ZAKON

O NAUČNOISTRAŽIVAČKOJ DJELATNOSTI

(Objavljen u "Sl. listu Crne Gore", br. 80 od 31. decembra 2010)

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet

Član 1

Ovim zakonom uređuju se organizacija, uslovi i način finansiranja naučnoistraživačke djelatnosti i druga pitanja od značaja za obavljanje ove djelatnosti.

Naučnoistraživačka djelatnost

Član 2

Pod naučnoistraživačkom djelatnošću smatra se stvaralačka aktivnost na naučnim otkrićima, primjena i korišćenje rezultata nauke, osposobljavanje istraživača za naučnoistraživački rad i usavršavanje istraživača.

Dostupnost istraživanja

Član 3

Naučnoistraživačka djelatnost je djelatnost od javnog interesa.
Obavljanje naučnoistraživačke djelatnosti je slobodno i dostupno svim domaćim i stranim fizičkim i pravnim licima.

Načela

Član 4

Naučnoistraživačka djelatnost zasniva se na načelima:
1) širenja i produbljivanja naučnih saznanja;
2) razvoja nauke radi povećanja efikasnosti, očuvanja i razvoja opšteg fonda znanja;
3) povećanja efikasnosti naučnoistraživačke djelatnosti i povezivanja organizacija u oblasti nauke, obrazovanja i privrede;
4) uključivanja u Evropski istraživački prostor i Okvirne programe Evropske unije za naučnoistraživačku djelatnost i druge međunarodne programe;
5) uključivanja u regionalne programe saradnje u oblasti naučnoistraživačke djelatnosti;
6) slobode i autonomije naučnog stvaralaštva koji treba da bude moralno i intelektualno nezavisan od svakog političkog autoriteta i ekonomske moći i koji se obavlja uz poštovanje etičkih standarda, načela naučne istine i kritičnosti;
7) etike i odgovornosti lica koja se bave naučnoistraživačkim radom za posljedice njihovog rada;
8) obrazovanja vrhunskih stručnjaka za istraživanje i razvoj;
9) održivog razvoja i zaštiti i unapređenju životne sredine;
10) zaštite ličnosti i dostojanstva lica koja se bave naučnoistraživačkim radom;
11) međunarodnih mjerila kvaliteta;
12) povezivanja lica koja se bave naučno-istraživačkim radom na državnom i međunarodnom nivou.

Vrste istraživanja

Član 5

Naučnoistraživačka djelatnost obuhvata: osnovna (fundamentalna), primijenjena i razvojna istraživanja i osposobljavanje istraživača za naučno istraživački rad (u daljem tekstu: istraživač).
Osnovna istraživanja čine teorijski ili eksperimentalni rad koji se obavlja prvenstveno radi osvajanja novih znanja ili otkrivanja novih oblasti istraživanja, sa dugoročnim ciljevima primjene.
Primijenjena istraživanja čini stvaralački rad koji se obavlja radi primjene rezultata osnovnih istraživanja u pojedinim područjima oblasti nauka.
Razvojna istraživanja čini stvaralački rad zasnovan na rezultatima primiješenih istraživanja preduzet u cilju osvajanja novih tehnologija, proizvodnje novih ili poboljšanja postojećih materijala, proizvoda i uređaja, odnosno uvođenja novih ili poboljšanja postojećih postupaka, sistema i usluga.
Rezultati naučnih otkrića moraju da sadrže elemente izvornosti i originalnosti, a vrednuju se objavljivanjem u naučnim publikacijama ili provjerom u primjeni.
Osposobljavanje istraživača je sticanje novih znanja putem studijskih programa postdiplomskih i doktorskih studija i drugih oblika naučnog usavršavanja.

Oblasti istraživanja

Član 6

Naučnoistraživačka djelatnost realizuje se u oblastima: prirodno-matematičkih, tehničko-tehnoloških, medicinskih, poljoprivrednih, društvenih i humanističkih nauka, kao i interdisciplinarnih istraživanja.

Ostvarivanje naučnoistraživačke djelatnosti

Član 7

Naučnoistraživačku djelatnost ostvaruju: Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, naučnoistraživačke ustanove, ustanove visokog obrazovanja i druga pravna i fizička lica, u skladu sa zakonom.
Djelatnost Crnogorske akademije nauka i umjetnosti uređuje se posebnim zakonom.

Nadzor

Član 8

Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona vrši organ državne uprave nadležan za poslove nauke (u daljem tekstu: Ministarstvo).

II. RAZVOJ I UNAPREĐENjE NAUČNOISTRAŽIVAČKE DJELATNOSTI

Strategija naučnoistraživačke djelatnosti

Član 9

Radi utvrđivanja prioriteta i podsticanja i praćenja naučnoistraživačke djelatnosti donosi se Strategija naučnoistraživačke djelatnosti (u daljem tekstu: Strategija).
Strategijom se utvrđuje, naročito:
1) prioriteti u naučnoistraživačkoj djelatnosti;
2) plan podsticanja mladih istraživača sa naučnim stepenom doktora i magistra nauka u prioritetnim razvojnim oblastima;
3) okvirni obim sredstava za finansiranje programa od opšteg interesa;
4) plan izdvajanja godišnjeg obima finansijskih sredstava za naučnoistraživačku djelatnost;
5) potrebna naučnoistraživačka infrastruktura;
6) sistem naučnog informisanja.
Strategija se donosi za period od osam godina.
Strategiju donosi Vlada Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada), na predlog Savjeta za naučnoistraživačku djelatnost.

Programi od opšteg interesa

Član 10

Prioriteti u naučnoistraživačkoj djelatnosti realizuju se preko programa od opšteg interesa. Programi od opšteg interesa su programi:
1) kojima se doprinosi razvoju i jačanju nacionalne ekonomije i čijom se realizacijom doprinosi ukupnom povećanju standarda građana i izgradnji društva zasnovanog na znanju;
2) kojima se naučnoistraživačke ustanove i istraživači uključuju u evropski istraživački prostor i međunarodne programe u nauci;
3) stimulisanja istraživanja kojima se podstiče usavršavanje i mobilnost crnogorskih istraživača sa ciljem omogućavanja njihovog rada u istraživačkim centrima i institutima, kao i korišćenje vrhunskih tehnologija i savremenih laboratorija u zemlji i svijetu;
4) regionalne saradnje i infrastrukturnog povezivanja u istraživanjima;
5) nacionalnih i međunarodnih naučnoistraživačkih projekata, osnovnih, primijenjenih i razvojnih istraživanja;
6) centara uspješnosti;
7) unaprjeđivanja infrastrukture i nabavke opreme neophodne za ostvarivanje istraživanja;
8) kojima se podstiče naučna produktivnost i unapređuje kvalitet naučno istraživačkog rada;
9) kojima se stimuliše izdavačka djelatnost i organizovanje naučnih kongresa;
10) uključivanja naučne dijaspore u naučnoistraživačku djelatnost u Crnoj Gori;
11) uključivanja međunarodno priznatih naučnika iz svijeta u naučno istraživačke programe i projekte u Crnoj Gori;
12) kojima se omogućava dostupnost rezultatima naučnog rada u zemlji i svijetu;
13) od nacionalnog značaja koji imaju interdisciplinarni karakter;
14) drugi programi od značaja za realizaciju naučnoistraživačke djelatnosti.
Uslove za odobravanje i način korišćenja sredstava iz državnog budžeta, opredijeljenih preko Ministarstva za programe iz stava 2 ovog člana, propisuje Ministarstvo.

Rukovođenje programima i projektima

Član 11

Naučnoistraživački rad se ostvaruje preko naučnoistraživačkog programa i projekta.
Naučnoistraživačkim programom i projektom rukovodi rukovodilac naučnoistraživačkog programa i projekta.
Uslove koje moraju da ispunjavaju rukovodilac naučnoistraživačkog programa i projekta, kao i istraživači angažovani u istraživačkom timu i visinu sredstava potrebnih za realizaciju naučnoistraživačkog programa i projekta iz člana 10 ovog zakona propisuje Ministarstvo.

Ocjena programa i projekata

Član 12

Ocjenu naučnoistraživačkih programa od opšteg interesa, drugih programa i projekata koji se finansiraju iz državnog budžeta vrše eksperti iz oblasti nauka na koju se odnosi program, odnosno projekat, koje imenuje Ministarstvo.
Kriterijume za imenovanje eksperta, kao i postupak ocjene naučno istraživačkih programa i projekata iz stava 1 ovog člana od strane eksperta propisuje Ministarstvo.

Raspisivanje konkursa

Član 13

Za finansiranje naučnoistraživačke djelatnosti za programe iz člana 10 ovog zakona Ministarstvo raspisuje konkurs.
Međusobna prava i obaveze između Ministarstva i korisnika sredstava uređuju se ugovorom.

Baze podataka

Član 14

Za oblast naučnoistraživačke djelatnosti Ministarstvo uređuje i vodi baze podataka. '
Ustanove, pravna i fizička lica koja obavljaju naučnoistraživačku djelatnost i organi državne uprave dužni su da, na zahtjev Ministarstva, dostavljaju potrebne podatke radi vođenja baze podataka.
Ministarstvo obrađuje dostavljene podatke isključivo za potrebe naučnoistraživačke djelatnosti, vršenja nadzora i