PRIRUČNIK

ZA INTERNE REVIZORE U JAVNOM SEKTORU REPUBLIKE SRPSKE

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 10 od 7. februara 2012)

1. PREDGOVOR

Zakon o internoj reviziji u javnom sektoru Republike Srpske obavezao nas je da donesemo neophodne podzakonske akte, koji će biti osnov za lakšu implementaciju funkcije interne revizije u institucijama Republike Srpske.
Priručnik za interne revizore u javnom sektoru Republike Srpske, Etički kodeks za interne revizore i drugi okvirni propisi iz područja interne revizije predstavljaju izraz opšteprihvaćenih standarda interne revizije, koji će omogućiti internim revizorima Republike Srpske da standardizuju svoj rad i svoje izvještaje, u onoj mjeri u kojoj je to moguće i opravdano, uz uslov zadržavanja obavezne objektivnosti i nezavisnosti u radu i izvještavanju internih revizora.
Zakon o internoj reviziji i svi niži akti omogućiće internim revizorima da nezavisno i objektivno izvršavaju svoje revizorske aktivnosti, u cilju povećanja vrijednosti i unapređenja poslovanja organizacije u kojoj vrše revizorske aktivnosti. Navedeni propisi daće dovoljan okvir za rad internih revizora da mogu, u skladu sa međunarodno priznatim standardima revizije, vršiti ispitivanja svih procesa unutar institucije, vrednovati ih i dati odgovarajuće preporuke i savjete, kako da se aktivnosti organizacije poboljšaju i postavljeni ciljevi ispune.
Aktivnost interne revizije će posebno biti usmjerena na ispitivanje adekvatnosti i efektivnosti sistema internih kontrola, procesa upravljanja rizikom i proces rukovođenja organizacijom i davanje odgovarajućih preporuka, u skladu sa nalazima do kojih revizor dođe tokom obavljanja planirane revizorske aktivnosti.
Ovaj priručnik treba da pomogne internim revizorima da obavljaju funkciju interne revizije u skladu sa Zakonom i ostalim propisima.
Priručnik predstavlja smjernice za rad internih revizora i treba da bude jedan u nizu dokumenata koji će se vremenom poboljšavati, u skladu sa sticanjem znanja i vještina iz područja interne revizije onih koji su obavezni primjenjivati ovaj priručnik u svom radu.
Sve eventualne prijedloge na poboljšanju Priručnika razmatraće Centralna jedinica za harmonizaciju Republike Srpske i, u skladu sa prihvatljivosti dostavljenih prijedloga, biće uključeni u narednu verziju Priručnika za inter-ne revizore u javnom sektoru Republike Srpske.
Svim internim revizorima želim puno uspjeha u njihovim aktivnostima.
Ministar finansija, dr Zoran Tegeltija, s.r.

2. SVRHA PRIRUČNIKA ZA INTERNE REVIZORE

Svrha Priručnika za interne revizore je definisanje metodologije rada u obavljanju interne revizije u institucijama javnog sektora Republike Srpske.
Obaveza izrade i donošenja metodologije za rad internih revizora propisana je članom 5. stav (2) tačka a), članom 25. tačka g) i članom 28. stav (1) Zakona o internoj reviziji u javnom sektoru Republike Srpske.
U cilju standardizovanja metodologije obavljanja interne revizije u BiH pripremljen je Okvirni priručnik za interne revizore, koji odobrava Koordinacioni odbor Centralne jedinice za harmonizaciju (u daljem tekstu CŽ).
Okvirni priručnik je rezultat zajedničkog rada Radne grupe, koju je imenovao KO CŽ, i eksperata koje je angažovala od strane konsultantska kuća PKF (Panell Kerr Forster). PKF realizuje Projekat podrške uspostavljanju javne interne finansijske kontrole u BiH, koji se finansira kroz tehničku pomoć EU.
Priručnik za interne revizore u javnom sektoru Republike Srpske uradili su CŽ Republike Srpske i eksperti koje je angažovala PKF Projekta. Priručnik je urađen na osnovu Okvirnog priručnika za BiH i prilagođen je propisima i praksi obavljanja interne revizije u institucijama javnog sektora Republike Srpske.
Svaki rukovodilac jedinice za internu reviziju i svaki interni revizor odgovoran je za primjenu metodologije rada, propisane ovim priručnikom.
Priručnik za interne revizore daje okvirne smjernice za obavljanje poslova interne revizije u javnom sektoru. Jedinice za internu reviziju mogu, zbog potrebe prilagođavanja specifičnostima poslovanja pojedinih korisnika budžeta i specifičnostima njihovog rada, pripremiti svoje dodatke Priručniku, koji se dostavljaju Centralnoj jedinici za harmonizaciju, na saglasnost.
Da bi metodologija i procedure rada interne revizije mogle ostati dosljedne najboljoj praksi i odražavati promjene u odnosnom kontrolnom okruženju, potrebno je vršiti redovno ažuriranje Priručnika za interne revizore. Rukovodioci jedinica za internu reviziju i interni revizori treba da koriste Priručnik i propisanu metodologiju uz stručno rasuđivanje, kako bi Priručnik prilagodili svojim specifičnim potrebama.
Rukovodilac CŽ, Radmila Trkulja, s.r.

3. UVOD

Obaveza uspostavljanja funkcije interne revizije u javnom sektoru Republike Srpske regulisana je Zakonom o internoj reviziji u javnom sektoru Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 17/08).
Uspostavljanje funkcije interne revizije u institucijama Republike Srpske zasnovano je na konceptu koji je razvila Direkcija za budžet Evropske komisije (EK), kroz uspostavljanje sistema javne interne finansijske kontrole.
Sistem javne interne finansijske kontrole -PIFC(engleski termin: Public Internal Financial Control-PIFC) određen je kao cjelokupan sistem finansijskih i drugih kontrola, uspostavljen od strane rukovodioca organizacije, sa ciljem uspješnog upravljanja i ostvarivanja definisanih ciljeva institucije.
PIFCse sastoji od tri osnovna elementa:
- finansijskog upravljanja i kontrole,
- interne revizije i
- Centralne jedinice za harmonizaciju.
U ovom priručniku bavićemo se internom revizijom. Interna revizija definiše se na sljedeći način.
Interna revizija je nezavisno, objektivno ispitivanje i konsultantska aktivnost, kreirana sa ciljem da doda vrijednost i unaprijedi poslovanje organizacije. Interna revizija pomaže organizaciji da ostvari svoje ciljeve, kroz sistematičan i disciplinovan pristup ocjeni i poboljšanju efikasnosti upravljanja rizikom, kontrolama i procesi-ma upravljanja.
Interna revizija pruža podršku organizaciji u ostvarivanju opštih ciljeva organizacije, koja se odnose na sljedeće ciljeve:
- usaglašenost sa zakonima i drugim propisima,
- pouzdanost, tačnost i blagovremenost finansijskih i drugih informacija,
- efikasnost, efektivnost i ekonomičnost korišćenja resursa,
- zaštitu imovine i informacija.
Podrška interne revizije se najvećim dijelom ostvaruje kroz:
1. procjenu prikladnosti i efektivnosti sistema finansijskog upravljanja i kontrole koji su značajni za ostvarivanje ciljeva organizacije i
2. davanje savjeta i preporuka za poboljšanje poslovanja.
Jedinica za internu reviziju/interni revizor u funkciji jedinice za internu reviziju (u daljem tekstu: jedinica za internu reviziju) organizuje se na najvišem hijerarhijskom nivou, te je organizaciono i funkcionalno direktno i isključivo odgovorna rukovodiocu institucije. Funkcionalna nezavisnost jedinice za internu reviziju ostvaruje se njenom nezavisnošću od drugih organizacionih dijelova institucije, u planiranju rada, sprovođenju interne revizije i u izvještavanju.
Interni revizori ne mogu biti uključeni u izvršavanje direktnih i izvršnih funkcija institucije.
Poslovi interne revizije obavljaju se u skladu sa međunarodno prihvaćenim standardima interne revizije za javni sektor. Koncept opšteprihvaćenih standarda interne revizije uključuje nezavisnost interne revizije i objektivnost u vršenju funkcije interne revizije. Principi opšteprihvaćenih standarda su inkorporirani u Zakon o internoj reviziji u javnom sektoru Republike Srpske, ovaj priručnik, pravilnike i druge podzakonske akte koji regulišu pitanja interne revizije.
Poveljom interne revizije uređuju se opšti pristup interne revizije, svrha i cilj revizije, nezavisnost, uloga i djelokrug interne revizije, odgovornost rukovodioca jedinice za internu reviziju i ovlašćenja za pristup dokumentaciji i informacijama. Povelja definiše obim aktivnosti interne revizije, izvještavanje i postupke u slučaju otkrivanja nepravilnosti i sumnje na