ZAKON

O SREDNjOJ ŠKOLI

(Objavljen u "Sl. listu SRCG", br. 28/91 i 35/91 i "Sl. listu RCG", br. 56/92 i 27/94)

I. Opšte odredbe

Član 1.

U srednjoj školi se ostvaruje obrazovno-vaspitna djelatnost radi sticanja znanja i razvijanja sposobnosti za rad i dalje obrazovanje učenika.

Član 2.

Cilj srednje škole je da učenici, radi osposobljavanja za rad i nastavljanja školovanja, steknu potrebna opšta, posebna i stručna znanja, vještine i navike zasnovane na dostignućima nauke, tehnike, kulture, umjetnosti i da kod učenika razvija intelektualne, radne, moralne, estetske i druge osobine i svojstva ličnosti, a posebno ljubav prema pozivu i ljubav prema domovini, kao i sposobnost i spremnost za odbranu njene nezavisnosti.

Član 3.

Srednje škole su: gimnazije, stručne škole, umjetničke škole (u daljem tekstu: škola).

Član 4.

U gimnaziji se stiče opšte obrazovanje iz prirodno-matematičkih i društvenih nauka radi nastavljanja školovanja.
Školovanje u gimnaziji traje četiri godine.
Gimnazija se može osnovati kao gimnazija opšteg tipa i kao gimnazija sa dva ili više smjera.
Gimnazija se može osnovati kao specijalizovana škola za određene oblasti (matematička i dr.).

Član 5.

U stručnoj školi stiče se opštestručno i praktično obrazovanje. Stručne škole u smislu ovog zakona su:
- tehničke škole (građevinska, mašinska, pomorska, poljoprivredna, šumarska, medicinska, ekonomska i dr.) u kojima se stiče četvrti stepen stručne spreme, a školovanje traje četiri godine;
- četvorogodišnje stručne škole (ugostiteljska, trgovinska, saobraćajna i dr.) u kojima se stiče četvrti stepen stručne spreme;
- trogodišnje stručne škole u kojima se stičeIIIstepen stručne spreme.
U mjestima sa manjim brojem učenika može se osnovati, odnosno organizovati mješovita stručna škola sa dva ili više odsjeka. Na jednom odsjeku može se organizovati nastava za sticanje trećeg, odnosno četvrtog stepena stručne spreme.
U okviru jednog odsjeka mogu se organizovati smjerovi, odnosno nastava za izučavanje više zanimanja.
Prvi i drugi stepen stručne spreme stiču se u školama iz al. 2. i 3. a može i u preduzeću, u skladu sa ovim zakonom.
Peti stepen stručne spreme stiče se u tehničkoj školi i četvorogodišnjoj stručnoj školi.

Član 6.

U umjetničkoj školi se, pored odgovarajućeg opšteobrazovnog programa ostvaruje i program iz oblasti likovne, muzičke i baletske umjetnosti.
U umjetničkoj školi se stiče IV stepen stručne spreme i školovanje traje četiri godine.
Kada se u umjetničkoj srednjoj školi organizuje i osnovno umjetničko obrazovanje na to obrazovanje primjenjuju se odgovarajući propisi.

Član 7.

Škola se osniva u skladu sa planom razvoja obrazovno-vaspitne djelatnosti kojeg donosi Skupština.

Član 8.

Djelatnost škole je od javnog interesa.

Član 9.

Škola ima svojstvo pravnog lica.

Član 10.

Škola ima pečat za potvrđivanje autentičnosti đačkih knjižica, svjedočanstava i drugih javnih isprava.

Član 11.

Svjedočanstva stečena na teritoriji druge republike, članice Savezne Republike Jugoslavije, imaju istu vrijednost kao svjedočanstva stečena na teritoriji Republike Crne Gore.

Član 12.

Obrazovanje i stručno osposobljavanje i usavršavanje lica ometenih u fizičkom i psihofizičkom razvoju ostvaruje se u skladu sa posebnim propisima i specijalnim srednjim školama.
U školi je zabranjeno političko (stranačko) i religijsko organizovanje i djelovanje.

Član 13.

(Brisan)

Član 14.

Zavisno od uslova i mogućnosti, za pripadnike nacionalnih i etničkih grupa nastava se može izvoditi na jeziku nacionalnih i etničkih grupa.
Na područjima na kojima žive zajedno pripadnici jugoslovenskih naroda i albanske narodnosti mogu se osnivati škole ili odjeljenja sa dvojezičnom nastavom.
Škole za pripadnike albanske narodnosti se osnivaju i nastava se u njima izvodi na albanskom jeziku u okviru jedinstvenog sistema vaspitanja i obrazovanja utvrđenog zakonom.
Kada se u školi nastava izvodi na albanskom jeziku, učenici obavezno uče srpskohrvatski jezik.

Član 15.

Nadzor nad sprovođenjem odredaba ovog zakona vrši republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

II. Osnivanje, ukidanje i rad škola

Član 16.

Škola se može osnovati kao javna, mješovita i privatna ustanova.
Škola kao javna ustanova može se osnovati u državnoj, mješovitoj i privatnoj svojini.
Školu kao javnu ustanovu u državnoj svojini može osnovati Republika, odnosno Republika i pravno lice.
Školu kao javnu ustanovu u mješovitoj i privatnoj svojini može osnovati pravno i fizičko lice.
Osnivač škole je dužan da prije njenog osnivanja pribavi saglasnost na osnivanje škole od republičkog organa uprave nadležnog za poslove prosvjete, osim u slučajevima kada je osnivač Skupština Republike Crne Gore.

Član 17.

Škola se može osnovati:
- ako postoje utvrđene dugoročne potrebe za obrazovanje kadrova određenih zanimanja i stepena stručne spreme koji se ne mogu obrazovati u postojećim školama;
- ako postoji dovoljan broj učenika za formiranje tri odjeljenja prvog razreda;
- škola za sticanje trećeg stepena stručnosti može se osnovati i sa manje od tri odjeljenja, uz odobrenje republičkog organa uprave nadležnog za poslove prosvjete;
- ako je obezbijeđen nastavni i stručni kadar;
- ako postoji nastavni plan i program za taj oblik obrazovanja;
- ako su obezbijeđena finansijska sredstva za osnivanje i rad škole;
- ako je obezbijeđena higijensko-tehnička zaštita.
Uslovi za osnivanje i rad škola koji se odnose na školski pribor (učionice, kabinete, radionice, upravu škole, nastavnu zbornicu i drugo) i nastavna sredstva i opremu za kabinete i radionice i školsku biblioteku propisuje republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

Član 18.

Škola može imati područna odjeljenja.

Član 19.

Novoosnovana škola, odsjek, smjer, područno odjeljenje i novootvoreni razred može početi rad pošto republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete utvrdi da su ispunjeni uslovi iz člana 17. ovog zakona.
Osnivač škole, odsjeka, smjera, područnog odjeljenja i razreda dužan je da najmanje četiri mjeseca prije početka školske godine, podnese zahtjev za verifikaciju organu uprave iz stava 1. ovog člana. Uz zahtjev za verifikaciju osnivač podnosi:
- akt o osnivanju škole, odnosno proširenju njene djelatnosti;
- osnove nastavnog plana i programa;
- podatke o nastavnom kadru;
- stručno mišljenje Zavoda za školstvo o ispunjenju uslova za početak rada (prostor, nastavna sredstva, nastavni kadar i dr.);
- dokaz o obezbjeđivanju finansijskih sredstava za rad;
- dokaz nadležnog opštinskog organa o ispunjavanju higijensko-tehničkih uslova.
Republički organ uprave iz stava 1. ovog člana dužan je da na osnovu zahtjeva osnivača donese rješenje najdalje u roku od dva mjeseca od dana podnošenja zahtjeva.

Član 20.

Rješenje republičkog organa uprave nadležnog za poslove prosvjete, kojim je utvrđeno da su ispunjeni propisani uslovi za osnivanje i rad škole, objavljuje se u "Službenom listu Republike Crne Gore".

Član 20a.

Naziv škole određuje Vlada Republike Crne Gore.

Član 21.

Kada republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete utvrdi da su prestali da postoje propisani uslovi za rad, rješenjem nalaže školi i osnivaču da u određenom roku otklone utvrđene nedostatke.
Ako nedostaci ne budu otklonjeni u određenom roku, republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete, zabraniće školi dalje obavljanje obrazovno-vaspitnog rada.
Republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete koji je donio rješenje o zabrani rada škole obavijestiće o tome osnivača.
Škola i osnivač, u slučaju iz stava 2. ovog člana, dužni su da učenicima omoguće nastavljanje započetog obrazovanja u drugoj odgovarajućoj školi.

Član 22.

Škola se ukida:
- ako ne ostvaruje obrazovno-vaspitne zadatke ili ne obavlja djelatnost za koju je osnovana;
- ako ne postoji društvena potreba za kadrovima koje ona obrazuje;
- ako ne ispunjava propisane uslove za rad i
- u drugim slučajevima propisanim zakonima.

Član 23.

Akt o osnivanju i ukidanju škole čiji je osnivač Republika donosi Vlada Republike Crne Gore.
Akt o ukidanju područnog odjeljenja donosi republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete uz saglasnost Vlade Republike Crne Gore.

Član 24.

Škola se može ukinuti odjednom ili postupno.
Aktom o ukidanju škole utvrđuje se dan prestanka rada škole.
Škola koja se ukida odjednom, prestaje sa radom po završetku školske godine. U slučaju postupnog ukidanja škole, određuje se školska godina u kojoj škola prestaje da upisuje učenike u prvi razred.
Odluka o ukidanju škole objavljuje se u "Službenom listu Republike Crne Gore".

Član 25.

Osnivač je dužan prije donošenja odluke o ukidanju škole da pribavi mišljenje republičkog organa uprave nadležnog za poslove prosvjete.

Član 26.

Odredbe ovog zakona, koje se odnose na osnivanje, rad i zabranu rada škole, shodno se primjenjuju na odsjek, smjer i područno odjeljenje.

Član 27.

Republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete vodi registar svih verifikovanih škola, njihovih odjeljenja, smjerova i odsjeka.
Bliže propise o načinu vođenja registra iz stava 1. ovog člana donosi republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

Član 28.

Način upravljanja školom, način obezbjeđivanja sredstava, uslovi za rad škole u pogledu broja odjeljenja, broj učenika u odjeljenju, kriterijumi za upis učenika u prvi razred i napredovanje učenika utvrđuju se aktom o osnivanju privatne škole.

III. Nastavni plan i program i sticanje stepena stručne spreme

Član 29.

Nastava u školi izvodi se po nastavnim planovima i programima.
Nastavni plan i program škole utvrđuje ciljeve i zadatke nastavnih predmeta, profil kadrova koje škola obrazuje, nastavne predmete, sedmični i ukupan broj časova svih oblika nastave po predmetima i razredima, nastavne sadržaje pojedinih predmeta sa neophodnim uputstvima, sadržaje, organizaciju i način obavljanja praktične nastave i način ostvarivanja programa u školi.

Član 30.

Nastavni program stručne škole čine nastavni sadržaji stručnog obrazovanja i nastavni sadržaji opšteg obrazovanja, prilagođeni po obimu i prirodi profila kadrova koji se obrazuju.
Nastavni program gimnazije čine nastavni sadržaji opšteg obrazovanja.

Član 31.

Škola ima godišnji program rada kojim se utvrđuje mjesto, vrijeme, način i oblici ostvarivanja obrazovno-vaspitnog rada.

Član 32.

U stručnoj školi mogu se zavisno od složenosti poslova i zanimanja steći: prvi, drugi, treći, četvrti i peti stepen stručne spreme.
Vrijeme potrebno za sticanje stepena stručne spreme utvrđuje se odgovarajućim planom i programom, zavisno od složenosti programa i vremena potrebnog za njegovo sticanje, a može iznositi za sticanje:
- prvog stepena stručne spreme od tri mjeseca do jedne godine, za obavljanje jednostavnih poslova;
- drugog stepena stručne spreme od šest mjeseci do dvije godine, za obavljanje manje složenih poslova;
- trećeg stepena stručne spreme tri godine, za obavljanje srednje složenih poslova;
- četvrtog stepena stručne spreme četiri godine, za obavljanje složenih poslova;
- petog stepena stručne spreme jednu godinu, za obavljanje složenih specijalizovanih poslova.

Član 33.

Poslije sticanja četvrtog stepena stručne spreme i najmanje dvije godine uspješno ostvarene prakse na poslovima određenog zanimanja može se steći peti stepen stručne spreme.
Lice koje ima treći stepen stručne spreme u zanimanjima u kojima se ne stiče četvrti stepen stručne spreme, poslije uspješno ostvarene prakse od najmanje tri godine na poslovima određenog zanimanja, može steći peti stepen stručne spreme.

Član 34.

Učenik koji savlada plan i program prvog (I) i drugog (II) stepena stručne spreme stiče stručnu osposobljenost.
Učenik koji savlada plan i program trećeg (III), odnosno četvrtog (IV) stepena stručne spreme stiče srednje obrazovanje.
Lice koje savlada plan i program petog (V) stepena stručne spreme stiče specijalizaciju u okviru srednjeg obrazovanja.

Član 35.

Odrasli mogu sticati srednje obrazovanje u posebno organizovanim školama, odnosno u posebnim odjeljenjima ili polaganjem ispita.

Član 36.

U cilju unapređivanja i osavremenjavanja obrazovno-vaspitnog rada, usavršavanja oblika metoda nastave, provjeravanja kvaliteta nastavnih planova i programa, kao i proučavanja i provjeravanja iskustva u nastavnoj djelatnosti, mogu se postojeće škole proglasiti eksperimentalnim školama.
Određeni eksperimentalni projekti programa mogu se radi ispitivanja njihovih kvaliteta, povjeravati pojedinim školama.
Odluka o proglašenju škole eksperimentalnom donosi republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

Član 37.

U cilju unapređivanja obrazovno-vaspitnog rada i rješavanja određenih pedagoških, psiholoških, socijalnih, zdravstvenih i materijalnih problema učenika, škola samostalno ili u zajednici sa drugim školama može organizovati pedagoško-psihološku službu u skladu sa statusom škole.

Član 38.

U slučaju vanrednog stanja, neposredne ratne opasnosti ili rata, funkcioner koji rukovodi republičkim organom uprave nadležnim za poslove prosvjete, odlučuje da li će škola prekinuti rad ili nastaviti sa radom po posebnom nastavnom planu i programu.

Član 39.

Srednje škole iz drugih republika i pokrajina mogu obavljati djelatnost srednjeg obrazovanja ili vršiti pripremu vanrednih učenika za polaganje ispita na teritoriji Republike Crne Gore po odobrenju republičkog organa uprave nadležnog za poslove prosvjete.

Član 40.

(Brisan)

IV. Obrazovno-vaspitni rad

Član 41.

Obrazovno-vaspitni rad u školi obuhvata:
- teorijsku nastavu sa vježbama;
- fakultativnu nastavu;
- dodatnu nastavu;
- praktičnu nastavu;
- profesionalnu praksu;
- ispite;
- praćenje rada i ocjenjivanje učenika;
- slobodne aktivnosti;
- ekskurzije;
- učeničko zadrugarstvo;
- kulturnu i javnu djelatnosti.

1. Nastava

Član 42.

Teorijska nastava opšteobrazovnih i stručnih predmeta izvodi se po odjeljenjima koja čine učenici istog razreda i istog obrazovnog profila, struke ili smjera.
Izuzetno u trogodišnjim stručnim školama u istom odjeljenju mogu biti dva, a najviše tri srodna obrazovna profila.
Gimnazija, tehnička škola i četvorogodišnja stručna škola može imati od 10 do 35 odjeljenja, a trogodišnja stručna škola od 6 do 30 odjeljenja.
Odjeljenje, po pravilu, ima 30, a ne može imati više od 36 učenika.
Nastavnim planom i programom može se odrediti i manji broj učenika u odjeljenju, odnosno grupi, za pojedine vrste škole, odnosno pojedine predmete.
U umjetničkim školama može se organizovati individualna, odnosno grupna nastava za pojedine stručne predmete i nastavne oblike.

Član 43.

Škola može organizovati fakultativnu nastavu iz pojedinih predmeta.
Fakultativna nastava je obavezna za sve učenike koji se za nju opredijele.
Ocjene iz fakultativnih predmeta ne utiču na opšti uspjeh učenika.

Član 44.

Škola organizuje dodatnu nastavu za učenike koji sa izuzetnim uspjehom savlađuju nastavne sadržaje i koji pokazuju posebno interesovanje za proširivanje i produbljivanje znanja iz određenih nastavnih oblasti.

Član 45.

Praktična nastava i profesionalna praksa obavljaju se radi primjene teorijskih znanja u praksi i sticanja novih vještina.
Praktična nastava i profesionalna praksa izvode se u radionici, ekonomiji, kabinetu, laboratoriji i drugim objektima škole, preduzeću, ustanovi i samostalnoj radnji.
Ugovorom između škole i preduzeća ili ustanove odnosno samostalne radnje, utvrđuje se vrijeme, način i uslovi za izvođenje praktične nastave i profesionalne prakse.
Praktična nastava izvodi se po odjeljenjima ili za grupu učenika jednog odjeljenja, a može se izvoditi sa posebnom grupom učenika iz odjeljenja istog razreda ako to iziskuju organizacioni i pedagoški razlozi neophodni za uspješno izvođenje ovih oblika nastave.
Broj učenika u grupama iz stava 4. ovog člana utvrđuje se nastavnim planom i programom škole.

Član 46.

Gimnazija može organizovati za učenike trećeg i četvrtog razreda praktičnu nastavu, za osposobljavanje učenika za sticanje određenih praktičnih znanja radi pripreme za vršenje određenih poslova u privredi i društvenim djelatnostima.

Član 47.

Škola je dužna da obuči učenika osnovnim mjerama i sredstvima zaštite na radu prije izvođenja praktične nastave i profesionalne prakse. Zaštitu na radu obezbjeđuje preduzeće, ustanova i samostalna radnja kod kojih se izvodi praktična nastava i profesionalna praksa.

Član 48.

U toku sedmice učenici gimnazije mogu imati do 30 časova nastave, a učenici stručne škole do 32 časa nastave.
Ako se školuju na jeziku nacionalnih i etničkih grupa učenici gimnazije mogu imati do 32, a učenici stručne škole do 34 časa nastave.
U toku jednog radnog dana učenici mogu imati najviše sedam časova nastave.

Član 49.

Nastavni čas teorijske nastave i laboratorijskih vježbi traje 45 minuta, a praktična nastava 60 minuta.

Član 50.

Školska godina počinje 1. septembra, a završava se 31. avgusta.
Nastavna godina počinje 1. septembra, a završava se 5. juna.
Ukoliko se broj časova predviđen nastavnim planom ne ostvari do 5. juna nastavna godina će se produžiti dok se broj časova ostvari.
Redovna nastava za učenike završnog razreda traje do 15. maja.
Početak i završetak nastave za sticanje stručne osposobljenosti i specijalizacije određuje nastavničko vijeće škole.
Nastavna godina dijeli se na dva polugodišta.
Zimski odmor za učenike traje od 15. januara do 5. februara.
Ljetnji odmor za učenike traje najmanje 30 dana.

Član 51.

Škola radi u petodnevnoj radnoj nedjelji.
Škola koja je organizovala rad u više od dvije smjene, izvodi nastavu u šestodnevnoj radnoj nedjelji.

Član 52.

Dani provedeni na ekskurzijama, koji su predviđeni planom i programom rada, radnim akcijama i manifestacijama koje organizuje opština, odnosno Republika, smatraju se kao radni dani sa prosječnim brojem održanih časova.

Član 53.

Nastava u školi može se prekinuti samo u naročito opravdanim slučajevima, kao što su: epidemije, elementarne nepogode i slično.
Prekid nastave do dva dana odobrava direktor škole, do sedam dana školski odbor, a preko sedam dana republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.
U slučaju epidemije, potrebno je pribaviti mišljenje nadležne zdravstvene službe.

2. Ocjenjivanje i napredovanje

Član 54.

Uspjeh iz nastavnih predmeta izražava se ocjenama odličan (5), vrlo dobar (4), dobar (3), dovoljan (2) i nedovoljan (1).
Ocjene: odličan, vrlo dobar, dobar i dovoljan su pozitivne, a ocjena nedovoljan (1), je negativna.

Član 55.

Ocjenjivanje učenika vrši se javno, pred učenicima odjeljenja.
Učenik u jednom polugodištu mora biti ocijenjen najmanje dva puta iz svakog nastavnog predmeta.

Član 56.

Učenik je završio razred ako je iz svih nastavnih predmeta dobio pozitivne ocjene.
Opšti uspjeh učenika se izražava aritmetičkom srednjom ocjenom iz svih nastavnih predmeta iz kojih je ocijenjen pozitivnom ocjenom.
Učenik je završio razred:
- s odličnim uspjehom ako je postigao srednju ocjenu najmanje 4,50, ako nema nijednu ocjenu dovoljan;
- s vrlo dobrim ako je postigao srednju ocjenu najmanje 3,50;
- s dobrim uspjehom ako je postigao srednju ocjenu najmanje 2,50;
- s dovoljnim uspjehom ako je postigao srednju ocjenu najmanje od 2 do 2,49.
Ocjene opšteg uspjeha utvrđuje odjeljensko vijeće.

Član 57.

Ocjena iz pojedinih predmeta, vladanja i opšteg uspjeha utvrđuju se na kraju polugodišta, odnosno tromjesečja i na kraju školske godine.
Ocjenu iz nastavnih predmeta predlaže predmetni nastavnik.
Konačnu ocjenu utvrđuje odjeljensko vijeće.

Član 58.

Učenik koji na kraju nastavne godine ima tri ili više negativnih ocjena, ili ne položi popravni ispit, nije završio razred.
Redovni učenik ima pravo da u toku srednjeg obrazovanja ponavlja dva puta, s tim što isti razred može ponavljati samo jedanput.

Član 59.

Vladanje učenika izražava se ocjenama: primjerno, dobro i nezadovoljavajuće.
Ocjena iz vladanja izražava odnos učenika prema radu, njegov odnos prema školskim i drugim obavezama, odnos prema učeničkom kolektivu, drugovima i nastavnicima, odnos prema školskoj imovini kao i njegovo opšte ponašanje u školi i van nje.
Ocjenu iz vladanja utvrđuje odjeljensko vijeće na predlog razrednog starješine.

Član 60.

Učenik ili njegov roditelj ili staratelj imaju pravo prigovora na ocjenu utvrđenu na kraju nastavne, odnosno školske godine iz nastavnih predmeta i vladanja.
Prigovor se podnosi u roku od dva dana od dana prijema svjedočanstva.
O prigovoru odlučuje nastavničko vijeće u roku od tri dana od isteka roka iz stava 2. ovog člana.
Ako nastavničko vijeće uvaži prigovor učenika, odnosno njegovog roditelja ili staratelja, provjeravanje znanja i ocjenjivanje vrši se komisijski.
Komisiju iz stava 4. ovog člana, po pravilu, sačinjavaju: odjeljenjski starješina, predmetni nastavnik i nastavnik za predmet iz kojeg se vrši provjeravanje znanja učenika.
Poslije izvršenog provjeravanja, komisija iz stava 4. ovog člana podnosi izvještaj i predlaže ocjenu nastavničkom vijeću koje donosi konačnu ocjenu.
Ako nastavničko vijeće izmijeni ocjenu unesenu u svjedočanstvo, učeniku se izdaje novo svjedočanstvo i vrši ispravka u školskoj dokumentaciji.

Član 61.

Škole i nastavnici dužni su da, primjenjujući pedagoško-psihološke i stručne metode zasnovane na načelima i dostignućima nauke, otkrivaju nadarene učenike i da uz pomoć nadležnih organa i u saradnji sa zainteresovanim organizacijama i organima omoguće odgovarajuće materijalne, nastavne i druge uslove za njihov dalji razvitak i napredovanje.

Član 62.

Izuzetno vrijedni i sposobni učenici mogu vanredno napredovati.
U jednoj školskoj godini učenik iz stava 1. ovog člana može završiti dva razreda: jedan redovnim pohađanjem nastave, a drugi polaganjem razrednih ispita, koji se polažu na kraju nastavne godine.
Vanredno napredovanje učenika iz stava 1. ovog člana odobrava nastavničko vijeće škole na predlog odjeljenskog vijeća.
Škola i nastavnici dužni su da učenicima iz stava 1. ovog člana pruže pomoć u pripremanju razrednih ispita davanjem uputstava za individualno savladavanje gradiva, upućivanjem na uybenike, priručnike i drugu literaturu, korišćenjem kabineta, laboratorija i radionica, povremenim prisustvovanjem nastavi u starijem razredu i na drugi način.

3. Ispiti

Član 63.

U školi se polažu: popravni, dopunski, diferencijalni, razredni, završni i kvalifikacioni ispiti.

Član 64.

Popravni ispit polaže učenik koji na kraju nastavne godine ima jednu ili dvije negativne (nedovoljne) ocjene.
Popravni ispit se polaže iz cjelokupnog nastavnog gradiva određenog predmeta.
Popravni ispit se polaže u školi koju je učenik pohađao.
Učenik polaže popravni ispit u avgustovskom, a učenik završnog razreda u junskom ispitnom roku.

Član 65.

Dopunski ispit se polaže iz onih nastavnih predmeta koje su učenici učili u manjem obimu nego što se uči u školi u koju dolaze.
Diferencijalni ispiti se polažu iz onih nastavnih predmeta koje učenici nijesu učili u školi iz koje dolaze.

Član 66.

Dopunski, odnosno diferencijalni ispit učenik polaže:
- kad prelazi iz jedne u drugu vrstu škole;
- kad prelazi sa jednog na drugi odsjek (smjer iste škole);
- kad poslije završnog srednjeg obrazovanja u jednoj školi želi da stekne srednje obrazovanje u drugoj školi;
- kad se u postupku nostrifikacije inostranih svjedočanstava utvrdi neekvivalentnost svjedočanstva i u rješenju odredi obaveza polaganja odgovarajućih dopunskih i diferencijalnih (nostrifikacionih) ispita.
Dopunske, odnosno diferencijalne ispite utvrđuje nastavničko vijeće škole u kojoj učenik želi da nastavi školovanje na predlog komisije koju imenuje direktor škole.
Rješenjem o polaganju dopunskih i diferencijalnih ispita redovnih učenika i rješenjem o polaganju tih ispita u nostrifikacionom postupku određuju se rokovi polaganja ispita.

Član 67.

Razredni ispit polažu redovni učenici koji su iz opravdanih razloga na kraju nastavne godine ostali neocijenjeni iz jednog, više ili svih nastavnih predmeta, kao i iz onih predmeta iz kojih nije realizovana jedna trećina ili više časova, odnosno programskih sadržaja predviđenih nastavnim planom i programom.
Razredni ispit polažu i učenici škola za umjetnička zanimanja iz glavnih stručnih predmeta ako je to nastavnim planom i programom određeno.
Razredni ispit iz stava 1. ovog člana redovni učenici polažu krajem nastavne odnosno školske godine.
U slučaju da krivicom škole nije realizovana najmanje jedna trećina programskih sadržaja predviđenih nastavnim planom i programom, škola je dužna da organizuje pripremanje učenika za polaganje razrednih ispita.
Učenik iz stava 1. ovog člana koji prvi put polaže razredni ispit krajem školske godine ima pravo da polaže popravni ispit iz jednog ili dva predmeta, u roku od mjesec dana od dana polaganja razrednog ispita.

Član 68.

Razredni ispit ne može polagati učenik u toku školske godine u kojoj je stekao svojstvo redovnog učenika.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, razredni ispit može polagati učenik u toku školske godine u kojoj je stekao svojstvo redovnog učenika, ako je morao da napusti školu zbog bolničkog liječenja u trajanju od najmanje 60 dana i drugih sličnih opravdanih razloga, o čemu odlučuje nastavničko vijeće.

Član 69.

Razredni ispit polažu vanredni učenici.
Vanredni učenik u toku jedne školske godine može završiti jedan razred.
Izuzetno od stava 2. ovog člana vanredni učenik naročitih sposobnosti može po odobrenju nastavničkog vijeća u jednoj školskoj godini završiti dva razreda.
Vanredni učenik koji na razrednom ispitu ima jednu ili dvije negativne ocjene, polaže popravni ispit.
Vanredni učenici mogu polagati jedan razred, najviše dva puta.
Vanredni učenici koji ne polože razred nakon dva polaganja, gube pravo da nastave školovanje u istoj vrsti škole.
Vanredni učenik koji je polagao razredni ispit u junskom ispitnom roku polaže popravni ispit u avgustovskom ispitnom roku.
Vanredni učenik koji je polagao razredni ispit u avgustovskom i januarskom ispitnom roku, polaže popravni ispit u roku od mjesec dana od dana polaganja razrednog ispita.

Član 70.

Vanredni učenici ne polažu ispit iz predmeta fizičkog vaspitanja ako imaju više od 20 godina i ispit iz predmeta odbrane i zaštite ako su odslužili vojni rok.

Član 71.

Nastavnim planom i programom utvrđuje se u kojim strukama i zanimanjima vanredni učenici mogu sticati srednje obrazovanje, kao i način ostvarivanja praktične nastave za te učenike.

Član 72.

Vanredni učenici polažu dopunske, diferencijalne (osim diferencijalnih ispita koji se utvrđuju u nostrifikacionom postupku) i razredne ispite u januarskom, junskom i avgustovskom ispitnom roku.
Vanredni učenici polažu dopunske i diferencijalne ispite jednog razreda u jednom ispitnom roku.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, vanredni učenici mogu polagati dopunske i diferencijalne ispite iz dva uzastopna razreda u jednom ispitnom roku, ako broj ispita nije veći od pet.
Vanredni učenik koji ne položi sve dopunske i diferencijalne ispite jednog razreda u tri uzastopna ispitna roka nije završio razred.
Ispiti iz stava 1. ovog člana održavaju se u vrijeme kada se ne izvodi redovna nastava.
Škola je dužna da najmanje sedam dana prije početka polaganja razrednih ispita obavijesti republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete o broju kandidata i rasporedu polaganja ispita.

Član 73.

Ispiti se održavaju pred komisijom koju imenuje nastavničko vijeće, po pravilu, u prostorijama škole. Praktični dio ispita može se, po potrebi, organizovati i u radionicama i laboratorijama preduzeća i ustanova.

Član 74.

Razredni ispit jednog razreda polaže se u istoj školi.
Učenik može polagati razredni ispit u drugoj školi tek kada je prethodno položio sve ispite jednog razreda u školi u kojoj je započeo sa polaganjem ispita.
Bliže propise o načinu polaganja popravnih, dopunskih, diferencijalnih i razrednih ispita propisuje republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

Član 74a.

Visinu školarine kada je organizovana nastava za vanredne učenike i visinu naknade za polaganje razrednih, diferencijalnih i dopunskih ispita za vanredne učenike utvrđuje, rješenjem, funkcioner koji rukovodi republičkim organom uprave nadležnim za poslove prosvjete.

Član 75.

U slučaju kada nadležni organ škole ili prosvjetni inspektor utvrdi da razredni ispiti nijesu obavljeni u skladu sa odredbama ovog zakona i propisima donijetim na osnovu njega, nastavničko vijeće je dužno da u roku koji mu odredi taj organ donese odluku o poništenju ispita i svjedočanstava izdatih na osnovu takvih ispita.
Ako nastavničko vijeće u određenom roku ne donese odluku iz stava 1. ovog člana, nadležni republički organ uprave donijeće rješenje.
Odluka o poništenju ispita, odnosno svjedočanstva objavljuje se u "Službenom listu Republike Crne Gore".
Škola je dužna da učenicima iz stava 1. ovog člana o svom trošku obezbijedi ponovno polaganje ispita.

Član 76.

Smatraće se da razredni ispiti nijesu obavljeni u skladu sa odredbama ovog zakona i propisima donesenim na osnovu njega, naročito:
- ako je ispit održan pred komisijom koja nije bila u punom sastavu;
- ako su vanrednom učeniku data pitanja koja u dovoljnoj mjeri ne obuhvataju nastavni program;
- ako su lica ovlašćena za vršenje stručnog nadzora utvrdila da vanredni učenici koji polažu razredni ispit ne posjeduju znanje koje odgovara datoj ocjeni.

Član 77.

Učenici polažu završni odnosno maturski ispit nakon završetka školovanja za sticanje trećeg, odnosno četvrtog stepena stručne spreme.
Sadržaj, način i postupak polaganja završnog odnosno maturskog ispita propisuje republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

4. Slobodne aktivnosti

Član 78.

Na osnovu slobodnog opredjeljenja i sklonosti učenika škola razvija razne oblike slobodnih aktivnosti.
Cilj slobodnih aktivnosti je da kod učenika razviju društveni i kulturni život, opštetehničku kulturu, fizičke sposobnosti, smisao i potrebu za kulturno-umjetničkim i sportskim aktivnostima, da produbljuju znanje iz pojedinih nastavnih predmeta i zadovoljavaju sklonosti i specifične interese učenika.
Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg programa škole.

5. Učeničke zadruge

Član 79.

Radi razvijanja sposobnosti za rad i stvaralačkog i odgovornog odnosa prema radu, kao i povezivanja škole sa privredom i sredinom, u školi se organizuju učeničke zadruge.
Način organizovanja zadruga određuje se u skladu sa djelatnošću škole i specifičnostima sredine.
Članovi zadruge, pored učenika, mogu biti nastavnici, stručni saradnici i drugi radnici škole.

Član 80.

Proizvodi nastali kao rezultat rada članova učeničke zadruge i praktičnog rada učenika mogu se stavljati u promet.
Sredstva učeničke zadruge i sredstva ostvarena praktičnim radom učenika vode se na računu izdvojenih sredstava škole i mogu se koristiti za slobodne društvene aktivnosti učenika; nabavku neophodnih sredstava i materijala za aktivnosti učenika; nagrađivanje članova zadruge, ekskurzije i materijalnu pomoć pojedinim učenicima.
Sredstva iz stava 2. ovog člana ne ulaze u ukupan prihod škole i na njih se ne plaćaju republički porezi i doprinosi.

V. Učenici

Član 81.

Lice koje je steklo osnovno obrazovanje ima pravo da se upiše u prvi razred škole, ako ispunjava uslove utvrđene ovim zakonom.
Učenik koji je završioVIrazred osnovne škole sa najmanje vrlodobrim uspjehom i za kojeg je odgovarajući stručni organ umjetničke škole utvrdio, na način propisan statutom, da je talentovan za tu vrstu umjetnosti, može pohađatiIrazred te škole redovno ako do kraja te školske godine, polaganjem razrednih ispita, završiVIIiVIIIrazred osnovne škole.
Strani državljanin i lice bez državljanstva može se upisati u školu po odobrenju republičkog organa uprave nadležnost za poslove prosvjete.

Član 82.

Status učenika stiče se upisom u školu.
Učenici se upisuju u školu kao redovni i vanredni učenici.
Redovni učenik je lice koje stiče obrazovanje redovnim pohađanjem nastave.
Vanredni učenik je lice koje stiče obrazovanje polaganjem razrednih ispita.

Član 83.

U prvi razred škole kao redovan učenik može se upisati lice koje nije starije od 17 godina.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, upis u prvi razred škole može dozvoliti nastavničko vijeće i licu do 18 godina starosti.
U prvi razred škole može se kao vanredan učenik upisati i lice starije od 17 godina.
U prvi razred škole odnosno odjeljenja za odrasle može se upisati lice starije od 17 godina, koje se obrazuje po posebnom nastavnom planu i programu.

Član 84.

Upis za sticanje svih stepena stručne spreme vrši se putem konkursa u junskom i avgustovskom roku.
Republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete donosi do 31. marta odluku o broju učenika za upis u škole.
Konkurs sadrži uslove za upis, način i vrijeme upisa i broj redovnih i vanrednih učenika po obrazovnim profilima i zanimanjima.
Konkurs raspisuje republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

Član 85.

Redosljed za upis u prvi razred škole za sticanje trećeg stepena stručne spreme odnosno četvrtog stepena stručne spreme u zanimanjima gdje najmanje jedna trećina časova nastave čini praktična nastava utvrđuje se na osnovu uspjeha učenika u posljednja tri razreda osnovne škole i na osnovu ocjena iz predmeta od značaja za dalje obrazovanje.
Redosljed za upis u prvi razred škole za sticanje četvrtog stepena stručne spreme (gimnazije, tehničke, umjetničke i njima odgovarajuće škole) utvrđuje se na osnovu uspjeha učenika na kvalifikacionom ispitu, na osnovu opšteg uspjeha u posljednja tri razreda osnovne škole i na osnovu ocjena iz predmeta od značaja za dalje obrazovanje.
Redosljed radi sticanja specijalizacije utvrđuje se na osnovu opšteg uspjeha, ocjena iz predmeta od značaja za nastavak obrazovanja i ocjene direktora o rezultatima rada kandidata u njegovom zanimanju.

Član 86.

Sadržaj, način i postupak polaganja kvalifikacionog ispita i vrednovanja kriterijuma za upis učenika propisuje republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

Član 87.

Škola je dužna da na poleđini svjedočanstva zabilježi da je učenik upisan, što se potvrđuje potpisom odgovornog lica i pečatom škole.

Član 88.

Svojstvo redovnog učenika prestaje:
- krajem školske godine u kojoj je stekao stepen stručne spreme;
- ako dva puta u toku školovanja u jednoj vrsti škole ponovi razred;
- ako učenik u toku jednog polugodišta napravi 30 neopravdanih časova;
- ako bude isključen iz škole;
- ako samovoljno napusti školu;
- ako se ispiše iz škole i u roku od osam dana se ne upiše u drugu školu;
- ako izgubi pravo na redovno školovanje u smislu člana 58 ovog zakona.
Svojstvo redovnog učenika prestaje i u slučaju ako učenik na prvom polugodištu ima više od polovine nedovoljnih ocjena od ukupnog broja predmeta s tim da ima pravo da na kraju nastavne godine polaže razredni ispit.
Smatra se da je učenik samovoljno napustio školu u smislu stava 1. alineje 5. ovog člana ako uzastopno šest dana neopravdano ne pohađa nastavu.

Član 88a.

Učenici se mogu u toku školske godine, a najkasnije dva mjeseca prije završetka nastavne godine, ispisati iz jedne i upisati u drugu školu iste vrste, na osnovu svjedočanstva prethodnog razreda i ispisnice izdate od škole koju je učenik pohađao.
Ako učenik prelazi iz jedne škole u drugu, dužan je da se upiše u roku od osam dana od dana izdavanja ispisnice.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, u slučaju vanrednih okolnosti, učenik se može prepisati iz jedne u drugu vrstu škole mjesec dana prije završetka nastavne godine, po odobrenju republičkog organa uprave nadležnog za poslove prosvjete.

Član 89.

Učenici su dužni da savjesno rade na svom obrazovanju, doprinose ostvarivanju ciljeva i zadataka škole, uredno pohađaju nastavu, savjesno čuvaju školsku imovinu, ispunjavaju učeničke obaveze utvrđene statutom škole, učestvuju u radu razredne zajednice i drugim tijelima škole i njeguju smisao za drugarske i humane odnose.

Član 90.

Učenici obrazuju zajednicu učenika škole.
Zajednica učenika se obrazuje radi razvijanja samostalnosti i jačanja svjesne discipline i odgovornosti za rad i uspjeh u školi učenika i njihove saradnje sa nastavnicima i organima škole.

Član 91.

Prema učenicima koji ne ispunjavaju svoje dužnosti i koji se ne pridržavaju pravila škole, mogu se primjeniti vaspitne mjere: opomena, stroga opomena, ukor, strogi ukor i isključenje iz škole.
Isključenje učenika iz škole može biti na jednu školsku godinu s pravom ili bez prava polaganja razrednog ispita u istoj školi.

Član 92.

Odluku o isključenju učenika iz škole donosi nastavničko vijeće škole.
Na osnovu odluke nastavničkog vijeća, direktor škole u roku od tri dana od dana donošenja odluke o isključenju donosi rješenje i uručuje ga učenika i njegovom roditelju, odnosno staratelju.
Protiv rješenja o isključenju učenika iz škole, učenik ili njegov roditelj odnosno staratelj, ima pravo žalbe na rješenje o isključenju učenika iz škole u roku od osam dana od dana prijema rješenja, republičkom organu uprave nadležnom za poslove prosvjete.
Žalba odlaže izvršenje rješenja do drugostepene odluke.
Učenik kome je izrečena mjera isključenja može biti udaljen iz škole i prije drugostepenog rješenja, ako ometa rad škole.

Član 93.

Protiv konačne odluke o ocjeni i konačne odluke o isključenju učenika iz škole, ne može se voditi upravni spor.

Član 93a.

Učenik je dužan da nadoknadi materijalnu štetu školi koju učini namjerno ili iz krajnje nepažnje.

Član 94.

Bliže propise o pohvalama i nagradama i vaspitno-obrazovnim mjerama, donosi republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

VI. Nastavnici i saradnici

Član 95.

Obrazovno-vaspitni rad u školama obavljaju nastavnici, nastavnici praktične nastave, saradnici u nastavi i stručni saradnici koji ispunjavaju uslove predviđene ovim zakonom.

Član 96.

Nastavnik u školi može biti lice koje je završilo odgovarajući fakultet, visoku školu ili umjetničku akademiju.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, nastavu iz pojedinih nastavnih predmeta mogu izvoditi lica sa odgovarajućom višom školom, ukoliko ne postoje fakulteti, visoke škole, odnosno umjetnička akademija za obrazovanje tih profila nastavnika.
Nastavnik praktične nastave može biti lice koje je završilo odgovarajuću višu školu, kao i lice koje je steklo peti stepen stručne spreme sa najmanje pet godina praktičnog rada u struci odnosno zanimanju i sa posebnim sklonostima za izvođenje praktične nastave.
Saradnici u nastavi mogu biti lica sa najmanje srednjom školskom spremom odgovarajuće struke i potrebnim praktičnim iskustvom.
Stručni saradnici mogu biti lica koja su završila odgovarajući fakultet ili umjetničku akademiju.

Član 97.

Nastavnik, nastavnik praktične nastave, saradnik u nastavi i stručni saradnik u školi, može biti lice koje pored propisanih uslova:
- ima odgovarajuće stručno i pedagoško-psihološko obrazovanje prema odredbama ovog zakona i drugim propisima;
- ima odgovarajuće psihofizičke sposobnosti potrebne za obavljanje poslova i zadataka nastavnika, nastavnika praktične nastave, saradnika u nastavi i stručnog saradnika;
- svjesno obavlja radne obaveze u školi, a u životnoj sredini ponaša se u skladu sa funkcijom i ulogom obrazovno-vaspitnog radnika.

Član 98.

Nastavnici organizuju i izvode obrazovno-vaspitni rad, rade na njegovom unapređivanju, učestvuju u radu stručnih organa i drugih tijela, rukovode radionicama, bibliotekom i drugim aktivnostima nastavnog i vannastavnog rada koje su utvrđene programom rada i odgovorni su za ostvarivanje ciljeva učenika.
Saradnici u nastavi pod neposrednim rukovodstvom nastavnika učestvuju u pripremanju i planiranju nastave u izvođenju praktične nastave i vrše poslove laboranta, demonstratora i sl.
Stručni saradnici rade na pedagoško-psihološkim, socijalno-zdravstvenim, bibliotečkim i drugim sličnim poslovima koji su neposredno ili posredno vezani za proces obrazovanja.

Član 99.

Nastavnik, nastavnik praktične nastave, saradnik u nastavi i stručni saradnik biraju se konkursom.
Izbor lica iz stava 1. ovog člana vrši direktor škole po prethodno pribavljenom mišljenju školskog odbora.
Osnovni kriterijumi za izbor nastavnika su prosječna ocjena na fakultetu i radne ocjene.
Kriterijumi iz stava 3. ovog člana imaju istu vrijednost prilikom donošenja odluke o izboru nastavnika.

Član 99a

Nastavniku, odnosno nastavniku praktične nastave prestaje radni odnos kada dva puta uzastopno školski nadzornik u obavljanju stručno-pedagoškog nadzora i na osnovu dvije testom izvršene provjere znanja učenika utvrdi da nastavnik, odnosno nastavnik praktične nastave ne ostvaruje nastavni program i ne postiže pozitivne rezultate u nastavi.
Rješenje o prestanku radnog odnosa lica iz stava 1 ovog člana donosi direktor škole.

Član 99b

Nastavnik škole, koji se ističe u nastavi može se, na lični zahtjev, rješenjem republičkog organa uprave nadležnog za poslove prosvjete rasporediti u drugu srednju ili osnovnu školu na teritoriji Republike, ako za to postoje porodični odnosno zdravstveni ili drugi opravdani razlozi.
Nastavnik škole može se radi potrebe nastave, rješenjem republičkog organa uprave nadležnog za poslove prosvjete privremeno rasporediti na upražnjeno radno mjesto, a najduže šest mjeseci u drugu srednju ili osnovnu školu na teritoriji Republike.
Raspoređivanje nastavnika u smislu stava 2. ovog člana, može se izvršiti, samo u slučaju ako nema mogućnosti da se putem konkursa ili raspoređivanjem na lični zahtjev nastavnika popuni upražnjeno radno mjesto.
Nastavnik iz stava 2 ovog člana ima pravo na naknadu putnih i selidbenih troškova.

Član 99c

Nastavniku koji nema normu časova utvrđenu Zakonom može se rješenjem republičkog organa uprave nadležnog za poslove prosvjete odrediti dopuna časova u drugoj osnovnoj i srednjoj školi.

Član 100.

Radno vrijeme nastavnika obuhvata vrijeme potrebno za planiranje i pripremanje nastave, vannastavne aktivnosti, obavljanje ispita, učešće u radu stručnih tijela, vršenje dužnosti odjeljenjskog starješine, saradnja sa roditeljima učenika, programiranje i obavljanje drugih poslova i zadataka povezanih za program obrazovno-vaspitnog i vannastavnog rada.
Statutom škole bliže se utvrđuje raspored i organizacija radnog vremena nastavnika.

Član 101.

Radno vrijeme nastavnika je 42 časa sedmično.
U okviru sedmičnog radnog vremena norma za nastavnika iznosi:
- iz srpskohrvatskog jezika, odnosno maternjeg jezika 18 časova;
- iz stranog jezika i matematike 19 časova;
- iz predmeta čija nastava iziskuje pripremanje i izvođenje eksperimenata, izradu, pregled i ocjenjivanje zadataka, programa i projekata za sve učenike jednog odjeljenja - 19 časova;
- iz predmeta za čiju nastavu je neophodno i obavezno pripremiti, pregledati i ocjenjivati projekte, programe i druge zadatke, različite za svakog učenika ili za manje grupe učenika - 18 časova;
- iz ostalih predmeta teorijske nastave - 20 časova.
Nastavna norma za nastavnike praktične nastave iznosi 24 časa sedmično.
Nastavniku pripravniku za prve dvije godine nastavnog rada, nastavniku koji vrši poslove mentora, kao i nastavnicima koji su proveli najmanje 30 godina (žene) odnosno 35 (muškarci) na neposrednom izvođenju nastave, radno vrijeme za neposredno izvođenje nastave može se smanjiti za dva časa sedmično.
Škola je dužna da raspiše konkurs za izbor nastavnika ako ima više od šest časova nedjeljno iz jednog predmeta koji nijesu zastupljeni ili su zastupljeni honorarnom nastavom.

Član 102.

U ostvarivanju svih oblika obrazovno-vaspitnog rada u školi u okviru četrdesetodnevnog radnog vremena, stručni saradnici u toku sedmice imaju 30 časova neposrednog rada sa učenicima. Ostalo radno vrijeme od 12 časova za pripremanje rada sa učenicima i druge aktivnosti utvrđuju se statutom škole.

Član 103.

- prestao da važi -

Član 104.

Nastavnik može i uz naknadu pripremati učenike radi polaganja ispita i postizanja boljeg uspjeha iz određenih predmeta pod uslovom da učenici ne pohađaju redovno nastavu niti polažu ispite u školi u kojoj nastavnik radi.
Lice koje ispunjava uslove da obavlja poslove nastavnika može se baviti pripremanjem učenika kao osnovnom djelatnošću.
Za obavljanje djelatnosti iz st. 1. i 2. ovog člana, odgovorno lice dužno je da se prijavi nadležnom opštinskom organu uprave i nadležnoj prosvjetnoj inspekciji.

Član 105.

Nastavnici i drugo osoblje škole moraju biti u toku školske godine najmanje jedanput ljekarski pregledani.
Lice koje boluje od zarazne bolesti ne može raditi u školi.

VII. Upravljanje

Član 106.

Školom upravlja školski odbor u skladu sa ovim zakonom.
Školski odbor ima pet do sedam članova.
Republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete bira članove školskog odbora.
Organ iz stava 3. ovog člana bira iz reda građana sa teritorije sjedišta škole dva, odnosno tri člana, iz reda nastavnika na predlog škole dva, odnosno tri člana i iz reda učenika na predlog zajednice učenika jednog člana školskog odbora.
Članovi školskog odbora biraju se na četiri godine, osim predstavnika učenika koji se imenuju na dvije godine.

Član 107.

Školski odbor vrši sljedeće poslove:
- donosi godišnji program rada i razmatra izvještaj o njegovom ostvarivanju;
- utvrđuje finansijski plan i završni račun škole;
- donosi statut škole i opšti akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta;
- utvrđuje predlog broja učenika za upis u prvi razred škole;
- razmatra program i rezultate rada vannastavnih aktivnosti učenika;
- potvrđuje pravila zajednice učenika;
- stara se o unapređenju materijalnih i drugih uslova za rad škole;
- stara se o saradnji škole sa drugim školama sa porodicom i radnom organizacijom;
- vrši i druge poslove u skladu sa statutom i zakonom.

Član 108.

Za direktora škole može biti izabrano lice koje ispunjava uslove za nastavnika, odnosno stručnog saradnika, ima visoku školsku spremu, položen stručni ispit u prosvjetnoj struci i ističe se u pedagoškom i organizacionom radu.

Član 109.

Direktora škole čiji je osnivač Republika bira, na osnovu javnog konkursa, funkcioner koji rukovodi republičkim organom uprave nadležnim za poslove prosvjete.
Direktora škole u društvenoj, mješovitoj i privatnoj svojini imenuje osnivač škole.
Direktor škole imenuje se na period od četiri godine i može biti ponovo imenovan.

Član 110.

Direktor škole neposredno organizuje rad škole i odgovoran je za realizaciju nastavnog plana i programa, vrši stručno-pedagoški nadzor i preduzima mjere za unapređivanje rada nastavnika i saradnika; preduzima mjere prema nastavnicima koji nesavjesno obavljaju radne zadatke odnosno vrše povrede radnih obaveza ili se nedolično ponašaju i time negativno utiču na učenike; saziva sjednice nastavničkog vijeća; usmjerava i usklađuje rad svih stručnih organa u školi; sarađuje sa roditeljima i vrši druge poslove u skladu sa statutom i zakonom.
Direktor škole izvodi nastavu u obimu utvrđenom statutom škole.

Član 110a.

Funkcioner koji rukovodi republičkim organom uprave nadležnim za poslove prosvjete razriješiće dužnosti direktora škole:
- ako ne preduzima mjere prema nastavnicima koji ne izvršavaju svoje radne zadatke, vrši povrede radnih obaveza, zloupotrebljava svoj položaj i nedolično se ponaša;
- ako se utvrdi da škola ne realizuje u potrebnoj mjeri nastavni plan i program ili ih realizuje na način koji ne garantuje ostvarivanje ni minimuma ciljeva obrazovanja i vaspitanja;
- ako se utvrdi da učenici polože razredne ispite, a ne posjeduju odgovarajuće znanje i sposobnosti;
- ako se u školi ne vodi propisana evidencija;
- ako škola izda javnu ispravu suprotno odredbama ovog zakona;
- ako na konkursu izabere nastavnika, odnosno saradnika suprotno odredbama člana 99. ovog zakona;
- ako ne obezbijedi čuvanje i zaštitu školske imovine.

Član 111.

Škola sa preko 20 odjeljenja može imati pomoćnika direktora.
Pomoćnik direktora škole pomaže direktoru u obavljanju poslova i zadataka u obrazovno-vaspitnim radu.
Pomoćnik direktora škole izvodi nastavu u obimu utvrđenom statutom škole.
Poslovi i zadaci pomoćnika direktora škole bliže se utvrđuju statutom škole.
Za pomoćnika direktora škole, putem javnog konkursa, može biti imenovano lice koje ispunjava propisane uslove za direktora.
Pomoćnika direktora škole čiji je osnivač Republika bira, na osnovu javnog konkursa, direktor škole uz saglasnost republičkog organa uprave nadležnog za poslove prosvjete.
Pomoćnika direktora škole u mješovitoj i privatnoj svojini bira osnivač.
Pomoćnik direktora škole imenuje se na period od četiri godine.

Član 112.

U školi se obrazuju stručni organi: nastavničko vijeće, odjeljenjsko vijeće, stručni aktivi, kao i drugi organi predviđeni statutom.
Nastavničko vijeće sačinjavaju: nastavnici teorijske i praktične nastave, stručni saradnici, saradnici u nastavi i direktor škole.
Odjeljenjsko vijeće sačinjavaju: nastavnici teorijske i praktične nastave, stručni saradnici, saradnici u nastavi koji učestvuju u izvođenju obrazovno-vaspitne djelatnosti u odjeljenju.
Stručni aktiv sačinjavaju: nastavnici istog nastavnog predmeta ili dva, odnosno više srodnih nastavnih predmeta.
Škola statutom utvrđuje ovlašćenja i način rada stručnih organa.

Član 113.

Škola ima statut.
Statut škole, pred odredaba utvrđenih ovim zakonom, sadrži naročito:
- način ostvarivanja javnosti rada škole,
- način donošenja pravila o kućnom redu,
- ostvarivanje saradnje roditelja i učenika škole,
- rad zajednice učenika škole,
- organizaciju dodatne nastave,
- ostvarenje javne i kulturne djelatnosti škole,
- organizaciju i sticanje praktičnih znanja učenika gimnazije.
Saglasnost na statut i opšti akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta škole čiji je osnivač Republika, daje republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

VIII. Evidencija

Član 114.

U školama se vodi jedinstvena pedagoška evidencija.
U školi se vodi: upisnica (matična knjiga), dnevnik rada, odjeljenjska knjiga, evidencija o ispitima i uspjehu učenika na kraju školske godine, izdatim svjedočanstvima i diplomama, evidencija o podjeli predmeta na nastavnike kao i ljetopis škole.
U školama u kojima se nastava izvodi na jeziku pripadnika nacionalne i etničke grupe, upisnica (matična knjiga), vodi se na srpskom i jeziku pripadnika nacionalne i etničke grupe.
Škola je dužna da trajno čuva upisnicu (matičnu knjigu) i evidenciju o izdatim svjedočanstvima i diplomama.

Član 115.

Na osnovu podataka iz evidencije, škola izdaje javne isprave.
Javne isprave u smislu ovog zakona su: đačka knjižica, ispisnica, svjedočanstvo i diploma.

Član 116.

Škola učeniku izdaje đačku knjižicu, a prilikom ispisivanja ispisnicu.
Škola na kraju prvog polugodišta unosi ocjene u đačku knjižicu, a na kraju nastavne godine svakom učeniku, bez obzira na postignuti uspjeh, izdaje razredno svjedočanstvo.
Škola o stečenom trećem, četvrtom i petom stepenu stručne spreme izdaje diplomu, a o stečenom prvom i drugom stepenu stručne spreme izdaje svjedočanstvo.
Svjedočanstvo odnosno diploma u školama, u kojima se nastava izvodi na jeziku pripadnika nacionalne i etničke grupe, izdaje se na srpskom i jeziku pripadnika nacionalne i etničke grupe.

Član 117.

Vjerodostojnost javne isprave škola ovjerava pečatom.
Pečat škole je kružnog oblika, sadrži naziv Savezne Republike Jugoslavije, naziv i grb Republike Crne Gore, naziv opštine, naziv i sjedište škole.

Član 118.

Podatke o kojima se vodi pedagoška evidencija, oblik i način vođenja evidencije i obrasce javnih isprava propisuje republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete.

IX. Kaznene odredbe

Član 119.

Novčanom kaznom od desetostrukog do tristostrukog iznosa minimalne zarade u Republici kazniće se za prekršaj škola:
- ako koristi uybenike koji nijesu odobreni od nadležnog organa;
- ako za ovjeravanje javnih isprava koristi pečat suprotno odredbama člana 117;
- ako škola obavlja djelatnost suprotno odredbama člana 39. zakona;
- ako upiše učenika ili obavlja djelatnost prije dobijanja rješenja o ispunjenosti uslova za početak rada škole, odnosno obavlja djelatnost srednjeg obrazovanja u inostranstvu (čl. 19. i 40);
- ako obavi ispite suprotno odredbama čl. 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74. i 75;
- ako ne vodi ili neuredno vodi propisanu pedagošku evidenciju (član 114);
- ako izda javnu ispravu suprotno odredbama čl. 115. i 116.
Za prekršaje iz stava 1. ovog člana kazniće se i direktor škole novčanom kaznom od jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Republici.

Član 120.

Novčanom kaznom od jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Republici kazniće se nastavnik koji suprotno odredbama člana 104. priprema učenike.

X. Prelazne i završne odredbe

Član 121.

Učenik koji je započeo sticanje srednjeg obrazovanja po nastavnom planu i programu koji je važio do stupanja na snagu ovog zakona može steći srednje obrazovanje po tom nastavnom planu i programu do 31. avgusta 1995. godine.

Član 121a

Vanredni učenici koji su do dana stupanja na snagu ovog zakona dva puta polagali isti razred imaju pravo da ga polažu još jedanput.

Član 122.

Priznaje se srednje obrazovanje licima koja su stekla to obrazovanje po ranijim propisima.

Član 123.

Odredbe člana 85. zakona koje se odnose na polaganje kvalifikacionog ispita primjenjivaće se od školske 1992/93. godine.

Član 124.

Nastavnici praktične nastave sa srednjim obrazovanjem (četvrti stepen stručne spreme) mogu izvoditi nastavu tog predmeta pod uslovom da su do dana stupanja na snagu ovog zakona izvodili praktičnu nastavu najmanje 10 godina.
Nastavnici iz stava 1. ovog člana, koji su proveli manje od 10 godina na izvođenju praktične nastave, dužni su da upotpune školsku spremu u skladu sa odredbama ovog zakona najdalje u roku od tri godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Nastavnicima iz stava 2. ovog člana koji ne upotpune školsku spremu u propisanom roku, prestaće radni odnos.

Član 124a.

Lica koja su po dosadašnjim propisima ispunjavala uslove za izvođenje nastave iz pojedinih predmeta, a nemaju završene odgovarajuće studije za obrazovanje nastavnika, a izvodili su nastavu iz tih predmeta najmanje 20 godina, mogu i dalje izvoditi nastavu iz tih predmeta.
Nastavnici koji su završili Odsjek za marksizam i socijalističko samoupravljanje, a koji su na dan stupanja na snagu ovog zakona zatečeni u školi u radnom odnosu na neodređeno vrijeme, imaju pravo da se do kraja školske 1995/96 godine doškoluju za nastavnika sociologije, odnosno filozofije.
Nastavnicima iz stava 2 ovog člana koji se ne doškoluju u propisanom roku, prestaće radni odnos.

Član 125.

Imenovanje direktora u školama u skladu sa odredbama ovog zakona, izvršiće se u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 126.

Danom stupanja na snagu ovog zakona postojeće škole nastavljaju sa radom kao javne ustanove, u odgovarajućem obliku svojine.

Član 127.

Prava i dužnost osnivača škole koje su osnovali opština i druga pravna lica preuzima Republika.
Imovinsko-pravni odnosi između Republike i opština uređuju se sporazumom.

Član 128.

Škole su dužne da usklade rad, organizaciju i opšta akta sa ovim zakonom u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 129.

Republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete dužan je da donese nastavne planove i programe u skladu sa odredbama ovog zakona, najkasnije do 1. avgusta 1991. godine.

Član 130.

Republički organ uprave nadležan za poslove prosvjete donijeće propise predviđene ovim zakonom, u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 131.

Stupanjem na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o usmjerenom srednjem vaspitanju i obrazovanju ("Službeni list SRCG", br. 22/83, 12/85, 17/87 i 13/91).

Član 132.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Republike Crne Gore".