Na osnovu čl. 86., 90. i 91. Zakona o bankama Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 74/02), člana 4. stav 1. tačka d., čl. 10. i 25. Zakona o Agenciji za bankarstvo Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske", br. 67/07 i 40/11), člana 15. tačka 2. i člana 28. Statuta Agencije za bankarstvo Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 67/04), Upravni odbor Agencije za bankarstvo Republike Srpske, na sjednici održanoj 30.05.2013. godine, donosi
ODLUKU
O MINIMALNIM STANDARDIMA ZA UPRAVLjANjE KREDITNIM RIZIKOM I KLASIFIKACIJU AKTIVE BANAKA
(Objavljena u "Sl. glasniku RS", br. 49 od 13. juna 2013)
Član 1.
Ovom odlukom bliže se propisuju minimalni standardi i kriterijumi koje je banka dužna da osigura i sprovodi u ocjeni, preuzimanju, praćenju, kontroli i upravljanju kreditnim rizikom i klasifikaciji svoje aktive.
Nadzorni odbor banke i odbor za reviziju banke dužni su, u skladu sa nadležnostima i odgovornostima iz Zakona o bankama Republike Srpske (u daljem tekstu: zakon), statuta banke i odgovarajućih propisa Agencije za bankarstvo Republike Srpske (u daljem tekstu: AB RS), da obezbijede praćenje, obavljanje pregleda i klasifikaciju stavki aktive bilansa i određenih stavki vanbilansa (u daljem tekstu: aktiva) banke, odnosno izlaganja banke riziku naplate, odnosno riziku mogućih gubitaka po datim kreditima, drugim plasmanima, izvršenim ulaganjima i potencijalnim vanbilansnim obavezama (u daljem tekstu: kreditni rizik) i izvještavanje AB RS od strane banke u skladu sa ovom odlukom.
Nadležni organi banke dužni su da, u vezi sa primjenom Međunarodnih računovodstvenih standarda (MRS) i Međunarodnih standarda finansijskog izvještavanja (MSFI), kao i propisa iz oblasti računovodstva i revizije u Republici Srpskoj, donesu i primjenjuju adekvatne interne metodologije za mjerenje umanjenja vrijednosti kredita i ostale finansijske imovine. Minimalni zahtjevi u pogledu interne metodologije banaka utvrđuju se Uputstvom o izmijenjenom načinu formiranja, evidentiranja i izvještajnog iskazivanja rezervi za kreditne gubitke (u daljem tekstu: Uputstvo), koje donosi direktor Agencije za bankarstvo Republike Srpske (u daljem tekstu: Agencija).
Član 2.
Stavke aktive banke koje se klasifikuju u smislu ove Odluke čine:
1. u bilansu banke: krediti, depoziti kod banaka, kamata i naknada, hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća, hartije od vrijednosti koje su raspoložive za prodaju, učešće banke u kapitalu drugih pravnih lica i druga bilansna aktiva, osim bilansne aktive iz stava 2. ovog člana i
2. u vanbilansu banke: izdate garancije, avali, akcepti mjenica i drugi oblici jemstva, nepokriveni akreditivi, neopozivi odobreni, a neiskorišćeni krediti i sve druge stavke koje predstavljaju potencijalne obaveze banke.
Stavke bilansne aktive banke koje se ne klasifikuju čine:
1. gotovina u blagajni i trezoru, novčana sredstva na računu rezerve kod Centralne banke BiH, zlato i drugi plemeniti metali,
2. sredstva po viđenju i oročena sredstva do mjesec dana na računima banaka koje su prema posljednjem rangiranju izvršiliStandard&PoorsiliFitch-IBCA, rangirani s najmanjeBBB- ili koje je izvršioMoodyss najmanjeBaa3,
3. materijalna i nematerijalna imovina,
4. stečena finansijska i materijalna aktiva u procesu naplate potraživanja u toku godinu dana od dana sticanja,
5. vlastite (trezorske) akcije,
6. potraživanja za uplaćene poreske obaveze,
7. hartije od vrijednosti namijenjene trgovanju,
8. potraživanja od centralnih vlada zemalja zone A, hartije od vrijednosti emitovane od strane centralnih vlada zemalja zone A i potraživanja obezbijeđena njihovim bezuslovnim garancijama plativim na prvi poziv,
9. potraživanja po osnovu direktnog i indirektnog duga od Vlade RS, Vlade FBiH i Savjeta ministara BiH, hartije od vrijednosti emitovane od strane Vlade RS, Vlade FBiH i Savjeta ministara BiH i potraživanja obezbijeđena njihovim bezuslovnim garancijama plativim na prvi poziv, uz uslov da ukupno izlaganje po ovom osnovu ne smije da prelazi 300% osnovnog kapitala,
10. potraživanja od CB BiH i centralnih banaka zemalja zone A i potraživanja obezbijeđena njihovim bezuslovnim garancijama plativim na prvi poziv.
Član 3.
Nadzorni odbor banke je odgovoran za potpunost, kontinuitet i uspješnost funkcije upravljanja kreditnim rizikom banke. Da bi ispunio svoju odgovornost nadzorni odbor je dužan, kao minimum, da:
1. od članova uprave u banci sa najvišim ovlašćenjima i odgovornostima vezanim za pitanja kreditnog rizika i klasifikaciju aktive, u skladu sa statutom banke, zahtijeva pripremu prijedloga za donošenje, održavanje i razvoj sveobuhvatnog programa banke za upravljanje kreditnim rizikom (u daljem tekstu: program), sa odgovarajućim politikama za upravljanje kreditnim rizikom (u daljem tekstu: politike) banke,
2. usvaja, odnosno donosi program i razmatra ga najmanje jedanput polugodišnje, odnosno pravovremeno vrši njegovo prilagođavanje ekonomskim i tržišnim uslovima (promjenama u okruženju),
3. obezbijedi potpuno postupanje banke po programu i upravlja održavanjem razumne strukture i kvaliteta aktive, odnosno kreditnog portfelja banke sa stanovišta prihvatljivog nivoa kreditnog rizika za banku i obezbjeđuje sprovođenje adekvatne kontrole i revizije u toj oblasti,
4. obezbijedi da periodično, odnosno redovno dobija kvalitetne i vjerodostojne izvještaje od uprave banke, sistema interne kontrole, odnosno interne i eksterne revizije banke, a radi praćenja i provjere da li uprava banke sprovodi zakon, druge propise i politike banke iz oblasti kreditnog rizika i klasifikacije aktive,
5. obezbijedi izbor i imenovanje kvalifikovanih članova uprave banke i viših kreditnih službenika banke, te osigura njihovu uspješnu daljnju obuku,
6. obezbijedi uslove za organizaciju i funkcionisanje posebne specijalizovane službe u banci za restrukturiranje kredita, kao i za reorganizaciju ili likvidaciju loših korisnika (dužnika) sa ciljem da se kreditni gubici banke svedu na najmanju moguću mjeru,
7. obezbijedi uspostavljanje, održavanje i razvoj efikasnog sistema interne kontrole banke i usvoji (donese) adekvatan program interne revizije i eksterne revizije banke, osigura uslove za njegovo sprovođenje te uspostavi funkciju nezavisne interne revizije u banci, sa odgovarajućim sposobnostima i potrebnim brojem izvršilaca, koja će po utvrđenoj proceduri i nezavisno, u odgovarajućim vremenskim intervalima obavljati pregled rizičnih aktivnosti banke,
8. osigura redovnu informaciju i sagledavanje kredita datih licima povezanim sa bankom ili od njih garantovane i
9. propiše sadržaj i rokove (vremensku dinamiku) vanrednih i redovnih periodičnih izvještaja o upravljanju kreditnim rizikom koje je uprava banke dužna podnositi nadzornom odboru na razmatranje.
Član 4.
Uprava banke je odgovorna, kao minimum, da:
1. kreira, razvija i nadzornom odboru pravovremeno podnosi prijedloge za donošenje programa i politika banke, te osigura procedure za njihovo sprovođenje,
2. sprovodi program i politike banke, uspostavlja linije komunikacija koje obezbjeđuju pravovremeno informisanje nižih nivoa rukovodstva i izvršilaca banke o politikama i procedurama za upravljanje kreditnim rizikom, nadzire, kontroliše i obezbjeđuje njihovu primjenu,
3. obezbijedi razvoj i uspostavljanje odgovarajućih sistema izvještavanja vezanih za aktivu banke i kreditni rizik, koji omogućava efikasne analize, oprezno i uspješno upravljanje, te kontrolu postojećih i potencijalnih izlaganja banke kreditnom riziku,
4. prati i kontroliše strukturu i kvalitet aktive i osigura da se ista stručno, oprezno i strogo procjenjuje, da se za nenaplative stavke (djelimično ili u cjelini) formiraju adekvatne rezerve, odnosno da se iste otpisuju,
5. omogući da sistem interne kontrole i interna revizija banke sprovode svoje nadležnosti i izvršavaju svoje odgovornosti i
6. kalendarski kvartalno ili u kraćim vremenskim intervalima detaljno izvještava nadzorni odbor i AB RS o značajnim kreditnim aktivnostima, strukturi i kvalitetu aktive odnosno kreditnog portfelja, kao i o uspješnosti u sprovođenju programa banke.
Član 5.
Adekvatno i uspješno upravljanje kreditnim rizikom generalno predstavljaju aktivnosti planiranja i održavanja