ZAKON

O AZILU

(Objavljen u "Sl. listu RCG", br. 45 od 17. jula 2006, "Sl. listu Crne Gore", br. 40 od 8. avgusta 2011)

I. OPŠTE ODREDBE

Predmet zakona

Član 1

Ovim zakonom propisuju se principi, uslovi i postupak za davanje azila, priznavanje statusa izbjeglice i odobravanje dodatne i privremene zaštite, organi nadležni za odlučivanje, prava i obaveze lica koja traže azil, kojima je priznat status izbjeglice i odobrena dodatna ili privremena zaštita, kao i razlozi za prestanak i ukidanje statusa izbjeglice i dodatne zaštite i prestanak privremene zaštite u Republici Crnoj Gori (u daljem tekstu: Crna Gora).

Davanje azila

Član 2

Strancu se garantuje pravo na podnošenje zahtjeva za dobijanje azila u Crnoj Gori.
Azil se daje strancima kojima je potrebna međunarodna zaštita u skladu sa Konvencijom o statusu izbjeglica iz 1951. godine, Protokolom o statusu izbjeglica iz 1967. godine, Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda iz 1950. godine i drugim ratifikovanim međunarodnim ugovorima i opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, saglasno ovom zakonu.
Status izbjeglice priznaje se strancu ako se, po njegovom zahtjevu za dobijanje azila, utvrdi da je opravdan strah od progona zbog njegove rase, vjere, nacionalnosti, pripadnosti određenoj društvenoj grupi ili političkih mišljenja u državi porijekla i zbog toga ne može ili ne želi da koristi zaštitu države porijekla.
Dodatna zaštita, kao dopunska zaštita izbjeglica u skladu sa dokumentima o ljudskim pravima, odobrava se strancu koji ne ispunjava uslove za priznavanje statusa izbjeglice, a koji bi, u slučaju povratka u državu porijekla ili drugu državu, bio podvrgnut mučenju ili nečovječnom ili ponižavajućem postupanju ili kažnjavanju ili bi njegov život, bezbjednost ili sloboda bili ugroženi nasiljem opštih razmjera, spoljnom agresijom, unutrašnjim sukobima, masovnim kršenjima ljudskih prava ili drugim okolnostima koje ozbiljno ugrožavaju život, bezbjednost ili slobodu. Privremena zaštita je hitna i izuzetna mjera kojom se strancima obezbjeđuje zaštita u slučaju masovnog, iznenadnog ili očekivanog dolaska iz države u kojoj su njihov život, bezbjednost ili sloboda ugroženi nasiljem opštih razmjera, spoljnom agresijom, unutrašnjim sukobima, masovnim kršenjem ljudskih prava ili drugim okolnostima koje ozbiljno ugrožavaju život, bezbjednost ili slobodu, a zbog masovnog dolaska ne postoji mogućnost da se sprovede postupak po pojedinačnim zahtevima za utvrđivanje statusa izbjeglice.

Primjena drugih zakona

Član 3

Odredbe zakona o opštem upravnom postupku primjenjuju se u postupku azila, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Odredbe zakona kojim se uređuje boravak stranaca ne mogu se primjenjivati od podnošenja zahtjeva za dobijanje azila do donošenja konačne odluke.
Smatra se da je stranac odustao od zahtjeva za odobrenje boravka, podnijetog prema odredbama zakona iz stava 2 ovog člana, ako je podnio zahtjev za dobijanje azila.

Značenje izraza

Član 4

Izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:
1) azil je pravo na boravak i zaštitu stranca kojem je, na osnovu odluke organa koji je odlučivao o zahtjevu za dobijanje azila, priznat status izbjeglice ili odobren drugi oblik zaštite saglasno ovom zakonu;
2) stranac je lice koje nije crnogorski državljanin, bilo da je državljanin druge države ili lice bez državljanstva;
3) zahtjev za dobijanje azila je podnesak kojim stranac traži azil;
4) lice koje traži azil je stranac koji podnese zahtjev za dobijanje azila na teritoriji Crne Gore od dana podnošenja zahtjeva do donošenja konačne odluke;
5) izbjeglica je stranac koji se, zbog opravdanog straha da će biti progonjen zbog svoje rase, vjere, nacionalnosti, pripadnosti određenoj društvenoj grupi ili političkih mišljenja, ne nalazi u državi porijekla i nije u mogućnosti ili zbog straha ne želi da se stavi pod zaštitu te države ili stranac bez državljanstva koji se nalazi izvan države u kojoj je imao mjesto stalnog boravka i koji ne može ili zbog straha ne želi da se vrati u državu porijekla;
6) lice kojem je priznat status izbjeglice je stranac koji se nalazi na teritoriji Crne Gore, za kojeg nadležni organ utvrdi da je njegov strah od progona u državi porijekla zbog rase, vjere, nacionalnosti, pripadnosti određenoj društvenoj grupi ili političkih mišljenja opravdan i zbog toga ne može ili ne želi da koristi zaštitu države porijekla;
7) maloljetno lice bez pratnje je stranac mlađi od 18 godina života, koji je ostao bez pratnje oba roditelja ili staratelja prije ili nakon dolaska u Crnu Goru, sve dok ne bude stavljen pod starateljstvo;
8) punoljetno poslovno nesnosobno lice je stranac stariji od 18 godina života, koji je odlukom suda potpuno ili djelimično lišen poslovne sposobnosti;
9) lice kojem je odobrena dodatna zaštita je stranac koji ne ispunjava uslove za priznavanje statusa izbjeglice, kojem se odobrava boravak i zaštita, jer bi u državi porijekla ili drugoj državi bio podvrgnut mučenju ili nečovječnom ili ponižavajućem postupanju ili kažnjavanju ili bi njegov život, bezbjednost ili sloboda bili ugroženi nasiljem opštih razmjera, spoljnom agresijom, unutrašnjim sukobima, masovnim kršenjima ljudskih prava ili drugim okolnostima koje ozbiljno ugrožavaju život, bezbjednost ili slobodu;
10) lica kojima je odobrena privremena zaštita su stranci kojima se izuzetno obezbjeđuje zaštita u slučaju masovnog, iznenadnog ili očekivanog dolaska iz države u kojoj su njihov život, bezbjednost ili sloboda ugroženi nasiljem opštih razmjera, spoljnom agresijom, unutrašnjim sukobima, masovnim kršenjem ljudskih prava ili drugim okolnostima koje ozbiljno ugrožavaju život, bezbjednost ili slobodu, a zbog masovnog dolaska ne postoji mogućnost da se sprovede postupak po pojedinačnim zahtjevima za utvrđivanje statusa izbjeglice;
11) država porijekla je država ili države čije državljanstvo stranac ima ili u kojoj je lice bez državljanstva imalo mjesto stalnog boravka;
12) zajednica podrazumijeva građane Crne Gore na određenom području.

II. OSNOVNI PRINCIPI

Supsidijarna zaštita

Član 5

Ako organ, nakon sprovedenog postupka po zahtjevu za dobijanje azila, utvrdi da nijesu ispunjeni uslovi za priznavanje statusa izbjeglice, obavezan je da utvrdi da li su ispunjeni uslovi za odobravanje drugog oblika zaštite saglasno ovom zakonu.

Zabrana vraćanja ili protjerivanja

Član 6

Lice kojem je azil dat ili kojem je azil prestao ili je ukinut ne smije biti vraćeno ili protjerano na granicu države u kojoj bi:
1) njegov život ili sloboda bili ugroženi zbog rase, vjere, nacionalnosti, pripadnosti određenoj društvenoj grupi ili političkih mišljenja;
2) mogao biti izložen mučenju, nečovječnom ili ponižavajućem postupanju ili kažnjavanju;
3) njegov život, bezbjednost ili sloboda bili ugroženi nasiljem opštih razmjera, spoljnom agresijom, unutrašnjim sukobima, masovnim ugrožavanjem ljudskih prava ili drugim okolnostima koje ozbiljno ugrožavaju život, bezbjednost ili slobodu.
Na prava iz stava 1 ovog člana ne može se pozvati lice za koje postoje ozbiljni razlozi da se smatra da ugrožava bezbednost Crne Gore ili, nakon što je pravosnažnom presudom osuđeno za teško krivično djelo, predstavlja opasnost za zajednicu, osim u slučaju iz stava 1 tačka 2 ovog člana.
Nakon utvrđivanja uslova iz stava 1 tačka 2 ovog člana, licu se odobrava boravak u skladu sa zakonom kojim se uređuje boravak stranaca.

Nediskriminacija

Član 7

U postupku davanja azila zabranjena je diskriminacija po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, boje, pola, nacionalnosti, društvenog porijekla ili rođenja, vjere, političkih ili drugih mišljenja, države porijekla, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti, psihičkog ili fizičkog invaliditeta.
Povjerljivost i zaštita podataka Član 8
Povjerljivi su i predstavljaju službenu tajnu svi lični podaci iz pojedinačnog zahtjeva za dobijanje azila, kao i sve izjave, objašnjenja i podaci iz isprava koji se saznaju ili upotrijebe tokom postupka.
Organi koji vode postupak, drugi organi i lica koja učestvuju u postupku obavezni su da lične podatke koje prikupe ili saznaju u toku postupka čuvaju u skladu s ratifikovanim međunarodnim ugovorima, propisima o zaštiti ličnih podataka i ovim zakonom.
Organi i lica iz stava 2 ovog člana obavezni su da obezbijede da izjave, objašnjenja i podaci iz isprava iz stava 1 ovog člana ne dođu u posjed organa države porijekla lica koje traži azil.
Visokom Komesarijatu Ujedinjenih nacija za izbjeglice (u daljem tekstu: Visoki komesarijat) omogućuje se neometan pristup licima koja traže azil, njihovim dosijeima, informacijama i statističkim podacima.

Jedinstvo porodice

Član 9

U postupku davanja azila preduzeće se mjere za očuvanje jedinstva porodice, uz saglasnost lica koje traži azil.

Nekažnjavanje za nezakoniti ulazak ili boravak

Član 10

Neće se kazniti za nezakonit ulazak ili boravak lice koje traži azil i koje je direktno došlo iz države u kojoj su njegov život ili sloboda bili ugroženi u smislu člana 2 ovog zakona, ako bez odlaganja podnese zahtjev za dobijanje azila i iznese razloge, priznate kao valjane,