Na osnovu člana 82 stav 1 tačka 2 i člana 91 stav 2 Ustava Crne Gore, Skupština Crne Gore 25. saziva, na osmoj šednici prvog redovnog (proljećnjeg) zasijedanja u 2013. godini, dana 9. jula 2013. godine, donijela je

ZAKON

O ZAŠTITI OD NEJONIZUJUĆIH ZRAČENjA

(Objavljen u "Sl. listu Crne Gore", br. 35 od 23. jula 2013)

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet

Član 1

Ovim zakonom uređuje se zaštita života i zdravlja ljudi, lica koja rade sa izvorima nejonizujućih zračenja ili se u procesu rada nalaze u poljima nejonizujućih zračenja (u daljem tekstu: profesionalno izložena lica) i zaštita životne sredine od štetnog djelovanja nejonizujućih zračenja, uslovi za korišćenje izvora nejonizujućih zračenja i druga pitanja od značaja za zaštitu od nejonizujućih zračenja.

Izuzeci od primjene

Član 2

Ovaj zakon ne primjenjuje se na:
- prirodne izvore nejonizujućih zračenja;
- promet izvora nejonizujućih zračenja koji se smatraju medicinskim sredstvima;
- promet izvora elektromagnetnog polja;
- izvore nejonizujućih zračenja namijenjene za odbranu zemlje;
- izvore nejonizujućih zračenja koje koristi organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove.

Principi zaštite od nejonizujućih zračenja

Član 3

Zaštita od nejonizujućih zračenja zasniva se na sljedećim principima:
1) opravdanost upotrebe je upotreba izvora nejonizujućih zračenja koja je opravdana ako daje veću korist od procijenjene štete;
2) optimizacija zaštite je primjena mjera zaštite pri svakoj upotrebi izvora nejonizujućih zračenja kojima se sprječavaju ili smanjuju štetni uticaji na život i zdravlje ljudi i profesionalno izložena lica;
3) ograničavanje izlaganja nejonizujućim zračenjima je utvrđivanje gornje granice dopuštene izloženosti ljudi nejonizujućim zračenjima i nivoa nejonizujućih zračenja koje može emitovati izvor nejonizujućih zračenja;
4) informisanje javnosti o nejonizujućem zračenju su podaci o nejonizujućem zračenju koji se, u skladu sa ovim zakonom, objavljuju radi informisanja javnosti.

Značenje izraza

Član 4

Pojedini izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeća značenja:
1) akcident je neplanirani događaj u kojem je zbog ljudske greške ili kvara opreme došlo ili je moglo doći do štetnog djelovanja nejonizujućih zračenja na zdravlje ljudi;
2) elektromagnetna polja su statičko magnetna i vremenski promjenjiva električna, magnetna i elektromagnetna polja sa frekvencijama do 300GHz;
3) elektromagnetni talas je kombinacija oscilujućeg električnog i magnetnog polja koji se šire prostorom;
4) frekvencija je broj oscilacija u jednoj sekundi, izražena jedinicom herc (Hz);
5) granica najvećeg dopuštenog nivoa izlaganja optičkom zračenju je maksimalno dozvoljena granica izloženosti koherentnom i nekoherentnom optičkom zračenju, koja se direktno zasniva na dokazanim akutnim uticajima na zdravlje ljudi i njihovim biološkim razmatranjima, čime se obezbjeđuje zaštita stanovništva i profesionalno izloženih lica od izloženosti optičkom zračenju od svih poznatih štetnih uticaja na zdravlje;
6) granična vrijednost izloženosti elektromagnetnom polju je maksimalno dozvoljena vrijednost izloženosti, koja se direktno zasniva na dokazanim akutnim uticajima na zdravlje ljudi i njihovim biološkim razmatranjima, a čime se obezbjeđuje zaštita stanovništva i profesionalno izloženih lica od izloženosti elektromagnetnim poljima od svih poznatih štetnih uticaja na zdravlje;
7) ispitivanje zračenja koje dolazi od izvora nejonizujućih zračenja je mjerenje, a po potrebi i proračun parametara polja i njegove prostorne raspodjele u životnoj i radnoj sredini;
8) kavitacija je stvaranje pojačano oscilirajućih mjehurića gasa u tečnostima i tkivima unošenjem mehaničke energije spoljašnjim izvorima;
9) koherencija je svojstvo elektromagnetnog talasa da između dvije tačke u prostoru i vremenu postoji odnos konstantne faze oscilovanja;
10) koherentno elektromagnetno zračenje je zračenje kod kojeg je u smjeru širenja održana koherencija na dužini većoj od 1 mm;
11) laser je uređaj koji emituje ili pojačava elektromagnetno zračenje u rangu talasnih dužina optičkog zračenja prvenstveno u procesu kontrolisane stimulisane emisije;
12) lasersko zračenje je optičko zračenje iz lasera, odnosno elektromagnetni talasi frekvencije od 300GHzdo 3.000.000GHz;
13) nekoherentno zračenje je svako optičko zračenje koje nije lasersko zračenje;
14) optičko zračenje je elektromagnetni talas frekvencije od 300GHzdo 3.000.000GHz;
15) područja povećane osjetljivosti su javne, stambene i poslovne zgrade u kojima borave ljudi: škole, predškolske ustanove, porodilišta, bolnice, turistički objekti i dječija igrališta, i neizgrađene parcele koje su prostorno-planskom dokumentacijom određene za te namjene;
16) područja profesionalne izloženosti su područja na kojima se obavljaju poslovi (radna sredina) u kojima se vrši kontrola izloženosti elektromagnetnim poljima, a koja se ne nalaze u području povećane osjetljivosti i u kojima se pojedina lica mogu zadržavati do osam sati dnevno;
17) rekonstrukcija izvora elektromagnetnog polja je svaki zahvat kojim se bitno mijenjaju osnovne tehničke karakteristike, način korišćenja ili djelovanja, snaga ili smještaj stacionarnog izvora, a ima za posljedicu promjenu nivoa ili vrste elektromagnetnog polja izvora;
18) ultrazvuk je mehanički talas čija je frekvencija iznad 20kHz;
19) upozorenja (action values) su veličine neposredno mjerljivih parametara, izraženih putem jačine električnog polja (E), jačine magnetnog polja (H), gustine magnetnog fluksa (B) i gustine snage (S), za koje se preduzimaju jedna ili više mjera određenih ovim zakonom, radi poštovanja graničnih vrijednosti izloženosti;
20) zatečeni izvori nejonizujućih zračenja su izvori nejonizujućih zračenja koji su se koristili do stupanja na snagu ovog zakona;
21) značajan izvor nejonizujućih zračenja je izvor elektromagnetnog polja koji može da bude opasan po zdravlje ljudi, čije elektromagnetno polje u području povećane osjetljivosti ili u području profesionalne izloženosti, dostiže najmanje 10% iznosa vrijednosti upozorenja propisanih za elektromagnetna polja.

II. ZAŠTITA OD NEJONIZUJUĆIH ZRAČENjA

Mjere zaštite

Član 5

Nejonizujuća zračenja su elektromagnetna polja i elektromagnetni talasi frekvencije niže od 300GHz, optička zračenja i ultrazvuk frekvencije niže od 500MHz, koji u međudjelovanju sa supstancom ne stvaraju
jone.
Izvori nejonizujućih zračenja su uređaji, instalacije ili objekti koji emituju jednu ili više vrsta nejonizujućih zračenja.
Radi zaštite od nejonizujućih zračenja sprovode se sljedeće mjere:
1) određivanje granica izloženosti nejonizujućim zračenjima ljudi i profesionalno izloženih lica i kontrola izloženosti;
2) uklanjanje ili smanjenje rizika, zbog izloženosti nejonizujućim zračenjima, na minimum;
3) proračun, procjena, prva i periodična mjerenja nivoa zračenja u okolini izvora nejonizujućih zračenja;
4) vremensko ograničavanje izloženosti ljudi nejonizujućem zračenju;
5) označavanje izvora nejonizujućih zračenja i prostora u kojima su smješteni;
6) korišćenje sredstava i opreme lične zaštite pri radu sa izvorima nejonizujućih zračenja;
7) određivanje uslova za korišćenje izvora nejonizujućih zračenja;
8) provjera osposobljenosti i stručno osposobljavanje profesionalno izloženih lica i lica odgovornih za sprovođenje mjera zaštite od nejonizujućih zračenja;
9) utvrđivanje i praćenje zdravlja lica koja su profesionalno izložena nejonizujućem zračenju;
10) obezbjeđenje tehničkih, finansijskih i drugih uslova za sprovođenje mjera zaštite od nejonizujućih zračenja;
11) vođenje evidencije o izvorima nejonizujućih zračenja i o izloženosti lica koja rade sa izvorima nejonizujućih zračenja;
12) kontrola nad izvorima nejonizujućih zračenja i primjenom mjera zaštite;
13) informisanje stanovništva o sprovedenim mjerama zaštite i stepenu izloženosti nejonizujućim zračenjima.

Sistematsko ispitivanje nejonizujućih zračenja

Član 6

Radi praćenja prisustva, utvrđivanja opasnosti, obavještavanja i preduzimanja mjera zaštite od nejonizujućih zračenja, vrši se sistematsko ispitivanje nivoa nejonizujućih zračenja (u daljem tekstu: monitoring).
Monitoring se vrši na osnovu godišnjeg programa sistematskog ispitivanja nivoa nejonizujućih zračenja (u daljem tekstu: Program), koji donosi Vlada Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada).
Stručnu osnovu za izradu Programa priprema organ uprave nadležan za poslove zaštite životne sredine (u daljem tekstu: Agencija) i dostavlja organu državne uprave nadležnom za poslove zaštite od nejonizujućih zračenja (u daljem tekstu: Ministarstvo), najkasnije do 1. novembra tekuće za narednu godinu.
Programom se određuju izvori nejonizujućih zračenja, mjesta mjerenja, period i lokacije mjerenja, metode mjerenja, proračun i sredstva potrebna za sprovođenje Programa.
Troškovi sprovođenja Programa obezbjeđuju se iz budžeta Crne Gore.