Na osnovu člana 25 stav 5 Zakona o uzimanju i presađivanju djelova ljudskog tijela u svrhu liječenja ("Službeni list CG", broj 76/09), Ministarstvo zdravlja, donijelo je

PRAVILNIK

O NAČINU, POSTUPKU I MEDICINSKIM KRITERIJUMIMA ZA UTVRĐIVANjE SMRTI LICA ČIJI SE DJELOVI TIJELA MOGU UZIMATI RADI PRESAĐIVANjA U SVRHU LIJEČENjA

(Objavljen u "Sl. listu Crne Gore", broj 48 od 14. septembra 2012)

Član 1

Način, postupak i medicinski kriterijumi za utvrđivanje smrti lica sa koga se uzimaju djelovi tijela (organi i tkiva) radi presađivanja drugom licu u svrhu liječenja, kao i bliži sastav komisije zdravstvene ustanove koja utvrđuje smrt (u daljem tekstu: komisija), propisuju se ovim pravilnikom.

Član 2

Smrt lica sa koga se uzimaju djelovi tijela radi presađivanja (u daljem tekstu: davalac), saglasno članu 25 stav 2 Zakona, nastupila je ako je sa sigurnošću utvrđen i potvrđen prestanak rada mozga (u daljem tekstu: moždana smrt).
Moždana smrt davaoca je nastupila ukoliko je nastao potpuni i nepovratni gubitak moždane cirkulacije - smrt cijelog mozga, koji podrazumijeva ireverzibilni (nepovratni) prekid ili gubitak funkcije velikog i malog mozga i moždanog stabla.
Moždana smrt utvrđuje se kliničkim pregledom davaoca, a potvrđuje dijagnostičkim postupkom u skladu sa ovim pravilnikom.

Član 3

Medicinski kriterijumi za utvrđivanje moždane smrti su:
1) ireverzibilno (trajno) ostećenje mozga;
2) poznat uzrok-etiologija, koji je doveo do ostećenja mozga;
3) davalac ima kliničku sliku apneične kome (nema spontanih pokreta disanja i ima ugašene reflekse moždanog stabla) i nalazi se na mehaničkoj ventilaciji.

Član 4

Klinički pregled može započeti kada su kod davaoca utvrđeni kriterijumi iz člana 3 ovog pravilnika i ukoliko su ispunjeni sljedeći uslovi:
1) uzrok-etiologija ireverzibilnog (trajnog) oštećenja mozga je dokumentovan CT nalazom (traumatska povreda mozga, spontana intracerebralna krvarenja, ishemička lezija mozga, dekompenzovani primarni moždani tumor, ishemično-anoksično oštećenje mozga i upale centralnog nervnog sistema);
2) isključeni su reverzibilni (povratni) uzroci koji mogu imitirati moždanu smrt, a prisutni sljedeći znaci:
- hipotermija ispod 35 stepeni Celzijusa;
- hipotenzija sa sistolnim pritiskom ispod 80 mmHg;
- metabolička i endokrina koma (hepatička encefalopatija, hiperosmolalna koma, preterminalna uremija);
- trovanje (intoksikacija) ljekovima iz grupe neurodepresiva, antiepileptika ili antiholinergika, odnosno alkoholom u dozama koje mogu uticati na stanje svijesti;
- djelovanje mišićnih relaksansa;
- endogena depresija CNS.

Član 5

Kliničkim pregledom se utvrđuje moždana smrt davaoca.
Moždana smrt davaoca se utvrđuje na osnovu dva uzastopna klinička pregleda koji se obavljaju u skladu sa članom 6 ovog pravilnika.
Između prvog i drugog kliničkog pregleda treba da protekne najmanje:
1) šest sati za maloljetnog davaoca starosti preko 12 godina života i za punoljetnog davaoca;
2) 12 sati za maloljetnog davaoca starosti od dvije do 12 godina života;
3) 24 sata za maloljetnog davaoca starosti od dva mjeseca do 2 godine života.

Član 6

Kliničkim pregledom se utvrđuju kriterijumi iz člana 3 ovog pravilnika na osnovu sljedećih kliničkih znakova:
1) odsustvo reakcije zjenica na svjetlost;
2) odsustvo kornealnog refleksa;
3) odsustvo reakcije na bolni nadražaj u području inervacije živaca n. trigeminusa;
4) odsustvo okulocefaličnih refleksa;
5) odsustvo okulovestibularnih refleksa;
6) odsustvo faringealnog refleksa;
7) odsustvo trahealnog refleksa;
8) atonija muskulature (odsustvo spontanih mišićnih pokreta);
9) negativan atropinski test;
10) odsustvo spontanog disanja pri apnea testu (Nakon preoksigenacije - 100% O2 kroz 15 minuta - davalac se odvaja od respiratora i u endotrahealni tubus se plasira kateter s kiseonikom uz protok kiseonika od 6 l/min do porastapCO2u arterijskoj krvi do 60mmHg. Očekivani srednji porastpCO2u krvi je 3mmHgu minuti, pa se može izračunati potrebno vrijeme od uzimanja prvog uzorka arterijske krvi, odnosno početne vrijednostipCO2do porasta na 60mmHg. Preporučena početna vrijednostpCO2je 40 - 45mmHg.).
Ukoliko se prilikom izvođenja testa iz stava 1 tačka 10 ovog člana potvrdi pokušaj spontanog disanja, nijesu zadovoljeni kriterijumi za postavljanje dijagnoze moždane smrti.
Ukoliko prilikom apnea testa dođe do pada periferne saturacije kiseonikom ispod 85%, do pada sistolnog pritiska ispod 60mmHgi pojave malignih aritmija test treba prekinuti.
Prilikom apnea testa moguća je pojava spinalnih refleksa. Postojanje spinalnih refleksa ne isključuje nastupanje moždane smrti.
Apnea test se ne izvodi prilikom drugog kliničkog pregleda ako su kod prvog pregleda ispunjeni svi kriterijumi za utvrđivanje moždane smrti.

Član 7

Moždana smrt koja je utvrđena na osnovu dva uzastopna klinička pregleda u skladu sa članom 6 ovog pravilnika potvrđuje se jednim od sljedećih dijagnostičkih postupaka:
1) elektroencefalografija - EEG, potrebna su dva EEG snimka trajanja 30 minuta, urađena u vremenskim intervalima kao i klinički pregledi;
2) evocirani moždani potencijali;
3) transkranijalnaDopplersonografija;
4) konvencionalna cerebralna panangiografija;
5) CT multislice kontrastna panangiografija;
6) perfuziona radionuklearna scintigrafija.
Dijagnostički postupci iz stava 1 tač. 1, 2 i 3 ovog člana vrše se primjenom tehničkih standarda u dijagnostici moždane smrti koji su dati u Prilogu 1 ovog pravilnika i čine njegov sastavni dio.
Dijagnostički postupci iz stava 1 tač. 4, 5 i 6 ovog člana vrše se primjenom opšteprihvaćenih tehničkih standarda u dijagnostici.
Ukoliko dijagnostičkim postupkom iz stava 1