Na osnovu člana 9. Zakona o standardnoj klasifikaciji zanimanja u Federaciji Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", broj 22/04), Vlada Federacije Bosne i Hercegovine, na prijedlog Federalnog zavoda za statistiku, donosi

ODLUKU

O STANDARDNOJ KLASIFIKACIJI ZANIMANjA U FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE

(Objavljeno u "Sl. novine FBiH", br. 40 od 28 jula 2004, 26/09, 40/09)

I

Ovom odlukom propisuje se Standardna klasifikacija zanimanja u Federaciji Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: klasifikacija zanimanja), sa standardnim nazivima i šiframa zanimanja podijeljenim u rodove zanimanja.

II

Klasifikacija zanimanja sastoji se od skraćenog i razrađenog dijela odnosno temeljne strukture i opisa zanimanja.
U primjeni se upotrebljava skraćeni dio, a razrađeni dio se upotrebljava u smislu pojašnjenja skraćenog dijela.

III

Tekst klasifikacije zanimanja štampan je uz ovaj tekst odluke i čini njen sastavni dio.

IV

Ova odluka stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenim novinama Federacije BiH".

V broj 250/04

3. juna/lipnja 2004. godine Sarajevo

Premijer dr. Ahmet Hadžipašić, s.r.

STANDARDNA

KLASIFIKACIJA ZANIMANjA

1. UVOD

Standardna klasifikacija zanimanja (u daljem tekstu: SKZ) je obavezan standard, koji se upotrebljava pri evidentiranju, zbrajanju, objavljivanju, analiziranju i publikovanju podataka, značajnih za praćenje stanja i kretanja na tržištu rada u Federaciji Bosne i Hercegovine.

Upotrebljava se za razvrstavanje poslova u zanimanja u upravnim i administrativnim zbirkama podataka (evidencije, registri, zbirke podataka) i u statističkim istraživanjima, čime se obezbjeđuju konzistentni podaci za statističko, analitičko i naučno praćenje strukture zanimanja aktivnog stanovništva kao i potraživanja za poslom.

Zanimanje je statističko-analitička kategorija, prema kojoj se razvrstavaju poslovi, koji su slični po sadržaju i zahtjevnosti.

Cilj projekta je izrada klasifikacije zanimanja koja će biti u upotrebi u Federaciji Bosne i Hercegovine kao standard za sve korisnike kada iskazuju podatke o zanimanjima. Klasifikacija zanimanja ima zajedničke elemente u rodovima, vrstama, podvrstama, skupinama i pojedinačnim zanimanjima.

Standardna klasifikacija zanimanja izrađena je prema načelima i sistemu Međunarodne standardne klasifikacije zanimanja (ISCO-88), odnosno njene evropske verzije (ISCO-88 COM), i na taj način je osigurana međunarodna uporedivost podataka.

Standardna klasifikacija zanimanja donosi se propisom, a objavljuje se u knjizi i na disketi.

2. OSNOVNA OBILjEŽJA STANDARDNE KLASIFIKACIJE ZANIMANjA

2.1. Definicija zanimanja

Zanimanje je skup poslova i radnih zadataka (radnih mjesta) koji su svojim sadržajem i vrstom organizaciono i tehnološki toliko srodni i međusobno povezani da ih obavlja jedan izvršilac koji posjeduje odgovarajuća znanja, sposobnosti i vještine.

U statistici zanimanje podrazumijeva posao (radno mjesto) koje obavlja osoba radi stjecanja sredstava za život.

Posao (radno mjesto) definiše se kao skup radnih zadataka koje izvršava jedna osoba. Podaci o organizaciono i tehnološki srodnim poslovima odnosno radnim mjestima sabiraju se u zanimanja. Poslovi mogu biti više ili manje složeni. Za pojedine poslove u iskazivanju podataka vezanih uz zanimanja mogu se odrediti operativne definicije.

Zanimanja nezaposlenih osoba određuju se prema poslovima koje su obavljali prije nastanka nezaposlenosti, odnosno prema osposobljenosti za rad. Zanimanja nezaposlenih osoba bez radnog iskustva iskazuju se kao osposobljenost za rad, kao zvanje.

Prema poslovima koje osoba obavlja ili je obavljala, odnosno za koje se osposobljava, može se utvrditi sadašnje, prošlo ili buduće zanimanje.

2.2. Naziv zanimanja

Naziv zanimanja odnosi se na pojam koji je određen definicijom i mjestom u sistemu naziva pojmova. U Standardnoj klasifikaciji zanimanja ono je definisano opisom skupine zanimanja a skupina je sastavljena od srodnih zanimanja (tesari i građevinski stolari) ili zanimanja bliskih prema tehnologijama (inženjeri rudarstva i metalurgije). Jedan naziv može se upotrijebiti samo za jedno zanimanje, u SKZ ne pojavljuju se dva ista naziva zanimanja. Naziv zanimanja određuje se prema vrsti posla, odnosno prema sadržaju rada u zanimanju (polagač keramičkih pločica), prema složenosti zanimanja (samostalni istraživač u agronomiji), prema rezultatu rada (bačvar), prema mjestu obavljanja posla (skladištar), prema sredstvima rada (rukovalac topioničkim pećima) i slično.

Naziv ima ključnu riječ koja određuje zanimanje (inženjer) i jednu ili više kvalifikatorskih oznaka koje ga tačnije određuju (inžinjer drvne tehnologije).

U utvrđivanju naziva zanimanja u pojedinim rodovima nastojalo se dati ključne riječi ili njihove oznake tako da omoguće lakše šifriranje zanimanja.

2.3. Složenost zanimanja

Za utvrđivanje složenosti, treba analizirati poslove i radne zadatke koje pripadaju zanimanju. Složenost zanimanja može se utvrditi na više načina.

U izradi SKZ poslovi i radni zadaci zanimanja procjenjivani su sa stanovišta obrazovnih programa koji osposobljavaju za rad u obrazovnom sistemu Federacije Bosne i Hercegovine. Poslovi i radni zadaci pojedinog zanimanja, u pravilu, nisu svi iste složenosti. Složenost zanimanja se određuje prema poslu i radnom zadatku koji zahtijeva najviši stepen obrazovanja. Složenost zanimanja predstavlja ukupnost zahtjeva posla (izraženu kroz znanja i vještine) za njegovo obavljanje. Primjenjuju se dva značenja pojma složenosti: stepen složenosti i specijalizacija za složenost. Stepen složenosti uloga je obima i složenosti sadržanih zadataka (gdje složenost zadataka ima prednost pred obimom, a može se izraziti na razne načine, od kojih je jedan, na primjer, stepen obrazovanja za zanimanje za koja se čovjek osposobljava: srednje obrazovanje; visoko obrazovanje; jednostavna zanimanja za koja je dovoljno priučavanje na poslu itd.). Specijalizacija za složenost pokazuje vrstu primijenjenog znanja (o alatima i opremi, materijalima kojima ili na kojima se radi i vrsti proizvedenih dobara i usluga). Specijalizacija za složenost može se utvrditi znanjima potrebnim za obavljanje posla, na primjer u mašinstvu, poljoprivredi itd. U statistici se složenost iskazuje kao posebno obilježje (stepen školske spreme i stepen stručnog obrazovanja) jer se najčešće uzimaju zbirni podaci skupina zanimanja ili viših nivoa klasifikacije.

2.4. Šifra zanimanja

Šifra zanimanja u SKZ ima šest cifara. Zanimanje pekar ima šifru 7412.02. Prva cifra označava da to zanimanje pripada sedmom rodu (Zanimanja za neindustrijski način rada u proizvodnji); prve dvije cifre upućuju na vrstu zanimanja (74. Neindustrijski prerađivači hrane, drveta, tekstila, kože);prve su tri cifre 741, što je oznaka podvrste zanimanja (Prerađivači hrane). Može se zaključiti da zanimanje pripada sedmom rodu i unutar toga roda skupini 74.12. Pekari, slastičari i srodna zanimanja. Unutar te skupine ima desetak zanimanja, a oznaka pekara u skupini je broj "02".

3. KRITERIJI ZA RAZVRSTAVANjE ZANIMANjA

Kriteriji za razvrstavanje zanimanja najčešće su: vrsta posla, predmet rada, složenost zanimanja ili poslova i radnih zadataka; alati, mašine i uređaji koji se upotrebljavaju; tehnološki nivo