Na osnovu člana 3 Zakona o privatizaciji privrede ("Službeni list Republike Crne Gore," br. 23/96), Vlada Republike Crne Gore na predlog Agencije Crne Gore za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja i fondova, na sjednici od 22. maja 1997. godine, donijela je

PLAN

PRIVATIZACIJE

(Objavljen u "Sl. listu RCG", br. 18/97)

1. UVOD

Pod privatizacijom se podrazumijeva promjena vlasništva transformisanog društvenog kapitala preduzeća prenesenog na fondove, kao i promjena vlasništva državnog kapitala.
Privatizacija se vrši u skladu sa ovim planom i planovima koje donosi Vlada Crne Gore, na predlog Agencije za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja i fondova.
Plan obuhvata ciljeve, principe, organizaciju, procedure, dinamiku i kontrolnu funkciju procesa privatizacije preduzeća.

1.1. Nivo privatizacije

Dostignuti nivo transformacije i privatizacije može se sagledati na osnovu sljedećih elemenata:
- procijenjena je vrijednost imovine i upisane su akcije u 299 preduzeća od kojih je sporazum o prenosu akcija na fondove zaključilo 238 preduzeća;
- ukupna vrijednost akcijskog kapitala iznosi 4,6 milijardiDEM, od čega na radnike otpada 1,2 milijardiDEM, fondove 2,5 milijardiDEM(Fond za razvoj 1,5 milijardiDEM, Penzioni fond 0,75 milijardiDEMi Fond za zapošljavanje 0,25 milijardiDEM) ostale vlasnike (Banke, država, povjerioci i dr.) 0,5 milijardiDEM;
- vrijednost kapitala preostalih preduzeća koja će se transformisati procjenjuje se na oko 4,0 milijardiDEM;
- prodajom svih akcija fondova privatizovano je 5 preduzeća, prodajom kontrolnog paketa akcija (51%) privatizovano je 28 preduzeća, prodajom akcija fondova po modelu 35% obuhvaćeno je 2 preduzeća i pojedinačnom prodajom akcija 8 preduzeća;
- ukupna vrijednost prodaje iznosi oko 20 milionaDEM, od čega je do sada plaćeno 10% naznačenog iznosa.
Faza korporatizacije društvenih preduzeća odvijala se na osnovu izrade programa procjene i transformacije, primjenom sljedećih modela: izdavanje i prodaja akcija radi prodaje kapitala pod povlašćenim uslovima, izdavanje i prodaja akcija radi povećanja kapitala pod povlašćenim uslovima, prenos akcija u visini netransformisanog društvenog kapitala Fondu za razvoj, Penzionom fondu i Fondu za zapošljavanje.

1.2. Efekti

Na bazi do sada urađenog mogli bi se sumirati određeni pozitivni efekti:
- popis imovine i procjena vrijednosti u cilju zaštite društvenog kapitala i korporatizacija preduzeća;
- zaposleni su postali vlasnici značajnog dijela kapitala u transformisanim preduzećima;
- uspostavljena korporativna upravljačka struktura preduzeća i na taj način direktno adresirana odgovornost za konačne rezultate poslovanja;
- u jednom dijelu transformisanih preduzeća povećan je nivo efikasnosti poslovanja u transformisanim preduzećima;
- različitim interesnim grupama (zaposleni, menadžment, akcionari, sindikat, država i dr.) nametnut je veći stepen odgovornosti i brige za sudbinu preduzeća.

2. POLAZNE POSTAVKE POLITIKE PRIVATIZACIJE

2.1. Ciljevi

Osnovni cilj izrade i donošenja ovog plana je da se operacionalizacijom Zakona o privatizaciji na organizovan način ubrza proces privatizacije transformisanih preduzeća.
Cilj privatizacije predstavlja povećanje konkurentnosti i efikasnosti funkcionisanja preduzeća, privrede u cjelini i poboljšanje životnog standarda građana.

2.2. Normativna infrastruktura

Proces privatizacije oslanja se normativno na sve relevantne privredno-sistemske i tranzicione zakonske propise, kao na pr.: Zakon o privatizaciji privrede, Zakon o preduzećima, Zakon o hartijama od vrijednosti, Zakon o svojinskoj i upravljačkoj transformaciji, Zakon o stranim ulaganjima, Zakon o prinudnom poravnanju, stečaju i likvidaciji, Zakon o obligacionim odnosima, itd.

2.3. Pretpostavke

Ključne pretpostavke uspješne implementacije plana privatizacije su:
- makro-ekonomska i politička stabilnost;
- mjere podsticajne ekonomske politike;
- jačanje socijalnih funkcija države;
- uspostavljanje i aktiviranje neophodne tržišne infrastrukture (Registar akcija, organizovano tržište kapitala itd.);
- jaka informativna kampanja i promotivna podrška planu tokom čitavog perioda njegove implementacije;
- jačanje povjerenja zaposlenih i sindikata;
- pružanje stručne pomoći preduzećima u postupku pripreme i realizacije programa privatizacije i angažovanje inostrane konsultantske i tehničke podrške.

2.4. Ograničenja

Proces privatizacije odvija se u uslovima koja karakterišu ograničenja kao što su:
- negativne posljedice sankcija i nedovoljno podsticajno okruženje, a posebno nedostatak inostranog kapitala;
- visoki socijalni troškovi;
- neefikasan i privatizacionim procesima neprilagođen bankarski sistem;
- nedostatak tržišnog materijala (akcija, kupona, obveznica itd) i nedovoljno razvijeno tržište kapitala;
- nedovoljna dostupnost tehničkih, informatičkih i ekspertskih usluga stranih konsultanata.

2.5. Principi privatizacije

Fondovi prodaju akcije transformisanih preduzeća u skladu sa ovim planom.
Plan privatizacije podrazumijeva pridržavanje sljedećih principa podjednake važnosti:
- Odgovornost. Svi subjekti, a u prvom redu nosioci izvršavanja Plana privatizacije su odgovorni za njegovo provođenje u skladu sa zakonom,
- Pravičnost.
- Javnost i transparentnost. Nosioci procesa privatizacije organizuju i provode upoznavanje javnosti sa procesom privatizacije, a posebno sa kuponskom privatizacijom i procedurama.
- Efikasnost i brzina. Proces privatizacije treba da bude efikasan.
- Obaveznost. Društveni kapital koji je privremeno prenesen na fondove i Zavod za zapošljavanje biće obavezno privatizovan putem odgovarajućih modela i tehnika privatizacije.
- Sveobuhvatnost. U proces privatizacije uključena su sva transformisana preduzeća. Izuzetak mogu biti preduzeća namjenske industrije u mjeri u kojoj njihova djelatnost predstavlja strateški važnu djelatnost od posebnog interesa za državu.
- Sigurnost i revizija. Svi vlasnici akcija moraju imati punu sigurnost u pogledu posjedovanja akcija, mogućnost njihove prodaje i uvida u bilanse preduzeća na osnovu uredno prezentiranih i od strane revizije potvrđenih knjigovodstvenih iskaza.
- Jednakost svih oblika tražnje. Privatizacija će se odvijati na osnovu uslova na realnom tržištu ponude i tražnje za imovinom, odnosno kapitalom. Na strani tražnje neophodno je obezbijediti pod jednakim uslovima za sve potencijalne kupce, domaće i strane (pravna i fizička lica) mogućnost kupovine sa svim zakonom predviđenim sredstvima plaćanja: gotovinom, deviznim potraživanjima štediša ("stara devizna štednja") kada se steknu zakonski uslovi, privatizacionim kuponima i inostranim sredstvima plaćanja kod ino ulaganja.
- Kontrola. Provođenje procesa privatizacije podliježe redovnom praćenju i kontroli u skladu sa propisom Vlade.

2.6. Privatizaciona očekivanja

Na bazi postavljenog cilja, privatizacija treba da rezultira:
- strukturnim promjenama i uravnoteženijim regionalnim razvojem privrede Crne Gore;
- jačanju domaćeg sloja preduzetničko sposobnih pojedinaca;
- efikasnijom alokacijom kapitala;
- prilivom ino-kapitala u formi novih infrastrukturnih investicija, a naročito u ona preduzeća gdje bi to ulaganje djelovalo kao osnovni ekonomski stimulans;
- rješavanjem problema deviznih potraživanja štediša kod štednje deponovane kod Narodne banke Jugoslavije ("stara devizna štednja");
- uspostavljanjem tehno-ekonomskog optimuma zaposlenosti u preduzećima i stvaranjem uslova za buduće zapošljavanje i rast standarda;
- suzbijanjem sive ekonomije i njenim uključivanjem u zakonski uređene privredne tokove;
- demokratizacijom svojinskih odnosa i društva u cijelini i dr.

3. IMPLEMENTACIJA

3.1. Nosioci procesa privatizacije

Nosioci implementacije Plana privatizacije su: Fond za razvoj Republike Crne Gore, Republički fond penzijskog i invalidskog osiguranja, Zavod za zapošljavanje, Ministarstvo finansija, Agencija Crne Gore za prestrukturiranje i strana ulaganja i preduzeća.

3.2. Organizacija procesa

Čitav proces privatizacije odvija se po principu projektne organizacije. To je nužno kako bi se obezbijedilo:
- jedinstveno odvijanje procesa
- kontrola procesa
Projektom