ZAKON

O BANKAMA

(Objavljen u "Sl. listu CG", br. 17 od 11. marta 2008, 44/10, 40/11)

I. OPŠTE ODREDBE

Predmet i cilj zakona

Član 1

Ovim zakonom uređuje se osnivanje, upravljanje, poslovanje i kontrola rada banaka i mikrokreditnih finansijskih institucija i kreditnih unija i uređuju uslovi i kontrola poslovanja lica koja se bave kreditno-garantnim poslovima, sa ciljem uspostavljanja i održavanja zdravog i stabilnog bankarskog sistema koji obezbjeđuje zaštitu interesa deponenata i drugih povjerilaca.

Primjena drugih zakona

Član 2

Na banke se primjenjuju odredbe zakona kojim se uređuje pravni položaj privrednih društava, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno.

Pojmovnik

Član 3

Pojedine riječi i izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeća značenja:
1) banka je pravno lice koje obavlja bankarske poslove na osnovu dozvole ili odobrenja Centralne banke Crne Gore (u daljem tekstu: Centralna banka) za obavljanje tih poslova;
2) bankarski poslovi su poslovi primanja novčanih depozita i odobravanja kredita za sopstveni račun;
3) kreditno-garantni poslovi su poslovi izdavanja garancija za uredno izmirivanje obaveza korisnika kredita;
4) depozit je novčani iznos uplaćen na račun kod banke, po osnovu ugovora ili drugog pravnog posla iz koga nastaje obaveza banke na povraćaj tog iznosa, na zahtjev deponenta ili po isteku ugovorenog roka, isključujući sredstva koja predstavljaju dopunski element sopstvenih sredstava banke;
5) filijala je dio banke koji nema svojstvo pravnog lica, a obavlja sve ili samo dio poslova te banke;
6) osnivački kapital je kapital koji osnivači obezbjeđuju prilikom osnivanja banke i koji može biti u novcu i stvarima i pravima koje procjenjuje ovlašćeni procjenjivač;
7) kvalifikovano učešće je:
- samostalno ili, zajednički sa drugim povezanim licem, direktno ili indirektno, učešće u kapitalu ili glasačkim pravima u pravnom licu od najmanje 5%,
- mogućnost vršenja značajnog uticaja na upravljanje, odnosno politiku nekog pravnog lica, na osnovu dogovora ili sporazuma sa drugim licem ili na bilo koji drugi način, bez obzira na visinu učešća u kapitalu ili glasačkim pravima u banci;
8) povezana lica su dva ili više lica između kojih postoji najmanje jedan od sljedećih oblika povezanosti:
- jedno lice kontroliše ili ima direktno ili indirektno učešće u kapitalu ili glasačkim pravima u drugom licu od najmanje 20%,
- dva ili više lica su kontrolisana od trećeg lica,
- većinu članova odbora direktora ili drugog organa upravljanja kod dva ili više pravnih lica čine ista lica,
- dva ili više lica su članovi porodice, (bračni drug, lice koje sa tim licem živi u zajednici koja je po zakonu izjednačena sa bračnom zajednicom, kao i djeca i druga lica koja sa tim licem žive u porodičnom domaćinstvu),
- dva ili više lica, na osnovu ugovora, sporazuma ili neformalno, zajednički obavljaju poslovne aktivnosti u znatnijem obimu,
- ako pogoršanje ili poboljšanje finansijskog stanja jednog lica može dovesti do pogoršanja odnosno poboljšanja finansijskog stanja drugog ili drugih lica ili između tih lica postoji mogućnost prenosa gubitka, dobiti ili kreditne sposobnosti,
9) indirektno učešće je učešće u kapitalu ili glasačkim pravima u pravnom licu preko trećeg lica, tako da je indirektni sticalac lice:
- za čiji je račun drugo lice (direktni sticalac) steklo glasačka prava ili učešće u kapitalu banke,
- koje kontroliše drugo lice (direktnog sticaoca);
10) značajan uticaj su činjenice koje upućuju na to da neko lice:
- može ostvariti pravo na jednog predstavnika u odboru direktora ili u sličnom organu tog pravnog lica, bilo kroz vlasništvo nad akcijama, na osnovu saglasnosti vlasnika akcija, punomoćja, ili na bilo koji drugi način'
- učestvuje u donošenju odluka u tom pravnom licu, nezavisno od toga da li to lice može preovlađujuće uticati na donošenje tih odluka, ili može vršiti uticaj nad tim pravnim licem;
11) kontrola je:
- samostalno ili, zajednički sa drugim povezanim licem, direktno ili indirektno učešće u kapitalu ili glasačkim pravima u pravnom licu od najmanje 50%,
- mogućnost ostvarivanja preovlađujućeg uticaja na odlučivanje, poslovnu politiku, odnosno strategiju rada pravnog lica, samostalno ili u saradnji sa drugim licima, bez obzira na visinu učešća u kapitalu;
12) lica povezana sa bankom su:
- članovi organa banke, akcionari, zaposleni u banci, kao i članovi njihove uže porodice (bračni drug i djeca),
- pravno lice u kojem lice koje ima kvalifikovano učešće u banci takođe ima kvalifikovano učešće,
- pravno lice u kojem jedno od lica iz al. 1 i 2 ove tačke ima značajan uticaj ili je lice iz alineje 1 ove tačke direktor ili član odbora direktora ili drugog odgovarajućeg organa tog pravnog lica,
- lice koje ima učešće u kapitalu ili glasačkim pravima od najmanje 50% u pravnom licu koje ima kvalifikovano učešće u banci;
13) grupa povezanih lica su povezana lica iz tačke 8 al. 1 do 6 ovog člana i sa njima povezana lica;
14) nelikvidnost je stanje kada banka nema novčanih sredstava da izvrši svoje dospjele obaveze u trenutku kada to zahtijeva povjerilac;
15) lice znači domaće ili strano fizičko ili pravno lice;
16) bankarska grupa je skup povezanih lica u kojem su jedna banka ili finansijski holding sa sjedištem u Crnoj Gori nadređeni u odnosu na jednu ili više banaka, finansijskih institucija i/ili drugih lica koja se bave pružanjem finansijskih usluga a čije je poslovanje uređeno drugim zakonima;
17) nadređena banka u bankarskoj grupi je banka koja:
- kontroliše ostale članove bankarske grupe, i /ili
- ima učešće u kapitalu ili glasačkim pravima od najmanje 20% pojedinačno kod ostalih članova bankarske grupe;
18) finansijski holding je akcionarsko društvo ili društvo sa ograničenom odgovornošću koje ima učešće u kapitalu ili glasačkim pravima kod banaka ili drugih lica koje se bave pružanjem finansijskih usluga, ukoliko kontroliše najmanje jednu banku;
19) nadređeni finansijski holding u bankarskoj grupi je finansijski holding koji:
- kontroliše najmanje jednu banku sa sjedištem u Crnoj Gori,
- kontroliše ili ima učešće u kapitalu ili glasačkim pravima od najmanje 20% u ostalim članovima bankarske grupe,
- nije istovremeno kontrolisan od banke ili finansijskog holdinga sa sjedištem u Crnoj Gori,
- nije istovremeno kontrolisan od banke koja ima dozvolu za obavljanje bankarskih usluga u drugoj državi;
20) mješoviti holding je akcionarsko društvo ili društvo sa ograničenom odgovornošću, koje ima učešće u kapitalu ili glasačkim pravima kod lica koja se bave finansijskim, kao i lica koja se bave nefinansijskim poslovnim aktivnostima, ukoliko kontroliše najmanje jednu banku.

Zabrana obavljanja bankarskih poslova

Član 4

Pravna i fizička lica ne smiju, bez potrebne dozvole Centralne banke, da se, u vidu djelatnosti ili zanimanja, u Crnoj Gori bave bankarskim poslovima.
Ukoliko postoje indicije da se neko lice bavi poslovima iz stava 1 ovog člana bez potrebne dozvole ili odobrenja Centralne banke, Centralna banka može, radi prikušvanja dodatnih informacija, izvršiti pregled poslovnih knjiga i druge dokumentacije tog lica.
Lice iz stava 1 ovog člana dužno je da ovlašćenim kontrolorima Centralne banke omogući uvid u dokumentaciju i poslovanje tog lica.

Korišćenje riječi "banka" i drugih riječi

Član 5

Banka u svom nazivu mora imati riječ "banka".
Banka ne smije u svom nazivu imati riječi ili izvedenice iz riječi koje mogu da uzrokuju pogrešne zaključke klijenata banaka i drugih lica o statusu i/ili konkurentskoj poziciji te banke, ili se njima povrjeđuju prava drugih lica, a naročito riječi ili izvedenice iz riječi koje mogu da stvaraju zabludu po pitanju:
1) predmeta poslovanja banke;
2) identiteta banke, odnosno njenih osnivača;
3) povezanosti banke sa drugim pravnim licima;
4) konkurentske prednosti te banke u odnosima prema klijentima.
Pravno lice ne smije u svom nazivu, odnosno nazivu svog proizvoda ili usluge, koristiti riječ "banka", niti izvedenice iz riječi "banka", osim u slučaju kada te riječi koristi u skladu sa ovim zakonom.

Poslovi banke

Član 6

Banka obavlja bankarske poslove. Pored poslova iz stava 1 ovog člana, banka može da obavlja i sljedeće poslove:
1) izdavanje garancija i preuzimanje drugih vanbilansnih obaveza;
2) kupovinu, prodaju i naplatu potraživanja (faktoring, forfeting i dr.);
3) izdavanje, obradu i evidentiranje platnih instrumenata:
4) platni promet u zemlji i sa inostranstvom, u skladu sa propisima kojima se uređuje platni promet;
5) finansijski lizing;
6) poslove sa hartijama od vrijednosti, u skladu sa zakonom kojim se uređuju hartije od vrijednosti;
7) trgovanje u svoje ime i za svoj račun ili za račun klijenta:
- stranim sredstvima plaćanja, uključujući mjenjačke poslove,
- finansijskim derivatima;
8) depo poslove;
9) izradu analiza i davanje informacija i savjeta o kreditnoj sposobnosti privrednih društava i preduzetnika i drugim pitanjima u vezi poslovanja;
10) iznajmljivanje sefova;
11) poslove koji su dio bankarskih poslova, pomoćne poslove u odnosu na poslove banke i poslove neposredno povezane sa poslovima te banke, u skladu sa statutom banke.
Banka može, uz prethodno odobrenje Centralne banke, obavljati i druge poslove, u skladu sa zakonom.

Osnivači banke

Član 7

Banka se može osnovati samo