4. i 6. do 15. stava 1. ovog člana i članovi zajedničkog domaćinstva lica iz tačke 5. stava 1. ovog člana.
Kao članovi porodice, u smislu ovog zakona, smatraju se bračni drug i djeca rođena u braku ili van braka, usvojena i pastorčad i djeca uzeta na izdržavanje (članovi uže porodice), kao i roditelji koje izdržava osiguranik.
Zajedničkim domaćinstvom zemljoradnika, u smislu ovog zakona, smatra se zajednica življenja, privređivanja i trošenja ostvarenih prihoda.
U Fondu se obezbjeđuje zdravstvena zaštita i drugim licima u skladu sa zakonom.

Član 20.

Državljani Savezne Republike Jugoslavije na radu u inostranstvu kod inostranog poslodavca koji su bili zdravstveno osigurani u Republici ili su prije odlaska na rad u inostranstvo imali prebivalište na teritoriji Republike, ako nijesu obuhvaćeni zdravstvenim osiguranjem kod inostranog nosioca osiguranja, imaju pravo na zdravstvenu zaštitu, na način i pod uslovima koji se utvrde aktima Fonda.

Član 21.

Lice kome nije obezbijeđena zdravstvena zaštita po ovom zakonu može za sebe i članove svoje porodice obezbijediti zdravstvenu zaštitu uz naknadu pod uslovima i na način koji se utvrde u Fondu.

Član 22.

Lica koja su nesposobna za rad i privređivanje i nemaju sredstva za izdržavanje, kojima se zdravstvena zaštita ne obezbjeđuje po drugom osnovu niti postoji obaveza drugih lica za njihovo izdržavanje, imaju pravo na zdravstvenu zaštitu u obimu obaveznih vidova zdravstvene zaštite.

Član 23.

Pravo na zdravstvenu zaštitu imaju djeca do navršene 15. godine života, a ako su na redovnom ili vanrednom školovanju do kraja roka propisanog za redovno školovanje, a najkasnije do navršene 27. godine života.
Djeca iz stava 1. ovog člana, koja su zbog bolesti prekinula školovanje, imaju pravo na zdravstvenu zaštitu i za vrijeme trajanja bolesti, a ako nastave školovanje, produžava im se korišćenje tog prava i po isteku godine života iz stava 1. ovog člana, ali najduže onoliko vremena koliko je trajao prekid školovanja zbog bolesti.
Ako djeca postanu nesposobna za samostalan život i rad u smislu propisa o invalidskom osiguranju, prije navršene 15. godine života, odnosno dok su na redovnom školovanju, imaju pravo na zdravstvenu zaštitu za sve vrijeme dok takva nesposobnost traje.
Pravo na zdravstvenu zaštitu imaju i djeca koja postanu nesposobna za samostalan život i rad, u smislu propisa o invalidskom osiguranju, poslije isteka vremena iz stava 1. do 3. ovog člana, dok traje nesposobnost, ako ih osiguranik izdržava.

Član 24.

Pravo na zdravstvenu zaštitu, u obimu obaveznih vidova zdravstvene zaštite, obezbjeđuje se i:
1) bračnom drugu umrlog osiguranika koji nije stekao pravo na porodičnu penziju, koji je na dan smrti osiguranika bio stariji od 40 godina (žena), odnosno 55 godina (muškarac);
2) razvedenom bračnom drugu osiguranika kome je sudskom odlukom određeno izdržavanje, ako je na dan razvoda bio stariji od 45 godina (žena), odnosno 55 godina (muškarac);
3) razvedenom bračnom drugu osiguranika kome su sudskom odlukom povjerena djeca na čuvanje i vaspitanje.

Član 25.

Samo za slučaj povrede na radu i profesionalne bolesti obezbjeđuje se zdravstvena zaštita licima koja vrše privremene ili povremene poslove i licima koja pored punog radnog vremena u jednoj organizaciji rade do trećine radnog vremena u drugoj organizaciji.

IV. PRAVA IZ ZDRAVSTVENE ZAŠTITE I ZDRAVSTVENOG OSIGURANjA

Član 26.

Osnovna prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja su:
1) zdravstvena zaštita;
2) naknada plate za vrijeme privremene spriječenosti za rad;
3) naknade putnih troškova u vezi sa korišćenjem zdravstvene zaštite.

1. Zdravstvena zaštita

Član 27.

Zdravstvena zaštita organizuje se na načelu jedinstvene medicinske doktrine i sprovodi se u jedinstvenom sistemu zdravstvene djelatnosti primjenom mjera primarne, polikliničko-specijalističke i stacionarne zdravstvene zaštite.
Podjela rada između primarne, polikliničko-specijalističke i stacionarne zdravstvene zaštite vrši se zavisno od obima poslova i zadataka, složenosti medicinskih postupaka, specijalnosti kadrova i opreme, u skladu sa planom i programom razvoja zdravstvene djelatnosti.

Član 28.

Primarna zdravstvena zaštita obuhvata mjere zdravstvene zaštite kojima se obezbjeđuje:
- briga o zdravstvenom stanju osiguranika;
- briga o životnim i radnim uslovima i njihovom uticaju na zdravlje osiguranika;
- pružanje zdravstvene zaštite prema mjestu stanovanja, rada odnosno školovanja.
Primarna zdravstvena zaštita organizuje se tako da bude dostupna i da usmjerava osiguranike u ostvarivanju zdravstvene zaštite.

Član 28a.

Programima preventivne zdravstvene zaštite obezbjeđuje se redovno sprovođenje preventivnih mjera i unapređivanje zdravstvenog stanja građana.
Programe iz stava 1. ovog člana donosi ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

Član 29.

Polikliničko-specijalistička i stacionarna zaštita, putem svojih specijalističkih djelatnosti, detaljno ispituje i utvrđuje pojedina oboljenja i stanja osiguranika, po pravilu, upućenih iz primarne zdravstvene zaštite, sprovodi dijagnostičke i terapeutske postupke i stacionarno liječenje i rehabilitaciju i obezbjeđuje konsultacije primarnoj zdravstvenoj zaštiti i konsultacije između pojedinih specijalnosti.

Član 30.

Zdravstvena zaštita obuhvata:
1) otkrivanje, sprečavanje, suzbijanje i otklanjanje oboljenja i povreda i njihovih posljedica i preduzimanje drugih medicinskih mjera i postupaka za unapređivanje zdravstvenog stanja građana;
2) liječenje, njegu i rehabilitaciju oboljelih i povrijeđenih, posebno djece, omladine i žena za vrijeme trudnoće, porođaja, radnika boraca narodnooslobodilačkog rata i drugih oslobodilačkih ratova i lica ometenih u psiho-fizičkom razvoju;
3) obezbjeđivanje povoljnijih uslova rada i zaštite zdravlja radnika i drugih građana;
4) obezbjeđivanje ljekova, pomagala i drugih medicinskih sredstava za preventivu i liječenje;
5) obezbjeđivanje potrebnih količina krvi i produkata krvi za redovne potrebe i za slučaj vanrednog stanja;
6) preduzimanje i drugih mjera za unapređivanje zdravlja radnika i drugih građana;
7) zaštita vazduha, vode i životnih namirnica i unapređivanje higijenskih uslova života i rada radnika i drugih građana.

Član 31.

Osiguraniku se može odobriti liječenje u inostranstvu ako je u pitanju oboljenje koje se ne može uspješno liječiti u Jugoslaviji, a u zemlji u koju se osiguranik upućuje postoji mogućnost za uspješno liječenje tog oboljenja.
Uslove i postupak za liječenje osiguranika u inostranstvu, u smislu stava 1. ovog člana, propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

Član 32.

Obavezni vidovi zdravstvene zaštite, kao minimum zdravstvene zaštite, koji se obezbjeđuju svim građanima u Republici obuhvataju:
1) otkrivanje, sprečavanje, suzbijanje i liječenje tuberkuloze, veneričnih i drugih zaraznih bolesti, koje podliježu obaveznom prijavljivanju;
2) liječenje i negu duševnih bolesnika koji zbog prirode i stanja bolesti mogu da ugroze svoj život i život drugih lica ili oštete materijalna dobra okoline, kao i njegu i liječenje narkomana i alkoholičara;
3) zdravstvenu zaštitu žena u vezi sa trudnoćom, porođajem, materinstvom i kontracepcijom i stomatološku zdravstvenu zaštitu žena u toku trudnoće i šest mjeseci poslije porođaja;
4) potpunu zdravstvenu zaštitu djece do 15 godina života, školske djece i školske omladine, redovnih i vanrednih studenata do kraja propisanog redovnog školovanja, a najkasnije do navršene 27. godine života;
5) aktivnost na ranom otkrivanju malignih oboljenja i šećerne bolesti i njihovo liječenje;
6) zdravstvenu zaštitu od distrofije, multipleskleroze i cerebralne paralize;
7) zdravstvenu zaštitu od urođenog ili nasljednog poremećaja zgrušavanja krvi;
8) zdravstvenu zaštitu lica starijih od 65 godina života;
9) zdravstvenu zaštitu lica koja se nalaze na hroničnom programu dijalize; i
10) aktivnost na zdravstvenom vaspitanju stanovništva.
Obim i sadržaj obaveznih vidova zdravstvene zaštite, u smislu stava 1. ovog člana, utvrđuje Skupština Socijalističke Republike Crne Gore (u daljem tekstu: Skupština).

Član 33.

Preduzeće iz svojih sredstava obezbjeđuje specifičnu zdravstvenu zaštitu radnika, koja obuhvata:
1) ljekarske preglede radi utvrđivanja sposobnosti za rad, na određenom radnom mjestu;
2) sistematske, prethodne, periodične i kontrolne preglede radnika s obzirom na pol, uzrast i uslove rada, pojavu profesionalne bolesti, povreda na radu i hroničnih bolesti;
3) preglede radnika koji se obavezno sprovode radi zaštite životne i radne sredine, zaštite potrošača, odnosno korisnika usluga i druge obavezne zdravstvene preglede;
4) upoznavanje radnika sa zdravstvenim mjerama zaštite na radu i njihovo obučavanje u odnosu na specifične uslove i zahtjeve rada i na korišćenje ličnih i kolektivnih zaštitnih sredstava;
5) obezbjeđivanje odgovarajućih higijenskih uslova u sanitarnim punktovima i objektima društvene ishrane i društvenog standarda kao i u objektima rekreacije i kolektivnog smještaja, ukoliko ih obezbjeđuje preduzeće;
6) ocjenjivanje potrebe i upućivanje radnika izloženih zdravstvenim rizicima na radu, kao i hronično premorenih i fizički iscrpljenih radnika na zdravstveno-preventivni aktivni odmor i na ranu rehabilitaciju i praćenje rezultata ovog odmora i rehabilitacije;
7) praćenje uslova rada i procjena zdravstvenih rizika u cilju unapređivanja higijenskih i ergonomskih mjera i prilagođavanje rada psihofizičkim mogućnostima radnika;
8) savjetodavno učešće u organizaciji režima rada i odmora radnika, kao i u procjeni uticaja nove opreme i novih tehnologija sa zdravstvenog i ergonomskog stanovišta;
9) ukazivanje prve pomoći u slučaju povrede na radnom mjestu i obezbjeđivanje uslova za hitne medicinske intervencije.

Član 34.

U troškovima korišćenja zdravstvene zaštite može se predvidjeti učešće osiguranika, osim za obavezne vidove zdravstvene zaštite.
Odluku o učešću osiguranika u troškovima korišćenja zdravstvene zaštite, na predlog Savjeta Fonda, donosi Vlada Republike Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada).
Odlukom iz stava 2. ovog člana utvrđuju se vidovi, oblici i iznosi učešća osiguranika u troškovima korišćenja zdravstvene zaštite, osiguranici koji se oslobađaju učešća u troškovima korišćenja zdravstvene zaštite, postupak naplate i drugo.

Član 35. brisan

2. Naknada plate za vrijeme privremene spriječenosti za rad

Član 36.

Radnici imaju pravo na naknadu plate za vrijeme privremene spriječenosti za rad, ako su:
1) usljed bolesti ili povrede privremeno nesposobni za rad;
2) spriječeni da rade bez medicinskog ispitivanja;
3) izolovani kao kliconoše ili zbog pojave zarazne karantinske bolesti u njihovoj okolini;
4) određeni da njeguju oboljelog člana uže porodice;
5) spriječeni da rade zbog dobrovoljnog davanja krvi, tkiva ili organa;
6) određeni za pratioca bolesnika upućenog na liječenje ili ljekarski pregled u drugo mjesto.

Član 37.

Osnov za utvrđivanje naknade za vrijeme privremene spriječenosti za rad (u daljem tekstu: osnov za naknadu) čini prosjek plate koju je radnik ostvario u poslednja tri mjeseca koji prethode mjesecu u kome je nastupio slučaj po kome se stiče pravo na naknadu.
U osnov za naknadu iz stava 1. ovog člana ulazi i osnov od koga je određena naknada plate ako je osiguranik u to vrijeme bio privremeno nesposoban za rad, naknada za rad u dane državnih praznika, naknada za godišnji odmor i naknada za vrijeme plaćenog odsustva.
Ukoliko privremena spriječenost za rad traje duže od mjesec dana, osnov za naknadu za svaki naredni mjesec neprekidne spriječenosti za rad usklađuje se sa porastom plata kod pravnog, odnosno fizičkog lica gdje je radnik u radnom odnosu ostvarenim u posljednjem mjesecu koji prethodi mjesecu za koji se isplaćuje naknada.
Ukoliko nije moguće utvrditi osnov za naknadu, kao osnov za naknadu, uzima se iznos plate utvrđen rješenjem radnika o rasporedu na radno mjesto.
Za lica koja samostalno obavljaju privrednu ili drugu djelatnost kao osnovno zanimanje, osnov za naknadu za vrijeme privremene spriječenosti za rad čini osnov na koji se obračunavaju i plaćaju doprinosi za zdravstveno osiguranje.
U osnov za naknadu ne ulazi terenski dodatak, dodatak za odvojeni život od porodice, primanja koja imaju karakter vanrednih nagrada za izvršenje posebnih zadataka van radnog odnosa i druga lična primanja koja nemaju karakter plate.

Član 38.

Naknada plate za vrijeme privremene spriječenosti za rad, određuje se najmanje u visini od 70% od osnova za naknadu.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, naknada plate iznosi 100% od osnova za naknadu:
1) za vrijeme privremene spriječenosti za rad prouzrokovane povredom na radu i profesionalnom bolešću;
2) za vrijeme održavanja trudnoće;
3) zbog davanja krvi, tkiva i organa;
4) osiguraniku izolovanom kao kliconoši i osiguraniku izolovanom zbog pojave zarazne karantinske bolesti u njegovoj okolini;
5) slijepom i hendikepiranom radniku.

Član 39.

Naknadu plate za prvih 60 dana spriječenosti za rad isplaćuje organizacija, odnosno poslodavac iz svojih sredstava.
Visinu naknade plate iz stava 1. ovog člana, za radnike u organizaciji utvrđuje organizacija, a za radnike kod poslodavca, visina naknade utvrđuje se kolektivnim ugovorom.
Ako privremena spriječenost za rad traje duže od 60 dana, sredstva za naknadu plate obezbjeđuju se u Fondu.
Organizacija, odnosno poslodavac isplaćuju i naknadu plate radnicima, koja se obezbjeđuje iz sredstava Fonda, u skladu sa ovim zakonom. Organizacija, odnosno poslodavac vrši obračun naknade plate iz stava 3. ovog člana i dostavlja ga Fondu.
Fond najkasnije u roku od tri dana, od dana prijema obračuna iz stava 4. ovog člana, prenosi odgovarajući iznos sredstava na poseban račun organizacije odnosno poslodavca kod Službe društvenog knjigovodstva.

Član 40.

Naknada plate iz člana 38. stav 2. ovog zakona obezbjeđuje se iz sredstava Fonda od prvog dana odsustvovanja odnosno privremene spriječenosti za rad.

Član 41. brisan

Član 42.

Naknada plate zbog privremene spriječenosti za rad pripada od prvog dana spriječenosti i za sve vrijeme njegovog trajanja, ali samo za vrijeme za koje bi radnik imao platu da nije nastupila privremena spriječenost za rad.
Ako je privremena spriječenost za rad nastupila zbog povrede na radu ili profesionalne bolesti, naknada plate pripada od prvog dana te spriječenOsti za sve vrijeme njegovog trajanja.
Radniku kod koga je privremena spriječenost za rad nastupila u vrijeme dok je bio odsutan sa rada bez naknade plate, naknada plate pripada samo po isteku takve odsutnosti, ako u to vrijeme još postoji spriječenost za rad.
U slučaju dužeg trajanja privremene spriječenosti za rad prouzrokovane bolešću ili povredom, a najkasnije poslije godinu dana neprekidne nesposobnosti za rad, Fond je dužan da radnika sa potrebnom medicinskom dokumentacijom, uputi nadležnom organu za ocjenu radne sposobnosti, odnosno invalidnosti po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju, radi utvrđivanja radne sposobnosti, odnosno invalidnosti.
Kada je radnik u toku trajanja privremene spriječenosti za rad upućen organu iz stava 4. ovog člana, naknada plate iz sredstava Fonda, isplaćuje se do dana utvrđivanja invalidnosti, ali najduže do 60 dana od dana podnošenja zahtjeva odnosno predloga za pokretanje postupka kod Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja. Iz sredstava Fonda isplaćuje se radniku naknada plate i poslije navedenog perioda do utvrđivanja ocjene radne sposobnosti, s tim što isplaćene iznose za radnike kod kojih je utvrđena invalidnost nadoknađuje Fond penzijskog i invalidskog osiguranja.
Ugovorom između Fonda i Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja utvrđuju se međusobni odnosi u vezi sa upućivanjem radnika radi ocjene radne sposobnosti odnosno invalidnosti i isplatom naknade plata poslije roka iz stava 5. ovog člana.

Član 43.

Radniku ne pripada naknada plata za vrijeme privremene spriječenosti za rad:
1) ako je namjerno prouzrokovao nesposobnost za rad;
2) ako je namjerno sprečavao ozdravljenje odnosno osposobljavanje za rad ili se ne pridržava uputstva ljekara radi bržeg ozdravljenja;
3) ako se za vrijeme privremene spriječenosti za rad bavi privrednom ili drugom aktivnošću;
4) ako se bez opravdanog razloga ne podvrgne liječenju, osim ako je za liječenje potreban pristanak predviđen ovim zakonom;
5) ako se bez opravdanog razloga ne javi nadležnom doktoru medicine odnosno doktoru stomatologije radi ocjene radne sposobnosti ili se ne odazove na određeni komisijski pregled;
6) ako je spriječenost za rad nastupila kao posljedica akutnog pijanstva ili tuče.

3. Naknada putnih troškova u vezi sa korišćenjem zdravstvene zaštite

Član 44.

Naknada putnih troškova obezbjeđuje se osiguraniku i članu njegove porodice, odnosno zajedničkog domaćinstva i pratiocu, u slučaju potrebe, u skladu sa opštim aktom Fonda.

4. Zajedničke odredbe o pravima iz zdravstvenog osiguranja

Član 45.

Prava iz zdravstvenog osiguranja ne mogu se prenositi na druga lica, niti se mogu nasljeđivati.
Naknada plata iz naknade putnih troškova, koje su dospjele za isplatu, a ostale su neisplaćene usljed smrti osiguranika, nasljeđuju se.

Član 46.

Naknada plata dospijeva istekom posljednjeg dana za koji osiguraniku pripada naknada, ako privremena spriječenost za rad traje kraće od jednog mjeseca, a ako traje jedan mjesec ili duže, naknada dospijeva istekom posljednjeg dana u mjesecu za svaki mjesec u kome pripada naknada plate.
Dospjelost putnih troškova u vezi sa korišćenjem zdravstvene zaštite utvrđuje Fond.

Član 47.

Zastarjelost potraživanja dospjelih naknada plate i putnih troškova nastupa istekom tri godine od dana dospjelosti potraživanja.

Član 48.

Bliže uslove i način ostvarivanja zdravstvene zaštite i drugih prava iz zdravstvenog osiguranja, kao i uslove i način ocjene radne sposobnosti odnosno privremene spriječenosti za rad utvrđuje Fond.

Član 49.

Fond utvrđuje indikacije za: proteze, ortopedska i druga pomagala i sanitarna sredstva, stomatološka sredstva, standarde za stomatološke materijale i rokove njihovog trajanja.

Član 50.

Prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja može ostvariti lice kome je utvrđeno svojstvo osiguranika u skladu sa ovim zakonom.
Licu kome je utvrđeno svojstvo osiguranika Fond izdaje potrebnu ispravu na osnovu prijave koju je dužna da podnese organizacija, odnosno poslodavac za sebe i svoje radnike i za članove njihovih porodica, Fond penzijskog i invalidskog osiguranja za uživaoce penzije i korisnik prava na profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje i članove njihovih porodica i drugi nosioci osiguranja za svoje osiguranike u roku od osam dana od dana zasnivanja radnog odnosa radnika, odnosno sticanja prava na zdravstvenu zaštitu i zdravstveno osiguranje po drugom osnovu i drugi osiguranici za sebe i članove svoje porodice odnosno zajedničkog domaćinstva, u istom roku.
Organizacije, poslodavac, Fond penzijskog i invalidskog osiguranja i drugi nosioci osiguranja iz stava 2. ovog člana koji su dužni da podnesu prijavu za zdravstveno osiguranje, dužni su da Fondu podnesu i odjavu za zdravstveno osiguranje odnosno prijavu o promjeni u zdravstvenom osiguranju u roku od osam dana od dana kada su se stekli uslovi za odjavu odnosno prijavu promjene.
Lica za koja organizacija odnosno poslodavac ili drugi nosilac osiguranja iz stava 2. ovog člana ne podnese prijavu za utvrđivanje svojstva osiguranika može zahtijevati da Fond donese rješenje o priznanju svojstva osiguranika.
Ako Fond, licu za koje je podnijeta prijava na zdravstvenu zaštitu, ne prizna svojstvo osiguranika ili mu to svojstvo prizna po nekom drugom osnovu, dužan je da o tome donese rješenje.
Sadržaj i oblik isprave iz stava 2. ovog člana i način njenog izdavanja propisuje Fond.
Neosigurano lice, prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja, ostvaruje na osnovu posebne isprave koju izdaje Fond.

Član 51.

Pravo na zdravstvenu zaštitu prestaje u roku od 30 dana od dana prestanka svojstva osiguranika.

Član 52.

O pravu na naknadu plate za vrijeme privremene spriječenosti za rad, na osnovu priloženih dokaza, rješava organizacija, ako se naknada ostvaruje na teret organizacije, a Fond ako se naknada ostvaruje na teret sredstava Fonda, odnosno poslodavca.
O pravu na naknadu putnih troškova rješava Fond na osnovu priloženih dokaza.
Kada se naknada plate za vrijeme privremene spriječenosti za rad, i naknada putnih troškova u vezi sa korišćenjem zdravstvene zaštite vrši na osnovu podnijetih dokaza bez izdavanja rješenja, organizacija, poslodavac, odnosno Fond, na zahtjev osiguranika dužni su da izdaju rješenje.

Član 53.

U postupku ostvarivanja prava utvrđenih ovim zakonom primjenjuju se odredbe Zakona o opštem upravnom postupku, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.
O pravima utvrđenim ovim zakonom, u prvom stepenu rješava direktor Fonda, a u drugom stepenu ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.
Protiv konačnog akta ministarstva iz stava 2. ovog člana može se pokrenuti upravni spor kod Vrhovnog suda Crne Gore, u roku od 30 dana od dana prijema tog akta.

Član 54.

Rješenje kojim je odlučeno u prvom stepenu podliježe reviziji.
Žalba i revizija ne odlažu izvršenje rješenja.
Ako je protiv prvostepenog rješenja uložena žalba o reviziji i žalbi rješava se istim rješenjem.
U vršenju revizije drugostepeni organ iz člana 53. ovog zakona može na prvostepeno rješenje dati saglasnost, izmijeniti ga, poništiti ili ukinuti.
Prvostepeni organ čije je rješenje u reviziji poništeno ili ukinuto donosi novo rješenje.

Član 55.

Fond vodi evidenciju u vezi sa ostvarivanjem prava iz zdravstvenog osiguranja.
Evidenciju iz stava 1. ovog člana, način njenog vođenja, kao i obrasce u vezi sa ostvarivanjem prava iz zdravstvenog osiguranja i način njihovog korišćenja propisuje direktor Fonda.

V. OSNIVANjE, VRSTE I DJELATNOST ZDRAVSTVENIH USTANOVA

Član 56. brisan

Član 57. brisan

Član 58.

Uslovi koje u pogledu prostora, kadra i opreme za obavljanje redovne djelatnosti moraju ispunjavati zdravstvene ustanove propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

Član 59.

Zdravstvena ustanova upisuje se u sudski registar kada ministarstvo nadležno za poslove zdravlja rješenjem utvrdi da su ispunjeni uslovi za obavljanje djelatnosti u pogledu prostora, kadrova i opreme.
Ministarstvo nadležno za poslove zdravlja dužno je, u roku od 30 dana od dana podnošenja zahtjeva, da donese rješenje iz stava 1. ovog člana.
Osnivač zdravstvene ustanove dužan je u roku od 15 dana od dana upisa u sudski registar dostaviti rješenje o registraciji ministarstvu nadležnom za poslove zdravlja.
Osnivač iz stava 3. ovog člana dužan je da o svim promjenama vezanim za ispunjavanje uslova za obavljanje redovne djelatnosti obavještava ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

Član 59a.

Zdravstvene ustanove dužne su da istaknu raspored radnog vremena i cjenovnik usluga na vidnom mjestu.

Član 60. brisan

Član 61.

Ministarstvo nadležno za poslove zdravlja vodi evidenciju zdravstvenih ustanova po vrsti, strukturi, broju i rasporedu.

Član 62.

Zdravstvene ustanove, pored obaveznog prijavljivanja bolesti po drugim propisima, obavezno prijavljuju Zavodu za zdravstvenu zaštitu maligna oboljenja, šećernu bolest, duševne bolesti, reumatsku groznicu, bolesti zavisnosti i narkomanije, i profesionalne bolesti i vode evidenciju lica oboljelih od ovih bolesti.
Način i postupak prijavljivanja i vođenja evidencije lica oboljelih od bolesti iz stava 1. ovog člana propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

Član 63.

Zavisno od prirode poslova i zadataka koje obavlja i vrste usluga koje pruža, zdravstvena ustanova osniva se kao:
- dom zdravlja;
- apoteka;
- opšta bolnica;
- specijalna bolnica;
- klinika;
- kliničko-bolnički centar;
- zavod za zdravstvenu zaštitu;
- zavod, odnosno institut;
- prirodno lječilište.

Član 64.

Dvije ili više zdravstvenih ustanova mogu ugovorom organizovati obavljanje poslova i zadataka od zajedničkog interesa, zajedničko korišćenje opreme i dr.

Član 65.

Zdravstvene ustanove iz člana 63. ovog zakona i druga pravna lica koja obavljaju pojedine poslove iz zdravstvene zaštite mogu se udruživati radi ostvarivanja sljedećih ciljeva;
- unapređivanja rada, ekonomike i poslovanja;
- usklađivanja posebnih zajedničkih i opštih društvenih interesa, zajedničkog planiranja i uređivanja ekonomskih odnosa;
- vršenja i drugih poslova od zajedničkog i opšteg interesa.

DOM ZDRAVLjA

Član 66.

Dom zdravlja je zdravstvena ustanova koja obezbjeđuje primarnu zdravstvenu zaštitu kroz ambulantno-polikliničku službu primjenjujući dispanzerski metod rada.
Dom zdravlja:
- istražuje, prati i proučava zdravstveno stanje, higijenske prilike i uslove života i rada, sistematski sprovodi mjere i akcije ranog otkrivanja oboljelih od hroničnih bolesti i sprovodi i predlaže mjere za zaštitu zdravlja i poboljšanja životnih i radnih uslova radnika i drugih građana;
- sprovodi mjere zdravstvene zaštite žena, trudnica, odojčadi, predškolske i školske djece, omladine, radnika, sportista, starih lica i drugih građana;
- organizuje i vrši ocjenu radne sposobnosti radnika prije zasnivanja radnog odnosa, sprovodi sistematske i kontrolne zdravstvene preglede radnika i vrši ocjenu privremene spriječenosti za rad;
- sprovodi mjere na spriječavanju, suzbijanju, ranom otkrivanju, liječenju i rehabilitaciji u slučajevima zaraznih i masovnih oboljenja;
- priprema, predlaže i učestvuje u sprovođenju jedinstvenog programa zdravstvenog vaspitanja,
- liječi oboljele i povrijeđene i sprovodi pravovremenu medicinsku rehabilitaciju u zdravstvenoj ustanovi i u stanu bolesnika;
- obavlja polivalentnu patronažu, organizuje i sprovodi kućno liječenje i njegu bolesnika;
- organizuje i sprovodi mjere radi sprečavanja i liječenja oboljenja usta i zuba;
- pruža hitnu medicinsku pomoć;
- organizuje i sprovodi zdravstvenu zaštitu u ustanovama boračko-invalidske i socijalne zaštite za lica smještena u njima, ako ove ustanove ne obavljaju zdravstvenu djelatnost;
- obavlja medicinsku obradu regruta.
Dom zdravlja može organizovati stacionar za smještaj porodilja i liječenje djece i odraslih u hitnim slučajevima.
O opravdanosti postojanja stacionara i broju kreveta odlučuje Fond.

Član 67.

Radi izvršenja poslova iz člana 66. ovog zakona, dom zdravlja obezbjeđuje zdravstvenu zaštitu najmanje u sljedećim oblastima:
1) zdravstvenog vaspitanja;
2) opšte medicine;
3) zdravstvene zaštite žena;
4) zdravstvene zaštite djece i omladine;
5) zdravstvene zaštite radnika;
6) plućnih bolesti i tuberkuloze;
7) mentalnog zdravlja;
8) rendgen dijagnostike;
9) polivalentne patronaže;
10) stomatološke zdravstvene zaštite;
11) laboratorijske dijagnostike;
12) higijensko-epidemiološke zaštite;
13) kućne njege i liječenja;
14) hitne medicinske pomoći;
15) zdravstvene statistike.
U domu zdravlja mogu se organizovati specijalističke službe.
Ukoliko dom zdravlja ne može da obezbijedi zdravstvenu zaštitu iz oblasti zdravstvenog vaspitanja, mentalnog zdravlja, plućnih bolesti i tuberkuloze, rendgen dijagnostike i higijensko-epidemiološke zaštite, takva zdravstvena zaštita se obezbjeđuje preko druge zdravstvene ustanove u skladu sa ugovorom koji zaključi dom zdravlja i zdravstvena ustanova koja pruža takve usluge.
Zavisno od broja stanovnika, i njihovih zdravstvenih potreba i radi racionalnije organizacije djelatnosti iz primarne zdravstvene zaštite, u skladu sa utvrđenim standardima i normativima, dom zdravlja može se osnovati za teritoriju jedne ili više opština.
Radi obezbjeđenja dostupne zdravstvene zaštite, dom zdravlja može organizovati zdravstvene stanice koje se nalaze van njegovog sjedišta.
U zdravstvenoj stanici van sjedišta doma zdravlja obezbjeđuje se zdravstvena zaštita najmanje iz oblasti: opšte medicine, zdravstvene zaštite žena, zdravstvene zaštite djece, stomatološke zdravstvene zaštite, priručne laboratorijske dijagnostike i patronaže.
Dom zdravlja može, za određeno područje organizovati zdravstvene ambulante (punktove) koji pružaju zdravstvenu zaštitu na nivou doktora opšte medicine.

APOTEKA

Član 68.

Apoteka je zdravstvena ustanova koja obavlja farmaceutsku zdravstvenu djelatnost.
U obavljanju farmaceutske zdravstvene djelatnosti, apoteka:
- snabdijeva stanovništvo, zdravstvene ustanove i preduzeća ljekovima, pomoćnim ljekovitim sredstvima i ostalim sredstvima za predohranu i liječenje;
- izrađuje magistralne ljekove i galenske pripravke;
- ispituje ispravnost magistralnih ljekova i galenskih pripravaka i vrši identifikaciju farmaceutskih sirovina;
- daje uputstvo za pravilnu upotrebu lijeka i učestvuje u zdravstvenom vaspitanju stanovništva;
- upoznaje doktore medicine i doktore stomatologije i zdravstvene ustanove sa novim naučnim dostignućima farmakoterapije i efikasnijom i racionalnijom potrošnjom ljekova;
- izrađuje, izdaje i prodaje, u skladu sa odgovarajućim propisima, predmete za ličnu higijenu i kozmetička sredstva;
- može u skladu sa zakonskim propisima, snabdijevati stanovništvo sredstvima za zaštitu i liječenje životinja i bilja;
- vrši laboratorijska istraživanja ljekova i ljekovitog bilja i biohemijska i toksikološka ispitivanja;
- vodi materijalno knjigovodstvo o nabavljenim i izdatim ljekovima, pomoćnim ljekovitim sredstvima i ostalim sredstvima za predohranu i liječenje.

OPŠTA BOLNICA

Član 69.

Opšta bolnica je zdravstvena ustanova koja obavlja bolničku i specijalističku zdravstvenu zaštitu, po pravilu, za više opština.
Opšta bolnica obezbjeđuje liječenje i rehabilitaciju oboljelih i povrijeđenih, prima i zbrinjava hitne medicinske slučajeve, obezbjeđuje specijalističku konsultativnu službu i konzilijarnu medicinsku pomoć u oblastima iz kojih obavlja zdravstvenu djelatnost, obezbjeđuje zdravstvenu njegu, učestvuje u sprovođenju posebnih programa na sprečavanju, suzbijanju i ranom otkrivanju oboljenja i povreda.
Opšta bolnica obavlja bolničku i specijalističku zdravstvenu zaštitu najmanje iz oblasti:
1) interne bolesti;
2) dječje bolesti;
3) opšte hirurgije;
4) akušerstva i ginekologije;
5) zarazne bolesti.
Zajedničke dijagnostičke - specijalističke i druge djelatnosti su: radiologija, anestezija sa reanimacijom, patologija, transfuzija krvi, izolacija zaraznih bolesnika, medicinsko snabdijevanje, kliničko-hemijska laboratorija, zdravstvena statistika, ishrana bolesnika i druge djelatnosti u skladu sa potrebama opšte bolnice.

SPECIJALNA BOLNICA

Član 70.

Specijalna bolnica je zdravstvena ustanova koja pruža zdravstvenu zaštitu licima oboljelim od određenih bolesti, ili dobnih grupa, sprovodi njihovu rehabilitaciju, vrši specijalističku službu i liječenje ambulantnih bolesnika, sarađuje sa drugim zdravstvenim ustanovama na poboljšanju dijagnostike određenih bolesti ili grupe bolesti, radi na zdravstvenom prosvjećivanju bolesnika.
Specijalna bolnica, pored stacionara za liječenje bolesnika, mora imati službu za: kliničku laboratoriju, medicinsko snabdijevanje, zdravstvenu statistiku, ishranu bolesnika i druge djelatnosti u skladu sa potrebama specijalne bolnice.

KLINIKA

Član 70a.

Klinika je zdravstvena ustanova koja obavlja zdravstvenu, obrazovnu i naučno-istraživačku djelatnost.
Klinika se može osnovati za obavljanje djelatnosti iz najmanje jedne grupe medicine, odnosno stomatologije, ili za određenu grupaciju stanovništva.
Klinika naročito:
- pruža specijalističko-konsultativnu i stacionarnu zdravstvenu zaštitu;
- prati i proučava stanje iz grane, odnosno oblasti iz koje je osnovana;
- ispituje, uvodi i primjenjuje nove metode ranog otkrivanja oboljenja i stanja, liječenja i rehabilitacije;
- predlaže i sprovodi mjere za unapređivanje zdravstvene zaštite i zdravstvene djelatnosti;
- utvrđuje i sprovodi stručno-metodološke i doktrinarne kriterijume;
- organizuje i sprovodi stručno usavršavanje, specijalizaciju i užu specijalizaciju zdravstvenih radnika;
- pruža stručno-metodološku pomoć; i
- obavlja naučno-istraživačku djelatnost u skladu sa posebnim zakonom.
Klinika se može organizovati kao organizaciona jedinica kliničko-bolničkog centra.

KLINIČKO-BOLNIČKI CENTAR

Član 71.

Kliničko-bolnički centar je zdravstvena ustanova koja obavlja najsloženije oblike specijalističko-konsultativne i stacionarne zdravstvene zaštite iz određenih grana medicine od kojih najmanje tri organizacione jedinice obavljaju djelatnost Klinike.
Kliničko-bolnički centar učestvuje u izradi i sprovođenju stručno-medicinskih kriterijuma i stavova za određene bolesti, služi i kao baza za obrazovno-vaspitni rad i stručno usavršavanje zdravstvenih radnika, obavlja naučno-istraživački rad i ostvaruje stručno-metodološku saradnju sa drugim zdravstvenim i naučno-istraživačkim i obrazovnim ustanovama.
Radi vršenja poslova iz stava 1. ovog člana, kliničko-bolnički centar obezbjeđuje zdravstvenu zaštitu najmanje iz sledećih oblasti:
1) naučno-istraživačka i razvojna djelatnost, u skladu sa posebnim zakonom;
2) interna medicina sa subspecijalnostima i dnevnom bolnicom za hemodijalizu;
3) opšta hirurgija sa subspecijalnostima;
4) pedijatrija sa subspecijalnostima;
5) ginekologija i akušerstvo sa posebnim disciplinama;
6) infektologija sa posebnim disciplinama;
7) dermatovenerologija;
8) neurologija sa posebnim disciplinama;
9) neurohirurgija;
10) psihijatrija sa dnevnom bolnicom;
11) onkologija i radio-terapija, sa dnevnom bolnicom;
12) otorinolaringologija sa maksilofacijalnom hirurgijom i audiologijom;
13) oftalmologija sa posebnim disciplinama;
14) urologija;
15) ortopedija sa traumatologijom sa posebnim disciplinama;
16) fizikalna medicina sa rehabilitacijom;
17) anestezija sa reanimacijom i intenzivnom jedinicom;
18) dječija hirurgija sa subspecijalnostima;
19) stomatologija sa subspecijalnostima.
Zajedničke dijagnostičko-specijalističke i druge djelatnosti kliničko-bolničkog centra su: klinička laboratorija, sudska medicina, patologija i patohistologija, radiološka dijagnostika, transfuziologija, medicinsko snabdijevanje, zdravstvena statistika, ishrana bolesnika i druge djelatnosti u skladu sa potrebama kliničko-bolničkog centra.

ZAVOD ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU

Član 72.

Zavod za zdravstvenu zaštitu je zdravstvena ustanova koja prati, istražuje i proučava zdravstveno stanje stanovništva, uzroke, pojave i širenje zaraznih i drugih bolesti socijalno-medicinskog značaja, uticaja ekoloških faktora na zdravlje građana kao i organizaciju, rad i razvoj zdravstvene djelatnosti, predlaže i preduzima odgovarajuće mjere u cilju zaštite i unapređenja zdravlja građana u Republici.
Djelatnost zavoda za zdravstvenu zaštitu obuhvata najmanje sljedeće oblasti:
- socijalnu medicinu sa organizacijom zdravstvene službe, zdravstveno vaspitanje, zdravstvenu statistiku, informatiku i ekonomiku u zdravstvu;
- epidemiologiju sa mikrobiologijom, virusologijom i parazitologijom;
- higijenu, sanitarnu hemiju i ekotoksikologiju sa zaštitom životne i radne sredine;
- dezinfekciju, dezinsekciju i deratizaciju, ukoliko u sjedištu zavoda za zdravstvenu zaštitu nije organizovana posebna služba za ovu oblast.
U obavljanju svoje djelatnosti, zavod za zdravstvenu zaštitu vrši i naročito sljedeće poslove:
- prikuplja i obrađuje propisane zdravstveno-statističke podatke o zdravstvenom stanju, obolijevanju i smrtnosti stanovništva, o higijenskim i epidemiološkim prilikama o zaraznim i drugim bolestima koje imaju veći socijalno-medicinski značaj, kao i o ekološkim uslovima koji imaju uticaj na zdravstveno stanje stanovništva,
- prati i proučava higijenske i druge uslove pod kojima stanovništvo živi i radi,
- predlaže i sprovodi mjere za zaštitu i unapređivanje zdravlja, a naročito u pogledu kontrole zdravstvene ispravnosti životnih namirnica, predmeta za opštu upotrebu, otpadnih, površinskih i pijaćih voda, čvrstih i otpadnih materija, buke i zagađivanja vazduha,
- učestvuje u preventivnom nadzoru nad projektovanjem i izgradnjom građevinskih i drugih objekata u izradi prostornih i urbanističkih planova sa gledišta zaštite i unapređenja životne i radne sredine i zdravlja građana,
- prati i proučava zdravstvene stanje stanovništva,
- prati i proučava planiranje porodice,
- planira, usmjerava i kontroliše sprovođenje obaveznih vidova zdravstvene zaštite,
- prati i proučava pojavu i kretanje oboljevanje od zaraznih bolesti, utvrđuje potrebne mjere prema epidemiološkim indikacijama i organizuje njihovo sprovođenje,
- priprema, prati i analizira razvojne programe i planove zdravstvene zaštite i zdravstvene djelatnosti,
- vrši mikrobiološke, parazitološke, hemijske, toksikološke, biohemijske i laboratorijske analize i kontrolu štetnih bioloških i hemijskih agenasa,
- vrši koordinativnu i stručno-metodološku djelatnost u oblasti socijalne medicine i organizacije zdravstvene službe,
- utvrđuje i kontroliše štetne biološke mikrobiološke, parazitološke i hemijske agense (referentni centri),
- utvrđuje potrebne mjere u elementarnim i drugim većim nepogodama i drugim vanrednim prilikama i vrši njihovo sprovođenje, i
- izrađuje i sprovodi stručno-medicinske i doktrinarne kriterijume samostalno ili u saradnji, u oblastima kojima se bavi.

Član 73. brisan

ZAVOD, ODNOSNO INSTITUT

Član 74.

Zavod je zdravstvena ustanova koja obavlja specijalizovanu zdravstvenu djelatnost iz jedne ili više grana medicine, odnosno oblasti zdravstvene zaštite ili za pojedine grupacije stanovništva.
Zavod prati stanje iz oblasti za koju je osnovan, primjenjuje mjere ranog otkrivanja oboljenja, pravovremenog liječenja i rehabilitacije i sprovodi mjere za unapređivanje zdravstvene zaštite u određenoj oblasti.
Zavod koji vrši poslove zdravstvene zaštite za potrebe Republike, pored poslova i zadataka iz stava 2. ovog člana, obavlja i sljedeće poslove:
- prati i proučava stanje iz oblasti za koju je osnovan;
- ispituje i primjenjuje nove metode ranog otkrivanja, liječenja i rehabilitacije, predlaže i sprovodi mjere za unapređivanje zdravstvene zaštite;
- utvrđuje i sprovodi stručno medicinske doktrinarne kriterijume;
- pruža stručno-metodološku pomoć i sprovodi stručno usavršavanje zdravstvenih radnika i zdravstvenih saradnika.
Zavod, odnosno institut može da sprovodi bolničko liječenje i rehabilitaciju ako ispunjava uslove za specijalnu bolnicu.
Zavod koji ispunjava uslove za obavljanje naučnoistraživačke djelatnosti utvrđene posebnim propisima, je institut u smislu ovog zakona.

PRIRODNO LjEČILIŠTE

Član 75.

Prirodno lječilište je zdravstvena ustanova koja obavlja liječenje i rehabilitaciju, uz korišćenje prirodnog faktora liječenja (gas, mineralna voda, peloid i drugo).
Prirodno lječilište može imati stacionar za smještaj i liječenje bolesnika i rekonvalescenata, ako ispunjava uslove predviđene za specijalnu bolnicu.
Ministarstvo nadležno za poslove zdravlja određuje zdravstvenu ustanovu koja utvrđuje ljekovitost prirodnog faktora.
Ministarstvo iz stava 3. ovog člana izdaje odobrenje za korišćenje prirodnog faktora za liječenje i rehabilitaciju.

UPRAVLjANjE ZDRAVSTVENIM USTANOVAMA

Član 75a.

Akt o osnivanju zdravstvene ustanove sadrži naročito:
- naziv i sjedište zdravstvene ustanove;
- ime osnivača;
- djelatnost zdravstvene ustanove;
- izvore i način finansiranja;
- organe zdravstvenih ustanova i njihov sastav;
- ime ovlašćenog lica koje će vršiti poslove upisa u registar.

Član 75b.

Aktom o osnivanju zdravstvene ustanove uređuje se i način upravljanja tom ustanovom.
U zdravstvenoj ustanovi čiji je osnivač Republika organi upravljanja su upravni odbor i direktor.
Organe iz stava 2. ovog člana imenuje i razrješava Vlada;
Članovi upravnog odbora i direktor imenuju se na četiri godine.

Član 76. brisan

Član 77. brisan

Član 78. brisan

VII. UPRAVNI I STRUČNI NADZOR

NADZOR NAD STRUČNIM RADOM

Član 79.

Radi uvida u kvalitet stručnog rada i primjene savremene medicinske struke, vrši se nadzor nad stručnim radom zdravstvenih ustanova, zdravstvenih radnika i zdravstvenih saradnika.

Član 80.

Nadzor nad stručnim radom vrši se kao spoljni i kao unutrašnji nadzor.

Član 81.

Spoljni nadzor nad stručnim radom zdravstvene ustanove vrši ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.
Spoljni nadzor nad stručnim radom vrši se stalno, a najmanje jedanput godišnje.

Član 82.

Nadzor nad stručnim radom mogu vršiti zdravstveni radnici odnosno zdravstveni saradnici koji imaju najmanje isti stepen stručne spreme kao i radnici zdravstvene ustanove nad čijim radom se vrši stručni nadzor.
Zdravstvena ustanova dužna je da omogući obavljanje stručnog nadzora, u skladu sa ovim zakonom.

Član 83.

Zdravstvena ustanova dužna je da obezbijedi stalni unutrašnji nadzor.
Unutrašnji nadzor u zdravstvenoj ustanovi organizuje direktor zdravstvene ustanove preko stručnih komisija za pojedine oblasti zdravstvene zaštite.
Zdravstvena ustanova razmatra jedanput godišnje izvještaj o sprovođenju unutrašnjeg nadzora.

Član 84.

Spoljni nadzor nad stručnim radom može se izvršiti i po zahtjevu građana, preduzeća, ustanova i državnog organa i organa lokalne samouprave.
Ministarstvo nadležno za poslove zdravlja razmatra zahtjev za vršenje nadzora nad stručnim radom i o svom zaključku obavještava podnosioca zahtjeva.

Član 85.

Ministarstvo nadležno za poslove zdravlja propisuje način i postupak sprovođenja nadzora nad stručnim radom, kao i mjere za otklanjanje utvrđenih nedostataka.

Član 86.

Ukoliko se prilikom vršenja nadzora nad stručnim radom zdravstvene ustanove, odnosno zdravstvenog radnika ili zdravstvenog saradnika, utvrde nedostaci u radu takve prirode da bi nastavljanje rada moglo prouzrokovati opasnost po život ili zdravlje građana, ministarstvo nadležno za poslove zdravlja donijeće odmah, rješenje o privremenoj zabrani rada zdravstvene ustanove, odnosno zdravstvenog radnika ili zdravstvenog saradnika i odrediti rok za otklanjanje utvrđenih nedostataka.

ZDRAVSTVENA INSPEKCIJA

Član 86a.

Zdravstvena inspekcija vrši nadzor nad sprovođenjem zakona, opštih akata kao i nadzor nad sprovođenjem propisanih mjera u oblasti zdravstvene zaštite koje se odnose na:
1) organizaciju rada zdravstvenih ustanova;
2) sprovođenje naloga donijetih pri vršenju nadzora nad stručnim radom zdravstvenih radnika i zdravstvenih saradnika;
3) način vođenja i korišćenja propisane medicinske dokumentacije i evidencije;
4) druge poslove uprave u skladu sa zakonom.
Inspekcijski nadzor iz stava 1. ovog člana vrše zdravstveni inspektori.

Član 86b.

U vršenju kontrole, pored obaveza i ovlašćenja utvrđenih Zakonom o inspekcijskoj kontroli, zdravstveni inspektor ima ovlašćenja da:
1) zabrani obavljanje zdravstvenih djelatnosti, u slučaju da se ona obavlja bez rješenja ministarstva nadležnog za poslove zdravlja i rješenja o upisu u sudski registar;
2) zabrani rad zdravstvenoj ustanovi koja ne ispunjava propisane uslove;
3) zabrani samostalni rad zdravstvenom radniku koji nema položen stručni ispit i nije upisan u Registar Komore;
4) privremeno zabrani rad i pokrene postupak za brisanje iz Registra Komore zdravstvenom radniku do okončanja postupka, u slučaju nepružanja ili nesavjesnog, odnosno nestručnog pružanja ljekarske pomoći;
5) zabrani rad zdravstvenoj ustanovi ili dijelu zdravstvene ustanove ako ne sprovodi naloge date pri vršenju nadzora nad stručnim radom.

VIII. PRIVATNE USTANOVE KOJE OBAVLjAJU ZDRAVSTVENU DJELATNOST

Član 87.

Privatna zdravstvena ustanova može se osnovati kao zdravstvena ustanova iz člana 63. ovog zakona i kao ordinacija (opšta i specijalistička), laboratorija, rendgen kabinet i ambulantno-poliklinička zdravstvena ustanova.
Ustanove za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti, transfuziju krvi, uzimanje, tipizaciju i presađivanje djelova ljudskog tijela, službe hitne medicinske pomoći i zavod za zdravstvenu zaštitu ne mogu se osnivati kao mješovite i privatne zdravstvene ustanove.

Član 88.

Zdravstveni radnici koji su u radnom odnosu mogu dopunski obavljati zdravstvenu djelatnost.

IX. FINANSIRANjE

1. Sticanje sredstava za finansiranje zdravstvene djelatnosti

Član 89.

Zdravstvene ustanove pod jednakim uslovima stiču sredstva za rad i to:
- finansiranjem iz Fonda;
- iz sredstava Republike,
- neposredno od korisnika zdravstvenih usluga,
- prodajom usluga na tržištu,
- iz sredstava domaćih fizičkih lica i građanskih pravnih lica, odnosno stranih pravnih i fizičkih lica, i
- iz drugih izvora.

Član 90.

Zdravstvena ustanova stiče sredstva za izvršenje programa zdravstvene zaštite, koji sadrži vrstu, obim i kvalitet zdravstvenih usluga i njihovu tržišnu cijenu, odnosno elemente za njeno utvrđivanje.
Cijena zdravstvene usluge iz stava 1. ovog člana, sadrži: cijenu rada; materijalne troškove u skladu sa utvrđenim normativima; amortizaciju, u skladu sa zakonom; zajedničku potrošnju, prema kolektivnom ugovoru; odgovarajući iznos za tekuće i investiciono održavanje i sredstva za isplatu zakonom utvrđenih obaveza.

Član 91.

Sredstva za finansiranje obaveznih vidova zdravstvene zaštite obezbjeđuje Republika preko Fonda.
Sredstva iz stava 1. ovog člana, obezbjeđuju se na osnovu odluke Skupštine o obimu i sadržaju obaveznih vidova zdravstvene zaštite.

Član 92.

Odnosi između zdravstvenih ustanova i Fonda u sprovođenju programa zdravstvene zaštite uređuju se međusobnim ugovorom.
Ugovorom iz stava 1. ovog člana utvrđuje se: vrsta, obim i kvalitet zdravstvenih usluga koje zdravstvena ustanova pruža osiguranicima, cijene koje Fond plaća zdravstvenoj ustanovi za pružanje ugovorenih usluga, način obračunavanja i plaćanja usluga, način rješavanja spornih pitanja i druga međusobna prava i obaveze ugovarača.
Ugovor iz stava 1. ovog člana mora biti u skladu sa opštim aktom Fonda kojim se utvrđuje normativ kadra, nomenklatura, standardi i normativi zdravstvenih usluga i drugi kriterijumi i mjerila rada za vrednovanje rezultata rada zdravstvenih ustanova, odnosno za utvrđivanje cijena zdravstvenih usluga.
Ugovori zaključeni između Fonda i zdravstvenih ustanova važe u pogledu cijena zdravstvenih usluga i za osiguranike koji imaju prebivalište van teritorije Republike, a koriste zdravstvenu zaštitu u Republici i za neosigurana lica koja neposredno plaćaju naknadu za pruženu zdravstvenu uslugu.

Član 93.

Ugovor iz člana 92. ovog zakona zaključuje se najkasnije do 31. decembra godine, koja prethodi godini za koju se ugovor zaključuje.
Ako se u roku iz stava 1. ovog člana ne zaključi ugovor između Fonda i zdravstvene ustanove, pitanje o kome nije postignut dogovor, na zahtjev jedne od ugovornih strana, rješava arbitražna komisija od pet članova.
Predsjednika i dva člana arbitražne komisije i njihove zamjenike imenuje, na četiri godine, Skupština, a po jednog člana delegiraju Fond i zdravstvena ustanova.
Arbitražna komisija donosi odluku većinom glasova ukupnog broja članova.
Odluka arbitražne komisije je konačna i obavezna za ugovorne strane.
Način rada arbitražne komisije utvrđuje se opštim aktom Fonda.

2. Fond

Član 94.

Ostvarivanje prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja obezbjeđuje se preko Fonda, u skladu sa ovim zakonom i opštim aktima Fonda.

Član 95.

Savjet Fonda:
1) donosi statut Fonda;
2) donosi program rada Fonda;
3) u skladu sa zakonom, bliže utvrđuje postupak i način ostvarivanja prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja;
4) donosi godišnji program zdravstvene zaštite;
5) utvrđuje normativ kadra, nomenklaturu, standarde i normative zdravstvenih usluga i druge kriterijume i mjerila za vrednovanje rezultata rada zdravstvenih ustanova, odnosno za utvrđivanje cijena zdravstvenih usluga;
6) donosi odluku o zaključivanju ugovora sa zdravstvenim ustanovama, humanitarnim organizacijama, savezima i udruženjima za sprovođenje poslova zdravstvene zaštite;
7) utvrđuje jedinstveni sistem medicinskog snabdijevanja i opremanja zdravstvenih ustanova medicinskom i drugom opremom, ljekovima i drugim medicinskim materijalom i stara se za njegovo sprovođenje;
8) opštim aktom utvrđuje kriterijume i mjerila za obezbjeđivanje i raspodjelu sredstava zdravstvenim ustanovama;
9) donosi godišnji finansijski plan i završni račun;
10) izvještava Skupštinu o svom radu i ostvarivanju funkcije Fonda, i
11) vrši i druge poslove u skladu sa zakonom i statutom Fonda.

Član 96.

Sredstva Fonda obezbjeđuju se iz:
- doprinosa iz plate radnika;
- doprinosa iz plate od samostalnog obavljanja djelatnosti;
- doprinosa iz plate od poljoprivredne djelatnosti;
- katastarskog prihoda i utvrđenog iznosa po osiguraniku zemljoradnika;
- doprinosa iz penzije;
- doprinosa iz naknade od autorskih prava, patenata, tehničkih unapređenja i intelektualnih usluga;
- prihoda budžeta Republike;
- drugih izvora.

Član 97.

Doprinos za zdravstvenu zaštitu i zdravstveno osiguranje plaćaju u Fondu:
1) preduzeća i druge organizacije i zajednice za radnike u radnom odnosu (član 19. stav 1. tačka 1);
2) građani koji obavljaju djelatnost ličnim radom, odnosno ličnim radom i sredstvima rada u svojini građana, odnosno kod građanskog pravnog i fizičkog lica i vlasnici preduzeća i ustanova u privatnoj, zadružnoj i mješovitoj svojini, za sebe i za radnike koji su kod njih u radnom odnosu;
3) organ, odnosno organizacija za državljane SFRJ koje je uputio na rad u inostranstvo, odnosno na rad u službi kod međunarodnih organizacija i ustanova i stručnih konzularnih i diplomatskih predstavništava, ako nijesu zdravstveno osigurani po zakonu zemlje u kojoj su zaposleni;
4) zemljoradnici koji se bave zemljoradnjom kao jedinim ili glavnim zanimanjem, koji su organizovani u zemljoradničku zadrugu ili druge oblike udruživanja zemljoradnika, odnosno koji su osnovali poljoprivredno gazdinstvo, za sebe;
5) zemljoradnici koji se bave zemljoradnjom kao jedinim ili glavnim zanimanjem, koji rade sredstvima na kojima postoji pravo svojine i nijesu udruženi u jedan od oblika organizovanja, za sebe;
6) Fond penzijskog i invalidskog osiguranja za uživaoce penzija i drugih prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja;
7) Fond socijalne i dječje zaštite za uživaoce socijalno-zaštitnih prava, ako nijesu osigurani po drugom osnovu;
8) korisnici prava na penziju ili invalidninu isključivo od inostranog nosioca osiguranja, za sebe;
9) Zavod za zapošljavanje, za nezaposlena lica i za lica koja je Zavod uputio na stručno osposobljavanje;
10) preduzeće, odnosno druga organizacija i zajednica u kojoj se obavlja praktični rad ili dobrovoljna praksa za lica koja se po završenom školovanju nalaze na obaveznom praktičnom radu ili dobrovoljnoj praksi, koja ne ostvaruju platu (volonteri);
11) organizacije, odnosno zajednice za lica upućena na redovno ili vanredno školovanje, stručno osposobljavanje ili postdiplomske studije;
12) organizacija, odnosno organ - davalac stipendije, za lica koja prije zasnivanja radnog odnosa uputi kao svoje stipendiste na praktični rad u drugu organizaciju radi stručnog osposobljavanja ili usavršavanja, za učenike za vrijeme trajanja praktične nastave;
13) organizator omladinskih radnih akcija za učesnike tih akcija odnosno radova, a za lica koja učestvuju u zaštiti od elementarnih nepogoda i epidemija, organ odnosno organizacija koja je organizovala pružanje pomoći;
14) nadležni državni organ za lica koja se nalaze na osposobljavanju za opštenarodnu odbranu i društvenu samozaštitu u odgovarajućim centrima.
Za lica kojima se prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja ustanovljavaju posebnim propisima, obveznici plaćanja doprinosa za zdravstvenu zaštitu i zdravstveno osiguranje utvrđuju se propisom kojima je to pravo utvrđeno.

Član 98.

Osnovicu za plaćanje doprinosa čine:
1) plata radnika;
2) katastarski prihod zemljoradnika;
3) isplaćena penzija;
4) isplaćena socijalna novčana pomoć;
5) isplaćena naknada nezaposlenim licima koja primaju novčanu naknadu;
6) iznos paušala koji propisuje Fond posebnom odlukom za: lica redovno prijavljena Zavodu za zapošljavanje koji ne primaju naknadu, lica koja prije zasnivanja radnog odnosa organizacija uputi kao svoje stipendiste na praktični rad u drugu organizaciju radi stručnog osposobljavanja ili usavršavanja, učenike za vrijeme trajanja praktične nastave, učesnike omladinskih radnih akcija i lica koja učestvuju u zaštiti od elementarnih nepogoda i epidemija i lica koja se nalaze na osposobljavanju za opštenarodnu odbranu i za osiguranike-zemljoradnike;
7) plata za lica koja se nalaze na obaveznom praktičnom radu ili dobrovoljnoj praksi (volonteri), predviđen za to radno mjesto u preduzeću, odnosno drugoj organizaciji i zajednici;
8) isplaćena naknada licima čija se prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja ustanovljavaju posebnim propisima.

Član 99.

Visinu stope doprinosa za zdravstvenu zaštitu i zdravstveno osiguranje utvrđuje se posebnim propisom.

Član 100.

Sredstva za zdravstvenu zaštitu i zdravstveno osiguranje za osiguranike zaposlene u inostranstvu kod inostranih organizacija i za članove njihovih porodica obezbjeđuju osiguranici iz svojih sredstava, ako nijesu osigurani kod inostranog nosioca osiguranja, na način i pod uslovima koji se utvrde u Fondu.

Član 101.

Sredstva za zdravstvenu zaštitu i zdravstveno osiguranje za učenike, redovne i vanredne studente i članove njihove uže porodice, koji nijesu osigurani kao članovi porodice osiguranika obezbjeđuje Fond za vaspitanje i obrazovanje i učenički i studentski standard.

Član 102.

U pogledu osnovice obračunavanja i naplate doprinosa, jemstva, kamate, kaznenih mjera, pravnih sredstava i ostalog što se odnosi na obračunavanje i naplatu doprinosa primjenjuju se propisi o utvrđivanju i naplati poreza.

Član 103.

Iz budžeta Republike obezbjeđuju se sredstva za:
- zdravstvenu zaštitu i zdravstveno osiguranje učesnika narodnooslobodilačkog rata i ranijih oslobodilačkih ratova od 1912. do 1918. godine, korisnika invalidskog dodatka i civilnih invalida rata, koji nijesu osigurani po drugom osnovu;
- obavezne vidove zdravstvene zaštite lica iz čl. 22. i 24. ovog zakona;
- zaštitu od jonizujućih zračenja;
- zdravstveno vaspitanje;
- sprovođenje mjera zdravstvene zaštite koju odredi organ Republike;
- sprovođenje nadzora nad stručnim radom zdravstvenih ustanova;
- zdravstvenu zaštitu lica prema kojima je izrečena mjera obaveznog čuvanja i liječenja i obaveznog liječenja alkoholičara i narkomana, koji u vrijeme izvršenja krivičnog djela nijesu bili zdravstveno osigurani;
- zdravstvenu zaštitu stranaca koji borave u Saveznoj Republici Jugoslaviji po pozivu organa Republike, stranaca kojima se zdravstvena zaštita obezbjeđuje na osnovu međunarodnih ugovora, obavezne vidove zdravstvene zaštite materijalno neobezbjeđenih stranaca koji imaju prebivalište na teritoriji Republike i za ukazanu hitnu medicinsku pomoć strancima koji imaju boravište na teritoriji Republike, a nijesu zdravstveno osigurani po ovom zakonu, ukoliko zdravstvena ustanova nije bila u mogućnosti da naplati naknadu za izvršenu zdravstvenu uslugu od stranaca;
- pruženu hitnu medicinsku pomoć građaninu koji nije zdravstveno osiguran po ovom zakonu, čije je mjesto prebivališta nepoznato;
- sprečavanje, suzbijanje i gašenje epidemije zaraznih bolesti;
- rad Zavoda za zdravstvenu zaštitu u oblasti: higijene, epidemiologije, socijalne medicine, zdravstvene statistike, zdravstvene informatike i statističkih istraživanja, ispitivanja i kontrolu vazduha, vode, zemljišta, higijenske ispravnosti životnih namirnica, komunalne buke i drugih poslova od interesa za Republiku.

Član 104. brisan

Član 105.

U Fondu se posebno i namjenski evidentiraju sredstva za zdravstvenu zaštitu i zdravstveno osiguranje po kategorijama osiguranika.
Sredstva Fonda mogu se koristiti samo za ostvarivanje prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja osiguranika i članova njihovih porodica odnosno zajedničkog domaćinstva za koja su namijenjena.

Član 106.

Ukoliko namjenska sredstva, zajedno sa sredstvima koja obezbjeđuje Republika, nijesu dovoljna za obezbjeđivanje prava utvrđenih ovim zakonom, Skupština preduzima mjere za obezbjeđivanje dopunskih sredstava.

X. ZDRAVSTVENI RADNICI I ZDRAVSTVENI SARADNICI

Član 107.

Zdravstveni radnik je lice koje ima završen medicinski, stomatološki ili farmaceutski fakultet, odnosno drugu medicinsku školu.
Zdravstveni saradnik je lice sa završenom srednjom, višom ili visokom školskom spremom drugih zanimanja, koje obavlja određene poslove zdravstvene djelatnosti u zdravstvenoj ustanovi.

Član 108.

Zdravstveni radnici su:
1) doktor medicine, doktor stomatologije i diplomirani farmaceut;
2) viša medicinska sestra (viši medicinski tehničar), viši zdravstveni tehničar, sa bližom oznakom smjera, viši fizioterapeutski tehničar, viši radioterapeutski tehničar, viši farmaceutski tehničar, viši zubni tehničar, viši rentgen tehničar, viši sanitarni tehničar, viši laboratorijski tehničar, viši anestezijski tehničar, viši dijetetičar, viši ortoptičar i viši zubar;
3) medicinska sestra - tehničar (opšti smjer, pedijatrijski smjer, vaspitački smjer, stomatološki smjer, akušerski smjer), fizioterapetuski tehničar (smjer za slabovide i slijepe fizioterapeute), farmaceutski tehničar, laboratorijski tehničar (biohemijski smjer, laboratorijsko-mikrobiološki smjer, hemijsko-histološki smjer), zubni tehničar, radiološki tehničar, sanitarni tehničar, dijetetičar i tehničar za ispitivanje i zaštitu životne i radne sredine.

Član 109.

Zdravstveni radnici-babice sa završenom školom usmjerenog srednjeg obrazovanja zdravstvene struke, odnosno babice kojima je po posebnim propisima priznata srednja ili viša stručna sprema, u smislu ovog zakona su: akušerska sestra četvrtog stepena stručne spreme, odnosno viša akušerska sestra šestog stepena stručne spreme.
Zdravstveni radnici rentgen - tehničari, u smislu ovog zakona, su radiološki tehničari.

Član 110.

Zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici vrše poslove zdravstvene djelatnosti prema stručnoj spremi koju imaju, u skladu sa savremenim saznanjima medicinskih i drugih nauka i kodeksom etike zdravstvenih radnika.

Član 111.

Zdravstveni radnici, zdravstveni saradnici i drugi radnici u zdravstvenim ustanovama dužni su da čuvaju profesionalnu tajnu.

Član 112.

Zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici ne mogu samostalno obavljati poslove zdravstvene djelatnosti dok ne obave pripravnički staž i polože stručni ispit, a zdravstveni radnici sa visokom školskom spremom i ne upišu se u Registar zdravstvenih radnika koji mogu samostalno obavljati poslove svoje djelatnosti (u daljem tekstu: Registar).
Pripravnički staž za zdravstvene radnike i zdravstvene saradnike sa visokom školskom spremom traje godinu dana, a za zdravstvene radnike sa višom i srednjom školskom spremom šest mjeseci.
Zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici mogu obavljati pripravnički staž volontiranjem i bez zasnivanja radnog odnosa.

Član 112a.

Pravo na upis u Registar ima zdravstveni radnik sa visokom školskom spremom koji ispunjava sljedeće uslove:
1) da ima položen stručni ispit;
2) da nije osuđivan za krivično djelo koje ga čini nedostojnim za obavljanje zdravstvene djelatnosti;
3) da svojim prethodnim radom nije povrijedio Kodeks medicinske etike.

Član 113.

Pripravnički staž se izvodi po utvrđenom programu kroz praktičan rad u zdravstvenim ustanovama pod neposrednim nadzorom ovlašćenog zdravstvenog radnika koji ima najmanje dvije godine samostalnog rada i isti stepen školske spreme koju posjeduje pripravnik.
Podaci o vremenu provedenom na pripravničkom stažu i o radu pripravnika, unose se u pripravničku knjižicu i ovjeravaju se od strane zdravstvene ustanove u kojoj se obavlja pripravnički staž.

Član 114.

Po isteku pripravničkog staža zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici su dužni da polažu stručni ispit.
Zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici stručni ispit polažu pred ispitnom komisijom koju obrazuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

Član 115.

Pripravnički staž proveden u inostranstvu priznaje se u cjelini ili djelimično, ako programom po kome je taj staž proveden, bitno ne odstupa od programa pripravničkog staža donesenog na osnovu ovog zakona.
O priznavanju pripravničkog staža provedenog u inostranstvu, odlučuje ministarstvo nadležno za poslove zdravstva.

Član 116.

Plan i program praktičnog rada i obuke pripravnika, obrazac i način vođenja pripravničke knjižice, sastav ispitne komisije i način polaganja stručnog ispita propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

Član 117.

Zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici imaju pravo i dužnost da stalno prate razvoj medicinskih i drugih nauka i da se stručno usavršavaju.
Zdravstvena ustanova dužna je da obezbijedi stručno usavršavanje radnika u skladu sa svojim opštim aktom.
Stručno usavršavanje, specijalizacije i uže specijalizacije zdravstvenih radnika i zdravstvenih saradnika obavljaju se u skladu sa posebnim planom.

Član 118.

Specijalizacija i uža specijalizacija poseban su vid stručnog usavršavanja koji se organizuje u cilju osposobljavanja za obavljanje stručnog rada iz određene grane medicine, odnosno iz određene oblasti zdravstvene zaštite.
Specijalizacije i uže specijalizacije u dijelu programa u kojem se ostvaruje teorijska i praktična nastava u određenom trajanju sprovode se na odgovarajućem fakultetu, a u ostalom dijelu programa u zdravstvenoj ustanovi koja ispunjava propisane uslove.
Vrste, programe, trajanje specijalizacije i užih specijalizacija, način obavljanja staža i polaganja ispita, kao i uslove koje moraju ispunjavati zdravstvene ustanove za obavljanje staža utvrđuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

Član 119.

Plan specijalizacije i uže specijalizacije zdravstvenih radnika i zdravstvenih saradnika donosi Fond, na predlog zdravstvenih ustanova, a u skladu sa Planom razvoja zdravstvene zaštite.

Član 120.

Zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici koji su u radnom odnosu stiču pravo na specijalizaciju, ako imaju završen pripravnički staž, položen stručni ispit i nijesu stariji od 35 godina života.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici, koji nemaju dvije godine rada poslije završenog pripravničkog staža, mogu se specijalizovati iz grana medicine koje su Planom razvoja zdravstvene zaštite utvrđene kao deficitarne.

Član 121.

U skladu sa Planom specijalizacije, na osnovu javno objavljenog konkursa, Fond vrši izbor zdravstvenih radnika i zdravstvenih saradnika koji će sticati specijalizaciju za potrebe zdravstvenih ustanova.
Opštim aktom Fonda utvrđuje se postupak po kome se vrši izbor između prijavljenih kandidata i regulišu prava, obaveze i odgovornosti izabranih kandidata prema zdravstvenoj ustanovi u vezi sa odobrenom specijalizacijom.
Međusobna prava i obaveze između zdravstvene ustanove i zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika koji će sticati specijalizaciju uređuju se ugovorom.

Član 121a.

Zdravstveni radnik sa visokom školskom spremom može se poslije završene specijalizacije usavršiti u užoj specijalizaciji.
Odobravanje užih specijalizacija vrše zdravstvene ustanove u skladu sa Planom iz člana 119. ovog zakona.
Postupak i kriterijumi za izbor kandidata propisuju se opštim aktom Fonda.

Član 122. brisan

Član 123. brisan

Član 124.

Zdravstveni radnik, odnosno zdravstveni saradnik koji je završio odgovarajuću školu, fakultet, specijalizaciju i užu specijalizaciju u inostranstvu, kao i zdravstveni radnik, odnosno zdravstveni saradnik strani državljanin može obavljati poslove zdravstvene djelatnosti ako ima nostrifikovanu diplomu.

Član 125. brisan

Član 126. brisan

Član 127.

Zdravstvena ustanova u kojoj postoje uslovi za obavljanje specijalističkog staža, dužna je da primi zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika radi obavljanja specijalističkog staža, bez posebne naknade.

Član 128.

Doktori medicine, doktori stomatologije i diplomirani farmaceuti, pod uslovima da imaju najmanje 15 godina rada na poslovima svoje struke, od toga najmanje osam godina specijalističkog staža, objavljene naučne ili stručne radove, da imaju postignute rezultate rada na stručnom usavršavanju kadrova i da su aktivno i sa uspjehom radili na razvoju zdravstvene zaštite, mogu dobiti zvanje primarijus, kao stručno i društveno priznanje.
Zahtjev za dobijanje zvanja primarijus, podnosi organ zdravstvene ustanove u kojoj je kandidat u radnom odnosu, određen opštim aktom.
Zvanje primarijus dodjeljuje posebna komisija koju obrazuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.
Bliže uslove za dobijanje zvanja primarijus propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

XI. UTVRĐIVANjE UZROKA SMRTI I OBDUKCIJA LEŠEVA

Član 129.

Za svako umrlo lice utvrđuje se vrijeme i uzrok smrti.
Utvrđivanje vremena i uzroka smrti mogu vršiti samo doktori medicine.

Član 130.

Za lica umrla u zdravstvenoj ustanovi vrijeme i uzrok smrti utvrđuje zdravstvena ustanova u kojoj je lice umrlo.
Za lica umrla van zdravstvene ustanove vrijeme i uzrok smrti utvrđuje doktor medicine doma zdravlja.

Član 131.

Smrt lica koje je umrlo van zdravstvene ustanove dužna su da prijave lica koja su živjela u zajednici sa umrlim i srodnici, a ako takvih lica nema i svaki građanin koji sazna za smrt lica.
Smrt lica iz stava 1. ovog člana prijavljuje se domu zdravlja.

Član 132.

Pregled lica umrlih van zdravstvene ustanove vrši doktor medicine, na mjestu smrti, odmah, a najkasnije šest časova po prijemu prijave.
U slučaju da doktor medicine koji utvrđuje uzrok smrti, ustanovi ili posumnja da je smrt nastupila od zarazne bolesti dužan je da odmah o tome obavijesti opštinski organ uprave nadležan za poslove sanitarnog nadzora, a o nasilnoj smrti, dužan je, da odmah, obavijesti organ uprave za unutrašnje poslove, ili stanicu milicije, i da se pobrine da se, do dolaska istražnih organa ne izgube tragovi eventualnog krivičnog djela.

Član 133.

Kao posebna mjera utvrđivanja uzroka smrti umrlih lica vrši se obdukcija.
Obdukciji obavezno podliježe leš:
1) Lica umrlog u zdravstvenoj ustanovi, ako nije utvrđen tačan uzrok smrti;
2) lica umrlog prije isteka 48 časova, od prijema na liječenje;
3) na zahtjev doktora medicine koji je liječio umrlo lice,
4) lica donešenog u zdravstvenu ustanovu čiji je uzrok smrti nepoznat;
5) na zahtjev doktora medicine određenog za utvrđivanje uzroka smrti;
6) na zahtjev člana uže porodice umrlog lica;
7) ako to zahtijeva istražni organ, zato što postoji sumnja da je smrt nastupila izvršenjem krivičnog djela ili u vezi sa izvršenjem krivičnog djela;
8) kada je to od posebnog značaja za zaštitu zdravlja građana ili kada to nalažu epidemiološki i sanitarni razlozi.

Član 134.

Troškove obdukcije umrlog lica iz člana 133. ovog zakona snose:
1) za umrlo lice iz tač. 1. do 5. - obveznik plaćanja troškova liječenja;
2) za umrlo lice iz tač. 6. i 7. - podnosilac zahtjeva za obdukciju;
3) za umrlo lice iz tačke 8. - Fond.

Član 135.

Umrlo lice se sahranjuje nakon što je smrt utvrđena po pravilu, u vremenu od 24 do 48 časova, od nastanka smrti.
Izuzetno, na osnovu zahtjeva opštinskog organa uprave nadležnog za poslove sanitarnog nadzora, sahrana se može obaviti i prije isteka 24 časa odnosno poslije isteka roka od 48 časova od nastanka smrti.

Član 136.

Bliže propise o uslovima za utvrđivanje vremena i uzroka smrti umrlih lica i obdukciji leševa, donosi ministarstvo nadležno za poslove zdravlja.

Član 137.

Sa djelovima ljudskog tijela, koji su hirurškim zahvatom ili na drugi način odstranjeni, postupa se na način koji propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja, uz saglasnost sa republičkim organom uprave nadležnim za stambeno-komunalne poslove.
Za svaki hirurški odstranjeni dio ljudskog tijela, obavezno se vrši patomorfološka i histološka obrada.

XII. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STRANACA

Član 138.

Strani državljani i lica bez državljanstva (u daljem tekstu: stranci) koji su zapošljeni na teritoriji Republike kod preduzeća, ustanova i u drugim organizacijama i zajednicama i kod poslodavca, stranci koji su na radu kod stranih predstavništava u Republici, stranci koji se školuju ili stručno usavršavaju u Republici, stranci koji borave u Saveznoj Republici Jugoslaviji po pozivu organa Republike, stranci koji imaju prebivalište ili boravište na teritoriji Republike, a nijesu zdravstveno osigurani ni materijalno obezbijeđeni, stranci kojima se zdravstvena zaštita obezbjeđuje na osnovu međunarodnih ugovora i stranci korisnici penzija ili invalidnina od inostranog nosioca osiguranja, ostvaruju pravo na zdravstvenu zaštitu u skladu sa ovim zakonom.

Član 139.

Strancima koji se u Republici školuju ili stručno usavršavaju, kao stipendisti državnog organa, organizacije ili zajednice i članovima njihove uže porodice, koji žive zajedno sa njim u Saveznoj Republici Jugoslaviji neprekidno najmanje tri mjeseca, sredstva za zdravstvenu zaštitu obezbjeđuje davalac stipendije, ako ugovorom o stipendiranju nije predviđeno da stranci obezbjeđuju sredstva za zdravstvenu zaštitu.

Član 140.

Stranci koji su zapošljeni na teritoriji Republike u preduzeću, ustanovi i u drugim organizacijama i zajednicama kod poslodavca i stranci koji su na radu kod stranih predstavništava čije je mjesto sjedišta u Republici, osiguravaju sebe i članove svoje uže porodice na način i pod uslovima pod kojima su osigurani radnici državljani Savezne Republike Jugoslavije.

Član 141.

Stranci koji se u Republici školuju ili stručno usavršavaju, a nijesu stipendisti iz člana 139. ovog zakona, stranci korisnici penzija ili invalidnina od inostranog nosioca osiguranja koji imaju prebivalište na teritoriji Republike i stranci koji imaju prebivalište na teritoriji Republike, a nemaju zdravstvenu zaštitu ni po jednom osnovu, osiguravaju sebe i svoje članove porodice na zdravstvenu zaštitu i druga prava iz zdravstvenog osiguranja, na način i pod uslovima koji se utvrde u Fondu.

Član 142.

Republika u budžetu obezbjeđuje sredstva za zdravstvenu zaštitu: stranaca koji borave u Saveznoj Republici Jugoslaviji po pozivu organa Republike, stranaca kojima se zdravstvena zaštita obezbjeđuje na osnovu međunarodnih ugovora i za obavezne vidove zdravstvene zaštite, stranaca koji imaju prebivalište na teritoriji Republike, koji su nesposobni za rad i privređivanje i nemaju sredstva za izdržavanje niti postoji obaveza drugih lica za njihovo izdržavanje, a nijesu zdravstveno osigurani po drugom osnovu.

Član 143.

Strancima koji imaju boravište na teritoriji Republike, a nijesu zdravstveno osigurani po osnovu međunarodnih ugovora i odredbama ovog zakona, obezbjeđuje se hitna medicinska pomoć.
Za ukazanu medicinsku pomoć stranac plaća naknadu zdravstvenoj ustanovi.

Član 144.

Zdravstvena ustanova koja nije uspjela da od stranaca naplati naknadu za ukazanu hitnu medicinsku pomoć dužna je da sačini zapisnik koji sadrži izjavu stranca da će troškove nadoknaditi u roku od 30 dana od dana ukazane hitne medicinske pomoći, odnosno od dana otpuštanja iz zdravstvene ustanove i konstataciju o tome da stranac nema pravo na zdravstvenu zaštitu po odredbama ovog zakona.
Zapisnik iz stava 1. ovog člana potpisuje ovlašćeno lice zdravstvene ustanove i stranac kome je ukazana hitna medicinska pomoć.

Član 145.

Ukoliko zdravstvena ustanova nije mogla da naplati naknadu od stranca za ukazanu hitnu medicinsku pomoć u roku iz člana 144. ovog zakona, radi naplate troškova, podnosi zahtjev ministarstvu nadležnom za poslove zdravlja.

Član 146.

Sredstva za naknadu zdravstvenim ustanovama za ukazanu hitnu medicinsku pomoć, iz člana 143. ovog zakona obezbjeđuju se u budžetu Republike.

Član 147.

Po izvršenoj isplati naknade zdravstvenoj ustanovi, ministarstvo nadležno za poslove zdravlja, preko nadležnih organa preduzeće mjere da se od stranca naplate troškovi za ukazanu medicinsku pomoć u korist budžeta Republike.

Član 148.

Zdravstvena ustanova koja je od stranca naknadila troškove za ukazanu hitnu medicinsku pomoć, nakon isplate naknade iz budžeta Republike, dužna je da iste vrati u korist budžeta Republike.

XIII. KOMORA

Član 148a.

Radi zaštite i unapređivanja stručnosti, medicinske etike, podizanja kvaliteta zdravstvene zaštite kao i zaštite profesionalnih interesa, zdravstveni radnici sa visokom školskom spremom osnivaju Ljekarsku (doktori medicine i doktori stomatologije), odnosno Farmaceutsku (diplomirani farmaceuti) komoru, kao profesionalnu organizaciju sa pravima i obavezama utvrđenim ovim zakonom i statutom Komore.

Član 148b.

Ljekarska, odnosno Farmaceutska komora (u daljem tekstu: Komora) ima svojstvo pravnog lica.

Član 148c.

Komora obavlja sljedeće poslove:
1) obezbjeđuje primjenu Kodeksa medicinske etike;
2) u skladu sa Kodeksom medicinske etike stara se o ugledu profesije, disciplini pri obavljanju djelatnosti i preduzimanju odgovarajućih mjera u slučaju nepridržavanja etičkih normi.
3) vodi Registar;
4) učestvuje u izradi normativa i standarda zdravstvenih usluga;
5) daje mišljenje o postupku primene propisa kojima se uređuje obavljanje i unapređenje zdravstvene djelatnosti;
6) predlaže listu zdravstvenih radnika za vršenje nadzora nad stručnim radom zdravstvenih ustanova;
7) učestvuje u izradi propisa kojima se utvrđuju uslovi koje moraju ispunjavati zdravstvene ustanove u pogledu prostora, kadra i opreme radi obavljanja djelatnosti;
8) predlaže članove komisije za dodjeljivanje zvanja primarijus;
9) obavlja i druge poslove utvrđene ovim zakonom i statutom.

Član 148d.

O zahtjevu za upis u Registar odlučuje organ određen statutom Komore.
Podnosilac zahtjeva dužan je da priloži dokaz o ispunjavanju uslova o upisu u Registar.
Ako Komora u roku od 15 dana ne odluči o zahtjevu za upis u Registar, kome su priloženi potrebni dokazi, podnosilac zahtjeva smatraće se upisanim u Registar.

Član 148e.

Brisanje iz Registra Komora će izvršiti u slučajevima:
1) prestanka ispunjenosti uslova za upis u Registar;
2) nepružanje ljekarske pomoći;
3) nesavjesnog i nestručnog pružanja ljekarske pomoći;
4) u drugim slučajevima povrede Kodeksa medicinske etike.

Član 148f.

Bliža pravila o načinu i postupku upisa i brisanja iz Registra uređuju se statutom Komore.

Član 148g.

Protiv akta Komore kojim se odlučuje o upisu, odnosno brisanju iz Registra može se izjaviti žalba ministarstvu nadležnom za poslove zdravlja u roku od 15 dana od dana prijema.

Član 148h.

Sredstva za finansiranje rada Komore obezbjeđuju se iz:
- članarine;
- sopstvenih prihoda;
- drugih izvora.
Za vršenje poslova iz člana 148c tačka 2 ovog zakona sredstva obezbjeđuje Republika.

Član 148i.

Komora donosi statut.
Statutom se uređuju sljedeća pitanja:
- organi Komore i njihov djelokrug;
- bliže se uređuju poslovi iz nadležnosti Komore;
- druga pitanja u vezi sa radom Komore u skladu sa zakonom.
Na statut Komore saglasnost daje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja u dijelu povjerenih poslova.

Član 148j.

Zdravstvene ustanove, preduzeća i druga pravna lica, kao i državni organi dužni su na zahtjev Komore dostavljati podatke o zdravstvenim radnicima i njihovom radu koji su potrebni za obavljanje djelatnosti Komore.

Član 149. brisan

Član 150. brisan

XIV. NAKNADA ŠTETE

Član 151.

Osiguranik kome je na teret sredstava Fonda izvršena isplata u vezi sa ostvarivanjem prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja, dužan je da vrati primljeni iznos, ako je:
1) na osnovu neistinitih ili netačnih podataka, za koje je znao ili je morao znati da su neistiniti odnosno netačni ili na drugi protivpravni način, ostvario neko primanje na koje nije imao pravo ili ga je ostvario u većem iznosu nego što mu po zakonu ili opštem aktu Fonda pripada;
2) ostvario neko primanje usljed toga što nije prijavio ili je kasnije prijavio promjene koje utiču na gubitak odnosno korišćenje prava ili na iznos primanja, a znao je ili je morao znati za te promjene;
3) primio novčani iznos veći od iznosa koji mu je određen pojedinačnim aktom;
4) šteta nastala zbog povrede na radu koju je prouzrokovao osiguranik - namjerno ili iz krajnje nepažnje.
Fond, u slučajevima iz stava 1. tačka 4. ovog člana, ima pravo da zahtijeva naknadu štete solidarno od osiguranika i organizacije odnosno poslodavca.

Član 152.

Fond ima pravo da zahtijeva naknadu štete od lica koje je namjerno ili iz krajnje nepažnje prouzrokovalo oboljenje, povredu ili smrt osiguranika.
Za štetu koju je u slučajevima iz stava 1. ovog člana prouzrokovao radnik na radu ili u vezi sa radom odgovara organizacija odnosno poslodavac, a za štetu do koje je došlo po osnovu aktivnosti lica iz člana 19. stav 1. tačka 13. i 14. ovog zakona, njihov organizator.

Član 153.

Fond ima pravo da zahtijeva naknadu štete od organizacije, odnosno poslodavca, ako je:
1) šteta nastala usljed toga što nijesu dati podaci ili što su dati neistiniti, odnosno netačni podaci o činjenicama od kojih zavisi ostvarivanje prava ili ostvarivanje većeg obima prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja;
2) isplata izvršena na osnovu netačnih podataka unesenih u prijavu za priznavanje svojstva osiguranika;
3) isplata izvršena zbog toga što nije podnešena prijava o promjeni koja utiče na gubitak ili obim prava, ili prijava o prestanku radnog odnosa ili ako je prijava podnešena poslije propisanog roka;
4) šteta nastala zbog toga što je osiguranik stupio na rad bez prethodno utvrđenog zdravstvenog stanja, a u toku rada se utvrdi da to lice, prema zdravstvenom stanju nije bilo sposobno za rad na određeno radno mjesto;
5) bolest, povreda ili smrt osiguranika nastupila usljed toga što nijesu sprovedeni propisi i obavezne mjere zaštite na radu ili što nijesu izvršene druge propisane ili naređene mjere za zaštitu radnika.
Osiguranik koji je obavezan da sam podnese ili da određene podatke u vezi sa ostvarivanjem prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja, dužan je, u slučajevima iz stava 1. ovog člana, da Fondu nadoknadi štetu koja je nastala zbog toga što nije podnio potrebne podatke ili je podnio netačne podatke.
Organizacija ili poslodavac odgovaraju za naknadu štete u slučajevima iz stava 1. ovog člana bez obzira na krivicu, a osiguranik u slučajevima iz stava 2. ovog člana odgovara za naknadu štete ako je znao ili je morao znati da su dati podaci neistiniti ili netačni, odnosno ako je znao ili morao znati za promjene koje utiču na gubitak ili obim prava, a te promjene nije prijavio.

Član 154.

Fond ima pravo da zahtijeva naknadu štete u slučajevima iz člana 152. stav 1. i člana 153. stav 1. tačka 5. ovog zakona i neposredno od zajednice osiguranja imovine i lica kod koje su učinioci štete osigurani, odnosno trebali biti osigurani, od odgovornosti za štetu učinjenu trećim licima.

Član 155.

Naknada štete, koju Fond ima pravo da zahtijeva u slučajevima predviđenim ovim zakonom, obuhvata troškove i pune iznose davanja koji se isplaćuju po osnovu zdravstvenog osiguranja i troškove korišćenja zdravstvene zaštite i medicinske rehabilitacije.
Zahtjev za naknadu štete može da obuhvati cijeli iznos štete ili iznos dijela štete (pojedino davanje) koje se odnose na određeni period (kalendarska godina).

Član 156.

Potraživanja naknade štete, u smislu odredaba ovog zakona, zastarijevaju protekom rokova, određenih Zakonom o obligacionim odnosima.
Rokovi zastarjelosti potraživanja naknade štete, u smislu odredaba ovog zakona, počinju teći:
1) u slučajevima iz člana 151. stav 1. tač. 1. do 3. i člana 153. stav 1. tač. 1. do 3. ovog zakona, od dana kada je u pravnom postupku postalo konačno rješenje kojim je utvrđeno da isplaćivano primanje ne pripada osiguraniku ili mu pripada u manjem obimu;
2) u slučajevima iz člana 151. stav 1. tačka 4. i člana 153. stav 1. tač. 4. i 5. ovog zakona od dana kada je u upravnom postupku prestalo izvršno rješenje kojima je korisniku priznato pravo na primanja iz oblasti zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja;
3) u slučajevima kada se naknada štete zahtijeva za pojedina isplaćena davanja iz člana 153. stav 2. ovog zakona, od dana izvršene isplate svakog pojedinog davanja.

Član 157.

Kada se utvrdi da je nastala šteta Fond će pozvati osiguranika, organizaciju, poslodavca ili zajednicu za osiguranje imovine i lica s dostavljanjem odgovarajućih dokaza, da u određenom roku naknadi štetu.
Ako šteta ne bude nadoknađena u određenom roku, Fond može ostvariti naknadu štete podnošenjem tužbe nadležnom sudu.

XV. KAZNENE ODREDBE

Član 158.

Novčanom kaznom od desetostrukog do tristostrukog iznosa minimalne zarade u Republici kazniće se za prekršaj zdravstvena ustanova, ako:
1) obavlja djelatnost protivno odredbama ovog zakona (član 11. stav 1);
2) ne obezbijedi pružanje zdravstvene zaštite u toku dnevnog rada, a na hitne slučajeve stalno (član 11. stav 2);
2a) ne istakne cjenovnik zdravstvenih usluga i raspored radnog vremena na vidnom mjestu (član 59a);
3) ne uputi građanina u drugu odgovarajuću zdravstvenu ustanovu ako nije u mogućnosti da pruži zdravstvenu zaštitu (član 11. stav 3);
3a) ne dostavi podatke na zahtjev Komore (član 148j);
4) ne pruži hitnu medicinsku pomoć (član 12. stav 1),
5) preduzme hiruršku ili drugu medicinsku intervenciju bez prethodnog pristanka oboljelog ili povrijeđenog lica, odnosno njegovog roditelja, usvojioca ili staraoca (član 13. stav 1),
6) ne primi na privremeno stacionarno liječenje duševnog bolesnika koji može ugroziti svoj život, život građana ili imovinu (član 16. stav 1);
7) ne vodi evidenciju u vezi sa ostvarivanjem prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja (član 55);
8) obavlja djelatnost prije nego što ministarstvo nadležno za poslove zdravlja utvrdi da su ispunjeni uslovi za obavljanje djelatnosti u pogledu prostora, kadrova i opreme (član 59. stav 1);
9) ne prijavljuje i ne vodi registar oboljelih od određenih bolesti (član 62);
10) ne omogući vršenje spoljnog nadzora nad stručnim radom i ne stavi na uvid potrebnu medicinsku i drugu dokumentaciju koja se odnosi na stručni rad zdravstvene ustanove (član 82);
11) ne obezbijedi stalni unutrašnji nadzor nad stručnim radom (član 83);
12) u ostavljenom roku ne otkloni nedostatke u radu koji su utvrđeni prilikom vršenja nadzora nad stručnim radom (član 86);
13) zaključi ugovor o sprovođenju zdravstvene zaštite suprotno opštem aktu Fonda (član 92);
13a) primi na rad zdravstvenog radnika ili zdravstvenog saradnika koji ne ispunjava uslove iz člana 112 stav 1 ovog zakona;
14) ne utvrdi vrijeme i uzrok smrti lica umrlog u zdravstvenoj ustanovi (član 130);
15) ne izvrši obdukciju leša umrlog lica (član 133);
16) ne izvrši patomorfološku i histološku obradu djelova ljudskog tijela koji su hirurškim zahvatom ili na drugi način odstranjeni (član 137);
17) ne sačini zapisnik u vezi sa pruženom hitnom medicinskom pomoći strancu od koga nije mogla da se naplati naknada za izvršenu zdravstvenu uslugu (član 144);
18) ne usaglasi organizaciju, rad i opšta akta sa odredbama ovog zakona u propisanom roku (član 166).
Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se od jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Republici, odgovorno lice u zdravstvenoj ustanovi.

Član 159.

Novčanom kaznom od desetostrukog do tristostrukog iznosa minimalne zarade u Republici kazniće se za prekršaj organizacija, odnosno poslodavac, ako:
1) ne obezbijedi specifičnu zdravstvenu zaštitu radnika (član 33);
2) u propisanom roku ne podnese prijavu (član 50);
2a) ne istakne cjenovnik zdravstvenih usluga i raspored radnog vremena na vidnom mjestu (član 59a);
3) ne uplati dospjeli doprinos za zdravstvenu zaštitu i zdravstveno osiguranje (član 97);
3a) ne dostavi podatke na zahtjev Komore (član 148j).
Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Republici i odgovorno lice u organizaciji.

Član 160.

Novčanom kaznom od jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Republici kazniće se za prekršaj zdravstveni radnik, ako:
1) ne ukaže građaninu na posljedice koje mogu nastati zbog odbijanja medicinske intervencije (član 17. stav 1);
2) povrijedi obavezu čuvanja profesionalne tajne (član 111);
2a) zdravstveni radnik koji se zatekne na radu suprotno odredbi člana 112 ovog zakona.

Član 161.

Novčanom kaznom od jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Republici kazniće se za prekršaj lice, ako:
1) ne pruži drugome prvu pomoć ili ne obavijesti zdravstvenu ustanovu koja tu pomoć može da pruži (član 2. stav 2);
1a) ne prijavi smrt lica (član 131);
2) sahrani umrlo lice prije nego je smrt utvrđena ili ga sahrani mimo rokova propisanih ovim zakonom (član 135).

Član 161a.

Za prekršaje iz člana 159. tačka 2a. i člana 160. tačka 2a. ovlašćeno lice naplaćuje novčanu kaznu na licu mjesta u trostrukom iznosu minimalne zarade u Republici.

XVI. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 162.

Fond će donijeti opšta akta u skladu sa ovim zakonom u roku od 90 dana od dana obrazovanja Fonda.

Član 163.

Osiguranici koji na dan stupanja na snagu ovog zakona koriste prava iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja stečena po propisima i opštim aktima koji su važili do toga dana, koriste ta prava po odredbama ovog zakona.
Do primjene Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti sredstva za naknadu plate zbog trudnoće i porođaja isplaćivaće se iz sredstava Fonda.

Član 164.

Do osnivanja Fonda, o pravima iz zdravstvenog osiguranja utvrđenim ovim zakonom, rješavaće organi utvrđeni po odredbama Zakona o zdravstvenoj zaštiti i zdravstvenom osiguranju ("Službeni list SRCG", br. 38/81 i 19/85). Ako je u postupku ostvarivanja prava do dana osnivanja Fonda donijeto prvostepeno rješenje, drugostepeni postupak će se nastaviti pred organom utvrđenim ovim zakonom.

Član 165.

Ministarstvo nadležno za poslove zdravlja donijeće odgovarajuća podzakonska akta, u skladu sa ovim zakonom u roku od 60 dana, od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 166.

Postojeće zdravstvene ustanove i druga pravna lica na koje se odnose odredbe ovog zakona dužni su da svoju organizaciju, rad i opšta akta usklade sa odredbama ovog zakona najkasnije u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 167.

Žalbe protiv rješenja koja su donijeta do stupanja na snagu ovog zakona riješiće se u skladu sa propisima koji su bili na snazi do tog dana.

Član 168.

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o zdravstvenoj zaštiti i zdravstvenom osiguranju ("Službeni list SRCG", br. 38/81 i 19/85) i Zakon o zdravstvenoj zaštiti stranaca ("Službeni list SRCG", br. 1/82).

Član 169.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Socijalističke Republike Crne Gore", a primjenjivaće se od 1. januara 1991. godine.
-----------------------
NAPOMENA REDAKCIJE (1):
U integralni (prečišćen) tekst zakona nije uneta odredba čl. 21. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zdravstvenoj zaštiti i zdravstvenom osiguranju ("Službeni list SRCG", br. 21/91), koja glasi:
Član 21.
U cilju funkcionalnog povezivanja djelatnosti zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja u Republici, Skupština preuzima prava, dužnosti i odgovornosti osnivača postojećih zdravstvenih ustanova.
-----------------------
NAPOMENA REDAKCIJE (2):
U integralni (prečišćen) tekst nisu unete odredbe čl. 55. do 58. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zdravstvenoj zaštiti i zdravstvenom osiguranju "Službeni list RCG", br. 27/94, koje glase:
Član 55.
Komora će se osnovati u roku od tri mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Ministarstvo nadležno za poslove zdravlja na predlog Društva ljekara i Društva farmaceuta Crne Gore obrazovaće inicijativni odbor radi stvaranja uslova za konstituisanje Komore.
Član 56.
Upis u registar izvršiće se u roku od tri mjeseca od dana osnivanja Komore.
Član 57.
Imovina zdravstvenih ustanova čiji je osnivač Republika je u državnoj svojini.
Član 58.
Stupanjem na snagu akta o uslovima koje u pogledu prostora, kadra i opreme moraju ispunjavati zdravstvene ustanove prestaje da važi Odluka o uslovima koje u pogledu prostora, kadra i opreme moraju ispunjavati zdravstvene ustanove i o načinu ostvarivanja posebnog društvenog interesa ("Službeni list SRCG", br. 2/91, 21/91 i "Službeni list RCG", br. 44/93).