ZAKON

O ZAŠTITI NA RADU

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 1 od 4. januara 2008, 13/10)

I- OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

(1) Ovim zakonom uređuju se zaštita i zdravlje na radu kao djelatnost od opšteg interesa, utvrđuju nosioci sprovođenja i unapređivanja bezbjednosti i zdravlja na radu, njihova prava, obaveze i odgovornosti, preventivne mjere, kao i druga pitanja koja se odnose na bezbjednost i zdravlje na radu.
(2) Zaštita i zdravlje na radu, u smislu ovog zakona, obuhvataju skup organizovanih mjera i aktivnosti usmjerenih ka stvaranju uslova koji obezbjeđuju:
a) bezbjednost na radu,
b) sprečavanje i otklanjanje opasnosti i štetnosti koje mogu prouzrukovati povrede na radu, profesionalna i druga oboljenja i oštećenja zdravlja radnika na radu,
v) zaštitu zdravlja i radne sposobnosti radnika.
(3) Posebna zaštita propisuje se radi očuvanja nesmetanog psihofizičkog razvoja maloljetnih radnika, zaštite žena od rizika koji bi mogli ugroziti ostvarivanje materinstva, zaštite invalida i profesionalno oboljelih lica od daljeg oštećenja zdravlja i umanjenja njihove radne sposobnosti, te radi očuvanja radne sposobnosti starijih radnika u granicama primjerenim njihovoj životnoj dobi.

Član 2.

Pojedini izrazi koji se koriste u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:
a) predstavnik radnika je lice izabrano da predstavlja radnike u oblasti zaštite i zdravlja na radu kod poslodavca,
b) zaštita i zdravlje na radu je obezbjeđivanje uslova na radu kojim se u najvećoj mogućoj mjeri smanjuju povrede na radu, profesionalna oboljenja i oboljenja u vezi sa radom i koji stvaraju pretpostavku za puno fizičko, psihičko i socijalno blagostanje radnika,
v) preventivne mjere su sve mjere koje se preduzimaju ili čije se preduzimanje planira na svim nivoima rada kod poslodavca radi sprečavanja povređivanja ili oštećenja zdravlja radnika,
g) radno mjesto je mjesto namnjenjeno za obavljanje poslova kod poslodavca (u objektu ili na otvorenom, kao i na privremenim i pomičnim gradilištima. objektima. uređajima, saobraćajnim sredstvima i sl.) u kojem radnik boravi ili ima pristup u toku rada i koji je pod neposrednom ili posrednom kontrolom poslodavca,
d) radna sredina jeste prostor u kojem se obavlja rad i koji uključuje radna mjesta, radne uslove, radne postupke i odnose u procesu rada,
đ) sredstvo za rad su:
1) objekti koji se koriste kao radni i pomoćni prostori, uključujući i objekte na otvorenom prostoru, sa svim pripadajućim instalacijama (instalacije fluida, grijanje, električne instalacije i dr.),
2) oprema za rad (mašina, uređaj, postrojenje, instalacija, alat i sl.) koja se koristi u procesu rada,
3) konstrukcije i objekti za kolektivnu zaštitu i zdravlje na radu (zaštita na prelazima, prolazima i prilazima. zakloni od toplotnih i drugih zračenja, zaštita od udara električne struje, opšta ventilacija i klimatizacija i sl.).
4) pomoćne konstrukcije i objekti, kao i konstrukcija i objekat koji se privremeno koristi za rad i kretanje zaposlenih (skela, radna platforma, tunelska podgrada, konstrukcija za sprečavanje odrona zemlje pri kopanju dubokih rovova i sl.),
5) druga sredstva koja se koriste u procesu rada ili su na bilo koji način povezana sa procesom rada,
e) sredstvo i oprema za ličnu zaštitu na radu su odjeća, obuća, pomoćne naprave i uređaji koji služe za sprečavanje povreda na radu, profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi sa radom i drugih štetnih posljedica po zdravlje zaposlenog,
ž) opasne materije su eksplozivne, zapaljive, oksidirajuće, otrovne, zarazne, korozivne, kancerogene i radioaktivne materije utvrđene standardima i drugim propisima, a koje se proizvode, koriste ili skladište u procesu rada, kao i materije čija su svojstva, kada su vezane za neke supstance, opasna po život i zdravlje zaposlenih,
z) opasnost je okolnost ili stanje koje može ugroziti zdravlje ili izazvati povredu radnika,
i) opasna pojava je događaj kojim su ugroženi ili bi mogli da budu ugroženi život i zdravlje radnika ili postoji opasnost od povređivanja,
j) rizik je vjerovatnoća nastanka povrede, oboljenja ili oštećenja zdravlja radnika usljed opasnosti,
k) akt o procjeni rizika je akt koji sadrži opis procesa rada sa procjenom rizika od povreda i / ili oštećenja zdravlja na radnom mjestu u radnoj sredini i mjere za otklanjanje ili smanjivanje rizika radi poboljšanja zaštite i zdravlja na radu,
l) procjena rizika je sistematsko evidentiranje i procjenjivanje svih faktora u procesu rada koji mogu uzrokovati nastanak povreda na radu, oboljenja ili oštećenja zdravlja i utvrđivanje mogućnosti, odnosno načina sprečavanja, otklanjanja ili smanjenja rizika,
lj) radno mjesto sa povećanim rizikom je radno mjesto utvrđeno aktom o procjeni rizika na kome, i pored potpuno ili djelimično primijenjenih mjera u skladu sa ovim zakonom, postoje okolnosti koje mogu da ugroze zaštitu i zdravlje zaposlenog,
m) radnik za zaštitu i zdravlje na radu je lice koje obavlja poslove zaštite i zdravlja na radu, ima položen stručni ispit o praktičnoj osposobljenosti i koje poslodavac pisanim aktom odredi za obavljanje tih poslova,
n) ovlašćena organizacija za obavljanje poslova pregleda i ispitivanja sredstava za rad i sredstava i opreme za ličnu zaštitu na radu, ispitivanja uslova radne sredine, odnosno hemijskih, bioloških i fizičkih štetnosti (osim jonazujućih zračenja), mikroklime, elektro i gromobranskih instalacija i osvjetljenosti je pravno lice kojem je ministar nadležan za rad izdao licencu, u skladu sa ovim zakonom,
nj) služba medicine rada je služba organizovana prema propisima o zdravstvenoj zaštiti, kojoj poslodavac povjeri obavljanje poslova zaštite zdravlja zaposlenih,
o) stručni nalaz je izvještaj o izvršenom pregledu sredstava za rad i sredstava i opreme za ličnu zaštitu na radu i ispitivanju uslova radne sredine sa zaključkom da li su primijenjene ili nisu primijenjene propisane mjere za zašitu i zdravlje na radu,
p) odgovorno lice za obavljanje pregleda i ispitivanja sredstava za rad i sredstava i opreme za ličnu zaštitu na radu i ispitivanja uslova radne sredine, kao i za potpisivanje stručnih nalaza je lice sa licencom za vršenje tih poslova (u daljem tekstu: odgovorno lice),
r) licenca je ovlašćenje koje ministar rada i boračko-invalidske zaštite (u daljem tekstu: ministar) daje pravnom ili fizičkom licu za obavljanje određenih poslova u oblasti zaštite i zdravlja na radu, u skladu sa ovim zakonom.

Član 3.

(1) Zaštitu i zdravlje na radu obezbjeđuje i sprovodi svako pravno i fizičko lice koje zapošljava jednog ili više radnika, uključujući i javne službe (u daljem tekstu: poslodavac), državni i drugi organi ako zakonom nije drugačije određeno.
(2) Odredbe ovog zakona odnose se i na lica koja obavljaju djelatnost ličnim radom i na lica koja se na drugi način radno angažuju.
(3) Prava, obaveze i odgovornosti u vezi sa zaštitom i zdravljem na radu uređuju se na direktan i indirektan način i propisima radnog zakonodavstva, penzijskog i invalidskog osiguranja, zdravstvenog osiguranja i zdravstvene zaštite, tehničkim i drugim propisima kojim se štite zašita i zdravlje lica na radu i drugih lica, te kolektivnim ugovorima.
(4) Zaposleno lice (u daljem tekstu: radnik/ca) ostvaruje zaštitu i zdravlje na radu u skladu sa ovim zakonom, propisima donesenim na osnovu zakona, opštim aktom i kolektivnim ugovorom.
(5) Zabranjena je diskriminacija radnika u ostvarivanju zaštite i zdravlja na radu po svim osnovima utvrđenim u Zakonu o radu.

Član 4.

(1) Pravo na zaštitu i zdravlje na radu, u smislu ovog zakona, imaju:
a) lica koja su u radnom odnosu kod poslodavca, uključujući i javne službe,
b) lica koja su na stručnom osposobljavanju kod poslodavca bez zasnivanja radnog odnosa (volonteri),
v) učenici i studenti koji su kod poslodavca na praktičnoj obuci,
g) lica koja za vrijeme izdržavanja kazne, vaspitne mjere ili mjere bezbjednosti obavljaju naređene poslove,
d) lica na profesionalnoj rehabilitaciji,
đ) učesnici dobrovoljnih i javnih radova,
e) lica koja obavljaju djelatnost ličnim radom i
ž) druga lica koja se po bilo kom osnovu rada nalaze u prostorijama i prostorima poslodavca (npr. poslovni saradnici, radnici organa državne uprave, korisnici usluga, lica na organizovanoj rekreaciji i druga lica).
(2) Zaštitu i zdravlje na radu iz stava 1. t. a), b), v), d) i ž)