Na osnovu člana 17 stav 1 tačka 2) Zakona o Centralnoj banci Crne Gore ( "Sl.list RCG" br. 52/00 i 47/01) i člana 157 stav 2 Zakona o bankama ("Sl list Crne Gore" br. 17/08), Savjet Centralne banke Crne Gore, na sjednici održanoj 23. i 24. februara 2009. godine, donio je

ODLUKU

O MINIMALNIM STANDARDIMA ZA UPRAVLjANjE RIZICIMA U MIKROKREDITNIM FINANSIJSKIM INSTITUCIJAMA

(Objavljena u "Sl. listu CG", br. 24 od 1. aprila 2009, 41/09, 61/12)

1. Opšta odredba

Predmet regulisanja

Član 1

Ovom odlukom bliže se utvrđuju minimalni standardi za upravljanje rizicima u mikrokreditnim finansijskim institucijama.

2. Upravljanje rizicima

Vrste rizika

Član 2

Mikrokreditna finansijska institucija (u daljem tekstu:MFI) je dužna da na adekvatan način identifikuje, mjeri, prati i kontroliše sve rizike u poslovanju, a naročito:
1) kreditni rizik;
2) rizik likvidnosti;
3) tržišne rizike, i ,
4) operativni rizik.

Sistem upravljanja rizicima

Član 3

MFI je dužna da uspostavi sistem za upravljanje svim rizicima kojima je izložena u svom poslovanju, koji obuhvata:
1) strategiju upravljanja rizicima;
2) politike, pravila i procedure za:
- identifikaciju izvora rizika,
- mjerenje rizika, njihovom tačnom i blagovremenom procjenom,
- praćenje rizika: analiziranjem stanja, promjena i trendova izloženosti rizicima,
- kontrolisanje rizika, održavanjem na nivou prihvatljivom za rizični profilMFI, ili njihovim smanjenjem, odnosno eliminisanjem;
3) definisana ovlašćenja i odgovornosti u procesu preuzimanja i upravljanja rizicima;
4) sistem izvještavanja i informisanja o upravljanju rizicima.

2.1. Kreditni rizik

Pravila i procedure za upravljanje rizikom

Član 4

Pravila i procedure za upravljanje kreditnim rizikom treba da, kao minimum, obuhvate:
1) detaljna pravila za odobravanje kredita, koja će kao minimum definisati obavezuMFIda pri odobravanju kredita pribavi podatke o:
- finansijskom stanju podnosioca zahtjeva za odobrenje kredita,
- namjeni za koju se kredit odobrava,
- izvorima otplate kredita,
- vrijednosti kolaterala;
2) procedure za praćenje strukture i kvaliteta kreditnog portfolia kojimMFIupravlja;
3) procedure za blagovremeno preduzimanje aktivnosti za poboljšanje stanja kreditnog portfolia, a posebno nekvalitetne aktive, uključujući i procedure za ponovno ugovaranje, odnosno restruktuiranje kredita, ili preduzimanje drugih mjera čiji je cilj da se gubiciMFIsvedu na najmanju moguću mjeru;
4) procedure za naplatu glavnice kredita, kamata i naknada, koje obezbjeđujuju da naplata bude pravovremena i saglasna ugovorenim uslovima, a u slučaju kašnjenja u otplati omogućavaju brzo ispitivanje razloga kašnjenja u otplati, praćenje kašnjenja u otplati i realno vrednovanje stepena izloženostiMFIkreditnom riziku prema neurednim dužnicima.

Analiza kreditnog zahtjeva

Član 5

Pri analizi zahtjeva za odobrenje kredita,MFIje dužna da, kao minimum:
1) utvrdi namjenu kredita;
2) procijeni kreditnu sposobnost podnosioca zahtjeva za odobrenje kredita, kvalitet kolaterala i uticaj drugih faktora koji su relevantni za mjerenje izloženosti kreditnom riziku.
MFIje dužna, prije odobravanja kredita ili drugih izloženosti pribavi pisanu izjavu korisnika, koja treba da sadrži podatke o svim njegovim povezanim interesima sa drugim licima, kao i obavezu korisnika da obavještavaMFIo svim promjenama koje mogu biti od uticaja na visinu izloženostiMFIprema tom korisniku.

Kreditni dosije

Član 6

MFIje dužna da obezbijedi da svaki kredit bude adekvatno i tačno dokumentovan i da se za svaki kredit uspostavi i održava uredan i kompletan kreditni dosije, koji hronološki prati odobravanje i kvalitet odobrenog kredita, sve do njegove konačne naplate ili regulisanja duga na drugi način.
Kreditni dosije, kao minimum, mora da sadrži dokumente, podatke i informacije kojima se dokumentuju:
1) identitet korisnika kredita i sa njim povezanih lica, kao i njegovog garanta;
2) za pravna lica i preduzetnike - pravna sposobnost tih lica da uzimaju kredite (dokaz o upisu u sudski ili drugi odgovarajući registar);
3) finansijsko stanje korisnika kredita i njegova sposobnost za vraćanje kredita, kao i dinamika i izvori otplate kredita;
4) namjena odobrenog kredita i namjensko korišćenje utrošenih sredstava.

Izloženost prema jednom licu

Član 7

Ukupno potraživanjeMFIprema jednom licu može iznositi najviše 10% kapitalaMFI, s tim da:
1) ukupno potraživanje prema jednom privrednom društvu, preduzetniku ili fizičkom licu ne može biti veće od 30.000 EUR;
2) potraživanje prema fizičkom licu po osnovu prvog odobravanja kredita ili davanja lizinga može iznositi najviše 5.000 EUR;
3) potraživanje prema privrednom društvu ili preduzetniku po osnovu prvog odobravanja kredita ili davanja lizinga može iznostiti najviše 10.000 EUR.
Ukupnim potraživanjem prema jednom licu, u smislu stava 1 ovog člana, smatra se ukupno potraživanjeMFIpo osnovu kredita i/ili finansijskog lizinga:
1) prema tom fizičkom licu, odnosno preduzetniku i članovima njegove porodice (supružnik i djeca koja sa njim žive u ekonomskoj zajednici);
2) prema tom privrednom društvu i drugim licima koje sa tim društvom čine grupu povezanih lica.

Klasifikacija aktive

Član 8

MFIje dužna da primjenom kriterijuma "kašnjenje u otplati" najmanje jednom mjesečno vrši klasifikaciju stavki bilansne aktive po osnovu kojih je izložena kreditnom riziku i raspoređuje ih u odgovarajuću klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu, i to u:
1) grupu "A", ako dužnik ne kasni, ili kasni sa izvršenjem obaveze po toj stavki aktive do 30 dana;
2) podgrupu "B1", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po toj stavki aktive od 31 do 60 dana;
3) podgrupu "B2", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po toj stavki aktive od 61 do 90 dana;
4) podgrupu "C1", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po toj stavki aktive od 91 do 150 dana;
5) podgrupu "C2", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po toj stavki aktive od 151 do 270 dana;
6) grupu "D", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po toj stavki aktive od 271 do 365 dana;
7) grupu "E", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po toj stavki aktive duže od 365 dana.