Na osnovu čl. 8. i 21. Zakona o radio-difuziji ("Sl. list RCG", br. 51/02, 62/02, 46/04 i 56/04) Savjet Agencije za radio-difuziju, na sjednici održanoj 26. maja 2005. godine, donio je

PRAVILNIK

O OGLAŠAVANjU I SPONZORSTVU U ELEKTRONSKIM MEDIJIMA

(Objavljen u "Sl. listu RCG", br. 33 od 3. juna 2005)

IUVOD

Član 1

Ovim pravilnikom propisuju se standardi oglašavanja, količina, vrsta i raspoređivanje oglašavanja i sponzorstvo u programima elektronskih medija, u skladu sa Zakonom o medijima, Zakonom o radio-difuziji, Strategijom razvoja radio-difuzije u Republici Crnoj Gori, Konvencijom Savjeta Evrope o prekograničnoj televiziji i drugim pozitivno-pravnim domaćim i međunarodnim dokumentima.

Član 2

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sljedeće značenje:
- oglašavanje: obavještavanje posredstvom elektronskog medija (radio i TV) kojim se preporučuje oglašivač, njegova aktivnost, proizvod, usluga i dr. sa ciljem da je primalac kome je upućena prihvati ili koristi;
- oglas: programski sadržaj koji ima za cilj da predstavi i skrene pažnju na određeni proizvod, uslugu ili firmu, odnosno da navede potrošače da koriste, odnosno kupe taj proizvod ili uslugu (npr. oglas, oglasna poruka, oglasni sadržaj, reklama, reklamna poruka, reklamni sadržaj, reklamni spot, telop, kajron, prezentacija, krol i sl.);
- oglašivač: pravno ili fizičko lice čije poslovno ime, ličnost, aktivnost, proizvod ili uslugu preporučuje oglas;
- proizvođač oglasa: pravno ili fizičko lice koje je registrovano za obavljanje djelatnosti kreiranja ili produkcije oglasnog materijala, planiranja ili zakupa oglasnog prostora u elektronskim medijima odnosno za pojedine faze procesa oglašavanja;
- sponzorstvo: bilo koje učešće fizičkog ili pravnog lica, koje se ne bavi djelatnošću proizvodnje radio i/ili televizijskog programa, niti proizvodnjom audiovizuelnih radova, u finansiranju radio i/ili televizijskih programa, s ciljem da promoviše svoje ili tuđe ime, zaštitni znak, ugled, aktivnosti ili proizvode;
- sponzor: pravno ili fizičko lice, osim emitera ili televizijskog producenta, koje sponzoriše određeni program u cilju promovisanja svojih ili tuđih proizvoda ili usluga. Navedena definicija se odnosi i na pravna ili fizička lica koji na drugi način obezbjeđuju ili finansiraju programe.
- sponzorisani program: program čije troškove ili dio troškova plaća sponzor u cilju promocije sopstvenog ili tuđeg proizvoda ili usluge, robne marke, imidža, aktivnosti i bilo kojeg drugog direktnog ili indirektnog komercijalnog interesa.

IINAČELA OGLAŠAVANjA I SPONZORISANjA U PROGRAMIMA ELEKTRONSKIH MEDIJA

Član 3

Oglašavanje i sponzorstvo u elektronskim medijima zasniva se na načelima:
- slobode oglašavanja i sponzorisanja;
- istinitosti, potpunosti i određenosti;
- prepoznatljivosti oglašivača;
- zabrane zloupotrebe povjerenja;
- zabrane diskriminacije;
- zabrane povrede morala i
- poštovanja konkurencije.

Član 4

Oglašavanje i sponzorisanje programa elektronskih medija je slobodno, uz ista prava i obaveze domaćih i stranih pravnih i fizičkih lica.
Oglašavanje i sponzorisanje u programima elektronskih medija obavlja se u skladu sa zakonom, ovim pravilnikom, dobrim poslovnim običajima i profesionalnom etikom.

1. Oglašavanje u programima elektronskih medija

Član 5

Oglas mora da bude istinit, potpun i određen, u skladu sa zakonom, dobrim poslovnim običajima i profesionalnom etikom.
Istinit, odnosno potpun oglas ne smije primaoca poruke dovesti u zabludu sadržinom podataka koji nijesu stvarni, iskustvom potvrđeni i pouzdani, odnosno ne smije izostaviti podatke bez kojih bi se mogla steći pogrešna predstava.
Ako se oglas poziva na mišljenja određenih naučnika ili stručnjaka, ona moraju biti potvrđena, dokumentovana i provjerljiva.

Član 6

Oglasi se po pravilu emituju u blokovima i moraju biti prepoznatljivi i audio i vizuelno odvojeni od ostalih programskih sadržaja.
Zabranjeno je oglašavanje usmjereno na podsvijest, kao i preporučivanje proizvoda i usluga tokom emisija koje nisu namijenjene oglašavanju i drugi oblici prikrivenog oglašavanja.

Član 7

Oglasom ne smije da se zloupotrebljava povjerenje, odnos zavisnosti ili privrženosti, lakovjernost, nedostatak iskustva ili znanja i sujevjerje primalaca oglasne poruke.

Član 8

Oglas ne smije da sadrži izjave ili vizuelno predstavljanje kojima se izaziva asocijacija koja se u okolnostima konkretnog slučaja može smatrati nepristojnom, a naročito s obzirom na sadržaj oglasne poruke, način i sredstva oglašavanja, senzibilitet lica kojima je upućena, kao i vrstu oglašivača, aktivnosti, proizvoda ili usluge koja se oglašava.

Član 9

Zabranjeno je odbiti emitovanje oglasa ako se odbijanjem stvara ili održava monopolski ili drugi dominantni položaj učesnika u tržišnoj utakmici ili uspostavlja nelojalna konkurencija.

2. Sponzorisanje programa elektronskih medija

Član 10

Sponzor ne smije uticati na sadržaj i vrijeme prikazivanja programa, niti na uređivačku nezavisnost elektronskog medija.
Sponzorisani programi ne smiju promijeniti svoj prvobitni oblik u komercijalne svrhe i moraju zadržati razliku između oglašavanja i sponzorstva.

IIIUSLOVI OGLAŠAVANjA I SPONZORISANjA

1. Uslovi oglašavanja

Član 11

Oglašivač je dužan da elektronskom mediju koji emituje oglas, uz oglas dostavi i popunjen obrazac koji sadrži podatke o:
- proizvođaču oglasa (pravno lice koje je registrovano kod nadležnog suda za "radio i televizijske aktivnosti");
- oglašivaču i
- oglasu.
Obrazac, iz stava 1 ovog člana, sastavni je dio ovog pravilnika.
Ako oglašivač uz oglasnu poruku ne dostavi obrazac iz prethodnog stava ili dostavljeni obrazac ne sadrži propisane podatke, oglas neće biti emitovan.
Elektronski medij je dužan da Agenciji za radio-difuziju, na njen zahtjev, dostavi kopiju popunjenog obrasca o oglašavanju.

2. Uslovi sponzorisanja

Član 12

Sponzor i elektronski medij, u skladu sa ovim pravilnikom, zaključuju ugovor o sponzorisanju programa sa precizno definisanim pravima i obavezama.
Elektronski medij je dužan da Agenciji za radio-difuziju, na njen zahtjev, dostavi zaključeni ugovor o sponzorisanju programa.

IVPRAVILA OGLAŠAVANjA I SPONZORISANjA

1. Pravila oglašavanja

Član 13

U programima elektronskih medija ne smiju se oglašavati:
- prodaja ili kupovina organa ili tkiva ljudskog tijela za transplantaciju ili transfuziju;
- ljekovi i medicinski tretmani koji su jedino dostupni uz medicinski recept;
- postupci i metodi liječenja nesaglasno posebnom zakonu o zdravstvenoj zaštiti;
- alko-testovi i proizvodi čija je svrha da sakriju dejstva alkohola;
- duvanski proizvodi;
- proizvodi koji dijele zaštitno ime sa duvanskim proizvodima kojima zakon zabranjuje reklamiranje;
- oružje i eksplozivna sredstva;
- agencije za "poslovnu pratnju";
- pornografija;
- naučno neutemeljeni sadržaji i metodi rješavanja zdravstvenih i drugih životnih problema koji nesumnjivo mogu nanijeti štetu "korisniku" (nadriljekarstvo u bilo kom obliku i sl.)
U oglašavanju je zabranjeno na bilo koji način promovisati klađenje, igre na sreću i kockanje kao prihvatljiv stil života.
Proizvodi i usluge, iz stava 1 ovog člana, ne smiju se indirektno oglašavati.

Član 14

U oglasima nije dozvoljeno:
- upotrebljavati vizuelne i audio forme, sadržaje ili elemente koji su prepoznatljivi za važne vijesti ili saopštenja (npr. dnevnik, vijesti, itd.);
- koristiti prepoznatljivost nekog programa sa namjerom da navede gledaoca ili slušaoca u zabludu da gleda taj program;
- korišćenje djelova nekog programa (naslov, logo, muzika i sl.).

Član 15

Oglas ne smije da opiše ponudu kao "besplatnu" ako postoje troškovi za potrošača.
Troškovi, iz stava 1 ovog člana, moraju da sadrže sve takse, poreze i druge obaveze koje bi kupac imao.

Član 16

Oglas ne smije sadržati nedokazane tvrdnje o uticaju predmeta oglašavanja na životnu sredinu.

Član 17

Elektronski mediji treba da imaju u vidu da prilikom emitovanja oglasa koji u sebi sadrže svjetlucanje ili isprekidanu svjetlost i određene vrste ponavljajućih vizuelnih efekata mogu prouzrokovati probleme kod gledalaca sa foto-senzitivnom (osjetljivom) epilepsijom.

Član 18

Oglašavanje ne smije da:
- diskredituje i omalovažava konkurenta, njegov proizvod ili uslugu;
- predstavlja konkurentski proizvod ili uslugu kao lošu imitaciju ili reprodukciju.

Član 19

Identitet oglašivača mora biti jasan kako reklama ne bi dovela do zablude.

Član 20

U oglasima su zabranjene scene smrti, povreda, nasilja i drugi programski sadržaji i materijali koji bi mogli da izazovu ozbiljno uznemiravanje značajnog broja gledalaca.

Član 21

Sadržaj oglasa ne smije biti usmjeren ka izazivanju netrpeljivosti prema određenim društvenim grupama zbog njihove etničke, vjerske, nacionalne, političke, polne, seksualne i druge orjentacije.

Član 22

Oglasi ne smiju sadržati materijal koji može da izazove socijalni, moralni ili psihički poremećaj kod djece.
Oglasnom porukom ne smiju se iskorišćavati neiskustvo djece i