ZAKON
O REFERENDUMU I GRAĐANSKOJ INICIJATIVI
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 42 od 19. maja 2010, 46/10)
I- OSNOVNE ODREDBE
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se: raspisivanje i sprovođenje republičkog referenduma i referenduma u opštini, odnosno gradu, organi za sprovođenje referenduma, način neposrednog izjašnjavanja građana na referendumu, zaštita prava građana u sprovođenju referenduma i način ostvarivanja građanske inicijative.
Član 2.
(1) Referendum u Republici Srpskoj (u daljem tekstu: republički referendum) može se raspisati radi prethodnog izjašnjavanja građana, u skladu sa ustavom.
(2) Referendum u opštini, odnosno gradu (u daljem tekstu: opštinski referendum) može se raspisati radi prethodnog izjašnjavanja građana o pitanjima iz nadležnosti opštine, odnosno grada, utvrđenih zakonom i statutom opštine, odnosno grada.
(3) Opštinski referendum sprovodi se na način i po postupku utvrđenim ovim zakonom i statutom opštine, odnosno grada.
Član 3.
Na način utvrđen ovim zakonom građani iniciraju promjenu Ustava, te iniciraju, odnosno predlažu donošenje zakona, drugih propisa i opštih akata iz nadležnosti Narodne skupštine Republike Srpske (u daljem tekstu: Narodna skupština), opštine, odnosno grada, raspisivanje referenduma o određenom pitanju i podnose druge prijedloge u skladu s Ustavom, zakonom i statutom (u daljem tekstu: građanska inicijativa).
Član 4.
(1) Pravo izjašnjavanja na referendumu imaju građani koji u skladu sa ustavom i zakonom imaju biračko pravo.
(2) Pravo učestvovanja u građanskoj inicijativi imaju građani koji u skladu sa Ustavom i zakonom imaju biračko pravo.
Član 5.
(1) Referendum i građanska inicijativa su oblici neposrednog i slobodnog izjašnjavanja građana.
(2) Niko ne može pozvati građanina na odgovornost zbog izjašnjavanja na referendumu, odnosno zbog učestvovanja u građanskoj inicijativi u skladu s ovim zakonom.
Član 6.
(1) Na referendumu građani se izjašnjavaju o jednom ili više pitanja lično i tajno, na glasačkim listićima.
(2) U građanskoj inicijativi građani učestvuju potpisivanjem odgovarajućeg prijedloga.
Član 7.
(1) Sredstva za sprovođenje republičkog referenduma obezbjeđuju se u budžetu Republike Srpske (u daljem tekstu: Republika), a sredstva za sprovođenje opštinskog referenduma obezbjeđuju se u budžetu opštine, odnosno grada.
(2) Na radnje, akte, podneske i ostale spise u vezi sa sprovođenjem referenduma i ostvarivanjem građanske inicijative ne plaćaju se takse.
Član 8.
(1) Postupak sprovođenja referenduma je javan.
(2) Javnost postupka sprovođenja referenduma podrazumijeva pravo svakog građanina da pod jednakim uslovima, putem sredstava javnog informisanja ili na drugi odgovarajući način, bude blagovremeno i istinito informisan o svim fazama postupka.
(3) Kampanja putem sredstava javnog informisanja i javnih skupova povodom referenduma prestaje 24 časa prije dana održavanja referenduma.
Član 9.
Građani imaju pravo na zaštitu prava u postupku sprovođenja referenduma, kao i pravo da ukazuju na propuste i nedostatke u postupku ostvarivanja građanske inicijative.
II- SPROVOĐENjE REFERENDUMA
Član 10.
(1) Narodna skupština odluku o raspisivanju republičkog referenduma donosi većinom glasova ukupnog broja narodnih poslanika.
(2) Prijedlog za raspisivanje republičkog referenduma mogu podnijeti predsjednik Republike, Vlada Republike Srpske, najmanje 30 narodnih poslanika ili najmanje 10.000 birača.
(3) Skupština opštine, odnosno grada odluku o raspisivanju opštinskog referenduma donosi većinom glasova ukupnog broja odbornika.
(4) Prijedlog za raspisivanje opštinskog referenduma mogu podnijeti jedna trećina odbornika, načelnik, odnosno gradonačelnik, najmanje 10% birača upisanih u birački spisak opštine, odnosno grada ili 3.000 birača ako je u birački spisak opštine, odnosno grada upisano više od 30.000 birača.
(5) Od dana stupanja na snagu odluke o raspisivanju referenduma iz st. 1. i 3. ovog člana do dana sprovođenja referenduma ne može proteći manje od 30 dana ni više od šest mjeseci.
Član 11.
(1) Odluka o raspisivanju referenduma sadrži naročito: naznačenje teritorije za koju se referendum raspisuje, pitanje ili pitanja o kojima se građani izjašnjavaju i vrijeme sprovođenja referenduma.
(2) Odluka o raspisivanju referenduma objavljuje se na način na koji se objavljuju akti organa koji je raspisao referendum.
Član 12.
(1) Organi za sprovođenje referenduma su komisija i glasački odbor.
(2) Komisiju obrazuje organ koji je raspisao referendum, a komisija obrazuje glasačke odbore.
Član 13.
(1) Kad se sprovodi republički referendum, odnosno opštinski referendum, komisije se obrazuju i u opštini, odnosno gradu.
(2) Kad se sprovodi republički referendum, komisije u opštini, odnosno gradu obrazuje Republička komisija za sprovođenje referenduma (u daljem tekstu: Republička komisija) u roku od 15 dana od dana stupanja na snagu odluke o raspisivanju referenduma.
(3) Republička komisija će u roku od 15 dana od dana stupanja na snagu odluke o raspisivanju republičkog referenduma zaključiti sporazum sa nadležnim organima vlasti Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine o sprovođenju referenduma za građane Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine koji imaju državljanstvo Republike Srpske.
(4) Ukoliko se iz bilo kojeg razloga ne zaključi sporazum iz stava 3. ovog člana, Republička komisija će na drugi način urediti izjašnjavanje građana sa prebivalištem u Brčko Distriktu Bosne i Hercegovine koji imaju državljanstvo Republike Srpske na republičkom referendumu.
Član 14.
(1) Organi za sprovođenje referenduma za svoj rad odgovaraju organu koji ih je imenovao.
(2) Organi i organizacije nadležni za sprovođenje izbora i organi jedinica lokalne samouprave dužni su da organima za sprovođenje referenduma dostavljaju podatke potrebne za njihov rad u skladu sa ustavom, izbornim i drugim zakonima i propisima.
Član 15.
Organi za sprovođenje referenduma odlučuju većinom glasova ukupnog broja članova.
Član 16.
Rad organa za sprovođenje referenduma je javan.
Član 17.
(1) Komisiju za sprovođenje referenduma čine predsjednik i članovi komisije.
(2) Predsjednika i članove komisije predlaže nadležno skupštinsko radno tijelo, na prijedlog političkih stranaka zastupljenih u organu koji je raspisao referendum, pri čemu se vodi računa o zastupljenosti političkih stranaka, konstitutivnih naroda i grupe Ostalih.
(3) Komisija za sprovođenje referenduma ima pečat, u skladu sa zakonom.
Član 18.
Republički referendum sprovode: Republička komisija, komisija za sprovođenje republičkog referenduma u opštini, odnosno gradu i glasački odbori.
Član 19.
(1) Republičku komisiju čine predsjednik i osam članova.
(2) Republičku komisiju imenuje Narodna skupština, na prijedlog nadležnog skupštinskog radnog tijela, istovremeno sa donošenjem odluke o raspisivanju referenduma.
(3) Za predsjednika i članove Republičke komisije imenuju se istaknuti pravni stručnjaci.
(4) Poslovnikom o radu Republička komisija uređuje pitanja od značaja za njenu organizaciju i rad.
(5) Predsjedniku i članovima Republičke komisije mandat traje do konstatovanja rezultata referenduma od strane Narodne skupštine.
Član 20.
Republička komisija:
a) donosi poslovnik o svom radu,
b) stara se o zakonitom sprovođenju republičkog referenduma,
v) usklađuje rad komisija za sprovođenje republičkog referenduma u opštini, odnosno gradu i daje im uputstva za sprovođenje republičkog referenduma,
g) stara se o obezbjeđivanju materijala za glasanje za sve organe koji sprovode republički referendum, kao i za izvršavanje tehničkih priprema referenduma,
d) vrši kontrolu štampanja glasačkih listića i postupka dostavljanja glasačkih listića organima za sprovođenje referenduma,
đ) propisuje obrasce za sprovođenje republičkog referenduma,
e) objavljuje prve nezvanične rezultate republičkog referenduma,