Na osnovu člana 16. i 61. Zakona o upravi ("Službeni glasnik BiH", broj 32/02) i člana 6. stav (1) Zakona o zrakoplovstvu Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik BiH", broj 2/04), generalni direktor Direkcije za civilno zrakoplovstvo Bosne i Hercegovine donosi

PRAVILNIK

O USLOVIMA I NAČINU KORIŠTENjA HELIDROMA

(Objavljeno u "Sl. glasnik bih", br. 51 od 24 juna 2008)

DIO PRVI - OSNOVNE ODREDBE

(Predmet)

Član 1.

Ovim Pravilnikom se utvrđuju osnovni uslovi koje helidrom mora ispunjavati u odnosu na: lokaciju, fizičke karakteristike operativnih površina, ravni ograničenja prepreka, označavanje operativnih površina, osiguranje letenja, način dobijanja potvrde operatora helidroma, korištenje i održavanje helidroma radi sigurnog provođenja zrakoplovnih operacija.

(Pojmovi i skraćenice)

Član 2.

Pojmovi i skraćenice upotrijebljene u ovom Pravilniku imaju sljedeće značenje:
a) Aerodrom - definisana površina na zemlji, objektu i vodi (uključujući zgrade, instalacije i opremu) namijenjena u potpunosti ili djelomično za dolaske, odlaske i kretanje zrakoplova;
b) BHDCA - Direkcija za civilno civilno zrakoplovstvo Bosne i Hercegovine;
c) Helidrom - aerodrom namijenjen, u potpunosti ili djelomično za dolaske, odlaske i kretanje helikoptera;
d) Potvrda za korištenje helidroma - dokument koji izdaje BHDCA licu koje ispunjava uslove za korištenje helidroma;
e) Operator helidroma - fizička ili pravna osoba kojem je izdata Potvrda za korištenje helidroma;
f)TLOF (Touchdown and Lift-Off Area) - površina prizemljenja (dodira) i odvajanja pri polijetanju helikoptera sa površine;
g)FATO (Final Approach and Take-Off Area) - površina zone završnog prilaženja i odlijetanja sa helidroma;
h)SA (Safety Area) - određeni zaštitni pojas;
i)TWY (Taxiway) - rulna staza namijenjena za rulanje helikoptera;
j)HAPI (Helicopter Approach Path Indicator) - pokazivač prilazne putanje helikoptera;
k) Priručnik za korištenje helidroma - dokument koga izrađuje operator helidroma, a koji sadrži tehničke podatke o helidromu, način i procedure korištenja helidroma radi organizovanog i sigurnog provođenja zrakoplovnih operacija/aktivnosti;
l) Privremeni helidrom - helidrom koji se koristi povremeno radi ograničenja koja su navedena u Potvrdi za korištenje helidroma.

DIO DRUGI - VRSTE HELIDROMA I OPERACIJE

(Vrste helidroma)

Član 3.

Klasifikacija helidroma se vrši prema:
a) tipu;
b) namjeni;
c) vrsti zastora;
d) kategorijama helikoptera.

(Tipovi helidroma)

Član 4.

Tip helidroma se određuje prema lokaciji na kojoj se nalazi i može biti na:
a) zemlji;
b) objektu (izdignuti); i
c) vodi.

(Podjela helidroma prema namjeni)

Član 5.

Prema namjeni helidromi se dijele na:
a) helidrome namijenjene za javni zračni promet (domaći i međunarodni redovan i povremeni); i
b) helidrome namijenjene za vlastite potrebe (bolnički, centri za obuku, državni organi, preduzeća, fizičke osobe, itd.).

(Podjela heliodroma prema vrsti zastora)

Član 6.

Prema vrsti zastora površine helidromi se dijele na:
a) helidrome sa kolovoznim zastorom (asfalt ili beton);
b) helidrome bez kolovoznog zastora (travnata površina).

(Podjela heliodroma prema kategoriji)

Član 7.

Prema kategoriji helikopteri se dijele na tri kategorije:
a) 1. kategorija - helikopter ukupne dužine do 15 metara, ne uključujući i dužinu helikoptera od 15 metara;
b) 2. kategorija - helikopter ukupne dužine od 15 metara do 24 metra, ne uključujući i dužinu helikoptera od 24 metra;
c) 3. kategorija - helikopter ukupne dužine od 24 metra.

(Operacije na helidromu)

Član 8.

(1) Prema pravilima za vizuelno i instrumentalno letenje, danju i noću, u povoljnim i nepovoljnim meteorološkim uslovima, na heliodromu se provode zrakoplovne operacije i to radi:
a) prevoza putnika i prtljage;
b) prevoza za medicinske potrebe, spasilačkih službi, službenih i javnih osoba, preduzeća itd.;
c) avio-taksi prevoza i panoramskog letenja;
d) pružanja usluga iz zraka (snimanje iz zraka, zaprašivanje, itd.);
e) provođenja sportskih aktivnosti;
f) obuke zrakoplovnog osoblja radi sticanja sportskih dozvola i ovlaštenja za obuku profesionalnog pilota;
g) druge aktivnosti zavisno od uslova na helidromu i opremljenosti istoga.
(2) Namjena helidroma i vrsta zrakoplovnih operacija koje se provode na helidromu određuje se u Priručniku za korištenje helidroma.

DIO TREĆI - OSNOVNI USLOVI KOJE TREBA DA ISPUNjAVA HELIDROM

(Lokacijski uslovi)

Član 9.

(1) Pri određivanju osnovnih elemenata helidroma, neophodno je da se pored zemljišta na kome je lociran helidrom, odredi prostor u području helidroma definisan površinama za ograničavanje prepreka, odnosno definisati prostor prilazno-odlaznih površina u kome nema prirodnih ni vještačkih prepreka koje probijaju odnosno nadvisuju ove površine.
(2) U skladu sa stavom (1) ovog člana aktivnosti na helidromu u koje spadaju planiranje, izgradnja i stavljanje u funkciju helidroma, trebaju biti u skladu sa lokalnom sredinom (regulacionim ili prostornim planom grada).
(3) Prilikom određivanja tipa helidroma kao i kategorije helikoptera koji koristiti helidrom potrebno je definisati pravila po kojima se odvijaju letačke aktivnosti (IFRiliVFR), odnosno potrebno je također osigurati prostor koji svojim oblikom, položajem i veličinom omogućava da na njemu helikopteri (referentni i manji), sigurno obavljaju operacije dolaska i /ili odlazaka.
(4) Prije izrade tehničke dokumentacije (lokacijske i projekta) potrebno je ispitati karakteristike lokacija helidroma, i to: topografske, navigacione, meteorološke, ekološke, građevinske i saobraćajne uslove koji su od uticaja na sigurnost polijetanja i slijetanja helikoptera kao i na nesmetano vršenje zračnog prometa.
(5) Ako se helidrom nalazi u pograničnom pojasu, potrebno je provesti koordinacijske aktivnosti sa susjednom državom.

DIO ČETVRTI - FIZIČKE KARAKTERISTIKE HELIDROMA

(Minimalni uslovi operativnih površina - određivanje dimenzijeFATO, TLOF, SAi Rulna staza)

Član 10.

Uslovi u pogledu fizičkih karakteristika operativnih površina (FATO, TLOFiSA) na helidromu određuju se prema tipu helidroma i referentnom helikopteru.

(Helidrom na zemlji)

Član 11.

(1) Helidromi na zemlji moraju imati bar jednuFATOpovršinu, čija se površina računa na sljedeći način:FATO= 1.5Xukupna dužina/širina najvećeg helikoptera koji slijeće i polijeće sa helidroma.
(2) VeličinaTLOF- površine iznosi 1.5Xdužina skije najvećeg helikoptera koji slijeće i polijeće sa helidroma.
(3) VeličinaSApovršine iznosi 0.25Xukupna dužina/širina najvećeg helikoptera koji slijeće i polijeće sa helidroma, i ne može biti manja od 3 metra.
(4) Ukupna veličina helidroma podrazumijeva zbir veličinaFATOi SA prema formuliFATO+2 X SA.
(5) Ukupni nagibFATOu bilo kojem pravcu ne smije prelaziti 3 %.
(6) Nijedan dioFATOne smije imati veći lokalni nagib od:
a) 5 % ako helidrom koristi helikopter klase 1,
b) 7 % ako helidrom koristi helikopter klase 2 i 3
(7)FATOnagib u prvom djelu prilazne površine je 8 % za helikoptere klase 1, 2 i 3, za prilaz u uslovima spoljne vidljivosti.
(8)FATOnagib u prvom djelu prilazne površine je 2.5 % kod 3 stepena prilaza i 5 % kod 6 stepeni prilaza za helikoptere klase 1, 2 i 3, za instrumentalni (precizni) prilaz.

(Helidrom na objektu)

Član 12.

(1) Na izdignutom helidromu (helidrom na objektu),FATOiTLOFpovršine se u zavisnosti od uslova mogu podudarati.
(2) Helidrom na objektu mora imati minimalno jednuFATOpovršinu koja omogućava siguran promez helikoptera.
(3) VeličinaFATOpovršine se određuje na sljedeći način:FATO= 1.5Xukupna dužina/širina najvećeg helikoptera koji slijeće i polijeće na helidrom, te zbog toga zahtjevi kod projektovanja moraju obuhvatiti dodatna opterećenja (osoblje, teret, gorivo, protiv-požarna oprema, snijeg i dr.)
(4)SApovršina se širi na vanjsku stranu od ivicaFATOu vrijednosti od najmanje 3 metra ili prema obrazcu 0.25Xukupna dužina/širina najvećeg helikoptera koji slijeće i polijeće na helidrom.
(5) Kod ovog tipa helidroma nagibi su identični kao i za helidrome na zemlji.

(Helidrom na vodi)

Član 13.

(1) VeličinaFATOpovršine za helidrom na vodi se određuje na sljedeći način:
a)FATO= 1.5Xukupna dužina/širina najvećeg helikoptera koji