Na osnovu člana 30 stav 10 Zakona o zaštiti prirode ("Službeni list CG", broj 51/08), Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine donosi

PRAVILNIK

O VRSTAMA I KRITERIJUMIMA ZA ODREĐIVANjE STANIŠNIH TIPOVA, NAČINU IZRADE KARTE STANIŠTA, NAČINU PRAĆENjA STANjA I UGROŽENOSTI STANIŠTA, SADRŽAJU GODIŠNjEG IZVJEŠTAJA, MJERAMA ZAŠTITE I OČUVANjA STANIŠNIH TIPOVA

(Objavljen u "Sl. listu CG", br. 80 od 26. decembra 2008)

Član 1

Ovim pravilnikom propisuju se vrste stanišnih tipova i kriterijumi za određivanje stanišnih tipova, način izrade karte staništa, praćenja stanja i ugroženosti staništa, sadržaj godišnjeg izvještaja o stanju i ugroženosti stanišnih tipova, mjere zaštite za očuvanje stanišnih tipova u povoljnom stanju, kao i spisak stanišnih tipova i ekološki značajnih lokaliteta.

Član 2

Stanišni tip je lokalitet specifičnih geografskih, abiotičkih i biotičkih osobina, određen na osnovu međunarodnih kriterijuma, koji obuhvata sva staništa iste vrste.
Spisak stanišnih tipova i ekološki značajnih lokaliteta zastupljenih na području Crne Gore dati su u Prilogu I koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni dio.

Član 3

Stanišni tipovi i ekološki značajni lokaliteti određuju se:
- procjenom značaja stanišnih tipova i ekološki značajnih lokaliteta na teritoriji Crne Gore;
- procjenom značaja stanišnih tipova i ekološki značajnih lokaliteta za očuvanje pojedinih biljnih i životinjskih vrsta i gljiva.
Procjena značaja stanišnih tipova i ekološki značajnih lokaliteta iz stava 1, alineje 1 ovog člana vrši se na osnovu sledećih kriterijuma:
- stepena zastupljenosti prirodnih staništa na lokalitetu;
- procjene rasprostranjenosti stanišnog tipa na određenom lokalitetu u odnosu na rasprostranjenost stanišnog tipa na teritoriji Crne Gore;
- stepena očuvanosti strukture i funkcije određenog tipa prirodnog staništa i postojanja uslova za obnovu povoljnog statusa;
- opšte procjene vrijednosti lokaliteta za očuvanje određenog tipa prirodnog staništa.
Procjena značaja stanišnih tipova i ekološki značajnih lokaliteta iz stava 1, alineje 2 ovog člana vrši se na osnovu sledećih kriterijuma:
- veličine i zastupljenosti populacije određene biljne i životinjske vrste i gljiva koje su prisutne na tom lokalitetu u odnosu na prisutnost populacije na teritoriji Crne Gore;
- stepena očuvanosti vrijednosti i odlika stanišnog tipa od značaja za tu vrstu i postojanja uslova za obnovu povoljnog statusa;
- stepena izolovanosti populacije koja je prisutna na lokalitetu u odnosu na prirodnu rasprostranjenost vrsta;
- opšte procjene vrijednosti lokaliteta za očuvanje određene vrste.

Član 4

Procjenom značaja stanišnih tipova i ekološki značajnih lokaliteta na osnovu kriterijuma iz člana 3 ovog pravilnika utvrđuju se prioritetni tipovi prirodnih staništa, odnosno vrsta biljaka i životinja, kao potencijalno ekološki značajnih lokaliteta koji čine mrežu NATURA 2000.
Stanišni tipovi i ekološki značajni lokaliteti koji nijesu na osnovu kriterijuma iz člana 3 ovog pravilnika određeni kao prioritetni tipovi procjenjuju se radi potencijalnog uvrštavanja u mrežu NATURA 2000, na osnovu sledećih kriterijuma:
- relativne vrijednosti lokaliteta za Crnu Goru;
- geografskog položaja lokaliteta u odnosu na migratorne puteve zaštićenih vrsta životinja;
- ukupne površine lokaliteta;
- broja prirodnih tipova staništa, odnosno vrsta strogo zaštićenih i zaštićenih biljaka, životinja i gljiva prisutnih na lokalitetu;
- opšte ekološke vrijednosti lokaliteta za određeni biogeografski region, odnosno ukupnu teritoriju Crne Gore u pogledu karakteristika jedinstvenog oblika njegovog obilježja i načina na koji su povezani.

Član 5

Stanišni tipovi dokumentuju se kartom staništa.
Karta staništa je prostorna baza podataka koja se sastoji od površina rasprostranjenosti pojedinih stanišnih tipova na području Crne Gore, napravljena uz pomoć Geografskog informacionog sistema (u daljem tekstu GIS).
Karta staništa iz stava 1 ovog člana, izrađuje se neposrednim prikupljanjem podataka na terenu.
Prikupljeni podaci iz stava 3 ovog člana unose se u zapisnik koji sadrži:

- ime i prezime posmatrača;

- datum prikupljanja podataka o staništu;

- jedinstvenu oznaku staništa;

- oznaku tipa staništa prema nacionalnoj klasifikaciji;

- opis lokaliteta, odnosno njegove geografske kordinate;

- opis staništa (podaci o vegetaciji, tipične, odnosno indikatorske vrste; stanje u kojem se nalazi; uzroci ugroženosti ukoliko postoji ugroženost; lična zapažanja);

- površinu i položaj lokaliteta koji je predmet kartiranja i način njegovog obelježavanja;

- način na koji su određene koordinate staništa;

- šematski prikaz staništa;

- podatke o vrstama (latinski naziv vrste; procjena stanja; korišćena metoda za procjenu).

Uz zapisnik iz stava 4 ovog člana prilaže se i fotografski snimak.

Član 6

Mjere zaštite i očuvanja stanišnih tipova su mjere koje se sprovode radi zaštite:
- površinskih kopnenih voda i močvarnih staništa;
- neobraslih i slabo obraslih kopnenih površina;
- pašnjaka, livada i šikara;
- šuma;
- mora i morske obale;
- podzemlja.

Član 7

Mjere zaštite i očuvanja koje se sprovode radi zaštite površinskih kopnenih voda i močvarnog staništa su:
- očuvanje vodenih i močvarnih staništa u što prirodnijem stanju, odnosno njihova revitalizacija;
- očuvanje povoljne količine vode u vodenim i močvarnim staništima koja je neophodna za opstanak staništa i značajnih vrsta biljaka i životinja u njima;
- očuvanje povoljnih fizičko-hemijskih osobina vode, odnosno njihovo poboljšanje, ukoliko su nepovoljna za opstanak staništa i najznačajnih vrsta biljaka i životinja u njima;
- održavanje povoljnog režima voda za očuvanje močvarnih staništa;
- očuvanje povoljnog sastava mineralnih i hranjivih materija u vodi i zemljištu močvarnih staništa;
- očuvanje raznovrsnosti staništa na vodotocima (neutvrđene obale, sprudovi, brzaci, slapovi i dr.) i povoljne dinamike voda (prenošenje i odlaganje nanosa, povremeno prirodno poplavljivanje rukavaca i dr.);
- očuvanje povezanosti vodnoga toka;
- očuvanje vrste značajne za stanišni tip bez unošenja stranih (alohtonih) vrsta i genetski modifikovanih organizama;
- sprječavanje nestajanja preostalih malih močvarnih staništa u priobalju;
- izbjegavanje regulacije vodotoka i promjene vodnog režima vodenih i močvarnih staništa ukoliko to nije neophodno za zaštitu života ljudi i naselja;
- korišćenje prirodnih kanala i vodotoka kao prostora za zadržavanje poplavnih voda;
- zabrana eksploatisanja šljunka na povišenim terasama, u neaktivnom poplavnom području ili aktivnim rječnim koritima i plavnim ravnicama i iskorišćavanje sedimenta iz rječnih sprudova.

Član 8

Mjere zaštite i očuvanja koje se sprovode radi zaštite neobraslih i slabo obraslih kopnenih površina su:
- očuvanje povoljne strukture i konfiguracije i omogućavanje odvijanja prirodnih procesa, uključujući i eroziju;
- očuvanje bioloških vrsta značajnih za stanišni tip bez unošenja stranih (alohtonih) vrsta i genetski modifikovanih organizama.

Član 9

Mjere zaštite i očuvanja koje se sprovode radi zaštite pašnjaka, livada i šikara su:
- ispaša i košenje prilagođeno stanišnom tipu, uz prihvatljivo korišćenje sredstava za zaštitu bilja i mineralnih đubriva;
- očuvanje bioloških vrsta značajnih za stanišni tip bez unošenja stranih (alohtonih) vrsta i genetski modifikovanih organizama;
- spriječavanje zarastanja pašnjaka;
- očuvanje povoljnog nivoa vrijednosti mineralnih materija u zemljištu suvih i vlažnih travnjaka;
- očuvanje povoljnog vodnog režima,