ZAKON

O ZAŠTITI OD NEJONIZUJUĆIH ZRAČENjA

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 2 od 11. januara 2005; 113/05)

I- OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim zakonom uređuju se načela, uslovi i mjere zaštite zdravlja ljudi i zaštite životne sredine od štetnog dejstva nejonizujućih zračenja u proizvodnji, prometu i korišćenju izvora nejonizujućih zračenja.

Član 2.

Pojedini izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:
- "nejonizujuća zračenja" jesu elektromagnetska polja koja imaju energiju fotona manju od 12,4eV. Ona obuhvataju: ultraljubičasto ili ultravioletno zračenje (talasne dužine 100-400nm), vidljivo zračenje (talasne dužine 400-780nm), infracrveno zračenje (talasne dužine 780nmdo 1mm), radio-frekvencijsko zračenje (frekvencije 10kHz- 300GHz), elektromagnetska polja niskih frekvencija (frekvencije 0-10kHz) i lasersko zračenje. Nejonizujuća zračenja obuhvataju i ultrazvuk ili zvuk čija je frekvencija veća od 20kHz.
- "izvor nejonizujućeg" zračenja jeste uređaj, instalacija ili objekat koji emituje ili može da emituje nejonizujuće zračenje;
- "izvor nejonizujućeg zračenja" od posebnog interesa jeste izvor koji može biti opasan po zdravlje ljudi;
- "objekat sa izvorom nejonizujućeg zračenja" jeste objekat gdje se proizvode ili koriste izvori nejonizujućih zračenja;
- "granica izlaganja nejonizujućem zračenju" jeste maksimalno dopuštena granica intenziteta polja u životnoj sredini koja je određena standardom ili drugim propisom. Ova granica se ne odnosi na pacijente u zdravstvenim ustanovama na kojima se primjenjuje kontrolisana medicinska terapija ili dijagnostički postupak;
- "zona opasnog zračenja" jeste prostor oko izvora nejonizujućeg zračenja u kome intenzitet nejonizujućeg zračenja prelazi propisanu granicu;
- "životna sredina" predstavlja prirodne i radom stvorene vrijednosti i ukupan prostor u kome čovjek živi;
- "stanovništvo" čine lica svih godina starosti, pola i zdravstvenog stanja koja obavljaju sve životne aktivnosti. Ova lica ne moraju biti svjesna da su izložena nejonizujućem zračenju i ne moraju da poznaju štetne efekte ovog zračenja;
- "operater ili rukovalac" jeste lice koje radi sa izvorima ili nadgleda rad izvora nejonizujućeg zračenja;
- "zaštita od nejonizujućih zračenja" obuhvata skup mjera i postupaka kojima se sprečava štetno dejstvo nejonizujućih zračenja u životnoj sredini;
- "ispitivanje nejonizujućih zračenja izvora nejonizujućeg zračenja" jeste mjerenje, a po potrebi i proračun parametara polja i njegove prostorne raspodjele u životnoj sredini.

II- NAČELA I MJERE ZAŠTITE OD NEJONIZUJUĆIH ZRAČENjA

Član 3.

Zaštita od nejonizujućih zračenja zasniva se na sljedećim načelima:
1) izlaganje nejonizujućim zračenjima mora biti ispod propisane granice izlaganja;
2) primjena izvora nejonizujućih zračenja je opravdana ako daje korist veću od procijenjene štete;
3) svako nepotrebno izlaganje nejonizujućem zračenju nije dozvoljeno.

Član 4.

U sprovođenju zaštite od nejonizujućih zračenja preduzimaju se sljedeće mjere:
1) propisivanje granica izlaganja nejonizujućim zračenjima;
2) otkrivanje prisustva i određivanje nivoa izlaganja nejonizujućim zračenjima;
3) određivanje uslova za proizvodnju, promet i korišćenje izvora nejonizujućih zračenja od posebnog interesa;
4) obezbjeđivanje organizacionih, tehničkih, finansijskih i drugih uslova za sprovođenje zaštite od nejonizujućih zračenja;
5) vođenje evidencije o izvorima nejonizujućih zračenja od posebnog interesa;
6) označavanje izvora nejonizujućih zračenja od posebnog interesa i zone opasnog zračenja, kada je to propisano;
7) sprovođenje kontrole i osiguranja kvaliteta izvora nejonizujućih zračenja od posebnog interesa, kada je to propisano;
8) primjena sredstava i opreme za zaštitu od nejonizujućih zračenja;
9) kontrola stepena izlaganja nejonizujućem zračenju u životnoj sredini i kontrola sprovedenih mjera zaštite od nejonizujućih zračenja;
10) obezbjeđivanje stručnih i zdravstvenih uslova za lica koja rade sa izvorima nejonizujućih zračenja;
11) obezbjeđivanje materijalnih, tehničkih i drugih uslova za sistematsko ispitivanje i praćenje nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini;
12) obrazovanje i stručno usavršavanje kadrova u oblasti zaštite od nejonizujućih zračenja;
13) informisanje stanovništva o zdravstvenim efektima izlaganja nejonizujućim zračenjima i mjerama zaštite i obavještavanje o stepenu izloženosti nejonizujućim zračenjima u životnoj sredini.

Član 5.

Radi otkrivanja prisustva, utvrđivanja opasnosti, obavještavanja i preduzimanja mjera zaštite od nejonizujućih zračenja vrši se sistematsko ispitivanje nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini.
Preduzeće i drugo pravno lice može da vrši sistematsko ispitivanje nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini ako ispunjava uslove u pogledu kadrova, opreme i prostora.
Rješenje o ispunjenosti uslova iz stava 2. ovog člana donosi ministar zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske (u daljem tekstu: ministar).
Ministar propisuje bliže uslove koje moraju da ispunjavaju pravna lica iz stava 2. ovog člana, koja vrše poslove sistematskog ispitivanja nivoa nejonizujućih zračenja, kao i način sistematskog ispitivanja nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini.
Pravna lica iz stava 2. ovog člana koja vrše poslove sistematskog ispitivanja nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini dužna su da Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske (u daljem tekstu: Ministarstvo) dostavljaju godišnji izvještaj o rezultatima ispitivanja, najkasnije do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu, a u slučaju vanrednog događaja ili na zahtjev Ministarstva, odmah.

Član 6.

Preduzeće, drugo pravno lice i preduzetnik mogu proizvoditi, vršiti promet i koristiti izvore nejonizujućih zračenja od posebnog interesa ako ispunjavaju sljedeće uslove:
1) da za propisane izvore obezbijede procjenu uticaja na životnu sredinu;
2) da objekti i prostorije u kojima se koriste i na kojima se postavljaju izvori nejonizujućih zračenja od posebnog interesa odgovaraju tehničkim, tehnološkim, higijenskim i drugim propisanim uslovima koji obezbjeđuju zaštitu zdravlja ljudi i životne sredine od nejonizujućih zračenja;
3) da nivo izlaganja stanovništva ne prelazi propisane granice;
4) da licima koja rade sa izvorima nejonizujućih zračenja od posebnog interesa obezbijede odgovarajuća sredstva i opremu za zaštitu od nejonizujućih zračenja;
5) da obezbijede da sa izvorima nejonizujućih zračenja od posebnog interesa rade samo lica koja imaju propisanu stručnu spremu i ispunjavaju propisane zdravstvene uslove za rad sa izvorima nejonizujućih zračenja.
Rješenje o ispunjenosti uslova iz stava 1. ovog člana donosi ministar.
Lica iz stava 1. ovog člana ne mogu otpočeti obavljanje djelatnosti proizvodnje, prometa i koristiti izvore nejonizujućih zračenja od posebnog interesa prije nego što dobiju rješenje o ispunjenosti uslova za obavljanje tih djelatnosti,