Na osnovu člana 19. stav 3., 20. stav 1., 21. stav 3., 23. stav 3., 26. stav 6., 29. stav 5., 32. stav 3., 33. stav 5., 36. stav 5. i 38. stav 2. Zakona o sjemenu i sadnom materijalu poljoprivrednog bilja ("Službene novine Federacije BiH", broj 55/01), uz saglasnost Zavoda za mjeriteljstvo, federalni ministar poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva, donosi

PRAVILNIK

O OSNOVNIM ZAHTJEVIMA O KVALITETU, PAKOVANjU I DEKLARISANjU SJEMENA POLjOPRIVREDNOG BILjA

(Objavljeno u "Sl. novine FBiH", br. 49 od 03 oktobra 2003)

I- OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim pravilnikom propisuju se obaveze, postupci i metode za uzorkovanje sjemena radi utvrđivanja kvaliteta sjemena, uslovi i način pakovanja i deklarisanja sjemena, obaveze vođenja i obrasci evidencija koje vode dorađivači i uvoznici sjemena, te uslovi držanja i čuvanja sjemena u prodavnici.

Član 2.

Prema ovom pravilniku sjeme poljoprivrednog bilja su generativni dijelovi poljoprivrednog, ljekovitog i aromatičnog bilja, micelij gljiva, kao i vegetativni biljni dijelovi (gomolji, lukovice, presadnice i sl.) koji se upotrebljavaju kao reprodukcioni materijal za sjetvu, sadnju i razmnožavanje s ciljem poljoprivredne proizvodnje (u daljem tekstu: sjeme).
Obloženo sjeme jeste: pilirano, inkrustrirano i granulirano sjeme, sjeme u trakama i drugi oblici obloženog sjemena.
Micelij gljiva jeste: čista kultura micelija, micelij na različitim podlogama zrna pšenice, raži, itd. Micelij umiješan u posebno pripremljen supstrat za uzgoj gljiva.

Član 3.

Sjeme u prodavnici mora zadovoljavati odredbama Zakona o sjemenu i sadnom materijalu poljoprivrednog bilja i ovog pravilnika, te uslovima utvrđenim u osnovnim zahtjevima o kvalitetu, energiji klijanja, klijavosti, udjelu vlage i drugih svojstava utvrđenih ovim pravilnikom.

Član 4.

Ispitivanjem kvaliteta sjemena utvrđuje se: čistoća, klijavost, vlaga i zdravstveno stanje, a za određene biljne vrste i energija klijanja, masa 1.000 zrna i druga svojstva.
Kvalitet sjemena utvrđuje se na način i prema postupku koji su utvrđeni u "Metodama ispitivanja i osnovnim zahtjevima o kvalitetu sjemena".
Osnovni zahtjevi o kvalitetu sjemena u pogledu zdravstvenog stanja sjemena moraju odgovarati uslovima koji su utvrđeni Zakonom o zaštiti bilja od bolesti i štetočina koje ugrožavaju cijelu zemlju ("Službeni list RBiH", broj 2/92) i Zakona o zaštiti bilja od bolesti i štetočina ("Službeni list BiH", broj 4/92) i propisa donesenih na osnovu ovih zakona.
Čistoća sjemena, energija klijanja, klijavost sjemena, prisutnost sjemena drugih vrsta poljoprivrednog bilja i korova u uzorku sjemena moraju biti u granicama dopuštenih odstupanja koja su navedena u "Metodama ispitivanja i osnovnim zahtjevima o kvalitetu sjemena" koje su štampane uz ovaj pravilnik i čine njegov sastavni dio.
Post-kontrola je ponovljeno ispitivanje kvalitete sjemena koju obavlja ovlaštena laboratorija za ispitivanje kvaliteta sjemena u svrhu praćenja ispravnosti ispitivanja sjemena i deklarisanja.
Post-kontroli podliježe 10% od ukupno proizvedenih i uvezenih partija sjemena u toku jedne godine.

II- POSTUPAK UZIMANjA UZORAKA

Član 5.

Vlasnik sjemena obavezan je podnijeti prijavu za uzorak za ispitivanje kvaliteta i post-kontrolu za svaku partiju sjemena koju namjerava deklarisati.
Prijava iz stava 1. ovog člana podnosi se ovlaštenoj laboratoriji za ispitivanje kvaliteta sjemena, upisanoj u Registar laboratorija za kontrolu kvaliteta poljoprivrednog sjemena, na obrascu br. 1. koji se nalazi u prilogu ovog pravilnika i čini njegov sastavni dio.
Ovlaštena laboratorija kojoj je podnesena prijava iz stava 2. ovog člana dužna je utvrditi kvalitet, te vlasnicima sjemena dostaviti izvještaj o kvalitetu sjemena na obrascu br. 2. koji se nalazi u prilogu ovog pravilnika i čini njegov sastavni dio.
Sjeme iz uvoza kojem je kvalitet sjemena utvrđen u dokumentima iz člana 18. ovog pravilnika ne podliježe obaveznom ispitivanju, ali je uvoznik dužan za svaku uvezenu partiju sjemena podnijeti prijavu iz stava l. ovog člana radi uzimanja uzorka za potrebe post-kontrole.
Vlasnik sjemena dužan je čuvati uzorke sjemena za potrebe post-kontrole najmanje do isteka roka važenja deklaracije i po zahtjevu isti treba dostaviti ovlaštenoj laboratoriji.

Član 6.

Uzorci sjemena iz člana 5. ovog pravilnika uzimaju se u skladu sa postupkom propisanim u "Metodama ispitivanja i osnovnim zahtjevima o kvalitetu sjemena."
O uzimanju uzoraka sačinjava se zapisnik prema obrascu br. 3. koji se nalazi u prilogu ovog pravilnika i čini njegov sastavni dio.
Za svaku partiju sjemena, laboratorij formira dva istovjetna uzorka od kojih jedan koristi za ispitivanje, a drugi čuva i dostavlja ovlaštenoj laboratoriji za potrebe post-kontrole.
Na svaki uzorak upisuje se oznaka partije sjemena, naziv lica koje je deklarisalo sjeme, broj zapisnika o uzorkovanju i ime/naziv laboratorije.
Uzorci sjemena se čuvaju najmanje do isteka roka važenja deklaracije.

Član 7.

Ovlašteni laboratorij će ponovo uzorkovati na 5% partija sjemena na kojima se vrši post-kontrola radi provjere ispravnosti uzorkovanja.
O rezultatima ispitivanja uzoraka sjemena u post-kontroli, ovlaštena laboratorija izvještava lice koje je deklarisalo sjeme i laboratorij.

Član 8.

Prilikom uzimanja uzoraka za inspekcijske poslove iz zbirnog uzorka se formiraju dva prosječna uzorka, te ukoliko je to potrebno dva uzorka za ispitivanje vlage u sjemenu.
Jedan uzorak iz stava 1. ovog člana dostavlja se ovlaštenoj laboratoriji, a drugi ostaje vlasniku sjemena.
Nakon obavljenog ispitivanja ovlašteni laboratorij čuva uzorak šest mjeseci, osim uzorka gomolja, lukovica i sl. koji se čuvaju 30 dana.
Uzorci za ispitivanje udjela vlage u sjemenu važe 48 sati.

Član 9.

Uzorak sjemena uzet za inspekcijske potrebe pakuje se prema postupku opisanom u "Metodama ispitivanja i osnovnim zahtjevima o kvalitetu sjemena."
Na pečatu odnosno plombi mora biti vidljivo otisnuta oznaka nadležnog organa čiji je inspektor uzeo uzorak.
Pečat ili plomba stavljaju se tako da se onemogući otvaranje ambalaže bez oštećenja pečata odnosno plombe.
Na ambalaži uzorka za inspekcijske potrebe stavlja se naljepnica (etiketa) koja sadrži:
1. šifru uzorka;
2. vrstu bilja;
3. datum uzimanja uzorka;
4. naziv preparata kojim je sjeme tretirano;
5. potpis inspektora koji je uzeo uzorak.

Član 10.

O uzimanju uzorka za inspekcijske potrebe sastavlja se zapisnik na obrascu br 14. koji se nalazi u prilogu ovog pravilnika i čini njegov sastavni dio.
U zapisniku se unose i podaci o specifičnim okolnostima koje bi mogle uticati na kvalitet sjemena, ako su takve okolnosti postojale pri uzimanju uzorka, uz naznaku da je uzorak uzet na način propisan ovim pravilnikom.
Zapisnik se dostavlja licu od kojeg je uzet uzorak i licu koje je sjeme deklarisalo.

Član 11.

Nakon analize uzoraka za inspekcijske potrebe ovlašteni laboratorij dužan je dostaviti tri primjerka izvještaja o kvalitetu sjemena inspektoru koji je dostavio uzorak.
Inspektor zadržava prvi primjerak izvještaja, drugi dostavlja licu od koje je uzet uzorak, a treći primjerak, sa zapisnikom, licu koje je deklarisalo sjeme.

III- PAKOVANjE I DEKLARISANjE SJEMENA

Član 12.

Sjeme, presadnice i micelij gljiva razvrstava se u partije sjemena.
Partija sjemena jeste određena količina sjemena, ujednačenog kvaliteta, iste vrste, sorte, kategorije, sortne čistoće, godine proizvodnje i porijekla, obilježena i snabdjevena propisanim dokumentima o kvalitetu.
Partija sjemena biljnih vrsta, koje nemaju priznate sorte (cvijeće, ljekovito, aromatično i hortikulturno bilje), jeste određena količina sjemena koju je proizveo jedan proizvođač u toku jedne iste godine, a koju prati propisana dokumentacija o kvalitetu sjemena.
Partija presadnica jeste proizvedena određena količina presadnica, koja je pod određenim rednim brojem upisana u knjigu evidencije o proizvodnji presadnica.
Partija dopuštene mješavine sjemena je količina sjemena do 10.000 kg, obilježena i snabdjevena propisanim dokumentima.
Gornja granica za veličinu partije određena je u normama kvaliteta sjemena, osim za sjeme u trakama. Za sjeme s omotačem dopušteno je odstupanje u veličini partije do 5% za dodatni inertni materijal (omotač i sl.)
Partija sjemena mora biti obilježena brojem deklaracije prema kojem se može ustanoviti vjerodostojnost za svako pojedinačno pakovanje u toj partiji.
Kalibrirano sjeme i drugi oblici prema veličini, obliku i ujednačenosti sjemena pakuju se prema frakcijama u posebne partije.
Sjeme se može pakovati i prema broju sjemenki.
Pakovanja u jednoj partiji sjemena moraju biti iste neto mase ili istog broja sjemenki izuzev pakovanja: sjemena povrća, cvijeća, krmnog, ljekovitog, aromatičnog bilja, lukovica, lučica, gomolja i podanaka, neto mase pakovanja l kilogram i manje koja ne moraju biti iste neto mase ili istog broja sjemenki.
Originalna (zbirna) pakovanja su pakovanja koja sadrže više pakovanja neto mase l kg i manje.
Pakovanja po broju sjemenki, lukovica,